Όλα ξεκίνησαν από ένα εργαστήριο στο Μον Πελερέν της Ελβετίας: Τώρα χρειάζεται η απάντηση στο «δόγμα του σοκ»

Πολίτες στη Γενεύη παίρνουν τρόφιμα από ανθρωπιστικές οργανώσεις στο γήπεδο Les Vernets της ελβετικής πόλης. EPA, MARTIAL TREZZINI

Του ΜΙΧΑΛΗ ΨΥΛΟΥ

«Όλα ξεκίνησαν σε ένα εργαστήριο, όχι στην Ουχάν της Κίνας, αλλά στο Μον Πελερέν, στην Ελβετία το 1947, όπου συγκεντρώθηκαν αρκετοί κάτοχοι βραβείου Νόμπελ στα οικονομικά, συμπεριλαμβανομένου του φιλοσόφου Καρλ Πόπερ.

“Εκεί τέθηκαν σε εφαρμογή οι κύριες ιδέες που διέπουν τον κόσμο τα τελευταία 40 χρόνια» λέει ο Αλάν Καγιέ, ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο Paris Ouest Nanterre.

Τι συνέβη τότε; Στο ελβετικό χωριό ιδρύθηκε μια λέσχη στην οποία μετείχαν καμιά σαρανταριά κορυφαίοι συντηρητικοί οικονομολόγοι και στοχαστές, μεταξύ των οποίων ο Αμερικανός Μίλτον Φρίντμαν, ο Αυστροαμερικανός Λούντβιχ φον Μίζες, ο Γερμανός Βίλχελμ Ρέπκε, ο Αυστριακός Καρλ Πόπερ και, φυσικά, ο Αυστριακός Φρίντριχ φον Χάγιεκ.

• Σκοπός της Λέσχης Μον Πελερέν ήταν να διατυπωθεί η εναλλακτική πρόταση στις ιδέες του Bρετανού οικονομολόγου Τζoν Μέιναρντ Κέινς, οι οποίες κυριαρχούσαν στον μεταπολεμικό δυτικό κόσμο και ήθελαν το κράτος να παίζει κυρίαρχο ρόλο στην οικονομία, προκειμένου ο κόσμος να εξέλθει από την καταστροφή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στο Μον Πελερέν ο Χάγιεκ εισήγαγε την ιδέα του «νεοφιλελευθερισμού», την άποψη ότι η αγορά και οι αξίες της είναι ο πιο κατάλληλος και ορθός τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας. Με απλά λόγια: Ο,τι είναι αδιάφορο για την αγορά είναι αδιάφορο και για την κοινωνία.

Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, οι οικονομικές κρίσεις και ο σύγχρονος κόσμος των πολυεθνικών

Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, οι οικονομικές κρίσεις και ο σύγχρονος κόσμος των πολυεθνικών

Γράφει ο Θανάσης Μπαντές

Αντιλαμβανόμενοι την κυκλική πορεία της οικονομίας (την άνοδο ακολουθεί η πτώση), κατανοούμε ότι ο κύκλος αυτός αποδίδεται στην πολυπλοκότητα πολλών συνισταμένων που καθορίζουν το οικονομικό γίγνεσθαι: «Αν εξετάσουμε τις λεπτομέρειες οποιασδήποτε πραγματικής στιγμής του οικονομικού κύκλου, θα ανακαλύψουμε ότι είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και ότι κάθε στοιχείο της ανάλυσής μας θα απαιτηθεί για την πλήρη εξήγησή της. Θα ανακαλύψουμε, ιδιαίτερα, ότι οι διακυμάνσεις στη ροπή προς κατανάλωση, στην προτίμηση ρευστότητας και στην οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου, όλα αυτά, έχουν παίξει κάποιο ρόλο». (σελ. 335).

Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι ο σπουδαιότερος παράγοντας διαιώνισης του οικονομικού κύκλου είναι αυτό που έχουμε ονομάσει οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου: «Θεωρώ, όμως, ότι ο ουσιαστικός χαρακτήρας του οικονομικού κύκλου και, ειδικά, η κανονικότητα της χρονικής αλληλουχίας και της διάρκειας που μας επιτρέπει να τον αποκαλούμε κύκλο οφείλεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο κυμαίνεται η οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου. Νομίζω ότι ο οικονομικός κύκλος καλύτερα είναι να θεωρείται ότι προκαλείται από κυκλική μεταβολή της οριακής αποδοτικότητας του κεφαλαίου, η οποία όμως περιπλέκεται και συχνά επιδεινώνεται από συναφείς μεταβολές στις άλλες σημαντικές βραχυπρόθεσμες μεταβλητές του οικονομικού συστήματος». (σελ. 335).