Τουρκικές ταινίες, σήριαλ και Survivor: Μέσα Πολιτιστικής Διπλωματίας ή Προπαγάνδας

του Μιχάλη Διακαντώνη*

H Πολιτιστική Διπλωματία αποτελεί ένα πεδίο άσκησης πολιτικής που στοχεύει στη δημιουργία, ανάπτυξη και προβολή των πολιτισμικών στοιχείων μιας χώρας στο εξωτερικό. Η ιστορία, η γλώσσα, τα έθιμα, οι παραδόσεις και τα πάσης φύσεως καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός λαού, προβάλλονται με σκοπό όχι μόνο να δημιουργήσουν μια θετική και ελκυστική εικόνα για την εκάστοτε χώρα, αλλά και για να λειτουργήσουν ως ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ κρατών που διαθέτουν διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, αμβλύνοντας έτσι, ιστορικές, θρησκευτικές ή άλλες διαφορές που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ τους.

Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση που η πολιτιστική διπλωματία μιας χώρας λειτουργεί ως ένα μέσο άσκησης πολιτικής προπαγάνδας, τόσο έναντι άλλων κρατών όσο και έναντι των πολιτών της ίδιας της χώρας που δημιουργεί αυτά τα πολιτιστικά προϊόντα; Η περίπτωση της Τουρκίας είναι παραπάνω από χαρακτηριστική. Η γείτονα χώρα έχει πλέον ειδικευτεί στην παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, τηλεοπτικών σειρών και εσχάτως τηλεπαιχνιδιών που τυγχάνουν διεθνούς προβολής. Και αν δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό στην δημιουργία πολιτιστικών προϊόντων που γεννούν προφανή οικονομικά οφέλη (μέσω της διάθεσής τους στο εξωτερικό, της αύξησης του τουρισμού και της παρεπόμενης ζήτησης που προκαλούν για τα τουρκικά προϊόντα), δημιουργείται πρόβλημα όταν διαστρεβλώνουν ιστορικά γεγονότα με σκοπό να προωθήσουν τις μακροχρόνιες στοχεύσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Τουρκικά Σήριαλ και Ελλάδα

Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, η προβολή τουρκικών τηλεοπτικών σειρών άνθησε όχι τόσο λόγω της καλλιτεχνικής τους αξίας (αν και είναι αλήθεια ότι αρκετές από αυτές υπερτερούν ποιοτικά των εγχώριων παραγωγών) όσο κυρίως του πολύ μικρότερου κόστους τους, καθώς η αγορά ενός τουρκικού επεισοδίου φθάνει περίπου στο 1/10 της παραγωγής ενός ελληνικού. Οι Τούρκοι παραγωγοί εκμεταλλεύονται τις οικονομίες κλίμακας που προκύπτουν απ’ το γεγονός ότι οι σειρές αυτές απευθύνονται όχι μόνο στα σχεδόν 80 εκατομμύρια του τουρκικού πληθυσμού, αλλά και σε άλλες χώρες όπου διαβιούν τουρκόφωνοι πληθυσμοί, καθώς και στα κράτη της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων.

Τα πάντα είναι πολιτική

Του Σάββα Σαββίδη

ΣΕ ΜΑΡΜΑΡΕΝΙΑ ΑΛΩΝΙΑ

Η μέρα ήταν 19 Μαΐου 2017, ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία που υπέστησαν οι Έλληνες του Πόντου από τους Νεότουρκους του Κεμάλ Ατατούρκ. Κατά τη διάρκεια της ημέρας εκείνης, σερφάροντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αντιληφθήκαμε ότι στο νυχτερινό επεισόδιο του τηλεπαιχνιδιού «Survivor» που θα προβαλλόταν την ίδια νύχτα θα γινόταν ένας αγώνας μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής «ομάδας», οι οποίες αμφότερες βρίσκονται στο ίδιο νησί.

Όταν αντιληφθήκαμε τι θα παιζόταν εκείνην την ημέρα, με πολλή περιέργεια, καθίσαμε να παρακολουθήσουμε την περιβόητη ελληνοτουρκική αναμέτρηση. Ο κύριος λόγος που το κάναμε είναι διότι ήμασταν σίγουροι πως θα υπάρξει πολιτική παρέμβαση με χαζοχαρούμενα λόγια – και όντως αυτό έγινε. Καλό είναι να ενημερώσουμε, διότι πολλοί μπορεί να μην το ξέρουν, πως το ελληνικό Survivor είναι τουρκικής παραγωγής και ο παραγωγός είναι ο ίδιος που παρουσιάζει και διευθύνει το τουρκικό Survivor. Ξεκινώντας λοιπόν το παιχνίδι, υπήρχε ένας μεγάλος πρόλογος από τους δύο παρουσιαστές, που λίγο ως πολύ προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι ο αγώνας γίνεται για να προαγάγει και να καταδείξει τη φιλία μεταξύ των δύο γειτονικών λαών! Παρεμπιπτόντως, κάνει και την εμφάνισή του ένας τραγουδιστής με το όνομα Φαίδων, που ισχυρίζεται ότι κατάγεται από Έλληνα πατέρα και Τουρκάλα μητέρα, και τραγουδά ελληνικά τραγούδια υποστηρίζοντας τη φιλία μεταξύ των δύο λαών. Αυτός ο τύπος δηλώνει παράλληλα και φανατικός κεμαλιστής, έχοντας και τατουάζ στο σώμα του τον Ατατούρκ! Χωρίς να ξαφνιαστούμε από τη λέξη «φιλία», επειδή ήμασταν σίγουροι ότι ο ρόλος και ο σκοπός της παραγωγής ήταν αυτός, μείναμε συντονισμένοι να ακούσουμε και τα υπόλοιπα. Η διαδικασία της ανάδειξης της φιλίας των δύο λαών συνεχιζόταν από όλους, ξεχνώντας εντελώς τη σημαδιακή ημέρα μνήμης για τον απανταχού Ελληνισμό. Είδαμε σχεδόν όλο το επεισόδιο, το οποίο δεν ξέφυγε ούτε λεπτό από τους λόγους για τους οποίους γυρίστηκε. Τα συμπεράσματά μας τα βγάλαμε.

Τουρκικές ταινίες, σήριαλ και Survivor: Μέσα Πολιτιστικής Διπλωματίας ή Προπαγάνδας

Του Μιχάλη Διακαντώνη* 

H Πολιτιστική Διπλωματία αποτελεί ένα πεδίο άσκησης πολιτικής που στοχεύει στη δημιουργία, ανάπτυξη και προβολή των πολιτισμικών στοιχείων μιας χώρας στο εξωτερικό.

Η ιστορία, η γλώσσα, τα έθιμα, οι παραδόσεις και τα πάσης φύσεως καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός λαού, προβάλλονται με σκοπό όχι μόνο να δημιουργήσουν μια θετική και ελκυστική εικόνα για την εκάστοτε χώρα, αλλά και για να λειτουργήσουν ως ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ κρατών που διαθέτουν διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, αμβλύνοντας έτσι, ιστορικές, θρησκευτικές ή άλλες διαφορές που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ τους. 

Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση που η πολιτιστική διπλωματία μιας χώρας λειτουργεί ως ένα μέσο άσκησης πολιτικής προπαγάνδας, τόσο έναντι άλλων κρατών όσο και έναντι των πολιτών της ίδιας της χώρας που δημιουργεί αυτά τα πολιτιστικά προϊόντα; Η περίπτωση της Τουρκίας είναι παραπάνω από χαρακτηριστική. Η γείτονα χώρα έχει πλέον ειδικευτεί στην παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, τηλεοπτικών σειρών και εσχάτως τηλεπαιχνιδιών που τυγχάνουν διεθνούς προβολής. Και αν δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό στην δημιουργία πολιτιστικών προϊόντων που γεννούν προφανή οικονομικά οφέλη (μέσω της διάθεσής τους στο εξωτερικό, της αύξησης του τουρισμού και της παρεπόμενης ζήτησης που προκαλούν για τα τουρκικά προϊόντα), δημιουργείται πρόβλημα όταν διαστρεβλώνουν ιστορικά γεγονότα με σκοπό να προωθήσουν τις μακροχρόνιες στοχεύσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. 

Τουρκικά Σήριαλ και Ελλάδα