Πλατεία Ηρώων του Τόμας Μπέρνχαρντ
Του Κώστα Σαμάντη (Ρήξη φ. 133)
Στις 12 Μαρτίου, η 8η Στρατιά της Βέρμαχτ πέρασε τα σύνορα της Αυστρίας (επιχείρηση OTTO), όπου την ανέμενε μια μεγάλη έκπληξη: Αντί να αντιμετωπίσει την αντίσταση του αυστριακού στρατού, έγινε δεκτή με ναζιστικές σημαίες, χιτλερικούς χαιρετισμούς και λουλούδια, επονομάζοντας, έτσι, την εκστρατεία Blumenkrieg («Πόλεμο των λουλουδιών»). Το ίδιο απόγευμα ο Χίτλερ μπήκε στην Αυστρία, περνώντας από το Μπράουναου, τη γενέτειρά του, και κατέφθασε το βράδυ στο Λιντς, όπου έγινε δεκτός με ενθουσιασμό. Η περιοδεία του κατέληξε σε πορεία θριάμβου, ο οποίος κλιμακώθηκε με την άφιξή του στη Βιέννη στις 2 Απριλίου: Εκεί ο Χίτλερ, στην πλατεία Ηρώων (Heldenplatz), διακήρυξε την προσάρτηση της Αυστρίας στο Ράιχ μπροστά σε πλήθος 200.000 περίπου ενθουσιωδών Αυστριακών. Ανάμεσα στα άλλα ανέφερε: «Μερικές ξένες εφημερίδες έκαναν λόγο για επίδρομή μας στην Αυστρία με βάρβαρες μεθόδους. Μπορώ μόνο να πω ότι ακόμη και νεκροί θα ψεύδονται. Αγωνίστηκα για να κερδίσω την αγάπη του λαού μου, αλλά, όταν διέσχισα τα μέχρι προχτές σύνορα, συνάντησα ένα ρεύμα αγάπης που όμοιό του δεν είχα δοκιμάσει ποτέ». Η προσάρτηση της Αυστρίας, γνωστή ως Άνσλους (Anschluss), είχε ολοκληρωθεί…
Αν έχει υπάρξει ένας συγγραφέας που έχει λειτουργήσει, σε απόλυτο βαθμό, ως συνείδηση της χώρας του, αυτός προφανώς είναι ο Τόμας Μπέρνχαρντ. Γεννημένος το 1931 και ορφανός από πατέρα, ο οποίος ποτέ δεν τον αναγνώρισε, ανατράφηκε ουσιαστικά από τον παππού του, τον ευρυμαθή συγγραφέα Γιοχάνες Φροϊμπίχλερ, αναρχικών αντιλήψεων και βραβευμένο με το αυστριακό κρατικό βραβείο λογοτεχνίας το 1937. Σε όλη τη διάρκεια του συγγραφικού του βίου θα υπάρξει αυστηρά επικριτικός απέναντι στη χώρα του και τους συμπατριώτες του, πιστεύοντας ότι κατ’ ουσίαν κουβαλούσαν ακόμα το φιλοναζιστικό τους παρελθόν. Έτσι, ως συγγραφέας λειτουργούσε ταυτόχρονα με μια διπλή ιδιότητα, ως δημιουργός, αλλά και ως κριτικός διανοούμενος πάνω στο κοινωνικό σώμα. Γράφει χαρακτηριστικά στην Πλατεία Ηρώων: «Στην Οξφόρδη δεν υπάρχει Πλατεία Ηρώων / στην Οξφόρδη δεν υπήρξε Χίτλερ / στην Οξφόρδη δεν υπάρχουν Βιεννέζοι / στην Οξφόρδη δεν ουρλιάζει ο όχλος»…
