Για τον Δημήτρη Μυταρά

Του Σωτήρη Σόρογκα* από τον νέο Ερμή τον Λόγιο τ. 18 

Αρχίζοντας να γράφω, με συγκίνηση και αμηχανία, αυτά τα λόγια για τον κεκοιμημένο γλυκό μου φίλο και μεγάλο ζωγράφο Δημήτρη Μυταρά, σκέφτηκα την απροσδόκητη μοίρα, που καθορίζει τη ζωή μας, τα χρόνια που χάθηκαν τόσο γρήγορα, καθώς και την αθέατη οδύνη που μας συντροφεύει σιωπηλά.
Αμήχανος και μη γνωρίζοντας από πού να αρχίσω πρώτα τα εγκώμια, θυμήθηκα τα λόγια της κόρης μου, η οποία, όπως όλα τα παιδιά, διαισθάνονται καλύτερα τον χαρακτήρα των ανθρώπων:
Μπαμπά, όσο θυμάμαι το σπίτι μας στον Κουβαρά, ο Μυταράς ήταν ο καλύτερος άνθρωπος από όλους τους φίλους σου που έρχονταν εκεί. Μιλούσε μαζί μου με αληθινό ενδιαφέρον και πάντοτε μου έφερνε ξύλινα χρωματιστά παιχνίδια, σβούρες και σπιτάκια, εξηγώντας μου με υπομονή πώς να τα παίζω.
Έχει πάντοτε στο δωμάτιό της κι ένα τρυφερό έργο του με χρώματα παστέλ, που της χάρισε στα βαφτίσια της.
Όλοι τον αγαπούσαμε στη Σχολή και πρώτος ο δάσκαλός μας Γιάννης Μόραλης, ο οποίος τον είχε βοηθό ήδη από τα σπουδαστικά χρόνια. Αντιλήφθηκε αμέσως την ξεχωριστή προσωπικότητά του, τη δημιουργική του φύση, τις μεγάλες του εικαστικές ικανότητες, το υψηλό του ήθος, το οποίο υπήρχε πάντοτε σε κάθε έκφανση της ζωής του. Οι στενοί του φίλοι Γιώργος Καρτάλος και Φάνης Σιαντής, που είχαν την τύχη να τον βλέπουν αργότερα και όταν ζωγράφιζε, μου μιλούσαν για τον ακραίο θαυμασμό τους μπροστά στις απίστευτες ικανότητές του να δημιουργεί τους πίνακές του. Ο τρόπος που ζωγράφιζε θύμιζε και σ’ εμένα όσα γνώριζα για τον Πικασό, με τη βεβαιότητα στην κίνηση γραφής και οδηγό το ένστικτο, που γνώριζε μόνο του τί έπρεπε να κάνει.
Μεγάλος θαυμαστής του –πέραν του πλήθους των συλλεκτών– υπήρξε κι ο Γιώργος Σαββίδης, ο οποίος τον θαύμαζε επιπροσθέτως, όπως κι εγώ, για τα έξοχα κείμενά του, όπου, προλογίζοντας ενθέρμως εκθέσεις και βιβλία του, γράφει:
Αλήθεια, ζήλεψα την ηθική άνεση της παρρησίας με την οποία ο Μυταράς διατυπώνει απλά το καίριο.
Το ενδιαφέρον ερώτημα της συναντήσεώς μας, αν δηλαδή έχει το παρελθόν μέλλον, παρά το χαώδες του φάσματός του και την πολυσημία των εκδοχών του, παραμένει ένα ερώτημα με κρυφή και παιγνιώδη αναφορά. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να αναφέρεται και στον φυσικό αναπαλλοτρίωτο νόμο της συνεχούς επαναλήψεως.
Στο σημείο αυτό, ωστόσο, θα προσπαθήσω να εντοπίσω μορφές παρελθόντος που διεισδύουν ως συνέχεια μιας πνευματικής παραδόσεως με ελληνικά χαρακτηριστικά, όπως τα καταγράφει ο Δημήτρης Μυταράς, τόσο στα εξαιρετικώς ενδιαφέροντα κείμενά του, όσο και με την ίδια τη ζωγραφική του. Είναι φανερό, άλλωστε, ότι διακατείχετο κι αυτός απ’ τον «καημό της ρωμιοσύνης», όταν λέει με θλίψη:
Η βαυαρική σχολή με τον Όθωνα στοίχισε στους Έλληνες έναν αιώνα παραπλανημένης ζωγραφικής, η οποία ισοπέδωσε και εξαφάνισε τεράστια ταλέντα.

Δ. Μυταράς: Ο στρατηγός και ο ζωγράφος

                                                     Οι πολιορκίες του Μεσσολογίου 

Του Δημήτρη Μυταρά* 

Αγαπητοί δάσκαλοι και συνάδελφοι, φίλοι σπουδαστές,

Πριν ασχοληθώ με το κυρίως θέμα μου το οποίο είναι σχετικό με τη συνεργασία του στρατηγού Μακρυγιάννη και του Παναγιώτη Ζωγράφου στις πασίγνωστες ζωγραφιές του δεύτε­ρου, θα ήθελα να σημειώσω με κάθε ειλικρίνεια την αδυναμία μου να ασχοληθώ ουσιαστικά και όπως θα ήθελα με την επέτειο της 25ης Μαρτίου, της οποίας τον πανηγυρικό με πολύ γενναιοφροσύνη μου ανέθεσε ο σύλλογος των καθηγητών.

Μετά από εργασία πολλών ημερών και ξεφύλλισμα βιβλίων, λεξικών και παλαιότερων μελετών, διαπίστωσα ότι η μεγά­λη αυτή επέτειος ξεπερνάει κατά πολύ την ικανότητα που μου χρειάζεται για να συνθέσω τις γνώσεις και πληροφορίες που έχω στη διάθεση μου. Πολύ γρήγορα δηλαδή αντελήφθην ό­τι οι απόψεις για το ’21 είναι τόσο πολλές και σε πολλά ση­μεία τόσο αξεκαθάριστες, ώστε να μην αντιμετωπίζουμε πλέον μια εκδοχή αλλά τρεις το λιγότερο κατά την κρίση μου. Η πρώτη είναι εκείνη πού όλοι γνωρίζουμε και διδάσκε­ται επίσημα στην κατώτερη, μέση και ανώτατη εκπαίδευση. Η δεύτερη είναι η ανεπίσημη, μολαταύτα όχι αμελητέα, πού δέχεται μόνο τους αρματωλούς και κλέφτες και αμφισβητεί σοβαρά το ρόλο των κοτζαμπάσηδων, του κλήρου και των ιδιοκτησιών του, ακόμη και της Φιλικής Εταιρείας, υπο­στηρίζοντας ότι η επανάσταση του ’21 συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Ο ίδιος ο Μακρυγιάννης με πολύ πικρία γράφει κά­που στα απομνημονεύματα του: «Καὶ καθόμουν ἐκεῖ, κι ὅποτε ἀπόσταινα ἔκλαιγα βλέποντας τά μέρη ἐκεῖνα ὅπου πολεμούσαμεν μέ τόση τουρκιά καί πληγωνόμαστε καί σκοτωνόμαστε καί σ’  αὐτήν τή γῆς ὅπου ζυμώσαμε μέ τό αἷμα μας θέλουν νά μᾶς θάψουν ἀδίκως καί παράωρα ὅσοι μᾶς κάναν συγρί μακριά ὅταν κινδυνεύαμεν. Μᾶς πῆραν τήν ματοκυλισμένη μας γῆ τήν ἀγόρασαν ἀπόνα γρόσι τό στρέμμα καί βάλαν ἐμάς μέ τ’ ἀλέτρι καί τραβοῦμεν τό γενί καί βγάνομεν τῶν συγγενῶν μας τά κόκκαλα καί οἱ ἀφεντάδες μας περπατᾶνε μέ τίς γκαρότσες τους καί οἱ ἀγωνιστές δέν ἔχουν οὔτε γουμάρι καί ξυπό­λυτοι καί γυμνοί διακονεύουν στά σοκάκια».

Η τρίτη είναι εκείνη που προβάλλει μέσα από το φίλτρο της λαϊκής τέχνης με τον Παναγιώτη Ζωγράφο, τα δημοτι­κά τραγούδια του Ρήγα και του Καραγκιόζη, δηλαδή η ιστο­ρία «ποιητική αδεία» και που προσωπικά βρίσκω ότι είναι η πιο πειστική προς το παρόν, τουλάχιστον εφόσον τα κριτήρια είναι ανιδιοτελή και η φαντασία θέλει να ξεπερνά την πραγ­ματικότητα.

Σήμερα μετά από 150 χρόνια, η ελληνική ιστορία εκδίδεται πάλι σε δύο παραλλαγές και φαίνεται ότι θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμη, πριν ο ταλαίπωρος αυτός τόπος βρει τον ιστορικό του, που θα δώσει τις σωστές αναλογίες στα γεγονό­τα που μας διαμόρφωσαν σαν έθνος. Διότι είναι σίγουρο ότι χαρακτηριστικό του λαού μας ανάμεσα στα τόσα προτερήμα­τα, είναι κι αυτό που ο ποιητής σημειώνει σε μεγαλοπρεπή ει­κόνα:

Μεγάλη τρομερή

μέ τά πτερά ἁπλωμένα

καθώς ἀετός ἀκίνητος

κρέμεται στόν ἀέρα ψηλά ἡ Διχόνοια

Δημήτρης Μυταράς: Ο ζωγράφος των χρωμάτων

της Σοφίας Ντρέκου

Έφυγε την Τσικνοπέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2017 σε ηλικία 83 ετών ο Δημήτρης Μυταράς, ένας εκ των σπουδαιότερων σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων. Ο Δημήτρης Μυταράς (18 Ιουνίου 1934 - 16 Φεβρουαρίου 2017) ήταν σύγχρονος Έλληνας ζωγράφος με διεθνή καταξίωση και καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ). Παράλληλα με το εκπαιδευτικό του έργο στην ΑΣΚΤ, το 1978 και με την αρωγή του Δήμου Χαλκιδέων, ίδρυσε στη γενέτειρά του την Χαλκίδα, το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας, το οποίο, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της συζύγου του Χαρίκλειας Μυταρά, αναπτύσσει σημαντική διδακτική και πολιτιστική δραστηριότητα.

Απεβίωσε τυφλός και πικραμένος…

Ήταν μια εποχή που σε όποιο σπίτι πήγαινες, υπήρχε στον τοίχο κάποιο έργο του Δημήτρη Μυταρά. Όχι απαραίτητα πρωτότυπο ή λάδι… οι λιθογραφίες και οι αφίσες των έργων του πουλούσαν σαν φρέσκο ψωμάκι. Μέχρι που κάποιοι καλοθελητές τον είχαν πει, «Ο ζωγράφος σούπερ-μάρκετ». Ότι έλεγαν παλιότερα για τον Picasso.

Macedonian Museums Σύγχρονης 

Τέχνης Φλώρινας. Μυταράς, "Δόξα".

Γεννήθηκε το 1934 στη Χαλκίδα. Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (1953-1957) με τον Γιάννη Μόραλη και τον Σπύρο Παπαλουκά. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. (1961-1964, σκηνογραφία και εσωτερική διακόσμηση, École Nationale des Arts Decoratifs και École des Arts et Métiers).