Ο ΣΥΡΙΖΑ στην περίοδο 2015-2019

Το νέο κόμμα-καρτέλ

του Γιάννη Μαυρή

1.Εισαγωγή: Το Δημοψήφισμα του 2015, σημείο καμπής

Στην περιοδολόγηση της ελληνικής πολιτικής σκηνής της τελευταίας 10ετίας, ο Ιούλιος του 2015 αποτέλεσε σημείο καμπής. Με τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου και την υπογραφή του 3ου Μνημονίου αναιρέθηκε η λαϊκή εντολή του Όχι. Η ωμή καταστρατήγηση του εκλογικού αποτελέσματος του ελληνικού δημοψηφίσματος (5/7/2015), ακύρωσε βίαια και το εξάμηνο πείραμα «αριστερής διακυβέρνησης εντός της ΕΕ», που επιχείρησε ανεπιτυχώς η πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Το μέγεθος της συνθηκολόγησής του, ιδίως λόγω του σύντομου χρόνου μέσα στον οποίο συντελέσθηκε, αποτέλεσε πρωτοφανές πολιτικό γεγονός, με ευρύτερες επιπτώσεις.[1] Η άδοξη κατάληξη του δημοψηφίσματος, υπονόμευσε και εξουδετέρωσε συνολικά την πολιτική και κοινωνική δυναμική που είχαν σηματοδοτήσει οι βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Το αντιμνημονιακό στρατόπεδο υπέστη μια σημαντική πολιτική και ιδεολογική ήττα, οι συνέπειες της οποίας αποδεικνύονται μακροχρόνιες.

Ταυτόχρονα, το δημοψήφισμα του 2015 αποτέλεσε τομή στο μετασχηματισμό της κομματικής μορφής του ΣΥΡΙΖΑ και επιτάχυνε την απορρόφησή του από το κράτος. Η πολιτική και ιδεολογική μεταμόρφωση της ηγετικής ομάδας του κόμματος προκάλεσε εντονότατη εσωκομματική κρίση και διάσπαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του. Δεν είχε, εντούτοις, απήχηση στην κοινωνική και εκλογική βάση του κόμματος.[2] Στις εκβιαστικές εκλογές που ακολούθησαν αιφνιδιαστικά, τον Σεπτέμβριο του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε για δεύτερη φορά. Οι διεργασίες που προηγήθηκαν σε συμπυκνωμένο χρόνο, το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου, ελλείψει εναλλακτικής λύσης, δεν οδήγησαν σε αποδοκιμασία της κυβέρνησης, αλλά σε ψήφο 2ης ευκαιρίας. Η περίοδος, όμως, της δεύτερης «κανονικής» διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, (Σεπτέμβριος 2015-Ιούλιος 2019), δεν θα αποδειχθεί «τομή», αλλά «συνέχεια» των προηγούμενων μνημονιακών κυβερνήσεων.

Το κυριότερο όμως είναι ότι, με τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ και την προσχώρησή του (καθώς και των ΑΝΕΛ) στη νεοφιλελεύθερη πολιτική της λιτότητας, συντελέσθηκε η πιο απότομη και χρονικά συμπυκνωμένη «σύγκλιση των κομμάτων στην κορυφή», που έχει συμβεί ποτέ στο ελληνικό κομματικό σύστημα (Μαυρής 2016).

Γιάννης Μαυρής για ΣΥΡΙΖΑ: Τι θα συμβεί όταν χάσει την εξουσία

Ανάλυση του δημοσκόπου, πρόεδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Public Issue

«Η επερχόμενη απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας έχει αρκετές πιθανότητες να λειτουργήσει, καταλυτικά, εις βάρος του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα».

Μία δυσοίωνη ανάλυση για το τι θα συμβεί με τον ΣΥΡΙΖΑ μετά την επερχόμενη εκλογική του ήττα και την αποχώρησή του από την διακυβέρνηση της χώρας κάνει ο Γιάννης Μαυρής, δημοσκόπος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Public Issue.

Ο κ. Μαυρής στην ανάλυσή του με τίτλο «ΣΥΡΙΖΑ, Κόμμα, Κράτος - Mετά τη Διακυβέρνηση, τι;», τοποθετεί τον ΣΥΡΙΖΑ στα «κόμματα-καρτέλ» εξηγώντας ότι στην περίπτωση αυτή οι δεσμοί των κομμάτων «με την κοινωνία έχουν αποδυναμωθεί, οι δεσμοί τους με το κράτος έχουν ενισχυθεί, στο βαθμό που τα κόμματα δεν λειτουργούν πλέον ως αντιπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών». 

Ειδικότερα για τον ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει ότι «το κυβερνών κόμμα επιχείρησε την αγκίστρωσή του στο κράτος, με επιθετικό τρόπο, προωθώντας μια κομματικοποίηση "παλαιού τύπου"». Και τονίζει ότι «προκάλεσε έτσι την απομόνωσή του και την υπονόμευση της θέσης του, στα πλαίσια του μεταμνημονιακού κομματικού συστήματος, που ακόμη δεν έχει σταθεροποιηθεί».

Σύμφωνα με την ανάλυση «Σήμερα, ύστερα από 4 ½ χρόνια στην διακυβέρνηση της χώρας, η σύμφυση με το κράτος αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα συνοχής του ΣΥΡΙΖΑ».

«Η πτωτική τάση στην κοινωνική του επιρροή, που διαπιστώθηκε, πρόκειται να δοκιμαστεί περαιτέρω και στις βουλευτικές εκλογές, που υποχρεώθηκε τελικά να προκηρύξει. Το νέο εκλογικό αποτέλεσμα θα αποτελέσει μια σοβαρότερη ένδειξη για το ποιος είναι πραγματικά ο βαθμός κομματικής θεσμοποίησής του, ο οποίος όμως με βάση τα γνωστά θεωρητικά μέτρα κρίνεται ως εξαιρετικά χαμηλός», αναφέρει η ανάλυση και καταλήγει τονίζοντας ότι «έχει γίνει φανερό ότι η επερχόμενη απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας έχει αρκετές πιθανότητες να λειτουργήσει, καταλυτικά, εις βάρος του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα».

Η ανάλυση του Γιάννη Μαυρή