Ένα κείμενο-ντοκουμέντο ζωής και εμπειρίας του γλύπτη Θόδωρου

ΘΟΔΩΡΟΣ, γλύπτης

ΤΕΧΝΗ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ανάμεσα σε ΕΛΙΤΙΣΜΟ↔ΛΑΪΚΙΣΜΟ 

Μια προσέγγιση της Τέχνης από τη σκοπιά του Homo-Faber

 

Το χέρι του Homo Faber, 1965

Καθώς βαδίζω στο 86ο έτος της ζωής μου, αναδύεται από βαθιά το Χρέος να κοινοποιήσωκάποια στοιχεία της περιπέτειάς μου στην Τέχνη, αποκαλύπτοντας προσωπικέςπροσεγγίσεις και αναλύσεις της εξέλιξης των Τεχνών στην εποχή μας, και κάποιες κρίσιμες συναντήσεις με σημαντικούς παράγοντες, διαμορφωτές της καλλιτεχνικής δημιουργίας και παραγωγής στη διεθνή σκηνή...

Ξεκινώντας από την βασική υπόθεση πως ως "Τέχνη" εννοούμε τη δημιουργική υπέρβαση σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, που καταλήγει σε "έργο" το οποίο λειτουργεί ως "μέσον επικοινωνίας" – δια μέσου των αισθήσεων, θα προσπαθήσω να προσεγγίσουμε "δια μέσου των λέξεων" την περιοχή των λεγόμενων "Εικαστικών Τεχνών": Ζωγραφική, Γλυπτική, Χαρακτική και άλλων σύνθετων τεχνικών κατασκευών.

Εδώ οφείλω να σημειώσω πως, για μένα, η Τέχνη δεν εξαντλείται στην ατομική έκφραση,καθώς αποκτά νόημα ως επικοινωνιακή – κοινωνική διαδικασία, π.χ. τώρα «εκφράζομαι» δια μέσου μιας γλώσσας – διαμέσου της Ελληνικής γλώσσας με κοινούς κώδικες – Λέξεων, Γραμματικής και Συντακτικού. Κοινούς κώδικες μεταξύ αυτού που γράφει και του αναγνώστη.

Έτσι αντιλαμβάνομαι "δομικά" όλες τις Τέχνες, και τις λεγόμενες Εικαστικές, καθώς κάθε μια λειτουργεί τελετουργικά στον αντίστοιχο "τόπο και χρόνο" ως "γλώσσα" με τους δικούς της κώδικες, με τη δική της "γραμματική" με το δικό της "συντακτικό", με τους δικούς της "ρυθμούς"…

 Γι αυτό αμφισβήτησα το εποικοδόμημα της Μοντέρνας και Μεταμοντέρνας Τέχνης που στηρίχτηκε πάνω στην ασύντακτη «ατομική ελευθερία έκφρασης» όπως τηδιαμόρφωσε η «αισθητική φιλολογία» της τέχνης με φαντασιακά στερεότυπα όπως η avant-garde, οι διάφορες «πρωτοπορίες», «επαναστάσεις» κτλ.    

Συνέπεια αυτών των σκέψεων ήταν, αντί να ενταχτώ στο κυρίαρχο "αισθητικό αφήγημα" της Μοντέρνας Τέχνης, να προτιμήσω την ανθρωπολογική προσέγγιση, μελετώντας την εξέλιξη  των Τεχνών από καταβολής ανθρώπου στη Γη… όπου διαπίστωσα πως το νόημα της Τέχνης, στην πορεία της ανθρώπινης Ιστορίας, άλλαξε ριζικά μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, καθώς άλλαξε το σύστημα παραγωγής γενικά συμπαρασύροντας τις Τέχνες σε μια άλλη περιπέτεια, καθώς οι κοινωνίες διαμορφώνονταν μέσα από κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα όπως ο καπιταλισμός και ο σοσιαλισμός (με όλες τις παραλλαγές) τα οποία άλλαξαν την οργάνωση της κοινωνίας με άξονα την οικονομία του χρήματος…

Το Χρέος και το εν-νόημα της ελευθερίας

«Η Ελευθερία κερδίζεται με συλλογικούς αγώνες και  δημιουργική εργασία που αναβαθμίζει την κοινωνία στην αέναη αναζήτηση ποιότητας ζωής…»

Του Θόδωρου*

Οφείλω μιαν εξήγηση: Οταν γράφω για κάποιο έντυπο –εφημερίδα ή περιοδικό– συνηθίζω να διατυπώνω τις σκέψεις μου στην προοπτική κάποιας συνέχειας, σαν να γράφω νοερά κεφάλαια βιβλίου, παραβαίνοντας κατά έναν τρόπο τον όρο του «εφήμερου» ή του «περιοδικού», που υποδηλώνουν οι αντίστοιχες εκδόσεις καθώς λειτουργούν συνήθως στην επικαιρότητα.

Αυτή η έμμονη επιλογή, από τα πρώτα γραπτά για δημοσίευση, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, προέκυψε αυθόρμητα και ασυνείδητα, ενώ εξελίχτηκε προοδευτικά σε συνειδητή στάση επικοινωνίας, ως «αντιθεαματική» κριτική αντιπαράθεση με την κυρίαρχη «κοινωνία του θεάματος».

«Θέαμα» που εξαντλείται στην «εικονική» περιγραφή των φαινομένων, αδιαφορώντας για το δομικό περιεχόμενο, για το «σώμα της κοινωνίας. «Σώμα» που λειτουργεί δημιουργικά/παραγωγικά όταν συμμετέχουν ποιοτικά και οι άλλες αισθήσεις –αφή, οσμή, γεύση… όπως στον ολοκληρωμένο έρωτα…

Η τρέχουσα αποσπασματική λειτουργία του επικοινωνιακού θεάματος μεγιστοποιείται με τους νόμους της αγοράς, με την πρόκληση έντονων στιγμιαίων οπτικοακουστικών εντυπώσεων, κατακερματίζοντας τον χρόνο και τον τόπο, σε αναλώσιμα «προϊόντα», ενισχύοντας την «ασυνέχεια»… Σαν πρόχειρα παραδείγματα σκεφτείτε την παρεμβολή διαφημίσεων στη ροή των οπτικοακουστικών πληροφοριών στα ΜΜΕ, αλλά και στον δημόσιο χώρο, την ανταγωνιστική προβολή μορφών και εικόνων, με πολλαπλές συνέπειες στην κοινωνική λειτουργία και συνοχή.