Καρύταινα: Επιβλητική, αρχοντική, με μεσαιωνικά στοιχεία και αρχοντιά

Έχει εντυπωσιακή εικόνα όταν την αντικρίζει ο επισκέπτης από μακριά, ενώ παλαιότερα θρυλικό γεφύρι της απεικονιζόταν στην μία πλευρά του χαρτονομίσματος των 5.000 δραχμών (στην άλλη ήταν ο Κολοκοτρώνης). Ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, όταν την επισκέφθηκε, την χαρακτήρισε Τολέδο της Ελλάδας.

Ο λόγος για την Καρύταινα (ή Καρίταινα), ένα χωριό της Γορτυνίας στην Αρκαδία. Είναι χτισμένη σε κορυφή λόφου γύρω από το μεσαιωνικό κάστρο. Βρίσκεται στο χώρο της αρχαίας Βρένθης, στην καρδιά του Μοριά, μόλις 15 χιλιόμετρα από την Μεγαλόπολη, στον δρόμο για Ελληνικό και Ανδρίτσαινα, σε μια διαδρομή πνιγμένη στο πράσινο.

O οικισμός διακρίνεται ιδιαίτερα για τον μεσαιωνικό της χαρακτήρα που της προσδίδουν τα σπίτια, το κάστρο και οι βυζαντινού ρυθμού εκκλησίες.

Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, ήταν πρωτεύουσα της ομώνυμης βαρονίας και κτίσθηκε το κάστρο της (1245) από τον Hugues de Bruyeres. Τότε ονομάσθηκε το «Τολέδο της Ελλάδας» και θεωρήθηκε σαν ένα από τα σημαντικότερα σημεία της Πελοποννήσου χάρη στην στρατηγική θέση του.

Τα σπίτια της Καρύταινας είναι όλα χτισμένα με παραδοσιακό στυλ, παλιά αρχοντικά, πάνω και κάτω μαχαλάς, πέτρινες κρήνες, μαγαζιά με κατώγια, ρούγες, βυζαντινές εκκλησίες και ξωκλήσια -με έντονα τα στοιχεία της φράγκικης επίδρασης- και το σπίτι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

“Εt in Arcadia ego”

Θόδωρος Μαραγκός - Σκηνοθέτης 

Τότε που έκανα το Μάθε παιδί μου γράμματα,  πάνω στα βουνά της Αρκαδίας υπήρχε ένας βοσκός, τον οποίον  ακολουθούσε όπου πήγαινε και όπου στεκόταν, ένας Ιταλός!. Ρώτησα γιατί τον ακολουθεί ο Ιταλός  και μου είπαν ότι είναι θαυμαστής του! Και τι είδους θαυμαστής είναι, ρώτησα, απορημένος. Του αρέσουν οι ιστορίες του βοσκού και όταν τον ακούει να τις αφηγείται, δακρύζει! μου είπαν. Η περιέργειά μου και το ενδιαφέρον μου φούντωσε. Επεδίωξα , τους γνώρισα και έπαθα την πλάκα μου..

Ο βοσκός που τον  έλεγαν Γιώργο Πετρίδη ήξερε του κόσμου τις ιστορίες, από την παράδοση, από την μυθολογία, από την ιστορία. Μεγάλες ιστορίες μια και δυο ώρες η κάθε μια. Τις είχε αποστηθίσει και τις έλεγε απ έξω. Είχε κι έναν μοναδικό τρόπο να τις αφηγείται. Ήταν πράγματι συγκλονιστικός

Ο Αλμπέρτο ο Ιταλός ήταν Ελληνολάτρης και ήξερε τα Ελληνικά καλλίτερα από εμένα. Τον ρώτησα πως ανακάλυψε τον Γιώργο Πετρίδη τον βοσκό και μου είπε:

 Τον ξέρεις τον περίφημο πίνακα του Νικολά Πουσσέν, Ο ΒΟΣΚΌΣ ΤΗΣ ΑΡΚΑΔΊΑΣ που είναι στο Λούβρο; Όχι, του είπα. 

Και τότε ο Ιταλός μου είπε την  "δική του Ιστορία"

"Στο σχολείο μας έμαθαν πως, όταν η Ελλάδα υποδουλώθηκε από τους Τούρκους τον 15ο αιώνα, ο Ελληνισμός απελευθέρωνε την Ευρώπη, με την αναγέννησή του, από την ιερά εξέταση και από τα σκοτάδια του μεσαίωνα. Αυτό είχε σαν επακόλουθο να φουντώσει το κίνημα του του ανθρωπισμού και του ρομαντισμού και τη γέννηση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Ντοκιμαντέρ: Αρκαδία χαίρε, του Φίλιππου Κουτσαφτή

Tου Κωνσταντίνου Μπλάθρα από τη Ρήξη φ. 118 

Η Αρκαδία είναι η ουτοπία, η Εδέμ της δυτικής τέχνης, όπου ο άνθρωπος απολαμβάνει τα αγαθά της φύσης, ξεφεύγοντας από το βάρος του πολιτισμού. Ένας τόπος για τους μυημένους, όπως μαρτυρεί το κρυπτικό απόφθεγμα «et in Arcadia ego», που ο Νικολά Πουσέν έχει σκαλίσει μέσα σ’ ένα ονειρώδες βουκολικό τοπίο.
Συνάμα, η Αρκαδία είναι τόπος υπαρκτός, μια ορεινή χώρα στην καρδιά της Πελοποννήσου, εγκαταλειμμένη σήμερα από τους κατοίκους της, αν και κάποτε γνώρισε μέρες δοξασμένες. Το μακρύ τούνελ του αυτοκινητόδρομου στο Αρτεμίσιο Όρος είναι η σημερινή της είσοδος. Κι ένας οδοδείκτης εκειδά με το έργο του κλασικιστή ζωγράφου υπαινίσσεται εκείνη την άλλη χώρα των καθαρών ποταμών της φαντασίας, που ενέπνευσε τον ευρωπαϊκό 17ο αιώνα, από τον Γάλλο ζωγράφο έως τον «Σέξπηρ της Μεσογείου», τον Λόπε ντε Βέγκα.

Η ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ A΄ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Α. Η ΑΡΚΑΔΙΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΩΝ- (ΘΩΜΑΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ)

(1) Δεν πρέπει να λησμονή κανένας, ότι η κάρα του Αποστόλου Ανδρέα, ξαναδόθηκε πάλι στην Πάτρα και στον μεγαλοπρεπή ναό του φυλάσσεται πιά.

Β. Η ΑΡΚΑΔΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ (1459- 1685)

Ο Μωάμεθ Β', επωφελήθηκε από την διαμάχη των αδελφών Παλαιολόγων και όπως φάνηκε και από τα προηγούμενα, μπόρεσε να κάνη δική του, όλη την Ελληνική Χερσόνησο (1458- 1459). Του έμειναν μονάχα τα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης και της Πύλου με την γύρω περιοχή τους, που κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη ήταν. Με την άδεια των Βενετών, ο Πορθητής είδε τις πόλεις, τα κάστρα και τα γύρω μέρη τους και τα ζήλεψε. Τα ήθελε και αυτά δικά του.

Οι Βενετοί κατάλαβαν τις προθέσεις του και ετοιμάστηκαν γιά πόλεμο. Έτοιμος ήταν και ο Μωάμεθ. Στις 25 Ιανουάριου 1463, η δημοκρατία της Βενετίας έστελνε τον εξοπλισμένο στόλο της, με αρχηγό τον Λουδοβίκο Λορεδάνο. Έτσι, ενίσχυε την θέσι της. Η αφορμή για τον πόλεμο, ανάμεσα στους Τούρκους και τους Βενετούς, ήρθε από ένα ασήμαντο, θα έλεγε κανένας, γεγονός, όπως συμβαίνει σχεδόν με κάθε πόλεμο, όταν τα αίτια προϋπάρχουν. Στα 1463, ο Αρβανίτης ταμίας του Τουρκικού στρατού στην Αθήνα, έφυγε με όλο τόο ταμείο του στρατού κι έφτασε στην Κορώνη, ζητώντας άσυλο, κατά την σημερινή έκφρασι. Κρύφτηκε μάλιστα κοντά στον καστιλάνο της Κορώνης, Ιερώνυμο Βαλερέσσο. Οι Τούρκοι ζήτησαν τον ταμία τους και μαζί του το ταμείο τους. Οι Βενετοί προφασίστηκαν άγνοια. Ο πόλεμος ήταν το επακόλουθο. Τρεις τουρκικές στρατιές, ήρθαν στο Μωριά, πολιορκώντας τα τρία Βενετικά κάστρα.

Από το άλλο μέρος, οι Βενετοί έξω από τις συνηθισμένες δυνάμεις τους και τον στόλο τους που ήρθε από την Βενετία, επειδή στην στεριά καταλάβαιναν την υπεροχή των αντιπάλων τους, έφεραν από την Μεγαλόνησο Κρήτη «μέγαν αριθμόν κακούργων προς ους εχαρίσθη η ποινή» και τους αποβίβασαν στην Πελοπόννησον. Αρχηγός τους ήταν ο Μπερτόδουλος (1463- 1479). Στα χρόνια αυτά, ο Μπερτόδουλος, περιήλθε σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου κι’ εκήρυξε απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων. Πολλά δε μέρη, με τους ανθρώπους των που πήραν τα όπλα, επανεστάτησαν.

Δημητσάνα: «Μετακομίζοντας στο Κινενούργιο Αιώνα ...» / Δημητσάνα: "Προς το Νέο Αιώνα ..."

ΚΛΙΚ στην εικόνα για να παρακολουθήσετε την ταινία...

Γιάννης Ν. Δρίνης - Σίλας Μιχάλακας

Η ταινία, η οποία προβλήθηκε ως "εργασία υπό εξέλιξη" στο 2ο και ολοκληρώθηκε στο 3ο Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας-Ethnofest, αποτελεί μέρος της εθνογραφικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε στη Δημητσάνα (Αρκαδία) κατά την περίοδο 2007-2011, με θέμα την διερεύνηση των μετασχηματισμών και αναπαρισμάτων του χώρου. Οι διαφορετικές εμπειρίες αυτοχθονίας και ριζοσώματος, η μετανάστευση και οι επιστροφές στο γενέθλιο τόπο, οι νέες σχέσεις με το χωριό, η εμφάνιση της «αυθεντικότητας», η «παράδοση» και η ορεινότητα αισθητικών αντικειμένων στο πλαίσιο της εναλλακτικής τουρισμού, καθώς και οι νέες οι χρήσεις του χώρου ως πεδίου υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής είναι μερικές από τις πραγματικότητες που προσπαθούν να αναδείξουν την ταινία.

Γιάννης Ν. Δρίνης - Σίλας Μιχάλακας © 2012

Η Αρκαδιά (Κυπαρισσία): Στα χρόνια της Επανάστασης

Κλίκ ΕΔΩ ή στην εικόνα για να διαβάσετε την ανάρτηση...

Η Φωτεινή Αρκαδία

Το Αρκαδικόν Ιδεώδες και η Σύγχρονη Παρακμή

«Αρκαδίαν μ’ αιτείς; Μέγα μ’ αιτείς ου τοι δώσω»

Χρησμός του Μαντείου των Δελφών στον βασιληά της Σπάρτης

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Η Αρκαδία είναι αναμφισβήτητα η πατρίδα της ελληνικής Παλιγγενεσίας του 1821. Από τα χρόνια της Άλωσης, στα μέσα του 15ου αιώνα, οι Αρκάδες αγωνίζονταν να αποτρέψουν την παράδοση της Πελοποννήσου στους Οθωμανούς. Συμμάχησαν με την Βενετία όταν πολεμούσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα 1463, ξεσηκώθηκαν στα 1532 όταν ο Γενουάτης Αντρέα Ντόρια καταναυμαχούσε τους Τούρκους, επαναστάτησαν μετά το 1686 όταν ο Μοροζίνι πήρε το Ναύπλιο και κατέλαβαν το κάστρο της Καρύταινας. Μετά την ειρήνη του Ποσάροβιτς (1718), ο Δήμος Κολοκοτρώνης έκανε νέο ξεσηκωμό, στα Ορλωφικά (1770) πρωτοστάτησαν και πνίγηκαν στο αίμα. Δεκάδες Αρκάδες ήταν μυημένοι στην Φιλική Εταιρεία συγκροτώντας έτσι ένα δυναμικό αγωνιστικό πυρήνα στις παραμονές του ’21.

Ώσπου έφτασε η πολυπόθητη ώρα: στις 28 Απριλίου 1821, οι οπλαρχηγοί του Μωριά αποδέχτηκαν τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ως στρατιωτικό ηγέτη του Αγώνα. Λίγους μήνες μετά, ο Δράμαλης με το σουλτανικό στράτευμα θα πάθαινε πανωλεθρία στα Δερβενάκια, παγιδευμένος από την στρατιωτική ιδιοφυΐα του Γέρου του Μωριά. Ο δρόμος θα άνοιγε για την νικηφόρα Επανάσταση και την δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Στα σχολεία μαθαίναμε, τουλάχιστον οι παλιότεροι προ της εθνομηδενιστικής επέλασης, ότι οι πρόγονοί μας ξεσηκώθηκαν γιατί αρνούντο να είναι φόρου υποτελείς στους Τούρκους, να πληρώνουν χαράτσια και κεφαλικούς φόρους. Έπιασαν λοιπόν τους φοροεισπράκτορες και τους ξέκαναν, έτσι ξεκίνησε η εξέγερσή τους. Τι πλήρωναν τότε οι Αρκάδες παππούδες μας;Την “Δεκάτη”, δηλαδή το 10% από τα εισοδήματά τους…

Αρκαδία Χαίρε

Το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία Χαίρε» του Φίλιππου Κουτσαφτή, που προβλήθηκε στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μας ταξιδεύει σε ένα διαφορετικό μέρος της Ελλάδας: είναι μια περιήγηση στα χωριά της Τεγέας, αλλά ταυτόχρονα και μια προσπάθεια αναζήτησης ταυτότητας.

Όπως και στο προηγούμενο ντοκιμαντέρ του «Αγέλαστος Πέτρα», η προσπάθεια ήταν «να δούμε τους τόπους με τρόπο έξω από την καταγραφή και την περιγραφή, με την ταυτότητα τους», ενώ κατ' επέκταση, όπως είπε, «το να βρω αυτούς τους δρόμους είναι μέρος και της δικής μου ταυτότητας».

Αρχαιολογία και Παγκοσμιοποίηση

Λεπτομέρεια από το εντυπωσιακό ψηφιδωτό που ανακαλύφθηκε στην Αμφίπολη

 από seisaxthiablog

Του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Διανύουμε περίοδο μεγάλων κοσμοϊστορικών αλλαγών που θα καθορίσουν το μέλλον του πλανήτη για τους επόμενους αιώνες. Κι όχι μόνο του δικού μας πλανήτη, αλλά πιθανότατα και την φύση του μελλοντικού ανθρώπινου αποικισμού στο διάστημα… Οι κοχλίες του ιστορικού γίγνεσθαι δουλεύουν μέρα-νύχτα, αλλά οι αρχιτέκτονες της παγκοσμιοποίησης κρύβονται πίσω από απατηλές και ακαταλαβίστικες υποσχέσεις για την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Η νομιμότητά τους παραμένει τόσο πολύ διάτρητη όσο και η καταστροφική τους δυνατότητα τρομερά ισχυρή.

Χρειαζόμαστε νέους διεθνείς και πολιτειακούς θεσμούς κύρους που να βγουν ζωντανοί και ακέραιοι, όπως η Πολιάδα Αθηνά είχε προβάλει πάνοπλη από το κεφάλι του Διός.

Σε μια εποχή, λοιπόν, που ο υφέρπων εθνομηδενισμός της Υπερεθνικής Ελίτ και των εγκάθετών της προχωρά σε κατά μέτωπο διάβρωση του εθνικού ιστορικού αφηγήματος και της ιστορικής μας ταυτότητας, κάποιοι δουλεύουν μέρα-νύχτα, με όλη την σημασία της λέξεως, για να τα προστατεύσουν και να τα πλουτίσουν.

Ο σημαντικός ρόλος της Αρχαιολογίας στην διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης

Όταν ο ποιητής Ιωάννης Πολέμης έγραφε εκείνα τα, παιδικού ύφους, μελό στιχάκια του που διδάσκοντο όλοι παληότερα στο σχολείο, αποτύπωνε, εκτός των άλλων, μια σημαντική ιστορική παράμετρο για το νέο ελληνικό έθνος: τον ρόλο που έπαιξε η Αρχαιολογία στην εξ αρχής αναζήτηση, συγκρότηση και εμπέδωση του εθνικού ιδεολογήματος και της εθνικής συνείδησης μετά το ’21.

Στο γνωστό «Τι είναι η πατρίδα μας;»: …αναρωτιέται χαρακτηριστικά ο ποιητής: «Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένα αρχαία μνημεία της χρυσή στολή…».

Πράγματι, κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αυτά τα ερειπωμένα αρχαία μνημεία, τα «μάρμαρα», όπως τα έλεγε ο λαός, βάσταγαν ζωντανή την εθνική μνήμη και, πολύ πριν την Επανάσταση, τον 18ο αιώνα, είχαν ήδη διαμορφώσει την ιδέα μιας ένδοξης εθνικής καταγωγής στην συνείδηση των Ρωμηών.

Αμέσως μετά την Επανάσταση του 1821 και την συγκρότηση του νέου ελληνικού κράτους υπό την επήρεια των Διαφωτιστών, η σχέση μεταξύ αρχαιότητας, αρχαιολογίας και ελληνικότητας αναπτύχθηκε στο έπακρο και η αρχαιολογική σκαπάνη επιφορτίσθηκε κυρίως με τον ιερό ρόλο του «θεματοφύλακα» του έθνους και της ιστορίας του. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αρχαιολογική Εταιρεία είναι περίπου συνομήλικη με το νέο ελληνικό κράτος. Τον Ιανουάριο του 1837 που ιδρύθηκε, είχε την εποπτεία όλου του τότε ελληνικού χώρου. Τώρα, το έργο των ανασκαφών το έχει μοιραστεί με τις μεγάλες ξένες αρχαιολογικές σχολές, σαν ιδιωτική εταιρεία, ενώ την κεντρική ευθύνη των αρχαιολογικών προγραμμάτων την έχει το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τις Εφορείες Αρχαιοτήτων.