Τεχνητή Νοημοσύνη & Ψηφιακός Κόσμος Ευκαιρία ή Κίνδυνος;
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και της εύκολης πρόσβασης σε αυτήν. Πολλές φορές απευθυνόμαστε σε μηχανές αναζήτησης όπως η google ή η yahoo για να βρούμε κάτι που δεν ξέρουμε, να αναζητήσουμε πληροφορίες για προϊόντα, να κάνουμε αγορές κ.ο.κ. Συνήθως, η ευκολία αυτή μας λύνει τα χέρια και είναι πράγματι ένα σπουδαίο επίτευγμα της εποχής μας. Ταυτόχρονα όμως οδηγεί πολλούς ανθρώπους στο να αναρωτιούνται πολύ συχνά αν είναι αναγκαίο να μάθουν μια πληροφορία όταν την πληροφορία αυτή μπορούν να τη βρουν εύκολα κάνοντας μια αναζήτηση στη Google.
Αυτή η άποψη είναι πολύ διαδεδομένη στο χώρο της εκπαίδευσης, μεταξύ των καθηγητών, μεταξύ των μαθητών αλλά και μεταξύ αυτών που χαράζουν εκπαιδευτική πολιτική ή εκπαιδεύουν τους μελλοντικούς καθηγητές και δασκάλους. Αυτήν την άποψη θα διερευνήσουμε σε αυτό το άρθρο και θα προσπαθήσουμε να την κατατάξουμε στην περιοχή της αλήθειας ή σε αυτήν του μύθου.
Φυσικά, δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσετε με τα επόμενα επιχειρήματα, ούτε όλα είναι μαύρο ή άσπρο. Σίγουρα όμως μπορεί να είναι ένα μικρό έναυσμα για περισσότερη σκέψη! Ας ορίσουμε λοιπόν το πρόβλημα θέτοντας προς κρίση την επόμενη ερώτηση – άποψη:
«Αφού μπορώ να βρω στη google οποιαδήποτε γνώση θέλω, οποιαδήποτε στιγμή θέλω, γιατί να πρέπει να μάθω τη γνώση αυτή στο σχολείο;»
Θα κάνω μια προσπάθεια να τονίσω τη διάκριση μεταξύ δεδομένων (data), πληροφορίας (information) και γνώσης (knowledge). Αυτές οι τρεις λέξεις και ειδικότερα οι δύο τελευταίες χρησιμοποιούνται πολλές φορές εναλλακτικά. Όμως, η καθεμιά έχει το δικό της νόημα και δεν ταυτίζονται!
Η καραντίνα και η απαγόρευση κυκλοφορίας που έχουν επιβληθεί λόγω κορωνοϊού γεννά μεταξύ άλλων κάποια ζητήματα διαχείρισης χρόνου των ατόμων μέσα στα σπίτια που βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στα αστικά κέντρα και είναι συχνά διαμερίσματα. Ποια είναι η πιο εύκολη και αποτελεσματική διέξοδος; Βεβαίως, οι οθόνες με όλες τις εκδοχές τους, από την συμβατική τηλεόραση μέχρι το διαδίκτυο. Δεν περίμεναν βέβαια οι άνθρωποι τον κορωνοϊό για να την ανακαλύψουν, τώρα όμως μοιάζει να συνιστά σε μεγάλο βαθμό μονόδρομη διέξοδο των έγκλειστων και απομονωμένων ατόμων, ειδικά μάλιστα όσων έχουν παιδιά και οικογένειες. Αποφασίσαμε λοιπόν να δημοσιεύσουμε μια βιβλιοκριτική από το γαλλικό περιοδικό «Eléments» προσαρμοσμένη και μεταφρασμένη στα ελληνικά για λογαριασμό του Δικτύου Psy-Counsellors, αναφορικά με την εγκατάλειψη των παιδιών μας στις «οθόνες- νταντάδες». Για να μην κερδίσουμε την «μάχη με τον κορωνοϊό» και την χάσουμε, με τις ζωές τις δικές μας και των παιδιών μας…
Ο Φίλιππος, χλωμό αγοράκι πέντε ετών, λίγο παχύσαρκο, χωμένο στην πολυθρόνα του ένα ωραίο πρωινό του Οκτώβρη, πληκτρολογεί πυρετωδώς το αγαπημένο του playstation. Σε αυτήν ακριβώς τη στιγμή, ο νεαρός ήρωας, στη στενή του σχέση με την ψηφιακή του νταντά, δεν ονειρεύεται παρά ένα μόνο πράγμα: να ξεπεράσει το πέμπτο επίπεδο και να γίνει ο πιο μεγάλος «εκπαιδευτής του pokemon» στον κόσμο.
Από την στιγμή που η δασκάλα του Φίλιππου επεσήμανε την ανάγκη να απομακρυνθεί η HD τηλεόραση από το παιδικό δωμάτιο, αφού σύμφωνα με όλους, ειδικούς και μη, ο Φίλιππος παρουσιάζει κάποια συμπτώματα αστάθειας, νύστας κατά το διάστημα της ημέρας και μειωμένες δυνατότητες συγκέντρωσης της προσοχής του, το μόνο που μένει στην καθημερινή διάθεση του Φίλιππου είναι η κονσόλα παιχνιδιού και ο «παιδαγωγός» tablet του Έκτορα, δηλαδή του μεγάλου αδελφού του Φίλιππου. Ένα tablet που βρίσκεται υπό την πολύ υψηλή επιτήρηση των γονέων, από τη στιγμή ιδίως που οι γονείς ανακάλυψαν καταχωνιασμένα στο σκληρό δίσκο δυο πορνογραφικά φιλμ: Trash Holes and African Sodomy, που ο νεαρός Έκτορας παρακολουθούσε ξανά και ξανά μέχρι πέντε φορές την εβδομάδα. Όσον αφορά τα smartphones τα δύο αγόρια δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, μόνο στο messenger kids στο κινητό τους, έτσι ώστε να μπορούν να στείλουν κανένα «like», καμία selfie, ή να κάνουν live twitter.
Όλες οι σύγχρονες ανακαλύψεις συνιστούν ενδείξεις ότι είμαστε στη χαραυγή του μετανθρώπου, όπου η βιολογική και η τεχνολογική εξέλιξη αρχίζουν να συγχωνεύονται σε μια μοναδικότητα (singularity). Στις μέρες μας, λόγω των τεράστιων μεγεθών πληροφορίας και της ταχύτητας διάδοσης της, καθίσταται όλο και δυσκολότερη η εγκυρότητα, ενώ ο ψηφιακός χρήστης ολοένα εθίζεται με τις ψηφιακές οθόνες και απομακρύνεται από την διαπροσωπική επαφή.
Εάν η ψηφιακή αυτογνωσία μέσω της τεχνητής νοημοσύνης δεν επαρκεί για να λύσει την πολυπλοκότητα, ρευστότητα, αβεβαιότητα, ασάφεια και επιτάχυνση, ως ειδοποιά γνωρίσματα της εποχής μας, τότε μήπως θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω; Και σε ποιο βαθμό; Μήπως σε μια υπέρ-ευφυή τεχνητή νοημοσύνη; Εάν αυτή δεν διαφέρει σε τίποτα από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, θα διέθετε προσωπικότητα, αξιοπρέπεια και δικαίωμα προστασίας;
Θα είχε νομικά και πολιτικά δικαιώματα, τα οποία ο άνθρωπος οφείλει να αναγνωρίσει και να σεβαστεί; Μία υπέρ-ευφυής τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να υπερέχει του ανθρώπου σχεδόν σε όλα τα πεδία, επιστήμη, κοινωνικές δεξιότητες, δημιουργικότητα. Ωστόσο, μπορεί να εμπεριέχει και κινδύνους, σύμφωνα με τον Σουηδό Φιλόσοφο Nick Bostrom, ιδρυτή και διευθυντή του "Ινστιτούτου Μέλλοντος της Ανθρωπότητας" στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπως :
Τον κώδωνα του κινδύνου, αναφορικά με την παιδαγωγική αξία, αλλά κυρίως, με τις ώρες που θα χρειαστεί να περνούν στο διαδίκτυο πάνω από μια οθόνη, μικρά παιδιά, από 4 μέχρι 8 τουλάχιστον ετών, αλλά και μεγαλύτερα, έκρουσε ο Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, ιατρός, Γιώργος Κορμάς, μιλώντας στο ραδιόφωνο του 98,4.
Ο κ. Κορμάς σημείωσε πως η Ελλάδα, είναι από τις ελάχιστες -αν όχι η μόνη- χώρες στην Ευρώπη όπου έκλεισαν τα σχολεία σε αυτές τις ηλικίες, τονίζοντας πως σε όλες οι υπόλοιπες, παρά το γεγονός πως έχουν σοβαρότερο πρόβλημα από εμάς, κατάφεραν και τα κράτησαν ανοιχτά.
“Τα παιδιά εξοικειώνονται με την οθόνη και αυτό, μας ανησυχεί πάρα πολύ“, ανέφερε ο κ. Κορμάς, εστιάζοντας παράλληλα και στο πρόβλημα που ανακύπτει στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, που επηρεάζεται πάρα πολύ από τα κλειστά σχολεία.
Πάνω από 25 λεπτά και με δίωρα και τρίωρα διαλείμματα, η χρήση ταμπλέτας ή οθόνης υπολογιστή για τα μικρά παιδιά είναι σοβαρό θέμα υγείας. Ο κίνδυνος εξάρτησης για τα μεγαλύτερα παιδιά αυξάνει δραματικά, ενώ οι γονείς σε αυτή τη φάση πρέπει να θέσουν ως απαραίτητο κανόνα, τον ύπνο των παιδιών μικρών ή μεγάλων, τουλάχιστον για 8 ώρες.
Ο κ. Κορμάς τόνισε ότι από τον Μάρτιο πλέον παρατηρείται και αύξηση της διαδικτυακής παρενόχλησης παιδιών, αφού αυξάνεται η «δεξαμενή» των χρηστών. Επέμεινε ότι η ζώσα εκπαιδευτική διαδικασία δεν αντικαθίσταται με το διαδίκτυο, αφού χάνεται και η κοινωνική ένταξη των παιδιών, ενώ εξέφρασε το προβληματισμό του γιατί ιδίως στις μικρές ηλικίες δεν μελετήθηκε η χρήση άλλων μέσων.
Ακόμα, ο κ.Κορμάς είπε: Αγγλία, Γερμανία, Βέλγιο, σκανδιναβικές χώρες, κα είναι ανοιχτά τα δημοτικά σχολεία, επειδή υπάρχουν και αμφιβολίες για το ποσο μπορούν τα παιδιά να επωφεληθούν από την τηλεκπαίδευση. Στη Γαλλία λχ οι εκπαιδευτικοι ενημέρωναν τους γονείς για ύλη και οι γονείς έκαναν το περισσότερο μάθημα στα παιδιά. Στη Γαλλία επίσης έκαναν και σπαστό 25 λεπτο μάθημα και μετά τα αφηναν να διαβάσουν για 2 ώρες και επέστρεφαν. Το να αφήσουμε τα παιδιά όλες τις ώρες να είναι εκεί είναι λάθος και εκπαιδευτικά και για λόγους εθισμού στην οθόνη.
Ο Μπιλ Γκέιτς δεν άφηνε τα παιδιά του πανω απο 45 λεπτά. Εχω μεγάλο άγχος το τι θα γίνει με αυτή τη γενιά των παιδιών που αναγκαστικά μεγαλώνουν πλέον μέσα στο διαδίκτυο. Και τι γίνετι με τα παιδιά που έχουν διάσπαση προσοχής; ΔΕΠΥ; Δε μπορούν να παρακολουθήσουν, μένουν εκτός εκπαίδευσης εκ των πραγμάτων. Ο γονιός πρέπει να πάρει μεγάλο ρόλο πάνω του τώρα. Και κατ' αρχήν να προστατέψουν τον ύπνο των παιδιών.
Ακούστε τις δηλώσεις
Η διαδικασία αποθήκευσης και ανάκλησης των γνώσεων μέσω των χειρόγραφων σημειώσεων ενεργοποιεί διαφορετικά κέντρα του εγκεφάλου. Η σύνδεση μεταξύ τους είναι πιο σταθερή. Στην προσπάθεια που κάνει ο εγκέφαλος για να «τακτοποιήσει» και να αποθηκεύσει τις γραπτές σημειώσεις και τα σχεδιαγράμματα, ακόμα και την εικόνα πάνω στο χαρτί, ενεργοποιεί μια πολύπλοκη διαδικασία στον εγκέφαλο. Σχηματικά θα λέγαμε, «τακτοποιούνται» οι νέες γνώσεις, όπως τα κομμάτια ενός παζλ. Στη διαδικασία εμπλέκονται προηγούμενες γνώσεις και γίνεται ταυτόχρονα αξιολόγηση των πληροφοριών. Κάθε φορά που ο φοιτητής κάνει μια επανάληψη, με τη χρήση των σημειώσεων, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί την ίδια διαδικασία με αποτέλεσμα οι γνώσεις να αποκτούν σταθερότητα και διάρκεια.
Στην αρχή του καλοκαιριού 2017 έγινε γνωστό ότι το facebook αναγκάστηκε να τερματίσει ένα πείραμα τεχνητής νοημοσύνης που διενεργούσε, καθώς τα δύο ρομπότ (chatbots) που συμμετείχαν άρχισαν να επικοινωνούν σε μια γλώσσα που δεν καταλάβαινε κανείς άλλος εκτός από αυτά τα ίδια.