Την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησα τη συγγραφή ενός δοκιμίου στο οποίο επιχείρησα να καταπιαστώ με εκείνα που θεωρώ ότι είναι τα κεντρικά ερωτήματα που η τρέχουσα πανδημία εγείρει: Η τεράστια και δαπανηρή προσπάθεια να συγκρατηθεί και να περιοριστεί η ζημία που ο ιός θα επιφέρει είναι άραγε η μόνη επιλογή που έχουμε; Δεν αποτελεί παρά μια προφανή και αναπόφευκτη επίδειξη σύνεσης για την προστασία των πιο ευάλωτων; Ή μήπως συνιστά ένα καταστροφικό εγχείρημα με σκοπό να διατηρηθεί ο έλεγχος αυτού που είναι πρόδηλα εκτός ελέγχου, ένα εγχείρημα που θα προσθέσει στη βλάβη, που προκαλείται από τη νόσο, νέα προβλήματα, τα οποία θα γίνουν αισθητά με τρόπο ηχηρό στο μέλλον; Μέχρι να αρχίσω να συνειδητοποιώ ότι πολλά από τα συμπεράσματα που έβγαζα απείχαν αρκετά από εκείνα που εκφράζονταν γύρω μου, δεν είχα γράψει τίποτα για πολύ καιρό. Στη διαμόρφωση μάλιστα των συγκεκριμένων συμπερασμάτων συνέβαλε κυρίως η παρατεταμένη συνομιλία μου με το έργο του Ivan Illich. Εξαιτίας αυτού εννόησα ότι, πριν να μιλήσω για τις σημερινές συγκυρίες, θα έπρεπε πρώτα, προκειμένου να γίνω κατανοητός, να σκιαγραφήσω τη στάση απέναντι στην υγεία, την ιατρική και την ευημερία που ανέπτυξε ο Illich κατά τη διάρκεια μίας ολόκληρης ζωής προβληματισμού για αυτά τα θέματα. Έτσι λοιπόν, στη συνέχεια, θα ξεκινήσω με μια σύντομη περιγραφή της εξέλιξης της κριτικής της βιοϊατρικής από τον Illich και κατόπιν θα προσπαθήσω να απαντήσω, υπό το φως αυτό, στις ερωτήσεις που μόλις έθεσα.
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΙΛΙΤΣ ΙΒΑΝ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΙΛΙΤΣ ΙΒΑΝ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Σάββατο 16 Μαΐου 2020
Ερωτήματα για την τρέχουσα πανδημία υπό τη θεώρηση του Ivan Illich
Την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησα τη συγγραφή ενός δοκιμίου στο οποίο επιχείρησα να καταπιαστώ με εκείνα που θεωρώ ότι είναι τα κεντρικά ερωτήματα που η τρέχουσα πανδημία εγείρει: Η τεράστια και δαπανηρή προσπάθεια να συγκρατηθεί και να περιοριστεί η ζημία που ο ιός θα επιφέρει είναι άραγε η μόνη επιλογή που έχουμε; Δεν αποτελεί παρά μια προφανή και αναπόφευκτη επίδειξη σύνεσης για την προστασία των πιο ευάλωτων; Ή μήπως συνιστά ένα καταστροφικό εγχείρημα με σκοπό να διατηρηθεί ο έλεγχος αυτού που είναι πρόδηλα εκτός ελέγχου, ένα εγχείρημα που θα προσθέσει στη βλάβη, που προκαλείται από τη νόσο, νέα προβλήματα, τα οποία θα γίνουν αισθητά με τρόπο ηχηρό στο μέλλον; Μέχρι να αρχίσω να συνειδητοποιώ ότι πολλά από τα συμπεράσματα που έβγαζα απείχαν αρκετά από εκείνα που εκφράζονταν γύρω μου, δεν είχα γράψει τίποτα για πολύ καιρό. Στη διαμόρφωση μάλιστα των συγκεκριμένων συμπερασμάτων συνέβαλε κυρίως η παρατεταμένη συνομιλία μου με το έργο του Ivan Illich. Εξαιτίας αυτού εννόησα ότι, πριν να μιλήσω για τις σημερινές συγκυρίες, θα έπρεπε πρώτα, προκειμένου να γίνω κατανοητός, να σκιαγραφήσω τη στάση απέναντι στην υγεία, την ιατρική και την ευημερία που ανέπτυξε ο Illich κατά τη διάρκεια μίας ολόκληρης ζωής προβληματισμού για αυτά τα θέματα. Έτσι λοιπόν, στη συνέχεια, θα ξεκινήσω με μια σύντομη περιγραφή της εξέλιξης της κριτικής της βιοϊατρικής από τον Illich και κατόπιν θα προσπαθήσω να απαντήσω, υπό το φως αυτό, στις ερωτήσεις που μόλις έθεσα.
Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2013
Illich: Γιατί πρέπει να καταργήσουμε τα σχολεία
Ο Illich, αρχικά, παραθέτει δύο βασικά γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν όλα τα είδη των κοινωνιών. Αυτά είναι η συντροφικότητα και η παραγωγικότητα. Ως συντροφικότητα εννοεί την αυτόνομη και δημιουργική επαφή ανάμεσα στα άτομα, καθώς επίσης και την επαφή των ατόμων με το περιβάλλον τους. Όλα αυτά σε αντίθεση με την εξαρτημένη αντίδραση των ανθρώπων στις απαντήσεις που τους προβάλλουν άλλοι άνθρωποι ή το περιβάλλον τους. Θεωρεί την συντροφικότητα ατομική ελευθερία που πραγματώνεται μέσα σε μια αμοιβαία προσωπική αλληλεξάρτηση και, σαν τέτοια, αποτελεί ουσιαστική ηθική αξία (Βλ. Illich I., 1973, σελ. 65). Το αντίθετο της συντροφικότητας το ορίζει ως θεσμοποιημένη παραγωγικότητα.
Ένα βασικό γνώρισμα της κοινωνίας που στηρίζεται στην παραγωγικότητα είναι ο τομέας παροχής υπηρεσιών. Οι σύγχρονοι θεσμοί (που οι υπηρεσίες λειτουργούν ως αντίκτυπος των θεσμών) έχουν μετατρέψει σε εμπορεύσιμα αγαθά την υγεία, την εκπαίδευση, τη στέγαση, τις μεταφορές και την κοινωνική πρόνοια. Έχουν φθάσει στο σημείο να προμηθεύουν στους πελάτες προκαθορισμένα αγαθά. Χρειαζόμαστε κανονισμούς που να επιτρέπουν στο σύγχρονο άνθρωπο να παίρνει μέρος στις δραστηριότητες της θεραπείας και της συντήρησης της υγείας, της μάθησης και της διδασκαλίας, της μετακίνησης και της στέγασης. (Βλ. Illich I., 1973, σελ. 70)
Αυτή η παράλληλη διαδικασία της ανερχόμενης παραγωγικότητας με την παροχή υπηρεσιών έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια της συντροφικότητας. Στερεί στα άτομα τις ικανότητες και την ελευθερία τους, και στην κοινωνία την ανάμνηση ότι όλα αυτά κάποτε είχαν μεγάλη αξία. Η θέση του Illich όσον αφορά την ύπαρξη και λειτουργία του σχολείου έχει ως εξής: τα σχολεία είναι οργανωμένες επιχειρήσεις σχεδιασμένες να αναπαράγουν την καθεστηκυία τάξη, είτε αυτή η τάξη λέγεται επαναστατική, συντηρητική ή εξελικτική. Ενώ παράλληλα προξενεί αρκετά προβλήματα όπως ανισότητα, αποξένωση και άλλα τα οποία θα αναλυθούν παρακάτω.
Η πραγματική κρυφή μορφή του σχολικού προγράμματος
Η παραδοσιακή μορφή του σχολικού προγράμματος απαιτεί άτομα μιας συγκεκριμένης ηλικίας να συγκεντρώνονται σε ομάδες κάτω απ΄ την εξουσία ενός επαγγελματία δασκάλου. Δεν έχει σημασία αν ο δάσκαλος είναι αυταρχικός μια και αυτό που μετράει είναι η εξουσία του δασκάλου, δεν έχει σημασία αν όλες οι συναντήσεις γίνονται στο ίδιο μέρος μια και αυτό που μετράει είναι η παρουσία. Η κρυφή μορφή του σχολικού προγράμματος απαιτεί να συγκεντρώνει κάθε πολίτης ένα μίνιμουμ σχολικών χρόνων για να μπορεί να αποκτήσει τα πολιτικά του δικαιώματα. (Βλ. Illich I., 1973, σελ. 43)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)