Η Ροτόντα είναι κάτι πολύ παραπάνω απ’ όλα αυτά…

Ροτόντα

Η διαμάχη για τις χρήσεις και την διαχείριση της Ροτόντας μάς φέρνει σε εξαιρετική αμηχανία, αν όχι απελπισία. Και αυτό, όχι βέβαια για την θέση που πρέπει να κρατήσουμε απέναντι της αλλά γιατί, με λύπη μας διαπιστώνουμε ότι μόνον στην Ελλάδα είμαστε σε θέση να προκαλέσουμε μια διαμάχη φέρνοντας αντιμέτωπη την εκκοσμίκευση με την διαφύλαξη και την καλλιέργεια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Έτσι, με έκπληξη βλέπουμε την εκκλησιαστική και πολιτική ηγεσία της πόλης μας να ερίζουν γύρω από την χρήση και την διαχείριση του παλαιοχριστιανικού ναού της Ροτόντας, γνωστού παγκοσμίως για την απαράμιλλης αξίας αρχιτεκτονική του και τα ψηφιδωτά του, στοιχεία που έκαναν την Ουνέσκο να τον αναδείξει σε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Σε μια κανονική χώρα, ποτέ, η εκκλησιαστική ηγεσία δεν θα έφερνε αντιρρήσεις για την ήπια κοσμική χρήση ενός τέτοιου μνημείου με την διεξαγωγή συμβατών πολιτιστικών εκδηλώσεων· θα θεωρούσε ότι αυτές προσθέτουν στην πνευματικότητά του: Αντί αυτής της στάσης, όμως, ο μητροπολίτης προβαίνει σε μονομερείς ενέργειες, γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια Υπουργείο και Αρχαιολογική Υπηρεσία, στηλιτεύοντας μάλιστα εκείνους που «θέλουν ένα τόσο εκπληκτικό μνημείο να έχει χαρακτήρα κοσμικό και να χρησιμοποιείται από άθεους». Και ποιοι άραγε είναι οι «άθεοι»; Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης που εκτέλεσε κλασικά έργα μέσα στο κτήριο; Συνάδει άραγε με την ορθόδοξη κοσμοαντίληψη και στάση με το να στηλιτεύεται ως «αθεΐα» υψηλή πολιτιστική δραστηριότητα; Μήπως η τελευταία προσθέτει, και δεν αφαιρεί από την πνευματικότητα του χώρου;

Δυο λόγια για τη Ροτόντα

Πολύς λόγος έγινε στο Δημοτικό Συμβούλιο (7ο/2017) για το αν η Ροτόντα είναι ή δεν είναι εκκλησία, αν δώδεκα αιώνες λειτουργίας της ως εκκλησίας είναι λίγοι ή πολλοί. Εμείς θα παραθέσουμε 2-3 στοιχεία σχετικά.

Το «Πάνθεο» της Ρώμης, επίσης προχριστιανικό / μη χριστιανικό κτίσμα, αρχαιότερο –κτίστηκε το 128 μ.Χ.– της Ροτόντας, ίδιας περίπου αρχιτεκτονικής με αυτήν (και βεβαιωμένα αφιερωμένο στην αρχαία λατρεία, σε αντίθεση προς τη Ροτόντα, για την οποία είναι άγνωστο αν αρχικώς ήταν αρχαίος ναός ή προοριζόμενη ως μαυσωλείο του Γαλερίου), έως σήμερα λειτουργεί ως χριστιανική εκκλησία κανονικότατα πενήντα δύο (52) φορές το χρόνο, τουλάχιστον, συν έξι ακόμη φορές ετησίως (Χριστούγεννα, Πάσχα κ.λπ.), ενώ τελούνται γάμοι  κ.λπ.. Ταυτόχρονα όμως, προφανώς είναι και μνημείο επισκέψιμο στον καθένα τουρίστα, γίνονται συναυλίες κ.ο.κ. Η μία χρήση δεν εναντιώνεται στην άλλη (εκκλησία-μουσείο). Δεν υπάρχει λόγος να αντιτίθεται το μνημειακό-τουριστικό και καλλιτεχνικό στοιχείο στο εκκλησιαστικό ή αντίστροφα. Μόνη δικαιολογία για όσους δεν επιθυμούν το ίδιο για τη Ροτόντα είναι η θεωρητική δικαιολόγηση της οθωμανικής βίας την οποία παρουσιάζουν ως «εμπλουτισμό» της ιστορίας της πόλης και πολυπολιτισμικότητα, κι όχι ως αυτό που πραγματικά ήταν: Βία, που δεν προσέφερε τίποτε αλλά έβλαψε το κτήριο (τα ψηφιδωτά του, τις τοιχογραφίες του, κ.ά.).