Έθνη και Ναρκισσισμός

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

«Ο βάρβαρος, όπως το θηρίο, είναι κακός, αλλά δεν έχει την κακία του πολιτισμένου ανθρώπου. Η κακία είναι η εκδίκηση του ανθρώπου απέναντι στην κοινωνία για τους περιορισμούς που επιβάλλει. Αυτή η εκδικητικότητα ενθαρρύνει τον επαγγελματία μεταρρυθμιστή και τον μηχανορράφο…
Οι πιο δυσάρεστες συνήθειες και η πιο κακή ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου, ο δόλος του, η δειλία του, η έλλειψη σεβασμού έχουν γεννηθεί από την ελλιπή προσαρμογή του σε έναν σύνθετο, συμπλεγματικό πολιτισμό. Είναι το αποτέλεσμα της πάλης ανάμεσα στα ένστικτα και στην κουλτούρα μας».

Σίγκμουντ Φρόιντ από το συνέντευξη που έδωσε το 1930 στον Τζωρτζ Σιλβέστερ Βίρεκ και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Glimpses of the Great.

Ο ναρκισσισμός έχει λάβει πλέον διαστάσεις επιδημίας. Εάν και πρόκειται για διαταραχή της προσωπικότητας για την οποία έχουν αναφερθεί στο παρελθόν πολλοί κορυφαίοι ψυχολόγοι, εν τούτοις, από τη δεκαετία του 1980 άρχισε να λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις και να πλήττει πλέον και τις γυναίκες ενώ παραδοσιακά έπληττε τους άντρες (το 75% των ναρκισσιστών είναι άντρες). Πλήττει όμως και ολόκληρες κοινωνίες μεταξύ αυτών και η ελληνική.Ο ναρκισσισμός όπως ανέφερα στο κείμενό μου «Ναρκισσισμός, οικονομία και οικονομικές κρίσεις» θεωρείται και ως μία βασική αιτία δημιουργίας οικονομικών κρίσεων.

Τί είναι όμως ο ναρκισσισμός και πώς δημιουργείται; Η American Psychiatric Association (1994) ορίζει τον ναρκισσισμό ως το αίσθημα μεγαλείου, την ανάγκη για θαυμασμό και την παντελή έλλειψη ενσυναίσθησης που μπορεί να έχει κάποιος. Για τους ψυχολόγους, ο ναρκισσισμός θεωρείται διαταραχή της προσωπικότητας.Δημιουργείται στην παιδική ηλικία ως αποτέλεσμα της παιδικής κακοποίησης – στο σημείο αυτό οι ψυχολόγοι επισημαίνουν, ότι κακοποίηση είναι και η υπερβολική παροχή των πάντων σε ένα παιδί (όπως κάνουν πολλοί γονείς τα τελευταία σαράντα σχεδόν χρόνια στην Ελλάδα κάτι που μου ανέφερε και η ψυχίατρος Κατερίνα Μάτσα σε συνέντευξή της μαζί μου). Οι γονείς παρέχοντας τα πάντα δεν αναγνωρίζουν ούτε αποδέχονται την ατομικότητα του παιδιού και δεν υπάρχουν όρια στη σχέση τους μαζί του, γίνονται «φιλαράκια» με τα παιδιά τους αντί για γονείς.

Α. Λαζαρίδου: Η γενιά του ναρκισσισμού

Αστερόπη Λαζαρίδου 

 

Η ιστορία του Νάρκισσου, με τις διάφορες εκδοχές της, είναι μία από τις δημοφιλέστερες της μυθολογίας. Ο νέος από τη Βοιωτία, θαμπωμένος από την ομορφιά του που καθρεφτίζεται στο νερό, πεθαίνει από μαρασμό εξαιτίας του ανικανοποίητου έρωτα προς τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ναρκισσισμός, η εμμονική αυταρέσκεια που μπορεί να καταλήξει σε πάθηση, δεν είναι κάτι καινούργιο. Υπάρχει από τότε που ο άνθρωπος πρωτοσυνάντησε το είδωλό του. Σήμερα, όμως, που ο καθένας ανεβάζει δεκάδες είδωλά του χάρη στην κατάρα και ευλογία των social media, ο ναρκισσισμός, εκτός από υπαρκτός, είναι και ψηφιακός. Οι διαταραχές που προκαλούνται από τη μανία της εξαντλητικής αυτοφωτογράφισης και της online υπερέκθεσης απασχολεί όλο και πιο συχνά τα ψυχιατρικά συνέδρια, με τους ειδικούς να επιμένουν ότι η υπέρμετρη προσήλωση στο «εγώ και ο εαυτός μου», εκτός από γραφική, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί και επικίνδυνη.

Εγώ, εγώ, εγώ

Η λέξη «selfie», όπως ορίζεται η σύγχρονη αυτοπροσωπογραφία που βγάζει κάποιος με το κινητό του και κατόπιν την ανεβάζει στο Facebook και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιλέχθηκε ως «Λέξη της χρονιάς» για το 2013 από το Βρετανικό Λεξικό της Οξφόρδης. Παράλληλα, οι νέοι κανονισμοί του περίφημου επιτραπέζιου παιχνιδιού Scrabble τη δέχονται πλέον ως σωστή και οι παίκτες κερδίζουν πόντους όταν τη σχηματίζουν. Μία λέξη ισοδυναμεί πλέον με χίλιες εικόνες. Πόσα αντίγραφα του εαυτού σου μπορείς να βγάλεις ώσπου να τον ερωτευθείς παράφορα ή να μην αντέχεις άλλο να τον βλέπεις; Η απόσταση από το ένα στάδιο στο άλλο δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε.

Selfies: απλή μόδα ή ασθένεια εποχής;

Έγινε μόδα! Επικράτησε ως τάση και ίσως έφτασε πλέον να γίνει εξάρτηση, εθισμός, που οδηγεί σε ψυχικές ασθένειες. Ήταν η λέξη της χρονιάς του 2013, όμως δυο χρόνια μετά όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε, αλλά φαίνεται πως έγινε… εμμονή. Selfie σημαίνει αυτοπορτρέτο ή αυτοφωτογράφιση. Όσοι ακόμα θυμάστε την ευγενική παράκληση κάποιων τουριστών – ή και του εαυτού σας να σας τραβήξουν φωτογραφία μπροστά σε κάποιο αξιοθέατο, δεν είστε απλώς πάνω από 50 χρονών(!), είστε εκτός εποχής.

Όχι τόσο διότι οι φωτογραφικές μηχανές άλλαξαν. Διότι έγιναν ψηφιακές και έχουν άπειρες δυνατότητες σε σχέση με τις παλιές. Οι εποχές άλλαξαν. Οι άνθρωποι. Τώρα, τους άλλαξε η τεχνολογία, ή αυτοί την χρησιμοποίησαν για να «ζήσουν» την αλλοτρίωσή τους; Μεγάλο θέμα. Γεγονός είναι ότι τώρα κέντρο δεν είναι κάποιο αξιοθέατο, κάποιο τοπίο, κάποιο μνημείο με σκοπό τη δυνατότητα της διατήρησης στη μνήμη μέσω της απαθανάτισής του. Όχι. Τώρα κέντρο είναι ο άνθρωπος. Το εγώ μας! Πρέπει να είμαστε μέσα στη φωτογραφία κι εμείς, αλλιώς τι νόημα έχει; Και σταδιακά αποδοκιμάζεται και η παρέα και η ομάδα και προτιμάται μόνο ο εαυτός μας.

Αυτό είναι το selfies. Η μοναχική αυτοφωτογράφισή μας. Είτε προεκτείνοντας το χέρι με την φωτογραφική, το smartphone ή το tablet προς τα μπροστά, είτε χρησιμοποιώντας έναν καθρέφτη ως βοήθημα, κάποια webcam, ή τα πιο σύγχρονα μοδάτα εξαρτήματα που κάνουν πιο εύκολη τη χρήση της κάμερας από κάποια απόσταση ή θέση.

Η γενιά του ναρκισσισμού - στερόπη Λαζαρίδου

Η ιστορία του Νάρκισσου, με τις διάφορες εκδοχές της, είναι μία από τις δημοφιλέστερες της μυθολογίας. Ο νέος από τη Βοιωτία, θαμπωμένος από την ομορφιά του που καθρεφτίζεται στο νερό, πεθαίνει από μαρασμό εξαιτίας του ανικανοποίητου έρωτα προς τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ναρκισσισμός, η εμμονική αυταρέσκεια που μπορεί να καταλήξει σε πάθηση, δεν είναι κάτι καινούργιο. Υπάρχει από τότε που ο άνθρωπος πρωτοσυνάντησε το είδωλό του. Σήμερα, όμως, που ο καθένας ανεβάζει δεκάδες είδωλά του χάρη στην κατάρα και ευλογία των social media, ο ναρκισσισμός, εκτός από υπαρκτός, είναι και ψηφιακός. Οι διαταραχές που προκαλούνται από τη μανία της εξαντλητικής αυτοφωτογράφισης και της online υπερέκθεσης απασχολεί όλο και πιο συχνά τα ψυχιατρικά συνέδρια, με τους ειδικούς να επιμένουν ότι η υπέρμετρη προσήλωση στο «εγώ και ο εαυτός μου», εκτός από γραφική, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί και επικίνδυνη.

Εγώ, εγώ, εγώ