Μνήµες αυτοπεποίθησης και δηµιουργίας. Ο αρχιτέκτων Άρης Κωνσταντινίδης και τα Ξενία του ΕΟΤ

της Ελένης Φεσσά-Εµµανουήλ1

Προοίµιο

Ο Άρης Κωνσταντινίδης (1913-1993) ανήκει στις κορυφαίες µορφές της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής λόγω της στοχαστικής προσέγγισής του η οποία υπερβαίνει χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του διεθνούς µοντερνισµού: τη ρήξη µε την παράδοση και την υποτίµηση της γεωγραφικής και πολιτισµικής διάστασης της αρχιτεκτονικής (Achleitner, 1965˙ ΦεσσάΕµµανουήλ, 1993β: 23-24). H µελέτη αυτή αυτό επαναπροσεγγίζει το έργο του της δεκαετίας 1957-1967 στον τοµέα του τουρισµού. Αρχίζοντας µε τη σκιαγραφία της συγκρότησης και της φιλοσοφίας του Κωνσταντινίδη και τελειώνοντας µε συµπερασµατικές παρατηρήσεις για τα ξενοδοχεία και µοτέλ Ξενία του Ελληνικού Οργανισµού Τουρισµού, που σχεδιάστηκαν από τον ίδιον και άξιους οµοτέχνους του, θα δοθεί έµφαση στις πτυχές εκείνες της ξενοδοχειακής αρχιτεκτονικής του που επιβεβαιώνουν την εξής γνώµη του ποιητή και ζωγράφου Νίκου Εγγονόπουλου (1907-1985): «Τα χρόνια, λέω, µας διδάσκουν πως όσο µια τέχνη έχει πιο τοπικό χαρακτήρα τόσο πιο παγκοσµίου ενδιαφέροντος είναι. Πως όσο είναι πιο προσωπική τόσο κι έχει πιο πανανθρώπινη αξία. Κι όσο είναι περισσότερο του καιρού της τόσο και το περιεχόµενό της είναι πιο αιώνιο». (Εγγονόπουλου Ν., 1999: 15 [1938, συνέντευξη] & http://www.engonopoulos.gr/_homeEN)

Η τελευταία συνέντευξη του Άρη Κωνσταντινίδη (1993) (αποσπάσματα)*

αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του Σπύρου Κουτρούλη

Yπάρχει ένας άνθρωπος που σας επηρέασε όταν ήσασταν μικρός;

Δύσκολα θα το έλεγα। O πιο καλός άνθρωπος που γνώρισα, αφού μεγάλωσααρκετά, ήταν ο Kώστας Kαραβίδας। Yπάλληλος στην Aγροτική Tράπεζα। Eίχεασχοληθεί όμως με τα κοινοτικά και την αποκατάσταση των προσφύγων στηMακεδονία। Ήταν ένας καλλιεργημένος άνθρωπος. Έγραφε και ποιήματα. Eίχε εκδώσει και μια ποιητική συλλογή με τίτλο Mακεδονικοί Ύμνοι! Στοεξώφυλλο έγραφε ότι οι Έλληνες είχαν ένα φοβερό εχθρό, το χειρότερο απ’όλους τους εχθρούς και αιώνιο: τους Έλληνες!«Aυτό θα τον φάει τον Έλληνα, ο Έλληνας του Έλληνα…»Aκριβώς. Δεν ξέρουμε πια πώς θα ξεφύγουμε απ’ τον Έλληνα που δενπαραδέχεται τον Έλληνα. (χαμογελάει)Tι ήταν αυτό που σας γοήτευσε σε αυτό τον άνθρωπο, στον Kώστα Kαραβίδα;H σπιρτάδα του μυαλού του και η απλότητα. σπάνια χαρακτηριστικά.

H αρχιτεκτονική ήταν μια επιλογή σας;Δεν ξέρω… Nομίζω ότι αυτή με επέλεξε κι όχι εγώ. Mε βρήκε στο δρόμο τηςκαι με σκλάβωσε. (γελάει)

Yπήρξε σκλαβιά για σας η ενασχόλησή σας με την αρχιτεκτονική;

Σκλάβοι είμαστε γενικότερα: σκλάβοι των εμμονών μας; Mόνο που η σκλαβιάέχει κι ενδιαφέρον… Περιέχει την επιθυμία να ελευθερωθείς. Nομίζω ότι ηελευθερία είναι κάτι που ανθεί μέσα στη σκλαβιά. Tι είναι ελευθερία;Όταν ήμουν μικρός, μου άρεσε πολύ να παρατηρώ τις μπουγάδεςαπλωμένες στις αλάνες ή στις ταράτσες των σπιτιών.

Γιατί; 

Δεν ξέρω αν εσείς προλάβατε τις μπουγάδες απλωμένες… Ήταν τρομερά ενδιαφέρον θέαμα… Eίχαν κάτι θεατρικό, αλλά και αποκαλυπτικό.Παρατηρώντας τα ρούχα, τις πετσέτες, τα υφάσματα, τις μυρωδιές τους,ανακάλυπτες τους ανθρώπους. Διέκρινες την καταγωγή τους, την τάξη τους,τις συνήθειές τους, τη ζωή τους… Για μένα οι μπουγάδες ήταν το γούστο των ανθρώπων απλωμένο, οι επιλογές τους κρεμασμένες σε δύο μανταλάκια,έκθετες…

Άλλως ειπείν, η ελευθερία είναι η έκθεση του εαυτού μας;

H έκθεση του εαυτού μας στη θέα των άλλων.Σήμερα σπάνια πια βλέπει κανείς μπουγάδες απλωμένες… Kαι πιο σπάνια ανθρώπους ελεύθερους. (γέλια) H τεχνολογία επινόησε το αυτόματο πλύσιμο και στέγνωμα… του εαυτού μας. Για να αποφεύγουμε την έκθεση… Γιατί η έκθεση του εαυτού μας θέλει δύναμη. Kαι δεν την έχουμε,δυστυχώς.

Mικρός τι παιχνίδια παίζατε;

Έφτιαχνα κάτι πραγματάκια… M’ άρεσε να φτιάχνω… Nα κάνω πράγματα με τα χέρια μου. Mου άρεσαν πολύ τα χρώματα.