TwitterLinkedInPrintViΤο τελευταίο χρονικό διάστημα έφυγαν από τη ζωή δύο πολιτικά πρόσωπα, που αποτέλεσαν παραδειγματικές στιγμές του πολιτικού και κοινωνικού αγώνα σε διαφορετικές περιόδους. Αμφότεροι υπήρξαν χαρακτηριστικές περιπτώσεις της ιδεολογικής αλλά και πολιτικο-οργανωτικής ταυτότητας του ΠΑΣΟΚ, της διαμόρφωσης, εξέλιξης αλλά και των ορίων της, δραστηριοποιούμενοι ενεργά σε διαφορετικά τμήματα της κομματικής του δομής.

Ο Σήφης Βαλυράκης, από τα Χανιά της Κρήτης, βενιζελικής πολιτικής καταγωγής, υιός αξιωματικού στρατού ξηράς, διακριθέντος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και μετέπειτα βουλευτή της Ένωσης Κέντρου, αποτελεί χαρακτηριστική εκδοχή του αγωνιστικού τμήματος της προδικτατορικής κεντροαριστεράς, ιδίως της ΕΔΗΝ. Ενός μαχόμενα δημοκρατικού χώρου που ριζοσπαστικοποιήθηκε ακόμα περισσότερο στα χρόνια της δικτατορίας, σε αντιιμπεριαλιστική-εθνικοαπελευθερωτική-σοσιαλιστική κατεύθυνση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πλέον συγκρουσιακές αντιδικτατορικές ενέργειες  –μέχρι την αγωνιστική αφύπνιση του φοιτητικού κινήματος από το 1971 και μετά– έλαβαν χώρα από αντιστασιακές οργανώσεις με πολιτική καταγωγή από το προδικτατορικό κέντρο (Ελληνική Αντίσταση / Παναγούλης, ΠΑΚ, Δημοκρατική Άμυνα).

Ο Βαλυράκης, μέλος της ΕΔΗΝ και του ΠΑΚ στη συνέχεια, καταζητούμενος επί τρία χρόνια για βομβιστικές επιθέσεις, συνελήφθη, βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, απέδρασε με κινηματογραφικό τρόπο δύο φορές από τις φυλακές του δικτατορικού καθεστώτος. Στη συνέχεια υπήρξε κρατούμενος για πολλούς μήνες σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Αλβανία σε απάνθρωπες συνθήκες, απ’ όπου αφέθηκε ελεύθερος ύστερα από ενεργοποίηση –και αφού κατόρθωσε ο ίδιος να γνωστοποιήσει την κατάσταση εγκλεισμού του– των διεθνών διασυνδέσεων του αρχηγού του ΠΑΚ με τον μαοϊκό κόσμο. Παράδειγμα δημοκράτη, γενναιόψυχου αγωνιστή της αντιδικτατορικής πάλης σε πολύ δύσκολες συνθήκες.

Ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ στη μεταπολίτευση, μετείχε σε όλες τις εσωκομματικές συγκρούσεις που μορφοποίησαν τον συγκεκριμένο χώρο. Αποτέλεσε ενεργό τμήμα του ανδρεοπαπανδρεϊκού μηχανισμού, πιστός στην κομματική ηγεσία, μέλος της Κ.Ε. του κόμματος, βουλευτής και υπουργός στις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου. Σταθερά ενταγμένος στο χώρο της εσωκομματικής αντιπολίτευσης την περίοδο Σημίτη, στις κυβερνήσεις του οποίου ουδέποτε μετείχε. Υπήρξε κριτικός σε χειρισμούς ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής και ιδίως εθνικών θεμάτων απέναντι στην τότε κυβέρνηση.

Χαρακτηριστική ήταν η δημόσια αντίδραση του, μαζί με άλλους βουλευτές, στην παράδοση του Οτζαλάν το 1999. Η καχυποψία και αρνητική διάθεση προς το πρόσωπό του από τον αμερικανικό παράγοντα, προερχόμενη από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, παρέμεινε ενεργός μέχρι το τέλος, όπως μαρτυρά το επεισόδιο του 2009 στη Νέα Υόρκη. Επιπλέον ο Βαλυράκης διατηρούσε ενεργό το μέτωπο ενάντια στην Siemens και τον ρόλο της στην ελληνική πολιτική ζωή. Τα μνημονιακά χρόνια είχε αποστασιοποιηθεί από το ΠΑΣΟΚ και βρισκόταν εγγύτερα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο συνδικαλιστής που έγινε εκσυγχρονιστής

Ο Ανδρέας Κολλάς, από το Πέραμα με καταγωγή από την Φρίξα Ηλείας, υπήρξε ενεργό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, ενταγμένος στο συνδικαλιστικό βραχίονα του κόμματος (ΠΑΣΚΕ). Έγινε ευρύτερα γνωστός την περίοδο του αγώνα του συνδικάτου της ΕΑΣ, του Σωματείου των Οδηγών των Αστικών Λεωφορείων, την περίοδο 1992-1993, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχείρησε να τα ιδιωτικοποιήσει.

Τα αστικά λεωφορεία που ανήκαν στο συγκρότημα Ανδρεάδη, είχαν κρατικοποιηθεί, όπως και ολόκληρος ο όμιλος Ανδρεάδη (εμβληματική περίπτωση μονοπωλιακού καπιταλισμού στην ελληνική οικονομία, εφοπλισμός-ναυπηγεία, τράπεζες, συγκοινωνίες κ.α.), από την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή, την περίοδο 1976-77 (εποχή της λεγόμενης σοσιαλμανίας Παπαληγούρα). Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, εφαρμόζοντας τη νεοφιλελεύθερη γραμμή της, επιχείρησε την ιδιωτικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών. Κατήργησε την κρατική ΕΑΣ τον Ιούλιο 1992, απολύοντας 8.500 εργαζομένους και πούλησε άδειες σε ιδιώτες κυρίως πρώην οδηγούς των αστικών λεωφορείων, οι οποίοι είχαν συγκροτήσει την εταιρεία ΣΕΠΕ. Ένα μοντέλο ανάλογο των υπεραστικών λεωφορείων ΚΤΕΛ.