Η ελληνική εκπαίδευση στην Τουρκοκρατία – Υπήρχε κρυφό σχολειό;

ΣΤΑΘΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Το παρόν, είναι μια “μικρή αναφορά” στον τίτλο που προσπαθεί να διαπραγματευτεί και είναι λιγότερο ένα εξαντλητικό κείμενο της ιστορικής καταγραφής του θέματος. Η αφορμή να ενταχθεί στο παρόν, σχετίζεται με τις υπερβολές αναφορικά με το εάν υπήρξε ή όχι κρυφό σχολειό. Μάλλον, η συζήτηση εδράζεται σε λάθος βάση. Το εκπαιδευτικό σύστημα των Οθωμανών, ποικίλει ανά αιώνα (σχεδόν) και ανά Σουλτάνο.

Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα χωρίζονταν σε μουσουλμανικά, χριστιανικά (ορθόδοξα, καθολικά, αρμένικα) και εβραϊκά, ενώ ανήκαν καθ’ ολοκληρίαν στις αντίστοιχες εκκλησιαστικές τους Αρχές, οι οποίες τα επόπτευαν. Είχαν ιδρυματική μορφή και συντηρούντο από ίδια κεφάλαια, τα οποία εάν δεν είχαν, έκλειναν. Οι δάσκαλοι μάθαιναν ιερατικά κυρίως γράμματα στους σπουδαστές και πληρώνονταν απ’ αυτούς. Δεν υπήρχε ενιαίο, ούτε υποχρεωτικό πρόγραμμα σπουδών, ούτε η μαθητεία ήταν υποχρεωτική για τους μαθητές, με αποτέλεσμα να φοιτά σ΄ αυτά ελάχιστο ποσοστό του νεανικού πληθυσμού. Το υπόλοιπο ποσοστό του πληθυσμού ήταν αναλφάβητο. Η παιδεία (εκπαίδευση) ήταν προνόμιο και όχι δικαίωμαΑυτό σημαίνει ότι, όποτε ήθελε ο εκάστοτε σουλτάνος, ή τοπικός αξιωματούχος αφαιρούσε το προνόμιο της εκπαίδευσης (παιδείας) και όποτε ήθελε, το επανέφερε. Αυτό δημιουργούσε, πλέον των άλλων, και μια ασυνέχεια στην εκπαίδευση και ο μαθητής που τυχόν μπορούσε να φοιτήσει, συνήθως τα παρατούσε.

Το κρυφό σχολειό

Συχνά όμως, σε περιοχές που είχαν το προνόμιο και τα οικονομικά μέσα να πληρώνουν δάσκαλο και να συντηρούν ένα οίκημα – σχολείο με μια βιβλιοθήκη (συνήθως κληροδότημα), τούτο τους αφαιρείτο και τα παιδιά (μαθητές) αναγκαζόντουσαν να βλέπουν το δάσκαλό τους “στα κρυφά” και μάλιστα σε όποιο “μυστικό/ κρυφό” χώρο μπορούσαν. Αυτό συνέβαινε γιατί παραβίαζαν διοικητική εντολή και εάν ανακαλύπτονταν, θα είχαν βαριές συνέπειες. Ο δάσκαλος ίσως και σε θάνατο.

Κρυφό Σχολειό. Το Χρονικό μιας Ιστορίας

Του Ανδρέα Σταλίδη

Το 2012 εκδόθηκε το βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου για το Κρυφό Σχολειό με πάρα πολλές πηγές, οι οποίες εξέπληξαν όχι μόνο τους αποδομητές (διότι δεν είχαν ποτέ τους ασχοληθεί σοβαρά, αλλά μόνο οι ιδεοληψίες τους απετέλεσαν τη βάση των απόψεών τους), αλλά και τους σοβαρούς Ιστορικούς, διότι ένα τμήμα πηγών εμφανιζόταν για πρώτη φορά στο βιβλίο.

Επειδή είχα δημοσιεύσει στο Αντίβαρο από το 2008 τα πρώτα κείμενα του Κεκαυμένου για το θέμα και έψαχνα να βρω εκδότη για το έργο του, έγραψα και τον πρόλογο στο βιβλίο. Το βιβλίο εκδόθηκε από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις του Καραμπελιά και αποτελεί σταθμό.

https://www.antibaro.gr/article/6553

Ανατροπή στην «αποδόμηση μύθων». Ο πρόλογος του βιβλίου: «Το Κρυφό Σχολειό. Το χρονικό μιας Ιστορίας»

28 November 2012

Κρυφό Σχολειό. Το Χρονικό μιας Ιστορίας

Το βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου, παλαιού συνεργάτη του Αντίβαρου, «Το Κρυφό Σχολείο, το χρονικό μιας ιστορίας» αποτελεί μία ανατρεπτική παρέμβαση στην καρδιά του άξονα σκέψης της σχολής των αναθεωρητών. Πλέον, δεν μπορούν να ακροβατούν και να συνεχίσουν να καλλιεργούν μία στερεοτυπική ανάγνωση της Ιστορίας με μοναδικό θεμέλιο ένα βιβλίο χωρίς πηγές (Άλκης Αγγέλου: «Το Κρυφό Σχολειό, το χρονικό ενός μύθου»). Παραπέμπονται λοιπόν στις εκατοντάδες πηγές, τις οποίες αγνοούν και τις οποίες ανασύρει στο προσκήνιο ο Γιώργος Κεκαυμένος στην εξαιρετική του μελέτη. Η έκδοση του βιβλίου από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις του Γ. Καραμπελιά, είναι το επιστέγασμα προσπαθειών ετών από την πλευρά μας. Ακολουθεί ο πρόλογος του βιβλίου.

Πρόλογος του Ανδρέα Σταλίδη στο βιβλίο του Γ. Κεκαυμένου, Το Κρυφό Σχολείο, το χρονικό μιας ιστορίας, που θα κυκλοφορήσει από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012.

Οι πηγές της μελέτης του Κεκαυμένου

Μία από τις φράσεις που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, όταν την άκουγα μικρός, ήταν «μα εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;» Δικαίως, νομίζω, αναρωτιόμουν: «και γιατί όχι;» Από τότε λοιπόν απαντούσα στους γύρω μου ότι «η σωστή απάντηση στην ερώτηση “εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;” είναι “ναι”». Ανεξάρτητα, βέβαια, από το τι θα πετύχει κανείς στο τέλος.

Η ανά χείρας μελέτη είναι όντως ανατρεπτική! Ο Γιώργος Κεκαυμένος, τον οποίο ποτέ δεν γνώρισα εκ του σύνεγγυς, όμως μου στέλνει τα τελευταία χρόνια ορισμένα άρθρα του σε ηλεκτρονική μορφή για δημοσίευση στο «Αντίβαρο», επιχειρεί «να αλλάξει τον κόσμο». Να αλλάξει τα δεδομένα. Η αλλαγή είναι μία λέξη. Όμως να επιτύχει κανείς την αλλαγή είναι άθλος.

Το θέμα του μελετητή είναι το κρυφό σχολειό (πρώτη του δημοσίευση http://www.antibaro.gr/article/436 και δεύτερη http://www.antibaro.gr/article/3441).

 Ο τίτλος, «Κρυφό Σχολειό. Το Χρονικό μιας Ιστορίας», είναι παράφραση ενός παλαιότερου συγγράμματος, της μίας και μοναδικής πηγής στην οποία παραπέμπουν όλοι ανεξαιρέτως οι θιασώτες της άποψης ότι το κρυφό σχολειό είναι απλά ένας μύθος και τίποτα παραπάνω. Το σύγγραμμα εκείνο είχε μόνο μία ιστορική πηγή προ του 1821. Από αυτήν, χρησιμοποιήθηκε μόνο ο τίτλος. Η ραχοκοκαλιά της σχολής σκέψης, την οποία παρήγαγε εκείνο το βιβλίο και τελικά κυριάρχησε οριζόντια σε όλες τις γωνιές της κοινής γνώμης, είναι περίπου η εξής:

«Κρυφό σχολειό δεν υπήρξε ποτέ, διότι δεν υπήρξε ποτέ η ανάγκη του κρυφού σχολειού. Δεν υπήρξε η ανάγκη του κρυφού σχολειού, διότι ποτέ δεν διώχθηκε η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων. Δεν διώχθηκε ποτέ η παιδεία διότι αυτός ο τομέας δεν βρισκόταν στο ενδιαφέρον των Οθωμανών κατακτητών. Το ενδιαφέρον τους εστιάζονταν μόνο στη φορολογία. Επίσης, δεν υπάρχει καμία πηγή για το κρυφό σχολειό, ενώ ταυτόχρονα γνωρίζουμε ορισμένα ονομαστά σχολεία της εποχής. Το ότι ήταν λιγοστά είναι αποτέλεσμα έλλειψης χρημάτων και όχι αποτέλεσμα διωγμών. Παρόλο λοιπόν που δεν υπήρξε ποτέ κρυφό σχολειό, βόλευε να πλάσουμε τον μύθο του, διότι έτσι εμφανίζεται η Εκκλησία ως ευεργέτιδα του έθνους. Συνεπώς, συντελεί ο μύθος στη δημιουργία της εθνικής μας ταυτότητας. Ήρθε όμως η ώρα να τον αποδομήσουμε. Μπορούμε σήμερα να ζούμε και χωρίς μύθους».

Αυτά λένε λίγο-πολύ, με διάφορες παραλλαγές, ανάλογα με τον βαθμό αντικληρικαλισμού, αναθεωρητισμού, μεταμοντερνισμού ή, έστω, αδιαφορίας, του καθενός.

Η απάντηση του Γιώργου Κεκαυμένου, στην παρούσα μελέτη του, είναι εν περιλήψει η εξής:

«Υπάρχει πληθώρα πρωτότυπων ιστορικών πηγών, σύμφωνα με τις οποίες η παιδεία των υποδούλων πράγματι διώκονταν και αυτό συνέβαινε σχεδόν σε όλη τη διάρκεια των αιώνων της Τουρκοκρατίας. Συνεπώς, ανάγκη πράγματι υπήρξε, και μάλιστα ανάγκη μεγάλη και επιτακτική σε όλη τη γεωγραφική έκταση της οθωμανικής Αυτοκρατορίας και όχι μεμονωμένα ή αποσπασματικά. Επίσης, υπάρχουν δεκάδες γραπτές μαρτυρίες αμερόληπτων ιστορικών και ξένων περιηγητών της εποχής που συνηγορούν σε αυτό. Υπάρχουν μαρτυρίες για κρυφά σχολειά, ακόμα και για κρυφές εκκλησιές. Η αγριότητα των Τούρκων ήταν πασιφανής για τους ανθρώπους της εποχής».

Πριν δώσω μία σύνοψη των πηγών της παρούσης μελέτης, θα δώσω ένα τεκμήριο της έλλειψης αυτοπεποίθησης της λεγόμενης αναθεωρητικής σχολής. Σε μία εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΙ, ο Αλέξης Παπαχελάς ρώτησε τον Θάνο Βερέμη για το κρυφό σχολειό. Στο πάνελ βρισκόταν και ο Χρήστος Γιανναράς, ενώ σε τηλεοπτικό «λινκ» βρισκόταν και ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος. Απαντώντας λοιπόν ο Θάνος Βερέμης, παραδέχτηκε ότι «το κρυφό σχολειό υπήρξε σε περιόδους συγχρονισμένων εξισλαμισμών, όπως για παράδειγμα στην Ήπειρο κατά την περίοδο του Κοσμά του Αιτωλού». Προσέξτε τον πληθυντικό αριθμό των «περιόδων». («Νέοι Φάκελοι», ΣΚΑΙ 28.02.2011 http://www.youtube.com/watch?v=tV05BClVfoY ).

Ακολουθεί κατά χρονολογική σειρά μία ενδεικτική λίστα των μαρτυριών, οι οποίες παρουσιάζονται στο βιβλίο. Οι μαρτυρίες είναι πολυάριθμες και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και βαρύτητα.

Περί απαγόρευσης της παιδείας και της θρησκευτικής ελευθερίας από τους Τούρκους

• 1460, Πατριάρχης Γεννάδιος. Επιστολή του παραθέτει ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς προς τον Μαρτίνο Κρούσιο, περίπου 100 χρόνια αργότερα.

Το κρυφό σχολειό της Τήνου

του Γιώργου Καραμπελιά

 απόσπασμα από το βιβλίο του Εκκλησία και γένος εν αιχμαλωσία (Εναλλακτικές Εκδόσεις 2018)

Ανάλογης αξίας είναι πλείστα όσα από τα λοιπά επιχειρήματά του Αγγέλου. Αναρωτιέται επί παραδείγματι: Πώς θα αμφισβητηθεί το γεγονός ότι ο Γύζης εμπνεύστηκε τον γνωστό πίνακά του για το κρυφό σχολειό από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Τήνο, το οποίο «πριν την Επανάσταση ονομαζόταν “Το Κρυφό Σχολειό”»[1]; Και απαντά: «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμφισβητήσει κανείς [ ] την ύπαρξη της παράδοσης αυτής καθεαυτής»! «Απλώς η ιστορική πραγματικότητα, που έρχεται σε τέλεια αντίθεση με την παράδοση, θα μας ευκολύνει να ερμηνεύσουμε την διάδοση της παράδοσης»(!) «Το νησί δηλαδή, όπως είναι γνωστό, έπεσε στα χέρια των Τούρκων μόλις το 1718. Η μεταβολή όμως αυτή δεν αλλοίωσε κατά τίποτε απολύτως τις έως τότε συνθήκες ζωής των κατοίκων.[ ] Αντίθετα θα είναι στο εξής μία από τις πιο ιδανικές για τουρκοκρατούμενα μέρη» [2].

Ακόμα όμως και να δεχτούμε ότι, υπό τις νέες συνθήκες, οι Τήνιοι, πουόντως απολάμβαναν καθεστώς αυτοδιοίκησης, ζούσαν χωρίς τουρκική καταπίεση, πως αυτό ερμηνεύει την διαπιστωμένη ύπαρξη του τοπωνυμίου; Διότι το τοπωνύμιο, όπως παραδέχεται και ο ίδιος, υπήρχε πριν την Επανάσταση. Διαβάζουμε στη βιογραφία του Γύζη, γραμμένη το 1925, από τον αρμοδιότερο, την εποχή του, διευθυντή του μηνιαίου περιοδικού Πινακοθήκη (1901-1926), Δ.Ι. Καλογερόπουλο:

Την εικόνα ενεπνεύσθη εκ της γενετείρας του. Εν Τήνω υπάρχει μία μικρά μονή της Αγίας Τριάδος, κτισθείσα προ διακοσίων ετών επί της όχθης χειμάρρου, ονομαζομένη κατά τους προ της Επαναστάσεως χρόνους το «Κρυφό σχολειό», διότι εν τη μονή αυτή εδιδάσκοντο κρυφίως τα γράμματα και την θρησκείαν τα παιδιά των Τηνίων υπό δώδεκα καλογήρων…[3]

Βέβαια, όπως προαναφέραμε, παραμένει όντως αδιευκρίνιστη η καταγωγή του τοπωνυμίου, δεδομένου ότι, επί πεντακόσια χρόνια, έως το 1715, το νησί βρισκόταν υπό ενετική κατοχή και εν συνεχεία η άμεση τουρκική παρουσία παρέμενε υποτυπώδης, αλλά ο καθηγητής Φάνης Κακριδής διερευνά και μια άλλη, βάσιμη τουλάχιστον, πιθανότητα:

Η πληροφορία έχει αμφισβητηθεί, καθώς στην Τήνο μόνο τυπικά κυριαρχούσαν οι Τούρκοι. Σωστά, αλλά μήπως οι Φράγκοι, που διαφεντεύαν το νησί δεν ήταν χειρότεροι; Η Καθολική Εκκλησία, που από τον 17ο αιώνα πατούσε γερά στην Τήνο με τους Ιησουίτες, ασκούσε στην Ελλάδα έντονο προσηλυτισμό, και πριν από την Επανάσταση ο Κοραής φοβόταν προπαντός την πολύ εκτεταμένη σχολική δραστηριότητα των Ιησουιτών στις ορθόδοξες περιοχές: οι Ιησουίτες, έγραψε, σπουδάζουν νὰ στερεώσωσι τὴν ὕπαρξίν των ἐπάνω τῆς ἀπαιδευσίας τῶν λαῶν». Μήπως αυτή η πολιτική είχε οδηγήσει τους ορθόδοξους ιερείς ν’ αντιδρούν δίνοντας κρυφά μαθήματα ελληνισμού και ορθοδοξίας στις Εκκλησιές τους;[4]

Οι αρνητές του Κρυφού Σχολειού και ο εξωραϊσμός της Τουρκοκρατίας

από Γιώργος Καραμπελιάς 

Μια σειρά κειμένων του Γιώργου Καραμπελιά για την ελληνική ιστορία.

Είναι γνωστές οι δυσκολίες που συναντούσαν οι Έλληνες για να δημιουργήσουν και να στερεώσουν τα σχολεία τους κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των Οθωμανών. Γι’ αυτό και η εκπαίδευση των Ελλήνων αποτελούσε ένα διαρκές άθλημα. Εξ ου και η σύνδεσή της, συμβολικά, με το «κρυφό σχολειό».

Βέβαια, στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, λειτουργούσαν σχολεία και με αυτή την έννοια δεν υπήρχε, για ολόκληρη την ιστορική περίοδο και όλες τις περιοχές, κάποια γενικευμένη και μόνιμη «απαγόρευση». Ταυτόχρονα, όμως, οι Τούρκοι κατεδίωκαν, για πολλές δεκαετίες μετά την Άλωση, την εκπαίδευση των Ελλήνων, έκλειναν σχολεία, απαγόρευαν ακόμα και τη χρήση της ελληνικής γλώσσας και δεν επέτρεπαν επί αιώνες την ίδρυση σχολείων στη Μ. Ασία. Άλλωστε, τον μεγάλο ιδρυτή σχολείων, τον Κοσμά Αιτωλό, εν τέλει τον απαγχόνισαν.

Κατά συνέπεια, η αναφορά στο «κρυφό σχολειό» ενέχει τη μορφή συμβόλου για τις διώξεις που αντιμετώπιζε η παιδεία στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Άλλωστε, αυτό θέλουν εν τέλει να αμφισβητήσουν οι αποδομητές, ιστορικοί και μη, αρνούμενοι την ύπαρξη του κρυφού σχολειού: τον καταπιεστικό και «φωτοσβεστικό» χαρακτήρα της οθωμανικής εξουσίας.

Από τον Κωνσταντίνο Κούμα στον Αδαμάντιο Κοραή

Οι Οθωμανοί με δυσκολία έδιναν άδειες για την ίδρυση σχολείων, ακόμα και κατά τον 18ο αι. –σχεδόν πάντοτε κατόπιν δωροδοκίας–, ή τα έκλειναν σε πολλές περιοχές, όπως συνέβη μετά τα Ορλωφικά, το 1770.

Διαθέτουμε μάλιστα τη σχετική μαρτυρία του Κούμα. Ο Κωνσταντίνος Κούμας, γεννημένος στη Λάρισα το 1777, κοραϊστής, εχθρικά διακείμενος προς τη Φιλική Εταιρεία, αναφέρει πως έγινε «δεκαετὴς χωρὶς νὰ ἴδῃ οὔτε ἐκκλησίαν (διότι τὴν εἶχαν κρημνίσει οἱ Τοῦρκοι ), οὔτε κοινὸν σχολεῖον, διότι ἐφυλάττετο ἔγκλειστος, διὰ τὸν φόβον τῶν Γιανιτσάρων», ως συνέπεια του κλίματος των διώξεων που επικρατούσε μετά τα Ορλωφικά: «Ἕνα μόνον ναὸν εἶχαν, τιμώμενον εἰς ὄ­νο­μα τοῦ ἁ­γί­ου Ἀ­χιλ­λί­ου­­­­­, καὶ τοῦ­τον τὸν ἐ­κρή­μνι­σαν. Με­τὰ πα­ρέ­λευ­σιν εἰ­κο­σι­τεσ­σά­ρων ἐ­τῶν, [ ] ἀ­νε­κτί­σθη ὁ να­ὸς οὗ­τος … διὰ φρον­τί­δος τοῦ ἀ­ξι­ε­παί­νου μη­τρο­πο­λί­του Λα­ρίσ­σης Διονυσίου Καλλιάρχου κα­τὰ τὸ 1794 ἔ­τος, ὁ­πό­τε ὁ κα­λὸς οὗ­τος ποι­μὴν ἀ­νή­γει­ρε καὶ τὸ πα­λαι­ὸν Ἑλ­λη­νι­κὸν σχο­λεῖ­ον»[1].

Κρυφό Σχολειό. Ιστορικές, πρωτότυπες πηγές 1460-1913

Ιστορικές πηγές από το βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου Κρυφό Σχολειό. Το Χρονικό μιας Ιστορίας. Τις πηγές μπορείτε να τις δείτε και ξεχωριστά στον ιστοχώρο

https://www.kryfosxoleio.com

https://www.kryfosxoleio.com/post/537

https://www.kryfosxoleio.com/post/cat...

Οι πηγές για το Κρυφό Σχολείο 1460-1913!

Εδώ θα βρείτε μία επιγραμματική συλλογή των πηγών από το βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου για το Κρυφό Σχολειό από το 1460 ως το 1913.

Η παράθεση απαντάει στο κυρίως ερώτημα που χρησιμοποιούν οι αποδομητές, ότι δηλαδή η παιδεία των Ελλήνων δεν εδιώκετο. Επίσης, υπάρχουν πηγές που παραπέμπουν ευθέως στην ύπαρξη κρυφών σχολειών.

Οι εικόνες με τις πηγές παρουσιάζονται και μία-μία εδώ, από όπου μπορείτε να τις αναπαράγετε και ως εικόνες. Ακολούθως, θα τις δείτε όλες μαζί.

Σε μορφή βίντεο

Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής: "Κρυφό σχολειό - θρύλος, μύθος ή πραγματικότητα;" ΚΥΡΙΟ

Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής

Διανύουμε ένα επετειακό έτος, αφού συμπληρώνονται 200 χρόνια από την εθνεγερσία του 1821.

Βέβαια η συγκυρία δεν ευνοεί τις εκδηλώσεις όπως τις φανταζόμασταν γι’ αυτή την ιστορική στιγμή, αλλά ίσως να είναι και μια προστασία για τα όσα θα μας συνέβαιναν από τους σχεδιασμούς της περιβόητης επιτροπής της επικεφαλής Γιάννας Αγγελοπούλου, αφού για την επιτροπή η Επανάσταση ήταν απλά φιλελεύθερη και όχι εθνικοαπελευθερωτική. Αρκετά μέλη της είναι φορείς αναθεωρητικών απόψεων όπως της ασυνέχειας του έθνους, της δημιουργίας του έθνους από το κράτος (και όχι το αντίστροφο), της αρνητικής στάσης της Εκκλησίας και άλλων. Με διαδικτυακές κυρίως εκδηλώσεις, φαίνεται, πως οι δύο σχολές ιστορικής σκέψης, του εθνομηδενισμού από τη μια και του εθνοκεντρισμού από την άλλη, θα έχουν, ευτυχώς, περίπου ίσες ευκαιρίες προβολής και προβληματισμού γύρω από το μεγάλο θέμα: «ποιοι επαναστάτησαν, γιατί επαναστάτησαν και τι κάνουμε σήμερα».

Το ρεύμα του εθνομηδενισμού αναπτύχθηκε κυρίως από το ’90 και μετά, κυριαρχώντας στην ελίτ και σε πανεπιστημιακές σχολές. Είναι οι ίδιοι που θεωρούν τον Πατροκοσμά τον Αιτωλό «σκοταδιστή», τον δε Ρήγα θα τον ήθελαν μάλλον «Γάλλο διαφωτιστή» και όχι Έλληνα λόγιο επαναστάτη που πατούσε γερά στην παράδοση και στην ιστορία του τόπου, με πίστη στον Θεό και επιρροές απ’ τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό.

Την Αγία Φιλοθέη τιμούμε σήμερα, 19 Φεβρουαρίου

Την Αγία Φιλοθέη τιμούμε σήμερα, 19 Φεβρουαρίου

ΤΗΝ ΕΥΧΗ ΤΗΣ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ!

Θεωρείται προδρομική μορφή για την Επανάσταση του 1821.

Το πρωτοπόρο εκπαιδευτικό έργο της, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, συνεχίστηκε από άλλους και άνοιξε το δρόμο για την Ελληνική Επανάσταση.

Η δράση της Φιλοθέης αποτελεί έμπνευση και ο αγώνας της για ν’ αλλάξει ο κόσμος είναι αυτό που τη συνδέει με το σήμερα.

Τον 16ο αιώνα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, μια γυναίκα υψώνει το ανάστημά της στον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Ελευθερώνει άντρες

και γυναίκες από τα σκλαβοπάζαρα, ιδρύει το πρώτο στην Ελλάδα και

την Ευρώπη σχολείο γυναικών, χτίζει νοσοκομείο όπου νοσηλεύονται δωρεάν Έλληνες, Τούρκοι και Φράγκοι, προσφέρει καταφύγιο σε

κακοποιημένες ή έγκυες γυναίκες, έκθετες σε λιθοβολισμό. Οι κατακτητές και το κατεστημένο θα τη φυλακίσουν, και θα βρει μαρτυρικό

θάνατο το 1589

Η ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΛΑΓΝΟΥΣ!

Ο Κωνσταντίνος Χολέβας γράφει:

"Καθώς προετοιμαζόμαστε για τον εορτασμό των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση θα αρχίσουν να εμφανίζονται οι γνωστοί απολογητές της Τουρκοκρατίας, οι οποίοι ωραιοποιούν την Οθωμανική κατάκτηση, αρνούνται την καταπίεση και ομιλούν για μία «συνύπαρξη θρησκευτικών κοινοτήτων» στο πλαίσιο της Οθωμανικής διοίκησης.

Αρνούνται το Κρυφό Σχολειό, λησμονούν σκοπίμως τα βασανιστήρια και τους εξισλαμισμούς, αγνοούν τους Νεομάρτυρες.

Σ’ όλους αυτούς απαντούν τα ιστορικά ντοκουμέντα, οι γραπτές πηγές της εποχής εκείνης.

Μία αποστομωτική απάντηση δίνουν ο βίος, οι επιστολές και το μαρτύριο της Αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας, την οποία τιμά η Εκκλησία μας στις 19 Φεβρουαρίου.

Γεννήθηκε ως Ρεβούλα Μπενιζέλου το 1522 στην Αθήνα και πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου 1589, λόγω των βαρυτάτων τραυμάτων από τον ξυλοδαρμό της.

Είχε χτυπηθεί αλύπητα από τους Τούρκους, δεμένη σε ένα στύλο, στις 3 Οκτωβρίου 1588, στο σημερινό μετόχι του Αγίου Ανδρέου, στην πλατεία Αμερικής.

Η Αγία Φιλοθέη βασανίσθηκε δύο φορές από τους Τούρκους, κυρίως λόγω της εθνικής και εκπαιδευτικής δραστηριότητάς της.

Είχε ανοίξει σχολείο για κορίτσια 150 χρόνια πριν γίνει αυτή η συζήτηση στη Βρετανική Βουλή.

Είχε δημιουργήσει μοναστήρι, στο οποίο προστάτευε Χριστιανές γυναίκες για να μην τις αρπάξουν οι Τούρκοι για τα χαρέμια.

Διαδικτυακή ομιλία Γ. Καραμπελιά: “Υπήρξε το Κρυφο Σχολείο στην Τουρκοκρατία;” (βίντεο)

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΝΕΑΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Στα πλαίσια της λειτουργίας του “Κρυφού Σχολειού” της ενορίας Ιερού Καθεδρικού ναού Αγίων Πάντων, την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2020 και ώρα 11:30, θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή ομιλία από τον κ. Γεώργιο Καραμπελιά.

Η ομιλία θα μεταδοθεί ζωντανά από την πλατφόρμα του YouTube στο ενοριακό μας κανάλι “Metalipsis“.

Η έννοια του Κρυφού Σχολειού στην περίοδο της Τουρκοκρατίας (μέρος Α΄)

Του Απόστολου Διαμαντή* από τον νέο Ερμή τον Λόγιο τ. 4

Διὸ καὶ φιλοσοφώτερον καὶ σπουδαιότερον ποίησις ἱστορίας ἐστίν· ἡ μὲν γὰρ ποίησις μᾶλλον τὰ καθόλου, ἡ δ’ ἱστορία τὰ καθ’  ἕκαστον λέγει

Αριστοτέλoυς Ποιητική

Το φάντασμα του Κρυφού Σχολειού στα χρόνια της τουρκοκρατίας έχει στοιχειώσει τελευταία σε μια μερίδα της ελληνικής ιστοριογραφίας, η οποία φαίνεται να χρησιμοποιεί την ιστορία ως πολιτικό εργαλείο, μετατρέποντάς τη σε θεραπαινίδα της πολιτικής, εισάγοντας ένα καθαρό διχασμό ανάμεσα στην «επιστημονική» ιστορία και την ιστορία.[1] Όμως, αυτός ο διχασμός, ο οποίος αντιλαμβάνεται την ιστορία ως φυσική επιστήμη και αποκλείει την ιστορική αφήγηση –στην οποία περιλαμβάνεται το σύνολο των παραδόσεων και δίνει το περιεχόμενο της ιστορικής συνείδησης–, καταργεί τη θεμελιώδη νεωτερική διάκριση μεταξύ επιστημών της φύσης και επιστημών του ανθρώπου, και συνιστά επιστροφή στη μεσαιωνική ιδέα της «αυθεντίας», που δεν γίνεται πλέον αποδεκτή, καθώς έχει υποστεί τη ριζική κριτική της νεωτερικής εποχής. Η ιστορία δεν είναι προφανώς έργο του επιστήμονα και του εργαστηρίου του, «…αλλά είναι έργο των μαζών ή των ιδεών, των βαθύτερων, ορατών ή μη ορατών, διεργασιών»[2].

Έτσι, αυτή η ιστοριογραφική παράταξη, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που εκφράζουν έναν ξεπερασμένο ακραίο θετικισμό, επιτέθηκε μαζικά και αιφνιδίως εναντίον ενός ποιήματος και μιας ζωγραφιάς, επιδιώκοντας την εξαφάνιση από την ιστορική συνείδηση αυτής της έννοιας που διασώζει η προφορική παράδοση και η τέχνη.[3] Φυσικά μαζί με το Κρυφό Σχολειό υπέστησαν την ίδια ακριβώς επίθεση, ως κατασκευασμένοι αντι-οθωμανικοί «μύθοι», συμβάντα όπως η σύναξη στην Αγία Λαύρα υπό τον Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανό, η επέτειος της 25ης Μαρτίου, ακόμα και ιστορικές πραγματικότητες, όπως το ίδιο το έθνος, που εκλαμβάνεται ως «φαντασιακό»[4]. Τη μηχανιστική μεταφορά αυτών των ιδεών περί «κατασκευής» των εθνικών ταυτοτήτων –που πιθανόν να αρμόζει σε αφρικανικά ή νεότευκτα, αλλά όχι σε ιστορικά έθνη– την παρατηρούμε κυρίως σε έργα σύγχρονης πολιτικής ιστορίας, από ερευνητές που δεν έχουν επαρκή εποπτεία της ιστορίας του μεσαιωνικού ελληνισμού.[5] Η Έλλη Σκοπετέα, για παράδειγμα, εξέλαβε την έννοια έθνος από την οθωμανική σκοπιά του θρησκευτικού millet, νομίζοντας προφανώς πως πέραν και προ του millet δεν υπάρχει απολύτως τίποτα:

Το πρόβλημα είναι ώς ποιο βαθμό το γένος είχε, στις αρχές του 19ου αιώνα, χειραφετηθεί από την έννοια του millet και κατά πόσο στέκει η άποψη ότι το εθνικό είχε υποσκελίσει το κατ’ αρχήν θρησκευτικό ή έστω πολιτιστικό περιεχόμενο αυτής της έννοιας.[6]

Η συνδυασμένη και ξαφνική αυτή μανία μιας ιστοριογραφικής μερίδας έχει ελάχιστη ιστοριογραφική αξία, εφόσον αντιφάσκει προς εντοπισμένες προφορικές παραδόσεις αλλά και προς βιωμένες ιστορικές εμπειρίες αιώνων, που προκύπτουν από τη λόγια γραμματεία. Τα τρέχοντα επιχειρήματα εναντίον του Κρυφού Σχολειού –ενός μάλλον ασήμαντου ιστοριογραφικού ζητήματος, εφόσον το ζήτημα της εκπαίδευσης στα χρόνια της τουρκοκρατίας είναι σχεδόν λυμένο– είναι τόσο αφελή, που προκαλούν πραγματικά μεγάλη εντύπωση και δημιουργούν σοβαρά ερωτηματικά, αφενός για την επιστημονική επάρκεια αυτής της μερίδας της ελληνικής ιστοριογραφίας και αφετέρου για τα πραγματικά κίνητρά της. Το βασικό επιχείρημα εναντίον του ποιήματος «Το Κρυφό Σχολειό» του Ιωάννη Πολέμη (από την ποιητική συλλογή Αλάβαστρα, 1900) και της περίφημης ζωγραφιάς του Νικολάου Γύζη (1886), που εκφράζουν και τη σχετική προφορική παράδοση, είναι το εξής: Κρυφό Σχολείο δεν υπήρξε, διότι κανένα ιστορικό τεκμήριο δεν το επιβεβαιώνει και διότι ποτέ οι Οθωμανοί δεν απαγόρευσαν την εκπαίδευση των κατακτημένων.

Η εθνική ταυτότητα και το κρυφό σχολειό νίκησαν τους αποδομητές

Του Κωνσταντίνου Χολέβα 

Ο λαός μας σέβεται την εθνική ταυτότητα και δεν πέφτει εύκολα θύμα των διαφόρων αποδομητικών τάσεων. Χιλιάδες τόννοι μελανιού έχουν χυθεί για να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της Επαναστάσεως του 1821 και για να αμφισβητηθεί το Κρυφό Σχολειό, αλλά οι Έλληνες, στη μεγάλη πλειοψηφία μας, δεν δεχόμαστε αμάσητες τις διάφορες προπαγάνδες. Αυτό τουλάχιστον καταδεικνύει η έρευνα Κοινής Γνώμης για την Επανάσταση του 1821, την οποία διενήργησε το Κέντρο Φιλελευθέρων Μελετών σε συνεργασία με την εταιρία δημοσκοπήσεων Marc.

Η έρευνα, η οποία παρουσιάσθηκε στις 8.7.2020, καταγράφει την πεποίθηση του 90,4% των ερωτηθέντων ότι η Επανάσταση ήταν πρωτίστως εθνική. Υπάρχουν απαντήσεις γύρω στο 50% για τον κοινωνικό, φιλελεύθερο ή θρησκευτικό χαρακτήρα του 1821. Θεωρώ ευχάριστη έκπληξη το μεγάλο ποσοστό της σωστής απάντησης. Όλα τα κείμενα των πρωταγωνιστών και οι Διακηρύξεις των Εθνικών Συνελεύσεων μιλούν για μία εξέγερση Ελλήνων Ορθοδόξων εναντίον ενός αφόρητου ζυγού από δύναμη αλλοεθνή και αλλόθρησκη. Έχει σημασία η αφύπνιση των Ελλήνων, διότι επί δεκαετίες κατεβλήθη εργώδης προσπάθεια από τη μαρξιστική προπαγάνδα να τονισθεί ο ταξικός- δήθεν- χαρακτήρας της επαναστάσεως.Από τις άλλες απαντήσεις της έρευνας κρατώ τη μεγάλη δημοτικότητα του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, καθώς και την πολύ χαμηλή δημοτικότητα του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου, οπαδού της πλήρους υποταγής στη Μεγάλη Βρετανία. Τον Μαυροκορδάτο προβάλλουν ως πρότυπο πολιτικού ορισμένοι από τους σύγχρονους μελετητές του 1821. Ευτυχώς οι Έλληνες προτιμούμε τον απροσκύνητο, ευφυή αλλά και συνειδητά πιστό Χριστιανό Θ. Κολοκοτρώνη.

Το Κρυφό Σχολειό ήταν υπαρκτό, υποστηρίζει το 71,7 % των ερωτηθέντων. Και βέβαια ήταν υπαρκτό, διότι μέχρι το 1650 δεν ήταν καθόλου εύκολο να λειτουργήσουν ελεύθερα σχολεία για τους υποδούλους. Αλλά και αργότερα η αυθαιρεσία του κατακτητή τα άνοιγε και τα έκλεινε χωρίς να δίνει λόγο. Οι αμφισβητίες του Κρυφού Σχολειού εξυπηρετούν δύο στόχους: Πρώτον, να υπονομεύθεί ο πατριωτικός ρόλος του Ορθοδόξου Κλήρου και δεύτερον να εξωραϊσθεί η Τουρκοκρατία ως μία περίοδος «αρμονικής συνυπάρξεως εθνοτήτων». Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιασθεί σοβαρά και ακλόνητα στοιχεία για το πώς και πότε λειτούργησε η κρυφή παιδεία των Ελλήνων.

Η Εκκλησία διαδραμάτισε σημαντικό και θετικό ρόλο κατά την Επανάσταση, απαντά το 72, 1 % των ερωτηθέντων. Παρά τις επιθέσεις και τα ανιστόρητα επιχειρήματα, που ακούγονται κατά καιρούς, περισσότεροι από τους 7 στους 10 Έλληνες αναγνωρίζουν την Ορθόδοξη Εκκλησία ως παράγοντα αγωνιστικότητος και ως πνευματικό καθοδηγητή του Έθνους σε δύσκολες στιγμές.

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν τη θετική επίδραση των τεκμηριωμένων βιβλίων και των υποστηρικτών της ελληνορθόδοξης παράδοσης. Πιστοποιούν επίσης την αποτυχία των αποδομητών.

Μία πρόβλεψη: Τώρα κάποιοι θα αρχίσουν να συκοφαντούν τον Κολοκοτρώνη!

*  Πολιτικός Επιστήμων

ΠΗΓΗ:http://konstantinosholevas.gr/, http://blogvirona.blogspot.com/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Αφιέρωμα στον Θεοφάνη Κακριδή

Του Γιώργου Γκόντζου (ggontzos@yahoo.gr)— Το ακόλουθο αφιέρωμα, στην μνήμη του Πανεπιστημιακού,Δάσκαλου ,Ερευνητή,Παιδαγωγού  ,του εκλιπόντος Φάνη Κακριδή.

Περιεχόμενα : 

1) Η αναφορά στο έργο του σε συνέντευξη στην εκπομπή «ό,τι πεις εσύ»(Γιώργος Γκόντζος), στο δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων του πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργου Καψάλη.

2) Το κείμενό του με τίτλο «Άσκηση απο-απομυθοποίησης :Το κρυφό σχολειό !» .

3) Βίντεο από την ομιλία του με θέμα «το Έργο του Αριστοτέλη»

στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

4)Βιογραφικό

5) ΨΗΦΙΣΜΑ  της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

1)  «Χαρισματικό δάσκαλο» χαρακτήρισε τον Φάνη Κακριδή , στην παρέμβασή του (Ηχητικό ΕΔΩ), ο Γιώργος Καψάλης πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στην εκπομπή «ό,τι πείς εσύ» (Γιώργος Γκόντζος)..Ο πρώην Πρύτανης , που είχε «Δάσκαλο» τον εκλιπόντα, αναφέρθηκε στην «φιλολογική οικογένειά του» με την τεράστια προσφορά στα Κλασικά Γράμματα , και στην ομιλία του τον Μάρτιο του 2011 στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με θέμα «Από-απομυθοποίηση στο κρυφό σχολειό» .Μίλησε για το συγγραφικό του έργο  «που αναφέρεται πρωτίστως στην επική ποίηση αλλά και στην κωμωδία»  προσθέτοντας ότι «είχε μια ενδελεχή ενασχόληση με την εκπαιδευτική, ευρύτερα πολιτική και με την διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών, δηλαδή ήθελε να ζωντανέψει τα Αρχαία Ελληνικά στην εκπαίδευση να τα καταστήσει ένα μέρος της εκπαίδευσης , να αναδείξει τις αρχές και τις αξίες των Κλασικών Σπουδών»

Δωδεκάνησα και κρυφά σχολεία

Η αντίσταση των Ελλήνων στις ιταλικές προσπάθειες αφελληνισμού των νησιών

Του Δημοσθένη Γκαβέα 

Φέτος, στις 7 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 69 χρόνια από την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, όμως λίγοι κάθονται να αναλογιστούν πώς αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι επί τουλάχιστον 630 χρόνια βρίσκονταν υπό κατοχή σε διάφορους κατακτητές, κατάφεραν να διασώσουν την ελληνική γλώσσα και συνείδησή τους.

Από το 1912, όταν ο Ιταλός αντιστράτηγος Τζιοβάνι Αμέλιο κατέλαβε τη Ρόδο και ορίστηκε διοικητής των νησιών, και για περισσότερο από 30 χρόνια, οι Ιταλοί επίμονα και οργανωμένα σχεδίαζαν όχι μόνο την πολιτιστική αλλοτρίωση, αλλά τον αφελληνισμό και τον εξιταλισμό των νησιών.

Η πιο αποφασιστική και πιο επικίνδυνη φάση για το μέλλον της ελληνικής σχολικής παιδείας στα Δωδεκάνησα ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1923, όταν έφτασε στη Ρόδο ο Μάριο Λάγκο ως ο πρώτος κυβερνήτης των νησιών.

«… Δεν απεθνικοποιείται ένας λαός όπως αυτός σε λίγα χρόνια. Είναι μια φυλή ευφυής, που έχει συνείδηση του χιλιετούς πολιτισμού της και έχει την υποστήριξη ενός ανεξάρτητου κράτους επτά εκατομμυρίων πληθυσμού. Εξαναγκασμός με τη βία δεν θα χρησίμευε. Αντίθετα, θα ήταν χρήσιμο για μας να διαθέσουμε στη δεύτερη γενιά έναν πυρήνα Ιταλών – Ελλήνων του Αιγαίου για την εξάπλωσή μας στην ανατολή. Για τον σκοπό αυτό διδάσκονται τα ελληνικά και τα τούρκικα στα βασιλικά σχολεία… πρώτο μέτρο να κοπεί ο δεσμός ανάμεσα στην εκκλησία και στο σχολείο», έγραφε ο Λάγκο σε ένα έγγραφο που απέστειλε στις 8.10.1933, προς το υπουργείο Εξωτερικών της Ιταλία,ς και παραθέτει στο βιβλίο του Η εκπαιδευτική πολιτική των Ιταλών στα Δωδεκάνησα 1912 – 1943, εκδόσεις UNIVESITY STUDIO PRESS ο καθηγητής κ. Ζαχαρίας Τσιρπανλής.

Οι διακεκαυμένες αλήθειες ενός «μύθου»

Του Γιώργου Βιδάλη

«Το πρώτο βήμα για να εξοντώσεις ένα έθνος, είναι να διαγράψεις τη μνήμη του. Να καταστρέψεις τα βιβλία του, την κουλτούρα του, την ιστορία του. Μετά να βάλεις κάποιον να γράψει νέα βιβλία, να κατασκευάσει μια νέα παιδεία, να επινοήσει μια νέα ιστορία. Δεν θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αρχίσει αυτό το έθνος να ξεχνά ποιο είναι και ποιο ήταν».
Μίλαν Κούντερα 

Τα τελευταία είκοσι χρόνια διάφοροι επιστήμονες, ιστορικοί, φιλόλογοι, δημοσιογράφοι, με βιβλία ή άρθρα τους, προσπαθούν να αναθεωρήσουν και να «εκσυγχρονίσουν» την ελληνική ιστορία για το καλό μας. Κάτι χρήσιμο εφ' όσον χρησιμοποιούν νέες πηγές που φωτίζουν το παρελθόν. Συνήθως όμως επιχειρούν τη διαστρέβλωση και αποσιώπηση της ιστορικής αλήθειας (από το... συνωστισμό της Σμύρνης, διά χειρός Μαρίας Ρεπούση, έως τις... απωθούμενες Σουλιώτισσες στην άκρη του γκρεμού του Ζαλόγγου, διά χειρός Βάσως Ψιμούλη). 
Κορυφαίο παράδειγμα συστηματικής αποδόμησης, το Κρυφό Σχολειό που θεωρείται σήμερα... μύθος, με την αγαστή συνεργασία των ΜΜΕ. Περιληπτικά τα επιχειρήματα της «σχολής» αυτής: Δεν υπήρξε η ανάγκη του, αφού ποτέ δεν διώχτηκε η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων. Δεν υπάρχουν σχετικές πηγές. Η Εκκλησία το χρησιμοποίησε για να θεωρείται ευεργέτιδα του έθνους. Η ενδελεχής μελέτη του Γιώργου Κεκαυμένου «Το Κρυφό Σχολειό - το χρονικό μιας ιστορίας» (κυκλοφόρησε τον περασμένο Δεκέμβριο από τις «Εναλλακτικές Εκδόσεις») διαθέτει: