Η αειφόρος επικαιρότητα του Ηράκλειτου !

Ο δάσκαλος του καλλίστου βίου!! 

Του Αντώνη Καραμπάτσου

Αγαπητοί φίλοι, διάλεξα πέντε από τα 153 στο σύνολό τους  διασωθέντα «αποσπάσματα» με τη μορφή  ρητών ή  συντόμων σκέψεων ή αινιγματικών λόγων του Ηράκλειτου, (που πρόσφατα ολοκλήρωσα μια προσπάθεια διερμηνείας τους) για να δούμε τη διαχρονικότητα του ορθού λόγου του . Να δούμε πόσο επίκαιρος  είναι ο λόγος του σήμερα,  που του Καταρ ο θίασος φλέγεται στις Βρυξέλλες!!!!

(Ο συνολικός πληθυσμός του Κατάρ ανέρχεται σε 2,6 εκατομμύρια και αποτελείται από 313.000 πολίτες του Κατάρ και 2,3 εκατομμύρια μετανάστες!!!!)

132. Τιμαί θεούς και ανθρώπους καταδουλούνται. 

Οι τιμές θεούς και ανθρώπους υποδουλώνουν.

Αν στη ζωή ζητάς  τιμές

Με υπερβολές

σε βάζουν σε μπελάδες

 

Θα σκύβεις  κάτω το κορμί

Στη γη 

Θα  κάνεις τεμενάδες. 

135. Συντομωτάτην ὁδὸν ἔλεγεν εἰς εὐδοξίαν τὸ γενέσθαι ἀγαθὸν. 

Ο συντομότερος δρόμος για ν’ αποκτήσεις καλή φήμη είναι το να γίνεις καλός.

Οι άνθρωποι  οι αγαθοί

Οι καλοί

πολύ είναι δοξασμένοι

Γιατί ο φθόνος χάνεται

σβήνεται

όταν κανείς πεθαίνει

M. Heidegger: ποιος είναι ο Ηράκλειτος;

Δημήτρης Τζωρτζόπουλος

Martin Heidegger

1889-1976

Ο Ηράκλειτος μας οδηγεί:

από το Χάος στο Φάος

§1

Ο Χάιντεγκερ αναγνωρίζει στον Ηράκλειτο την αρχέγονη απαρχή της ιστορίας του Είναι. Το ερώτημα συνακόλουθα που διατρέχει τη σκέψη του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου είναι: ποιος είναι ο Ηράκλειτος (GA 55, 5); Κατ’ αυτό τον τρόπο αποδέχεται το προ(σ)-κλητικό νεύμα που του απευθύνει ο στοχασμός του Ηράκλειτου και επιχειρεί να ανταποκριθεί, σχολιάζοντας πρωτίστως μια συμβολική «ιστορία» γύρω από τη ζωή και τη διδασκαλία του Εφέσιου σοφού. Περί αυτής μας λέει ο Αριστοτέλης:

«Λένε σχετικά με το τι είπε ο Ηράκλειτος σε κάποιους ξένους που ήθελαν να τον συναντήσουν. Όταν πλησίασαν και τον είδαν να ζεσταίνεται κοντά στο φούρνο, δίστασαν· τότε τους προέτρεψε να μπουν μέσα με θάρρος λέγοντάς τους πως κι εδώ υπάρχουν θεοί …» (Περί ζώων μορίων Α5. 645a 17).

Τι θέλουν να μας πουν αυτά τα λόγια; Κατ’ αρχήν εμφανίζεται ένας λόγος πουενθαρρύνει και προσκαλεί τους επισκέπτες. Σε τι τους προσκαλεί; Προφανώς όχι για να ζεσταθούν μαζί με τον σοφό κοντά στο φούρνο ή για να του μετριάσουν κάποια ένταση «μοναξιάς» του· απεναντίας, τους καλεί επειγόντως σε μετα–στροφή: τους ενθαρρύνει δηλαδή να στραφούν προς εκείνο τον τόπο διαμονής, όπου φωτίζει ένα άλλο φως (GA 55, 7): εκ πρώτης όψεως, και ο Ηράκλειτος ως φυσική ύπαρξη είναι ένα περατό, ενδεές ον, εγκατεστημένο σε έναν καθημερινό τόπο και αντιμέτωπο με το κρύο και την παγωνιά· πάνω απ’ όλα όμως είναι ο νοητής που στοχάζεται το Είναι (=Φύσις) και την ανθρώπινη ύπαρξη (=Da-sein). Η εν λόγω στοχαστική στάση, για την ιστορία του Είναι, έχει χαρακτήρα ιστορικό και όχι ιστοριογραφικό: ανήκει σ’ αυτό που κάνει τη σκέψη να είναι σκέψη του Είναι, να οικειώνεται με την εστία της ανθρώπινης ύπαρξης  και να μην είναι απλώς μια βιογραφική, πληροφοριακή ή και προπαγανδιστική πρόσοψη της μαζικής κουλτούρας, σαν εκείνες τις μονομερείς και άκρως προπαγανδιστικές ενεικονίσεις γύρω από πρόσωπα και πράγματα της σύγχρονης νεοελληνικής ή ευρωπαϊκής ιστορίας από τα δημόσια Μ.Μ.Ε.

Ένα τεράστιο μάθημα φιλοσοφίας χωρίς μια λέξη

Δίχως λέξη

Ο Ηράκλειτος είχε τελικά γυρίσει την πλάτη του στους συνανθρώπους του. Μία πλάτη που έμοιαζε γεμάτη αγκά­θια.

Φοβόντουσαν τις τσουχτερές απαντήσεις του, τις καυστικές παρατηρήσεις του, και κυρίως τα πύρινα βέλη του, γιατί η σκέψη του είχε μιαν ακούραστη και επικερδή συναλλαγή με τη φωτιά. Στους συμπολίτες του, που, στα μάτια του, κυλιόντουσαν στο βούρκο της εύκολης ζωής, είχε αρνηθεί να δώσει το σύστημα νόμων που είχαν ζητήσει, «Θα έπρεπε να κρεμαστείτε και να αφήσετε την Πόλη σας στα παιδιά». Όσο κι αν περιφρονούσε τους ανθρώ­πους, ο Ηράκλειτος αγαπούσε πραγματικά τη συντροφιά των παιδιών. Μάλιστα μία μέρα αποσύρθηκε στο ναό της Άρτεμης, για να παίξει κότσια μαζί τους.

Οι Εφέσιοι είχαν καταλήξει να μη δίνουν πια μεγάλη σημασία στις επιπλήξεις του. Χωρίς αμφιβολία ο φιλόσο­φος είχε δίκιο να προσπαθεί, κάνοντας μια συνετή ζωή, να διαφυλάσσει τη φωτιά από την οποία προέρχεται η ψυ­χή. Δεν είχε βέβαια άδικο να σπρώχνει τους συμπολίτες του προς την αρετή. Αλλά πόσο κακό υπάρχει στην καλο­πέραση, την οποία ίσως να μην γευτούν στον Άδη;

Κι όμως, όταν οι Πέρσες πολιορκούν την Πόλη, αρχίζουν να φαντάζονται τις στερήσεις που θα έρθουν. Ορι­σμένοι θυμίζουν τα ξεχασμένα λόγια του σοφού, που έχει σωπάσει εδώ και πολύ καιρό. Τίποτα δεν πετυχαίνουν. Οι Εφέσιοι ενδίδουν στις αδυναμίες τους, κατά τη συνήθειά τους. Ο πόλεμος είναι ένα αρκετά μεγάλο κακό, δεν χρει­άζονται άσκοπες στερήσεις.