Αρχαϊστές και καθαρευουσιάνοι του 21ου αιώνα

Της Γιάννας Γιανννουλοπούλου

Παρατήρησα ότι σε εκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης τον επόμενο μήνα, μια συγγραφέας αυτοπροσδιορίζεται ως συγγραφέας και "ερευνητό". 

Υποθέτω για να αποφύγει να δηλώσει ερευνητής ή ερευνήτρια. Εδώ, όμως, κατά σύμπτωση "ερευνητό" στη νέα ελληνική σημαίνει 'αυτό που μπορεί να ερευνηθεί".  

Μια από τις βασικές λειτουργίες της ανθρώπινης γλώσσας είναι η επικοινωνία, αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα για τον ναρκισσισμό  όσων θεωρούν ότι τα γραμματικά γένη αλλάζουν την πραγματικότητα. Εάν ήταν έτσι, όσες γλώσσες δεν έχουν γραμματική δήλωση γένους (και είναι αρκετές), θα μιλιούνταν  σε κοινότητες γενικευμένης ισότητας φύλων και παράδεισους αυτοπροσδιορισμού. Πράγμα που δεν ισχύει, διότι ποτέ η γλώσσα (και μάλιστα η γραμματική) δεν φωτογραφίζει την πραγματικότητα μηχανιστικά. Οι παλιότεροι μαρξιστές προσδιόριζαν τη σχέση γλώσσας και πραγματικότητας ως "αντανάκλαση της αντανάκλασης". Αλλά ποιος ασχολείται με τη θεωρία πια;

Σε κάθε περίπτωση, οι αρχαϊστές του 19ου αιώνα και οι καθαρευουσιάνοι της δεκαετίας του 50 ωχριούν μπροστά στον καθαρευουσιανισμό της πολιτικής ορθότητας, ο οποίος προσφάτως συγκινεί όχι μόνο κάποιες ομάδες φοιτητών αλλά και εξ ορισμού ριζοσπαστικά ιδρύματα, όπως τράπεζες, εταιρείες ενέργειας κ.λπ. 

Η ελληνική κοινωνία -όλοι εμείς- πρέπει να βρει τη δύναμη να αναγεννηθεί.

Από Γιάννα Γιαννουλοπούλου :

Πριν λίγα καλοκαίρια καψαλίστηκε η αρχαία Ολυμπία, πρόπερσι καψαλίστηκαν οι Μυκήνες, 

σήμερα η φωτιά έπληξε το μοναστήρι του Όσιου Λουκά.

 Δεν ξέρω αν αυτά τα γεγονότα είναι πιο σημαντικά από τον σπαραγμό των ανθρώπων που βλέπουν το σπίτι τους καμμένο στο Μενίδι (παρεμπιπτόντως, δεν θυμάμαι σε τόσα χρόνια πυρκαγιών να καίγονται βίλες στην Εκάλη) ή στα χωριά του Έβρου. 

Σπίτια που φτιάχτηκαν με τον αγώνα μιας ζωής και δεν πρόκειται να ξαναφτιαχτούν.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι στιγμές απαιτούν ιεραρχήσεις. Και αυτό σημαίνει ότι η επίκαιρη συζήτηση δεν είναι ούτε εάν "σκοτεινοί κύκλοι" βάζουν τις φωτιές, ούτε εάν όλοι οι Έλληνες είναι ρατσιστές και όλοι οι μετανάστες άγγελοι ή διάβολοι (ανάλογα με το πού κεντράρει ο καθένας).

Η επίκαιρη συζήτηση είναι ότι το κράτος δεν μπορεί να επιτελέσει τους συστατικούς ρόλους του, δηλαδή την προστασία της ζωής, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την ασφάλεια των πολιτών του. 

Η ελληνική κοινωνία -όλοι εμείς- πρέπει να βρει τη δύναμη να αναγεννηθεί.

Από Γιάννα Γιαννουλοπούλου :

Πριν λίγα καλοκαίρια καψαλίστηκε η αρχαία Ολυμπία, πρόπερσι καψαλίστηκαν οι Μυκήνες, 

σήμερα η φωτιά έπληξε το μοναστήρι του Όσιου Λουκά.

 Δεν ξέρω αν αυτά τα γεγονότα είναι πιο σημαντικά από τον σπαραγμό των ανθρώπων που βλέπουν το σπίτι τους καμμένο στο Μενίδι (παρεμπιπτόντως, δεν θυμάμαι σε τόσα χρόνια πυρκαγιών να καίγονται βίλες στην Εκάλη) ή στα χωριά του Έβρου. 

Σπίτια που φτιάχτηκαν με τον αγώνα μιας ζωής και δεν πρόκειται να ξαναφτιαχτούν.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι στιγμές απαιτούν ιεραρχήσεις. Και αυτό σημαίνει ότι η επίκαιρη συζήτηση δεν είναι ούτε εάν "σκοτεινοί κύκλοι" βάζουν τις φωτιές, ούτε εάν όλοι οι Έλληνες είναι ρατσιστές και όλοι οι μετανάστες άγγελοι ή διάβολοι (ανάλογα με το πού κεντράρει ο καθένας).

Η επίκαιρη συζήτηση είναι ότι το κράτος δεν μπορεί να επιτελέσει τους συστατικούς ρόλους του, δηλαδή την προστασία της ζωής, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την ασφάλεια των πολιτών του. 

Και σε αυτό οι κρατικοί διαχειριστές (και μάλιστα οι νυν κυβερνητικοί που ομνύουν στην αξιολόγηση και την αριστεία) έχουν μηδενιστεί.  

Το ζήτημα όμως δεν είναι στενά κομματικό, είναι βαθιά υπαρξιακό για τη χώρα και την κοινωνία.

 Η ελληνική κοινωνία -όλοι εμείς- πρέπει να βρει τη δύναμη να αναγεννηθεί. 

Ούτε οικόπεδο, ούτε αποικία, αλλά μια χώρα που αξίζει να επιβιώσει και για τα μνημεία που προαναφέρθηκαν και για τους φτωχούς ανθρώπους που συντρίβονται κατ' επανάληψη και κυρίως για τους νέους που μάχονται σε όλα τα μέτωπα.

Τα κλασικά κείμενα θα περιμένουν - Γιάννα Γιαννουλοπούλου

«Δεν διδασκόμαστε τη λατινική και την αρχαία ελληνική για να τις μιλήσουμε ούτε για να κάνουμε τους υπαλλήλους ξενοδοχείου, τους μεταφραστές ή οτιδήποτε άλλο. Τις διδασκόμαστε για να γνωρίσουμε τον πολιτισμό δύο λαών, η ζωή των οποίων τίθεται ως βάση του παγκόσμιου πολιτισμού. Η λατινική γλώσσα, όπως και η αρχαία ελληνική διδάσκεται σύμφωνα με τη γραμματική, κάπως μηχανιστικά. Αλλά είναι ιδιαίτερα υπερβολική η κατηγορία περί μηχανιστικού και περί κενότητας. Έχουμε να κάνουμε με νέα παιδιά, τα οποία πρέπει να αποκτήσουν συγκεκριμένες συνήθειες: την επιμέλεια, την ακρίβεια, τη φυσική μετριοπάθεια και την ψυχική συγκέντρωση σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Ένας μελετητής τριάντα – σαράντα ετών θα ήταν ικανός να κάθεται στο γραφείο δεκαέξι συνεχόμενες ώρες, εάν δεν είχε από παιδί αποκτήσει «καταναγκαστικά», με «μηχανικό εξαναγκασμό» τις ανάλογες ψυχοφυσικές συνήθειες; […]

Σε μια νέα πολιτική κατάσταση, αυτά τα ζητήματα θα γίνουν οξύτατα και θα πρέπει να αντισταθούμε στην τάση να κάνουμε εύκολο αυτό που δεν μπορεί να γίνει εύκολο παρά μόνο αν χάσει τη φύση του. Εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα νέο σώμα διανοουμένων  μέχρι τα πιο υψηλά σημεία, από ένα κοινωνικό στρώμα που παραδοσιακά δεν έχει αναπτύξει τις κατάλληλες ψυχο-φυσικές συνήθειες, θα πρέπει να ξεπεράσουμε ανήκουστες δυσκολίες».

Το παραπάνω απόσπασμα δεν γράφτηκε από έναν συντηρητικό φιλόλογο του 19ου αιώνα, δεν είναι απόσπασμα επιφυλλίδας του Παπανούτσου. Ανήκει στα «Τετράδια της Φυλακής» [Quaderni dal Carcere, 4 [XIII], 55] του Αντόνιο Γκράμσι. Ανέτρεξα σε αυτό τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή την ειδησεογραφία αλλά και τις διαρροές που εκπορεύονται από το υπουργείο Παιδείας σχετικά με το νέο σύστημα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια. Σύμφωνα με αυτές, συζητιέται η ιδέα να αφαιρεθούν τα λατινικά από εξεταζόμενο μάθημα της θεωρητικής κατεύθυνσης για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Ήδη, αφαιρέθηκε η μετάφραση του διδαγμένου αρχαιοελληνικού κειμένου από τις πανελλαδικές εξετάσεις και αντικαταστάθηκε από περισσότερες ερωτήσεις κατανόησης και παραβολής με άλλα κείμενα. Η βασική επιχειρηματολογία επί αυτού ήταν ότι οι μαθητές μάθαιναν με «παπαγαλία» τη μετάφραση του διδαγμένου κειμένου.

Στο «καινοτόμο» παράδειγμα του σύγχρονου ολοκληρωτισμού δεν είναι αίτημα η ακριβολόγα περιγραφή, ούτε η σημασία στη λεπτομέρεια που απαιτούσε η ενασχόληση με τα «στριφνά» κείμενα των κλασικών γλωσσών. Τις λεπτομέρειες πλέον μας τις παρέχει το κινητό τηλέφωνο, το τρίτο μας χέρι