Φραντς Κάφκα

Το νόημα της ζωής είναι ότι σταματά.

Φραντς Κάφκα

Γεννήθηκε το 1883.

Τίποτα δεν Πάει χαμένο..

Τίποτα δεν Πάει χαμένο..

"Ένα χρόνο πριν πεθάνει ο Franz Kafka έζησε μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Καθώς περπατούσε στο πάρκο Steglitz στο Βερολίνο συνάντησε ένα κοριτσάκι που έκλαιγε απαρηγόρητο...είχε χάσει την κούκλα της.

Ο Kafka προσφέρθηκε να το βοηθήσει να βρει την κούκλα της...μην μπορώντας να την βρει έγραψε ένα γράμμα που θα έδινε στο κοριτσάκι.

"Σε παρακαλώ μην κλαις, έφυγα σε ταξίδι για να γνωρίσω τον κόσμο, θα σου ξαναγράψω για να σου διηγηθώ τις εμπειρίες μου".

...έτσι άρχιζε το γράμμα.

Όταν εκείνος και το κοριτσάκι συναντήθηκαν της διάβασε προσεκτικά το γράμμα περιγράφοντας τις φανταστικές ιστορίες της κούκλας.

Το κοριτσάκι παρηγορήθηκε πάρα πολύ και όταν ήρθε η στιγμή να αποχωριστούν ο Kafka δώρισε μια κούκλα στο κοριτσάκι - που ήταν διαφορετική από την αρχική - με ένα συνοδευτικό σημείωμα εξηγούσε...

"τα ταξίδια μου με άλλαξαν."

Μετά από πολλά χρόνια το κοριτσάκι που είχε γίνει πια μεγάλη βρήκε ένα κρυμμένο σημείωμα μέσα στην κούκλα που της είχε δωρίσει ο Kafka.

"Κάθε τι που αγαπάς είναι πολύ πιθανόν να το χάσεις κάποια μέρα, όμως στο τέλος η αγάπη θα αλλάξει σε μια διαφορετική μορφή".

Κάφκα: Η Μουσική είναι ο ήχος της ψυχής, η ίδια η φωνή του υποκείμενου κόσμου

Οι Απόψεις του Kafka σχετικά με τη Δύναμη της Μουσικής και την Δημιουργία Μορφών Τέχνης

“Τα μοναδικά δυνατά και βαθιά πάθη είναι εκείνα που αντέχουν τη δοκιμασία της λογικής”

  “Χωρίς τη μουσική, η ζωή θα ήταν ένα λάθος,”ισχυρίστηκε ο Nietzsche, ένας από τους σημαντικότερους και πιο δημοφιλείς φιλοσόφους που στοχάστηκαν πάνω στην απαράμιλλη δύναμη της μουσικής.

Δύο γενιές αργότερα ο, Franz Kafka — άλλος ένας συγγραφέας ζοφερής ευφυΐας και ταλέντου που διαφώτισε το πνεύμα με τις ισχυρές και σκοτεινές δηλώσεις του – ασχολήθηκε με το ίδιο θέμα στους διασκεδαστικούς διαλόγους με τον έφηβο σύντροφο και ιδεολογικό συνομιλητή του Gustav Janouch, οι οποίοι βρίσκονται συγκεντρωμένοι στο έργο Κουβεντιάζοντας με τον Kafka, που μας χάρισε ο περιπλανώμενος συγγραφέας σχετικά με τον Ταοϊσμό, το φαίνεσθαι σε αντιπαράθεση με το είναι, τον έρωτα και τη δύναμη της υπομονής.

Κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου το καλοκαίρι του 1922, η κουβέντα στρέφεται προς τη μουσική – ένα θέμα με το οποίο ο δεκαεπτάχρονος Gustav επιθυμούσε διακαώς να ασχοληθεί, αλλά ο πατέρας του αντιμετώπιζε με άρνηση αυτή την επιθυμία και του απαγόρευσε να ακολουθήσει αυτόν τον τομέα. Ο Kafka λέει στον νεαρό του σύντροφο:

  “Η Μουσική είναι ο ήχος της ψυχής, η ίδια η φωνή του υποκείμενου κόσμου.”

Συμβολισμοί στη Μεταμόρφωση του Franz Kafka

Γράφει ο Κυριάκος Χαλκόπουλος // *

Η Μεταμόρφωση ξεκινάει με την ανεπίδεκτη αμφιβολίας επισήμανση ότι ο Gregor Samsa έχει μετατραπεί σε ένα ανθρώπινου μεγέθους έντομο. Δεν αποδίδεται σε κάτι αυτή η μεταβολή, αν και ο ίδιος ο Samsa, όσο ακόμα έχει διάθεση να σκεφτεί αυτό το ζήτημα, την αντιμετωπίζει ως απότοκο της κουραστικής και αδιέξοδης ζωής του ως πλασιέ, μια ζωή την οποία άλλωστε την οφείλει στα χρέη της οικογένειάς του, που είχε αναλάβει να αφανίσει. Στο τέλος αφανίζεται εκείνος, και την ίδια στιγμή μοιάζουν καλύτερες οι προοπτικές και της οικογένειάς του, σα να οφείλονταν όλα τα προβλήματά της σε αυτόν.

 Όσο αναντίρρητη είναι η κρίση πως όλα αυτά δεν αποτελούν ένα όνειρο (άλλωστε η αντίστοιχη σημείωση εμφανίζεται στις πρώτες προτάσεις του κειμένου, ενώ ολόκληρη η ιστορία διαρκεί ακριβώς ένα χρόνο), άλλο τόσο επόμενο φαντάζει πως η εξήγηση του καινοφανούς συμβάντος είναι αλληγορική. Ο Samsa (που το επίθετό του μοιάζει με πολλούς τρόπους σε αυτό του Kafka), νοιώθει πως είναι ένα έντομο, και έτσι συμβολικά μεταμορφώνεται όντως σε κάτι τέτοιο. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι στα πλαίσια του διηγήματος η μεταμόρφωση είναι συμβολική: αντίθετα έχουμε πάρα πολλούς, και άτεγκτα σαφείς, λόγους για να εκτιμήσουμε πως σε αυτό η μεταμόρφωση είναι εντελώς πραγματική.

Ο καφκικός κύριος Κάφκα/ της Ελένης Κεχαγιόγλου

Ελένη Κεχαγιόγλου

Ο Φραντς Κάφκα έζησε 41 μόλις χρόνια, πέθανε από ασιτία —καθώς, στο τελικό στάδιο της φυματίωσης, δεν μπορούσε πια να καταπιεί το παραμικρό— ακριβώς όπως ο ήρωάς του Γκρέγκορ Σάμσα στη μοναδική νουβέλα που εξέδωσε εν ζωή, στη Μεταμόρφωση, και δεν θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να διανοηθεί ότι 130 χρόνια μετά τη γέννησή του θα ήταν το τιμώμενο πρόσωπο της Google. Θα του ήταν επίσης μάλλον αδύνατον να φανταστεί ότι θα αποκτούσε ηγετική θέση στην παγκόσμια λογοτεχνία του 20ού αιώνα, δεδομένου ότι, προτού πεθάνει, άφηνε στον επιστήθιο φίλο του Μαξ Μπροντ, αντί διαθήκης, την εξής επιστολή:

«Αγαπημένε μου Μαξ, η τελευταία μου παράκληση: Οτιδήποτε αφήνω πίσω μου (δηλαδή, στη βιβλιοθήκη, στα συρτάρια, στο γραφείο, είτε στο σπίτι είτε στη δουλειά μου είτε οπουδήποτε αλλού, οτιδήποτε σου τύχει να βρεις), σημειωματάρια, χειρόγραφα, γράμματα, δικά μου και τρίτων, προσχέδια κτλ., πρέπει να καούν χωρίς να διαβαστούν, μέχρι το τελευταίο φύλλο. Το ίδιο και όλα τα γραπτά μου, τα σημειώματά μου που έχεις τυχόν εσύ ή άλλοι και που θα τους παρακαλέσεις εξ ονόματός μου να σου τα δώσουν. Επιστολές που δεν θα σου παραδοθούν πρέπει τουλάχιστον να καούν από τους κατόχους τους.

Δικός σου,

Φραντς Κάφκα»

Η παρέμβαση Μπροντ

Ο Μαξ Μπροντ, ως γνωστόν, δεν πραγματοποίησε την τελευταία επιθυμία του φίλου του, και στη μακρά ζωή του (1884-1968) δημοσίευσε περισσότερα από 80 βιβλία του Κάφκα και για τον Κάφκα, η στενή σχέση του με τον οποίο ξεκίνησε στην πρώτη τους νεότητα, καθώς υπήρξαν συμφοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου της Πράγας. Η συζήτηση για την ηθική νομιμοποίηση της παραβίασης της ρητής συγγραφικής επιθυμίας ξεκίνησε ήδη από το 1925 όταν, έναν μόλις χρόνο μετά το θάνατο του Κάφκα, ο Μπροντ εξέδιδε τη Δίκη, ένα έργο-σύμβολο του παραλογισμού της εφιαλτικής Εξουσίας που συνθλίβει.

Το 1962, ο Όρσον Ουέλς θα μετέφερε τη νουβέλα στον κινηματογράφο, με τον Άντονι Πέρκινς να ενσαρκώνει τον Γιόζεφ Κ., τον μοναχικό υπαλληλάκο που, αιφνιδίως, μπαίνει στο στόχαστρο για ένα έγκλημα που αγνοεί. Η τελευταία φράση του Γιόζεφ Κ. (το Κ. μοιραία ανακαλεί το όνομα του συγγραφέα• Κ., επίσης, λέγεται ο πρωταγωνιστής του Πύργου), όταν τον μαχαιρώνουν οι δήμιοί του, είναι: «Σαν το σκυλί!» – για να καταλήξει η αφηγηματική φωνή: «Λες και η ντροπή θα εξακολουθούσε να υπάρχει και μετά το θάνατό του».

Η Μεταμόρφωση: Η μορφή του ακατανόητου Σαν σήμερα, το 1924, πεθαίνει ο Φραντς Κάφκα

Γράφει: Αλέξανδρος Στεργιόπουλος - Λογοτεχνία + Ποίηση - 03/06/2017

Ο Φραντς Κάφκα μορφοποίησε το ακατανόητο. Μπόρεσε να δει τον αόρατο μηχανισμό της εξουσίας και πώς αυτός επιβάλλεται στους ανθρώπους. Το απροσδιόριστο και ασαφές ενός συστήματος που ύπουλα, αλλά καταλυτικά, δρα και καθηλώνει, αποτυπώθηκε στον λόγο του γερμανόφωνου συγγραφέα. Ο Κάφκα κατάλαβε ότι το μακρύ χέρι της εξουσίας αφήνει βαθιά σημάδια στο σώμα και την ψυχή του ανθρώπου, τον αλλάζει, τον διαβρώνει και τον καθιστά άδειο σαρκίο, πνεύμα υποταγμένο και οριστικά συμβιβασμένο. Αυτή τη Μεταμόρφωση περιέγραψε τόσο εύγλωττα και αυτή η Μεταμόρφωση είναι η μορφή του ακατανόητου. Ο ίδιος υποστήριζε ότι το “ακατανόητο δεν μπορεί να κατανοηθεί”, εντούτοις τις εικόνες και τα μηνύματα αυτού ερμήνευσε και μας μετέφερε.

Η “Μεταμόρφωση” είναι το τελικό στάδιο της επέμβασης του ακατανόητου. Ο τίτλος είναι περισσότερο αλληγορικός παρά κυριολεκτικός. Ναι, ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνά και έχει μεταμορφωθεί σε σκαθάρι. Ο Κάφκα το περιγράφει ξεκάθαρα: Την αλλαγή στο σώμα του, το νέο του μέγεθος, τα μικροσκοπικά έξι πόδια του, το σκληρό κέλυφος που έχει αντικαταστήσει την πλάτη του, την κολλώδη ουσία που εκκρίνει καθώς περπατά… Καθώς όμως διαβάζουμε για την εξωτερική μεταμόρφωση, την ίδια στιγμή ξετυλίγονται μπροστά και τα αίτια της εσωτερικής μεταμόρφωσης. Η καταπίεση της μισθωτής εργασίας, οι ασφυκτικές εργασιακές συνθήκες για τον Γκρέγκορ που πρέπει να ταξιδεύει συνέχεια δίχως χρόνο για τον ίδιο και την οικογένεια του, ο φόβος απέναντι στον αφεντικό, η ματαίωση των επιθυμιών του, το δυσβάσταχτο χρέος της οικογένειας που προσπαθεί να εξυπηρετήσει μόνος του. Όλα αυτά, αργά και σταθερά, συμβάλλουν στην αλλοίωση του εαυτού, σώμα και πνεύμα αρρωσταίνουν, η απάνθρωπη μοίρα γίνεται μέρος αναπόδραστο και ο υπάλληλος Σάμσα χάνει την ανθρώπινη υπόσταση. Ποια η διαφορά του με ένα μυρμήγκι ή με ένα σκαθάρι; Όπως κι αυτά πασχίζουν να επιβιώσουν κάνοντας οτιδήποτε, δρώντας και κοιτώντας τον κόσμο από χαμηλότερο σημείο, προσπαθώντας να αποφύγουν το λιώσιμο των “ανώτερων” ανθρώπων, έτσι και ο Γκρέγκορ ταπεινωμένος και μεμψίμοιρος αφήνεται στην κυριαρχία τους.