Χατζιδάκις - Πιραντέλο και λαϊκός πολιτισμός

Ο Luigi Pirandello γεννήθηκε 28 Ιουνίου 1867 – 10 Δεκεμβρίου 1936

Αναστασία Παπαϊωάννου 3.11.2020

Μάνος Χατζιδάκις 

Σκοπός μου ετούτη τη φορά, και μ’ αφορμή ένα θαυμάσιο έργο, ίσως το πιο θαυμαστό του Πιραντέλλο, είναι να φτιάξω πάλι τραγούδια, μα που να πηγαίνουν πιο μπροστά, απ’ ό,τι μέχρι τώρα έχω φτιάξει. Η φιλοδοξία μου, καθώς βλέπετε, δεν είναι καθόλου μικρή. Γιατί αξίζει κανείς να φτιάχνει τραγούδια λαϊκά, που να μη καμώνονται τα λαϊκά με τη φτωχοντυμένη και λαϊκοφανή τους παρουσία. Κι ύστερα, είναι ενδιαφέρον να δοκιμάζεις ν’ αφαιρείς την ελληνικότητα που τόσο σε χαρακτηρίζει, και στο τέλος να παραμένεις ίδιος κι απαράλλαχτος αυτός που είσαι. 

Η Μεσόγειος, βλέπετε, θα μου επιτρέψετε να πω, χάρισε την ίδια θάλασσα και σε μένα και στον Πιραντέλλο.

Άλλωστε, μ’ ενδιαφέρει να πω περισσότερα με το τραγούδι, σχεδόν πιο πολλά απ’ ό,τι χωράει. Τώρα, αν τα τραγούδια μου αυτά είναι λαϊκά ή όχι, το θέμα χωράει συζήτηση. Γιατί, τι συνηθίσαμε να λέμε λαϊκό και τι είναι πραγματικά το λαϊκό; Και για να εξηγηθούμε. Όταν λέω κάτι λαϊκό δεν το εννοώ και για τον Λαό. Κατά σύμπτωση, ο Λαός κάθε άλλο παρά λαϊκός είναι. Τα μπουζούκια, οι μπαγλαμάδες και οι ζουρνάδες είναι η συνήθειά του. 

Εμένα μ’ ενδιαφέρουν εκείνες οι λίγες, οι μοναδικές του στιγμές που ζει, χωρίς καλά-καλά να το καταλαβαίνει, την αλήθεια του.

 Είναι οι στιγμές που είναι σκέτα Άνθρωπος, χωρίς την βία του Χρόνου, χωρίς την αγωνία του Χώρου, χωρίς την φθορά της τάξης του. 

Είναι, με δυο λόγια, λιγάκι Νέος, λιγάκι δεκαοχτάχρονος. 

Μόνο σ’ αυτές του τις στιγμές ο Λαός δέχεται και εκπέμπει σωστά. 

Όλα τ’ άλλα είναι φιλολογία.

ΕΝΑΣ, ΚΑΝΕΝΑΣ ΚΑΙ ΕΚΑΤΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ

Την τελευταία βούληση για τον τρόπο ταφής, του ελληνικής καταγωγής από τη Μεγάλη Ελλάδα, Λουίτζι Πιραντέλο μας υπενθύμισε ο Κώστας Χατζηαντωνίου

ΕΝΑΣ, ΚΑΝΕΝΑΣ ΚΑΙ ΕΚΑΤΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ

Στις 10 Δεκεμβρίου 1936, όταν ο Λουίτζι Πιραντέλο πέθανε, τα παιδιά του βρήκαν μισό φύλλο τσαλακωμένου χαρτιού στο οποίο ο μεγάλος δραματουργός είχε σημειώσει την τελευταία του βούληση: 

«Ο θάνατός μου να περάσει εν σιωπή. Ζητώ από φίλους και εχθρούς όχι μόνο να μη μιλήσουν γι' αυτόν στις εφημερίδες, αλλά να μην το αναφέρουν καθόλου. Ούτε αναγγελίες, ούτε συμμετοχές. Ως νεκρό μη με ντύσετε. Τυλίξτε με, γυμνό, σε ένα σεντόνι. Καθόλου λουλούδια στο κρεβάτι, ούτε αναμμένα κεριά. Κάρρο της κατώτερης τάξης, αυτής των φτωχών. Γυμνός. Και να μην με συνοδεύει κανείς, ούτε συγγενείς, ούτε φίλοι. Το κάρρο, το άλογο, ο αμαξάς και φτάνει. Κάψτε με. Και το φρεσκοκαμμένο κορμί μου, αφήστε το να διασκορπιστεί. Γιατί τίποτα, ούτε η στάχτη, δεν θα ήθελα να μείνει από εμένα. Αλλά αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, ας μεταφερθεί η τεφροδόχος στη Σικελία και ας εντοιχιστεί σε κάποια άγρια πέτρα στην ύπαιθρο του Τζιρτζέντι, εκεί όπου γεννήθηκα». 

Τα παιδιά σεβάστηκαν τα τρία πρώτα σημεία της «διαθήκης»: δύο μέρες μετά τον θάνατό του, το σώμα του συγγραφέα μεταφερόταν από μια φτηνή άμαξα στο κρεματόριο. Καμία τελετή ή πανηγυρική κηδεία που πολύ θα ήθελε να γιορτάσει το φασιστικό καθεστώς και ο ίδιος ο Μουσολίνι. Το τέταρτο σημείο δεν έγινε σεβαστό και οι στάχτες του συγγραφέα, τοποθετημένες μέσα σε μια τεφροδόχο, θάφτηκαν στο νεκροταφείο του Βεράνο όπου θα παρέμεναν για έντεκα χρόνια.