25η Μαρτίου 1821, Ο Ευαγγελισμός και οι Άνθρωποι του Θεού έφεραν το Πάσχα της ελευθερίας25 Μαρτίου 20

Στέλιος Κούκος

Πάνω ο «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», κάτω και από αριστερά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που, Άγιος Αλέξιος ο Άνθρωπος του Θεού και ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός

«… με ήλθαν γράμματα από τον Υψηλάντη διά να είμαι έτοιμος, καθώς και όλοι οι εδικοί μας. 25 Μαρτίου ήτον η ημέρα της γενικής επαναστάσεως».

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Με την πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453 σκοτείνιασε η Ανατολή και ως εκ τούτου και η Δύση μπορούσε, πλέον, να υποστεί τις συνέπειες της εκλείψεως και ελλείψεως του αυθεντικού φωτός. Και ας νόμιζαν πως δεν το είχαν ανάγκη και ας έκαναν ότι μπορούσαν και οι ίδιοι για να το σβήσουν. Και εν μέρει τα κατάφεραν διττώς, αν όχι πολλαπλώς! Μία με την άλωση του 1204 και μία δεύτερη με την μη συνδρομή τους στα γεγονότα της πτώσης του 1453.

Παρ’ όλα αυτά οι Ρωμιοί, Έλληνες ή Βυζαντινοί λόγιοι οι οποίοι κατέφυγαν στην Δυτική Ευρώπη δημιούργησαν ένα νέο θαύμα! Μια Αναγέννηση! Αναγέννηση, βεβαίως, με όρους και χαρακτηριστικά της Δύσεως! Και έκτοτε και του λοιπού προχώρησαν, όπως γνωρίζουμε και όπως οι ίδιοι δέχτηκαν τις «εγκύκλιες» παραδόσεις των λογίων μας.

Όσο για την συνέχιση της πνευματικής διάστασης της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας… εντός έδρας και στην καθ’ ημάς Ανατολή αυτή πήρε άλλη μορφή με δραματικά και κυρίως μαρτυρικά χαρακτηριστικά! Αν κάτι ξεχώριζε πάντα το κρατικό αυτό μόρφωμα ήταν η πνευματικότητα η οποία διακατείχε την όλη δομή. Θετικά ή αρνητικά. Είναι γνωστές οι ποικίλες ταραχές που το ταλάνισαν και, μάλιστα, με αιματηρούς διωγμούς εκ μέρους της αυτοκρατορικής εξουσίας. Ακόμη και κατά μεγάλων και κορυφαίων Πατέρων της Εκκλησίας, όπως ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Να θυμίσουμε και την ιδιαίτερα σκληρή περίοδο της εικονομαχίας.

Και φυσικά δεν μπορεί κανείς να ξεχάσει και τις προσπάθειες του «κούφου Ιουλιανού», όπως τον αποκαλεί ο Κωνσταντίνος Καβάφης, για την παλινόρθωση της αρχαίας ελληνικής θρησκείας με αντίστοιχους σκληρούς αιματηρούς διωγμούς και από αυτόν. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης τον ξεμπροστιάζει για τα καλά στα ποιήματα τα οποία του… αφιέρωσε!

Έτσι, τα «όρια» και ο «κόσμος» της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που, τελικώς, εκχριστιανίστηκε, αλλά και εξελληνίστηκε πλήρως οριοθετήθηκαν μετά την άλωση αποκλειστικά από την Εκκλησία. Δηλαδή, και πάλιν η πνευματική διάσταση έδωσε τον χαρακτήρα, αλλά και τα χαρακτηριστικά του υπόδουλου γένους!

Ότι δεν ανήκε, με την έννοια του συμμετείχε, στο εκκλησιαστικό σώμα σταματούσε να λειτουργεί με ελληνικό, ρωμαίικο πρόσημο. Αυτό ήταν ένα όριο που είχε δραματικές και τραγικές συνέπειες. Και σίγουρα μαρτυρικές!

Το νέφος των Νεομαρτύρων, όμως, έκανε το μαρτύριο αυτό ψυχαγωγία -για να μην πω διασκέδαση! Είναι γνωστό, πως οι Μάρτυρες μπορούσαν άνετα να προσχωρήσουν στις τάξεις των αντιπάλων Τούρκων και, μάλιστα, με ιδιαίτερα προνόμια και με πολλά άσπρα (λεφτά) που τους υπόσχονταν, αλλά προτιμούσαν να μείνουν Χριστιανοί, Ρωμιοί, Έλληνες! Ένα και το αυτό! Και ας έχαναν το κεφάλι τους! Ο νους τους, βεβαίως, είχε προλάβει να κατεβεί στην καρδιά και έτσι το μαρτύριό τους έπαιρνε αναστάσιμη διάσταση.

Ποιες μυστικές εταιρείες προετοίμασαν την Επανάσταση

Καραμπελιάς Γιώργος

Πολλές δεκαετίες πριν την εμφάνιση της Φιλικής Εταιρείας, μαρτυρούνται απόπειρες των Ελλήνων για τη σύσταση επαναστατικών οργανώσεων ή “εταιρειών”, με σκοπό την απελευθέρωση της Ελλάδας. Το 1732, ο Λέσβιος κληρικός, Σεραφείμ Μυτιληναίος (Πωγωνάτος), σε ανάκρισή του στη Ρωσία, υποστήριξε πως, πριν από το 1700 ήδη, είχε δημιουργηθεί μυστική εταιρεία στην Ελλάδα με σκοπό την απελευθέρωσή της, ενώ ο ίδιος είχε έλθει σε επαφή με τον τσάρο Πέτρο τον Μεγάλο για τον ίδιο σκοπό.

Μυστική εταιρεία θεωρείται ότι συγκρότησε στη Μόσχα, πριν από τα Ορλωφικά, ο Πέτρος Μελισσηνός (1726-1796), ο οποίος έφθασε έως τον βαθμό του στρατηγού του ρωσικού πυροβολικού. Ο Μελισσηνός, μαζί με τον Κεφαλλονίτη μηχανικό, Μαρίνο Χαρμπούρη και τον Γεώργιο Παπάζωλη, έπεισαν τους αδελφούς Ορλώφ για την ανάγκη ανακίνησης επανάστασης στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα .

Μεταξύ των σημαντικότερων εταιριστικών κινήσεων μπορούμε να αναφέρουμε την εταιρεία “Αλέξανδρος”, που ιδρύθηκε από τον ηγεμόνα της Βλαχίας, Αλέξανδρο Μουρούζη, το 1777, στο Χέρμανστατ (Hermanstadt) της Τρανσυλβανίας, την “Εταιρεία των Φίλων”, που ιδρύθηκε το 1780, στο Βουκουρέστι (μέλος της οποίας υπήρξε ενδεχομένως και ο Ρήγας Φεραίος), την “Ελληνοδακική Φιλολογική Εταιρεία”, που ιδρύθηκε το 1780 στο Βουκουρέστι και ανέπτυξε πλούσια δράση, καθώς και την εταιρεία “Φοίνιξ”, την οποία ίδρυσε μετά τη φυγή του στη Ρωσία, το 1787, ο ηγεμόνας της Βλαχίας, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο αποκαλούμενος Φιραρής (φυγάς).

Από πολλούς πιστεύεται ότι ο Φιραρής, κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του (1785-1786), είχε μυήσει στα πατριωτικά του σχέδια τον Ρήγα Βελεστινλή και, το 1807, τον Κωνσταντίνο Υψηλάντη. Άλλες εταιρείες που αναφέρονται είναι το “Ρόπαλον του Ηρακλέους”, η “Εταιρεία της Αθηνάς”, η “Εταιρεία των Καλών Εξαδέλφων”, που συνδέονται πιθανότατα με την οργάνωση του Ρήγα.

Όλες αυτές οι Εταιρείες και κινήσεις δημιουργήθηκαν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και συνέδεαν πάντοτε την απελευθέρωση των Ελλήνων με τις κινήσεις κάποιας από τις μεγάλες δυνάμεις, μίας ή ενίοτε και περισσοτέρων. Μια νέα φάση θα εγκαινιάσει ο Ρήγας, ο οποίος, μολονότι επιχείρησε να στηριχτεί στη Γαλλική Επανάσταση και τον Ναπολέοντα, θα θέσει στο επίκεντρο της δραστηριότητάς του τη δημιουργία μιας εγχώριας επαναστατικής οργάνωσης. Έκτοτε, μετά μάλιστα την εξάντληση του ανατρεπτικού δυναμικού του Ναπολέοντα, που θα προκαλέσει και την απογοήτευση του Κοραή, οι Έλληνες θέτουν ως στόχο μια αυτόνομη επαναστατική απόπειρα που, στην καλύτερη περίπτωση, θα προκαλούσε και την εμπλοκή κάποιας μεγάλης δύναμης, προφανώς της Ρωσίας.

Το λίκνο της Οδησσού

Εν τέλει, και καθόλου τυχαία, η Φιλική Εταιρεία θα ιδρυθεί στην Οδησσό, μια νέα πόλη που συνδύαζε το ελληνικό επαναστατικό πνεύμα, εδώ είχαν εγκατασταθεί πληθυσμοί με μεγάλη επαναστατική παράδοση, από την Πελοπόννησο και τα νησιά μετά τα Ορλωφικά, την ευνοϊκή για τους ομόδοξους Έλληνες ρωσική πολιτική, την άμεση συνάφεια με τις παραδουνάβιες ηγεμονίες και, τέλος, τα νεωτερικά ρεύματα. η πόλη δημιουργήθηκε κατά τα πρότυπα του Διαφωτισμού, με σημαντική παρουσία Δυτικοευρωπαίων.

Αν η Βιέννη υπήρξε, είκοσι χρόνια πριν, η πόλη όπου ο Ρήγας θα συγκροτήσει την πρώτη επαναστατική “οργάνωση”, η Οδησσός, η νέα πόλη με το αρχαιοελληνικό όνομα, θα προσφέρει το κατάλληλο λίκνο για την επώαση και την ενδυνάμωση της νέας επαναστατικής απόπειρας, ενώ, στη Βιέννη, παρότι έδρα του Λόγιου Ερμή, μέχρι το 1821, θα μυηθεί στην Εταιρεία μόνο ένα μέλος!

Ο “τρίτος πόλος” του Ελληνισμού, μεταξύ Παρισίων και Κωνσταντινούπολης, ο πόλος Βιέννης-Βουκουρεστίου-Οδησσού , που οραματίζεται μια βαλκανική Πολιτεία, ταυτοχρόνως ελληνική και πολυεθνική, ανεξίθρησκη και ορθόδοξη, διαφωτιστική και “ρομαντική”, ισχυροποιείται στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, μετακινείται αδιάκοπα προς τα ανατολικά και θα σφραγίσει όλες τις επαναστατικές και διαφωτιστικές απόπειρες.

Μετατόπιση του κέντρου βάρους

Ελληνική Επανάσταση: Τα τετελεσμένα που οδήγησαν στην ανεξαρτησία

 

Η Ρωσία, κατά τον πόλεμο του 1828-29 και λίγο μετά την Ελληνική Επανάσταση, είχε ανοίξει δύο μέτωπα, με τον Σουλτάνο και παλαιότερα με τον Σάχη του Ιράν, κάτι που οι Βρετανοί αντιμετώπιζαν ως διπλή απειλή για τα συμφέροντά τους στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ινδία. Αλλά η Ρωσία δεν μπορούσε να διαλύσει πλήρως την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όχι τόσο στρατιωτικά, αλλά κυρίως στην περίπτωση που πραγματοποιούσε αυτό τον στόχο, θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιμετωπίσει την αντίδραση της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας από κοινού. Οπότε έπρεπε να περιοριστεί σε μια καθαρή νίκη σε βάρος των Οθωμανών.

Το βρετανικό ανακτοβούλιο υπό τον Ουέλινγκτον, ξεπερασμένο από τα πράγματα, επιδίωκε να διασώσει με κάθε τρόπο την εδαφική ακεραιότητα και την σχετική, τουλάχιστον, πολιτική αυτοτέλεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ώστε να μην μετατραπεί σε άτυπο προτεκτοράτο της Ρωσίας. Και αυτό, σε ό,τι αφορούσε τα ελληνικά ζητήματα, οδηγούσε τον Βρετανό πρωθυπουργό να προτρέπει προφορικά τον Σουλτάνο να δεχτεί μόνο ένα προτεκτοράτο περιορισμένο στην Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες, χωρίς να υποστηρίζει αυτή τη θέση δημόσια.

Ωστόσο, επρόκειτο για απολύτως ανέφικτη θέση. Πρωτίστως επειδή οι Έλληνες είχαν δημιουργήσει και εξακολουθούσαν να χτίζουν με τα όπλα τους εδαφικά τετελεσμένα, ενώ επιπλέον η βρετανική λύση προσέκρουε σε έντονες εσωτερικές αντιδράσεις. Οι Έλληνες, όχι μόνο είχαν συνεχίσει να πολεμάνε, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις της βρετανικής κυβέρνησης, επιπλέον, όλα μαζί τα κόμματα της Γερουσίας ομόφωνα, εξέφραζαν έντονη δυσαρέσκεια και δήλωναν ότι η συνέχιση του πολέμου για την επέκταση της εθνικής επικράτειάς τους θα ήταν αναπόφευκτη, αν περνούσαν οι βρετανικές θέσεις.

Ο φόβος του Μέτερνιχ

Η απειλή είχε διαβιβαστεί από τους Έλληνες στο βρετανικό ανακτοβούλιο και στην Βουλή των Λόρδων από τον πρίγκιπα Χριστιανό Λεοπόλδο Φρειδερίκο υποψήφιο για τον ελληνικό θρόνο. Το ίδιο παρουσίαζε, αλλά ως αναπόφευκτη συνέπεια και ο Ιωάννης Καποδίστριας σε ένα υπόμνημά του προς τα τρία ευρωπαϊκά ανακτοβούλια. Τι μπορούσε, άραγε, να σημαίνει η απειλή των Ελλήνων για συνέχιση του πολέμου; Νέες αρνήσεις των Ελλήνων, νέες καταστροφές, ατελείωτοι πόλεμοι που θα οδηγήσουν σε διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κίνδυνο ευρωπαϊκού πολέμου, όπως φοβόταν ο Μέτερνιχ από τον Ιανουάριο του 1828.

Η συνέχεια...Ελληνική Επανάσταση: Τα τετελεσμένα που οδήγησαν στην ανεξαρτησία

Ο υπέροχος Χατζη-Χαλίλ εφέντης

της Αθηνάς Φλώρου*

Όταν ξεκίνησε η Ελληνική επανάσταση του 1821 ο Σουλτάν Μαχμούτ, ήταν έτοιμος να διατάξει γενική σφαγή όλων των Ρωμιών της Πόλης, αδιάκριτα και προς παραδειγματισμό! Όμως, για να το κάνει χρειαζόταν «φετφά», δηλαδή επικύρωση της απόφασής του από τον Σεϊχουλισλάμη, τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του Ισλάμ.
Την εποχή εκείνη Σεϊχουλισλάμης ήταν ένας αγαθός ανατολίτης, ο Χατζη-Χαλίλ Εφέντης, άνθρωπος που είχε συνείδηση. Γνωστός για την δικαιοσύνη του, όταν κλήθηκε από τον Σουλτάνο και έμαθε τί του ζητούσε κεραυνοβολήθηκε! «Μα να πάρω τόσες ψυχές στο λαιμό μου», έλεγε και ξανάλεγε ο αγαθός Τούρκος που δεν το σήκωνε στην συνείδηση του να κριματίσει την δική του ψυχή, υπογράφοντας φετφά, με τον οποίο θα σφαγιάζονταν σαν αρνιά χιλιάδες αθώοι στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.Κοίταξε να κερδίσει χρόνο να σκεφτεί τί να κάνει να σώσει τους δόλιους τους Έλληνες από τον αφανισμό. Έφυγε από το Σουλτανικό
Παλάτι σκεπτικός…. Σε όλο το δρόμο αυτό σκεπτόταν.
Στην δύση της ζωής του να κριματίσει την ψυχή του και να γίνει αιτία να χαθούν αθώοι άνθρωποι; Ειδοποίησε με τρόπο τον Πατριάρχη. Τον σεβόταν ο τίμιος άνθρωπος τον Πατριάρχη των Ρωμιών.
Μόλις έμαθε ο Γρηγόριος τα καθέκαστα χλώμιασε. Ο άνθρωπος που τον επισκέφθηκε μετέφερε ακριβώς τα λόγια του Σεϊχουλισλάμη: «Ακούστε, η φαμίλια μου κρατάει από τους Αλφερανίδες είμαστε πιστοί στα λόγια του προφήτη μας. Το Κοράνι δεν επιτρέπει να
τιμωρούνται αθώοι για τις πράξεις ενόχων συγγενών τους.Φέρετε μου μια και μόνη απόδειξη πως η Επανάσταση δεν έχει γενικό χαρακτήρα, πείστε με ότι σεις δεν ξέρατε τίποτα. Αποδείξτε μου ότι όλο το γένος σας δεν είναι ένοχο και τ’ αλλά είναι δική μου δουλειά: Ούτε τη θέση μου θα λογαριάσω, ούτε τη ζωή μου. Θα υπερασπίσω μ’ όλες μου τις δυνάμεις έθνος αθώο που κινδυνεύει να χαθεί».

Τι έγινε στις 25 Μαρτίου 1821 στην Αγ. Λαύρα; (ένας «εθνικός μύθος» «αποκαλύπτεται»!)

Του Γιώργου Ηλ. Τσιτσιμπή

Απολύτως τίποτα, είναι η απάντηση. Για να είμαστε ακριβείς, η περίφημη ορκωμοσία με το λάβαρο της επανάστασης έγινε στις 17 Μαρτίου.

Αυτή η «αποκάλυψη» του «εθνικού μύθου», τροφοδοτεί όσους διανοούμενους βάλθηκαν να αποκαθηλώσουν την επανάσταση από την συνείδηση του λαού. Υπάρχει, άραγε, ιστοριογραφία χωρίς να έχει διαποτιστεί από την κοσμοθεωρία-ιδεολογία του ιστορικού; Αυτό που έχει σημασία είναι η φώτιση των πηγών, η προσέγγιση, η ερμηνεία τους.

Ήδη, από τον Γενάρη του ’21, στη Βοστίτσα (Αίγιο), είχε προαποφασιστεί να ξεσπάσει η Επανάσταση την άνοιξη. Όπως εξιστορεί πολύ γλαφυρά, ο Δημ. Σταθακόπουλος (Νομικός, Οθωμανολόγος, ερευνητής ελληνικών και τουρκικών αρχείων, ψάξτε τον στο YouTube), εκεί στο Αίγιο, ίσως έχουμε το πρώτο επίσημο επαναστατικό ψήφισμα ότι ο αγώνας ξεκινάει αμετάκλητα. Στις 17 Μαρτίου, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και οι άλλοι προύχοντες της Β. Πελοποννήσου, βρίσκονται στην Αγ. Λαύρα για την πανήγυρη του Αγ. Αλεξίου. Όλοι μαζί, «κεφαλές» και απλοί προσκυνητές, γίνονται συμμέτοχοι στην εξέγερση. Υψώνεται το γνωστό μας λάβαρο και στη συνέχεια, από τις 22 Μαρτίου, βρίσκονται στην Πάτρα. Παράλληλα, στην Αρεόπολη, στις 17 Μαρτίου, ορκίζονται οι της νοτίου Πελοποννήσου και στις 23 μπαίνουν στην Καλαμάτα με τον Κολοκοτρώνη. Δηλαδή, όλος ο Μοριάς, μεταξύ 17 και 25 Μαρτίου, έχει ξεσηκωθεί. Άλλωστε, ο Υψηλάντης, ήδη από 24 Φλεβάρη, έχει επαναστατήσει στο Ιάσιο.

Παράλληλα με τα στρατιωτικά γεγονότα έχουμε και πολιτικά. Η Μεσσηνιακή Γερουσία στην Καλαμάτα επιδίδει ψήφισμα στα προξενεία των ξένων δυνάμεων ότι, πολύ απλά, βρισκόμαστε σε εθνική Επανάσταση. Κάτι αντίστοιχο κάνει και το Αχαϊκό Διευθυντήριο στην Πάτρα, τις ίδιες ημερομηνίες 24-26 Μαρτίου.

Ένας λαός, ένα έθνος, με ιστορική συλλογική μνήμη, αποφασίζει την εξέγερσή του «για του Χριστού την πίστη την Αγία και για την Ελευθερία». Όλα αυτά, τα πριν και τα μετά, τόσο απλά και τόσο συμπυκνωμένα, συμβολίζονται στην 25η Μαρτίου, μία από τις τρεις ημερομηνίες της Φιλικής Εταιρείας που ήταν: ή του Ευαγγελισμού, ή του Αγ. Γεωργίου, ή του Αγ. Κων/νου, λόγω του συμβολισμού τους και φυσικά της δυνατότητας που έδιναν για συγκέντρωση πλήθους λόγω των θρησκευτικών πανηγύρεων.

Όμως, η ημερομηνία έχει σημασία ή το γεγονός; Για όλες τις επαναστάσεις συμφωνείται μια αφετηριακή αρχή και συχνά συμβολική. Αυτό είναι το μείζον; Η αυτιστική προσήλωση στην κυριολεξία, δηλαδή αν συνέβη ένα συγκεκριμένο γεγονός με ακρίβεια δευτερολέπτου, δεν έχει απόλυτη και καθοριστική σημασία, παρά μόνο για την φωτογραφική αποτύπωση της στιγμής. Συμβαίνει συχνά να αποδίδεται κάτι με διαφορετικό τρόπο, ακόμα και από αυτόπτες μάρτυρες.

Την ιστοριογραφία, πέρα από την καταγραφή, την ενδιαφέρει η ερμηνεία. Και εδώ οι εθνοαποδομητές χρησιμοποιούν τον όποιο «μύθο» εν είδη αμμοβολής για να αποσυνθέσουν το σύνολο, οι δε υπερασπιστές της παράδοσης και της ιστορίας μας εν είδη συγκολλητικής ουσίας για να δέσουν καλύτερα τους αρμούς της εθνικής μας αυτογνωσίας. Απλοϊκό σχήμα αλλά ιδιαίτερα δεικτικό.

Σφαγές στην Κωνσταντινούπολη (1821)

N ΣΦΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ (1821)

Οι Σφαγές στην Κωνσταντινούπολη (1821) των Χριστιανών, και κυρίως Ελλήνων, από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 1821 ήταν αντίδραση των Τούρκων στην έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης και σε γεγονότα όπως η πυρπόληση του τουρκικού δικρότου στην Ερεσό . Είχε ως αποτέλεσμα τη σφαγή, το βασανισμό ή τη φυγή χιλιάδων Ελλήνων, μεταξύ των οποίων του πατριάρχη και κορυφαίων ιερωμένων και Φαναριωτών. Από ιστορικούς έχει χαρακτηριστεί και ως “πογκρόμ”.

Ο σουλτάνος Μαχμούτ ο Β΄ (1808-1839) είχε ανέβει στον θρόνο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη φιλοδοξία μεγάλων μεταρρυθμίσεων και απαλλαγής του κράτους από διάφορες ισχυρές ομάδες στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας, όπως ήταν οι Γενίτσαροι, οι οποίοι κατά τον Δ. Κόκκινο, αποτελούσαν «κράτος εν κράτει, απειθούντας εις κάθε αρχήν, τυραννούντας τους αμάχους πληθυσμούς και απειλούντας και αυτούς τους σουλτάνους.». Η είδηση, όμως, για την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης στην Πελοπόννησο που έφθασε στην Πύλη προς το βράδυ της 31ης Μαρτίου 1821, αλλά και για την έναρξη της Επανάστασης στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα λίγες μέρες αργότερα τον ανάγκασαν να αλλάξει πολιτική στάση.Η είδηση για τη σφαγή και την εμπορία Ελλήνων σκλάβων στην Κωνσταντινούπολη όπως δημοσιεύτηκε στην “Gazette de Lausanne” την 13 Νοεμβρίου 1821.

Στην Κωνσταντινούπολη η καχυποψία κατά των χριστιανών είχε αρχίσει πριν από την έκρηξη της επανάστασης στη Βλαχία, καθώς από διάφορες πηγές έφταναν στην Πύλη ειδήσεις ότι κάποιες μυστικές εταιρείες ετοιμάζουν εξέγερση. Οι υποψίες εντάθηκαν τον Ιανουάριο του 1821 όταν σκοτώθηκε ο αγγελιαφόρος της Φιλ. Εταιρείας Ύπατρος και έπεσαν στα χέρια των Τούρκων μυστικές επιστολές του Αλ. Υψηλάντη προς τον Αλή Πασά. Την ίδια εποχή ο προδότης Ασημάκης Θεοδώρου έδωσε στους Τούρκους την πληροφορία ότι η ελληνική επανάσταση είχε σαν σχέδιο την πρόκληση ταραχών στην Κωνσταντινούπολη και την πυρπόληση του τουρκικού στόλου. Αμέσως κυκλοφόρησαν φήμες ότι στη συνωμοσία ενέχονταν οι Φαναριώτες, ότι σε ελληνικά σπίτια κρύβονταν όπλα, ότι σχεδιαζόταν δολοφονία του σουλτάνου κλπ. Στον μουσουλμανικό πληθυσμό προκλήθηκε αναβρασμός κατά των χριστιανών και άρχισαν προσβολές και απειλές κατά των Ελλήνων. Σ’ αυτές συνέβαλαν και Εβραίοι της Κωνσταντινούπολης, μεταξύ των οποίων και ο τραπεζίτης του μεγάλου βεζύρη Χαλέτ-εφέντη, για λόγους εμπορικού ανταγωνισμού.

ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ 17 Μαρτίου 1821

ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ

του Κώστα Χατζηαντωνίου

Πρώτα το αντικειμενικό γεγονός. 

Στις 17 Μαρτίου 1821 η μονή της Αγίας Λαύρας γιορτάζει τη μνήμη του Οσίου Αλεξίου, του οποίου η κάρα φυλάσσεται στη μονή. Οι συγκεντρωμένοι εκεί για τη γιορτή πρόκριτοι και αγωνιστές δεν έχουν πλέον άλλα περιθώρια. Τρεις μέρες νωρίτερα, ο Νικόλας Χριστοδούλου- Σολιώτης, μαζί με τον Αναγνώστη Κορδή και άλλους κλέφτες, κατόπιν οδηγιών του Σωτήρη Χαραλάμπη, είχαν στήσει ενέδρα και χτύπησαν στις κοντινές Πόρτες του Αγριδιού, τους γυφτοχαρατζήδες φοροεισπράκτορες και τρεις ταχυδρόμους που μετέφεραν επιστολές του καϊμακάμη της Τριπολιτσάς Μεχμέτ Σαλίχ στον Χουρσίτ πασά στα Γιάννινα. Ο καϊμακάμης περιμένει, όπως έχει διατάξει, όλους τους πρόκριτους να παρουσιαστούν στην Τρίπολη. Και η μεγάλη απόφαση λήφθηκε. Την απόφαση αυτή θα μνημονεύσει ο άσημος μα άξιος Αναγνώστης Κορδής που δεν είναι άλλος από τον Κ. Α. του βιβλίου απομνημονευμάτων του 1850 που βλέπετε στη φωτογραφία και στην οποία αναφέρονται τα γεγονότα στην Αγία Λαύρα, στις 17 Μαρτίου, την ίδια ημέρα που οι Μανιάτες οπλαρχηγοί κήρυσσαν την επανάσταση και στην Αρεόπολη.

Έτσι ξεκίνησε στη Νότια Ελλάδα η εθνική μας επανάσταση. Γιατί δεν υπάρχει άλλη επανάσταση των τελευταίων δύο αιώνων που να μπορεί να χαρακτηριστεί με τόση καθαρότητα εθνική όπως η ελληνική. Όχι γιατί δεν ενυπάρχουν κι άλλες διαστάσεις σ' αυτήν, αλλά όταν σε μια επανάσταση συμμετέχουν ξεπερνώντας κάθε ατομικό, ιδεολογικό ή ταξικό διαχωρισμό, κοτζαμπάσηδες και χωρικοί, Φαναριώτες και αστοί, κτηματίες και μοναχοί, καραβοκύρηδες και ναύτες, λόγιοι και αγράμματοι, κλέφτες και αρματολοί, δεσποτάδες και διαφωτισμένοι, ε, τότε μόνο μια λέξη αποδίδει αυτό που συνέβη: ΕΘΝΙΚΗ. 

Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο.

«Διαφορές και συγκλίσεις μεταξύ του Έλληνα και του δυτικού ατόμου» - Τρία διαδικτυακά μαθήματα από την κ. Τσιβάκου

Εξαιρετική η κ. Τσιβάκου στον περίπατό του Έλληνα στην νεώτερη ιστορία του από τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους μέχρι την Ελληνική Επανάσταση.

«Διαφορές και συγκλίσεις μεταξύ του Έλληνα και του δυτικού ατόμου» - Τρία διαδικτυακά μαθήματα

Η φίλοι της κοινότητα δημοτών των Βριλησσίων, «ΔΡΑΣΗ για μια άλλη πόλη», τιμώντας τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 διοργανώνει τρία διαδικτυακά μαθήματα με την καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου στην κοινωνιολογία των οργανώσεων Ιωάννα Τσιβάκου.

Τα μαθήματα έχουν ως στόχο την ανάδειξη των πολιτισμικών και κοινωνικών συνιστωσών που διαμόρφωσαν το ελληνικό υποκείμενο κατά τη στιγμή της εθνικής επανάστασης και αυτές που το διαμορφώνουν σήμερα. Θα επικεντρωθούν κυρίως στον Έλληνα την εποχή που άρχισε ο επαναστατικός αγώνας και στον σημερινό Έλληνα, ιδίως στη νέα γενιά. Ποιοι παράγοντες είχαν και έχουν συγκροτήσει τον τρόπο που αντιλαμβανόταν και αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, ποιες ήταν και είναι οι βαθύτερες πεποιθήσεις και αξίες του; Για να αναδειχθούν αυτά τα ζητήματα, θα συγκριθεί ο πολιτισμικός τύπος του Έλληνα με αυτόν του δυτικού ατόμου, προχωρώντας στη διαλεύκανση των διαδικασιών της εξατομίκευσης (ή εξατομικισμού) και των θεσμών που καθόρισαν το τελευταίο.

Παρακολουθήστε εδώ το 1ο μάθημα.

1828: Ο Noah Webster αναδεικνύει την Ελληνογένεια της Αγγλικής γλώσσας

Γράφει ο Ιωάννης Δ. Παπακωνσταντίνου

Η 14η Απριλίου 1828 ήταν μια μεγάλη ημέρα για την Ελλάδα. Τότε1 η Ρωσία κήρυξε πόλεμο κατά της Τουρκίας,2 σύμφωνα με στρατιωτικά σχέδια που είχαν εκπονήσει οι Ρώσοι το 1821, επί θητείας και με μεθοδεύσεις του Ιωάννου Καποδίστρια, ως Συνυπουργού Εξωτερικών και­ Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας («Εξ Απορρήτων Συμβούλου») του Τσάρου. Δι’ εκείνου του πολέμου, οι Ρώσοι επέπρωντο να καθορίσουν την απελευθέρωση της Ελλάδος ως ανεξάρτητης χώρας (και όχι ως αυτόνομης ηγεμονίας φόρου υποτελούς στον Σουλτάνο, όπως πάσχιζαν να επιτύχουν παντοιοτρόπως και ματαίως οι Άγγλοι).3

 

Κατά αξιοσημείωτη χρονική σύμπτωση, κατά την ίδια εκείνη σημαδιακή ημέρα, 14 Απριλίου 1828, ο Noah Webster, ο κορυφαίος Αμερικανός λεξικογράφος, μέλος της Ακαδημίας Επιστημών των Η.Π.Α. (1799) και μέγας παιδαγωγός των Η.Π.Α.—χαρακτηρισθείς κατ' ευφημισμό “Schoolmaster of the Republic” των Η.Π.Α.—άρχισε τότε επίσημα την ρηξικέλευθη λεξικογραφική του μεταρρύθμιση στην Αγγλόγλωσση Γραμματεία, συμβάλλοντας στην προβολή της εγειρομένης Ελλάδος ως πολιτισμικής υπερδυνάμεως σε παγκόσμιο επίπεδο έκτοτε,4 με αντίστοιχη απομείωση της προβολής πολιτισμικής υπεροχής της Μεγάλης Βρεταννίας σε αποικιακό επίπεδο τότε στον 19ο αιώνα και σε διεθνές επίπεδο μέχρι σήμερα στον 21ο αιώνα.

 

1. Ελληνοποίηση της Αγγλικής λεξικογραφίας

 

Συγκεκριμένα. στις 14 Απριλίου 1828, ο Noah Webster προέβη σε μια κίνηση που φαινομενικά ήταν μια συνήθης γραφειοκρατική πράξη ρουτίνας: Κατοχύρωσε στην Αγγλία τα πνευματικά δικαιώματα (copyright) ενός νέου λεξικού της Αγγλικής, με τίτλο «American Dictionary of the English Language», που επρόκειτο σύντομα να εκδοθεί εντός του έτους (1828) από την εκδοτική εταιρεία «Black, Young and Young», με έδρα το Λονδίνο. Φαινομενικά δηλαδή, επρόκειτο περί ενός ακόμη λεξικού που θα προσετίθετο στην Αγγλόγλωσση Γραμματεία, όπως π.χ. ήταν το πρωτόλειο χρηστικό λεξικό με τίτλο «A Compendious Dictionary of the English Language» του ιδίου τού Webster που είχε εκδοθεί πριν 22 χρόνια, το 1806.

 

Μόνο που το 1828 δεν ήταν 1806: Το νέο λεξικό του Webster το 1828 αποσκοπούσε όχι απλώς να εμπλουτίσει την Αγγλόγλωσση Γραμματεία αλλά να ανατρέψει άπαξ διά παντός το αφήγημα των Αγγλικών πανεπιστημίων, κυρίως της Οξφόρδης και δευτερευόντως του Cambridge, περί δήθεν πρωτογένειας και δήθεν γλωσσολογικής υπεροχής της επιτηδευμένης Βρετανικής Αγγλικής έναντι άλλων γλωσσών και διαλέκτων ανά τον κόσμο στην εποχή της αποικιοκρατίας και έκτοτε.

 

Προς αυτό τον σκοπό, ο Webster ήταν ο πρώτος που διά του νέου του λεξικού θα κατεδείκνυε ότι η Αγγλική γλώσσα δεν είναι πρωτογενής (γηγενής) γλώσσα κατά το μείζον αυτής μέρος: Θα απεδείκνυε ότι οι πραγματικές («αυτόχθονες») Αγγλικές λέξεις συνιστούν ένα σχετικά μικρό ποσοστό του Αγγλικού λεξιλογίου, χαμηλότερο από 15%, ενώ το μείζον ποσοστό του λεξιλογίου, περισσότερο από 62%, έχει Ελληνική ή Λατινική προέλευση. Εν τοις πράγμασι, εντός του 1828, ο Webster θα υποδήλωνε ότι υφίσταται θέμα περί του εάν κατά πόσο η Αγγλική μπορεί λογικά να θεωρείται αυτόνομη (γηγενής) γλώσσα που εμπλουτίσθηκε από Ελληνο-Λατινικό λεξιλόγιο, ή αντιστρόφως Ελληνο-Λατινογενής γλώσσα (Romance language)5 που απλώς ενσωμάτωσε ένα σχετικά μικρό αριθμό γηγενών (Κελτικών) λέξεων, υπό το πρίσμα μάλιστα ότι η δομή της Αγγλικής γλώσσας, η Αγγλική Γραμματική, προέρχεται εξ ολοκλήρου (κατά 100%) από την Ελληνική Γραμματική, ως απλουστευμένο αντίγραφο (αν όχι «κακέκτυπο») της Ελληνικής Γραμματικής.6

 

Επί πλέον, ο Webster θα ανεδείκνυε δια του λεξικού του, εντός του 1828, την αξιολογική σημασία των Ελληνο-Λατινικών λέξεων της Αγγλικής: Ο νοήμων χρήστης του λεξικού θα συνειδητοποιούσε, αργά ή γρήγορα, ότι εάν αφαιρούντο οι ελληνικές και οι λατινικές λέξεις από την Αγγλική, τότε με το λεξικολογικό (γηγενές) υπόλειμμα της Αγγλικής οι Βρετανοί δεν θα μπορούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους ούτε σε ηγετικό επίπεδο, ώστε να διατηρήσουν την αποικιοκρατορία τους, ούτε καν σε στοιχειώδες επίπεδο ευρυτέρων κοινωνικοοικονομικών σχέσεων—πέραν βεβαίως απλών δραστηριοτήτων, όπως η καλλιέργεια αγρών και η συλλογή καρπών από τα δένδρα, ήτοι δραστηριότητες οι οποίες δεν προϋποθέτουν γνώση αυτών των δύο σπουδαίων αυτοκρατορικών7 γλωσσών (Ελληνικής και Λατινικής). 

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΥΨΩΣΕ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΥΨΩΣΕ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Αν ο μικροελλαδισμός και η γερμανοκρατία δεν είχαν νοθεύσει, εκ θεμελίων σχεδόν στο νεοελληνικό κράτος, το νόημα της Επανάστασης, αν ο κοτζαμπασισμός δεν είχε ενταφιάσει την ιδεολογία της Φιλικής Εταιρείας, του φορέα δηλαδή που οργάνωσε την Παλιγγενεσία (με τους ιδρυτές της να πεθαίνουν στην ψάθα), αν οι ιδρυτικές μας αφηγήσεις δεν επικεντρώνονταν στον Μοριά που ήταν μεν μια ηρωική επαρχία αλλά… επαρχία του Γένους, αν διαβάζαμε τι επιθυμούσαν οι ίδιοι οι επαναστάτες… Τότε θα γιορτάζαμε ΣΗΜΕΡΑ την Επανάσταση και την περίφημη προκήρυξή της «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος»* με την οποία ο Αλέξανδρος Υψηλάντης καλούσε το Έθνος «εις τα όπλα». 

Και βεβαίως δεν θα αναλισκόμασταν σε έωλες διαμάχες περί Αγίας Λαύρας και Παλαιών Πατρών Γερμανού διότι θα γνωρίζαμε ότι το λάβαρο της Επανάστασης το ύψωσε στις 26 Φεβρουαρίου 1821, στον ναό των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου, ο εικονιζόμενος: ο μητροπολίτης Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκης, ένας σπουδαίος ιεράρχης και λόγιος, Καντακουζηνός στο γένος, που ύστερα από μια κατανυκτική θεία λειτουργία και συγκινητική τελετή, έλαβε σπάθη, περιέζωσε τον Υψηλάντη, κατά το βυζαντινό τυπικό αναφωνώντας το δαυιδικό «περίζωσε την ρομφαίαν σου» και ευλόγησε την επαναστατική σημαία που έφερε στην μία πλευρά την επιγραφή «εν τούτῳ νίκα» και στην άλλη φοίνικα υπό το ρητό «εκ της τέφρας μου αναγεννώμαι». 

Άμποτε αυτή η αναγέννηση να γιορταστεί όπως αρμόζει και όχι μέσα στην παρούσα, με γεύση τέφρας πλέον, επετειακή ευτέλεια.

1821-2021, 200 χρόνια από την Επανάσταση! Ο Δημ.Σταθακόπουλος αφηγείται τις σημαντικές στιγμές της

1821-2021, 200 χρόνια από την Επανάσταση!

Σήμερα : Αίγιο / Βοστίτσα : 26-30 Ιανουαρίου ( ανάμνηση μυστικής σύναξης Βοστίτσας 26 Ιαν. 1821 ).

 Τον Ιανουάριο του 1821 στη Βοστίτσα (Αίγιο) υπογράφεται ουσιαστικά η πρώτη προεπαναστατική πράξη για την έναρξη της Επανάστασης και αποφασίζεται η ημέρα της έναρξης.

Ο ιστορικός Δημ.Σταθακόπουλος αφηγείται τις σημαντικές στιγμές της (ΒΊΝΤΕΟ)

Από σήμερα και για όλο το 2021 , ο Δρ Δημήτρης Σταθακόπουλος θα αφηγείται τις σημαντικές στιγμές από το ξεκίνημα της Επανάστασης του 1821 και την εξέλιξη της. Τουλάχιστον μία φορά κάθε μήνα θα αναδεικνύει ένα από τα πολλά σημαντικά γεγονότα πολλά από τα οποία δυστυχώς αγνοούμε. Όλα είχαν τη σημασία τους για την εξέλιξη του Αγώνα.