 |
γράφει ο Κωνσταντίνος Λινάρδος
Την Πέμπτη μέρα μετά την άλωση, δύο έφηβοι και κατόπιν ένας άντρας, αποκεφαλίζονται. Εκείνος ήταν ο Λουκάς Νοταράς, ο ισχυρότερος πολίτης της Κωνσταντινούπολης, που μετά την άλωση είχε συλληφθεί παραμένοντας μαζί με την οικογένεια του στην οικία του. Ο Νοταράς έδωσε θάρρος στα παιδιά του, (κατά μία εκδοχή ο ένας ήταν ο γαμπρός του) ενώ απεδέχθη το μοιραίο με υψηλό ηθικό και γενναία ψυχή. (Κριτόβουλος ``Ούτω γενναίως και μετά φρονήματος καθεστώτος και ψυχής ανδρείας απέθνησκεν``).
Αλλά και στον επικήδειο που έγραψε για εκείνον ο λόγιος της εποχής Ιωάννης Μόσχος , αποτυπώνεται το πρότυπο ενός γενναίου και φιλοπάτριδος αξιωματούχου `` Όσα τοίνυν αγωνιζόμενος άμα τω βασιλεί και αυ ιδία προς σπουδήν εφελκόμενος πάντας και προθυμίαν ων η πόλις τότε εδείτο εφαίνετο``. Σύμφωνα με την ιστορία του Δούκα, ο Νοταράς λίγους μήνες πριν φερόμενος ως αρχηγός της ανθενωτικής παράταξης αναφωνούσε `` Κρειττότερον εστί ειδέναι εν μέσον τη Πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν`` ενώ σύμφωνα με το χρονικό του Φραντζή, φύλαξε την περιουσία του προτάσσοντας την δική του σωτηρία , πράξη που όμως προκάλεσε την οργή του Σουλτάνου, που διέταξε να θανατωθεί, με τον Δούκα να αναφέρει ως αιτία θανάτου, την άρνηση του να παραδώσει στις σεξουαλικές ορέξεις του Μεχμέτ, τον ανήλικο υιό του.
Έχοντας ως βάση τα γραφόμενα αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, κατατάσσουν τον Νοταρά, στην κατηγορία των προδοτών της Πατρίδος. Κατά πόσο όμως αυτή η βαριά κατηγορία ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και κατά πόσο τα λεγόμενα των ιστορικών της εποχής είναι αξιόπιστα; Ο Δούκας ανήκε στην ενωτική παράταξη και ως απεσταλμένος της οικογένειας των Γατελούζων που εξουσίαζε το νησί της Λέσβου, είχε την δυνατότητα να έρχεται κάθε χρόνο στην Οθωμανική αυλή προκειμένου να καταβάλλει τον φόρο υποτέλειας….
Ο Δούκας ήταν ενήμερος για τα τεκταινόμενα στην Πόλη και η φράση `` καλύτερα φακιόλι τούρκικο παρά τιάρα λατινική `` πιθανότατα να απηχούσε την ιδεολογία αρκετών από εκείνους που κυκλοφορούσαν στην πόλη, βρίζοντας τον αυτοκράτορα και τους υποστηρικτές του, από πουθενά όμως δεν προκύπτει ότι η φράση ειπώθηκε από τον Νοταρά , αλλά και όπως θα δούμε παρακάτω δεν ήταν σύμφωνη ούτε με την πολιτική του ιδεολογία. Για το μεγάλο χρονικό του Φραντζή, είναι πλέον κοινά αποδεκτό, ότι σε κάποια σημεία υπάρχουν μεταγενέστερες προσθήκες από τον Μακάριο Μελισσηνό , η οικογένεια του οποίου είχε αντιπαλότητα με την οικογένεια των Νοταράδων, κοινό σημείο των οποίων ήταν η καταγωγή τους από την Μονεμβασιά! Το γεγονός αυτό αυτονόητα έχει επίπτωση στην αξιοπιστία των γραφομένων, που πριν υιοθετηθούν θα πρέπει να εξεταστούν διεξοδικότερα…
