The the logo of the World Economic Forum displayed on a window at the Congress Center in Davos, Switzerland, Sunday, Jan. 14, 2024. The annual meeting of the World Economic Forum is taking place in Davos from Jan. 15 until Jan. 19, 2024. (AP Photo/Markus Schreiber)
του Κώστα Κουτσουρέλη
«Όσοι ψηφίζουν Λε Πεν είναι από την Γαλλία της περιφέρειας, άνθρωποι με τους οποίους έχω χάσει την επαφή, που έχω αποκοπεί από την πραγματικότητά τους και για τους οποίους μου είναι ως εκ τούτου αδύνατο να γράψω… Στο Παρίσι, Λε Πεν δεν υπάρχει. Ανήκω στην ελίτ της παγκοσμιοποίησης. Ανήκω σ’ εκείνη τη Γαλλία που ψηφίζει Μακρόν, επειδή παραείμαι πλούσιος για να ψηφίσω Λε Πεν ή Μελανσόν… Ότι η κοσμοθεώρηση του καθενός καθορίζει τι ψηφίζει, δεν το πιστεύω. Καθοριστική είναι μόνο η κοινωνική του τάξη.»
«Ο λαός νοιάζεται προπάντων για τη φυσική και κοινωνική του ασφάλεια, η οποία περιλαμβάνει τη διαφύλαξη της γλώσσας, της κουλτούρας, της θρησκείας και της εθνικής του ταυτότητας. Για πολλά μέλη των ελίτ ωστόσο αυτές οι μέριμνες είναι δευτερεύουσες συγκρινόμενες με τη συμμετοχή στην παγκόσμια οικονομία, την υποστήριξη του διεθνούς εμπορίου και της μετανάστευσης, την ενίσχυση των οικουμενικών θεσμών, τη διάδοση των δικών τους αξιών στον κόσμο και την προαγωγή των μειονοτήτων».
«Ο λαός νοιάζεται προπάντων για τη φυσική και κοινωνική του ασφάλεια, η οποία περιλαμβάνει τη διαφύλαξη της γλώσσας, της κουλτούρας, της θρησκείας και της εθνικής του ταυτότητας. Για πολλά μέλη των ελίτ ωστόσο αυτές οι μέριμνες είναι δευτερεύουσες συγκρινόμενες με τη συμμετοχή στην παγκόσμια οικονομία, την υποστήριξη του διεθνούς εμπορίου και της μετανάστευσης, την ενίσχυση των οικουμενικών θεσμών, τη διάδοση των δικών τους αξιών στον κόσμο και την προαγωγή των μειονοτήτων».
Το πρώτο απόσπασμα είναι από συνέντευξη του Μισέλ Ουελμπέκ στη γαλλική τηλεόραση το 2017. Το δεύτερο από δοκίμιο του Σάμιουελ Π. Χάντιγκτον που με τον τίτλο «O Άνθρωπος του Νταβός» δημοσιεύτηκε το 2004. Και τα δύο είναι επίκαιρα όσο ποτέ. Οι ψηφοφόροι του Εθνικού Συναγερμού στη Γαλλία, της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, του Τραμπ στις ΗΠΑ, του Φαράτζ στη Βρετανία, των νεοδεξιών κομμάτων εδώ σ’ εμάς, έχουν πανομοιότυπο κοινωνικό προφίλ. Άνθρωποι ξεπεσμένων περιοχών (γαλλική επαρχία, πρώην ΛΔΓ, ζώνη της «σκουριάς», αποβιομηχανισμένη Αγγλία, Μακεδονία), είναι εργάτες, αγρότες, μικροϋπάλληλοι, άνεργοι – και νέοι. Η Λε Πεν λ.χ. παίρνει πάνω από το 50% της εργατικής ψήφου σχεδόν δέκα χρόνια τώρα, η AfD είναι πρώτο κόμμα στη νεολαία, οι υπό δημογραφική κατάρρευση βορειοελλαδίτικες περιοχές ψηφίζουν Βελόπουλο και Σία.
Με την διάκριση μεταξύ λαού και ελίτ, ο Χάντιγκτον περιγράφει όχι απλώς μια κοινωνική διαστρωμάτωση με αντιφερόμενα συμφέροντα, αλλά δύο ξεχωριστούς πολιτισμικούς ανθρωπότυπους. Ο homo ultraliberalis («Davos Man» τον λέει ο Αμερικανός στοχαστής) είναι στην ουσία μια αναβίωση, μια μετεμψύχωση στα καθ’ ημάς του χριστιανού μισσιονάριου ή του κομμουνιστή αγκιτάτορα ή του μοντερνιστή πρωτοπόρου. Τον κόσμο τον ενθαδικό τον θεωρεί φυλακή, ποθεί το επέκεινα, δική του σωτηρία, όραμά του είναι η αυτοπραγμάτωση, η αποτίναξη κάθε αλλότριου άχθους, κάθε ετεροπροσδιορισμού, η ακύρωση ακόμη και των ίδιων των νόμων της βιολογίας και της φύσης.