Όταν η αγορά μιλάει για την καταστροφή του κοινωνικού και οικονομικού ιστού
Του Γιώργου Ρακκά, πολιτικού επιστήμονα από το Άρδην τ. 110
Ακρως ενδιαφέροντα τα στοιχεία που προκύπτουν από την ανάλυση των στατιστικών για τον κλάδο των «ταχυκίνητων αγαθών» (δηλαδή των απαραίτητων προϊόντων που καταναλώνουμε καθημερινά) στην Ελλάδα. Δύο είναι οι κύριες τάσεις που καταγράφονται:
Πρώτον, εκείνη για την περαιτέρω συγκεντροποίηση της αγοράς στα χέρια των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ και τη συνακόλουθη συρρίκνωση των μικρών και των μεσαίων παικτών. Σύμφωνα με στοιχεία τα οποία δημοσίευσε στις 18 Δεκεμβρίου η Καθημερινή, από το 2008 μέχρι σήμερα έχουν κλείσει οι μισές αλυσίδες καταστημάτων σούπερ μάρκετ, από 104 έμειναν μόλις… 55 για το 2016, ενώ εξίσου ραγδαία είναι η πτώση για την ίδια περίοδο και σε ό,τι αφορά στα παραδοσιακά, εξειδικευμένα καταστήματα τροφίμων (κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, μανάβικα κ.ο.κ), τα οποία και παρουσιάζουν σωρευτική μείωση κατά 28%, σε σύγκριση με το 2010 (1). Ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις προς τη συγκεντροποίηση αναμένονται να προκύψουν από την απόφαση του μεγάλου ολλανδικού κολοσσού Spar να επανατοποθετηθεί στην ελληνική αγορά [μέχρι πρότινος είχε συμπράξει με τον Βερόπουλο], εξαγοράζοντας την ως τα τώρα μικρή ελληνική αλυσίδα του Αστέρα, που σκοπεύει να την αναδείξει σε ένα πλήρες δίκτυο 300 καταστημάτων ανά τη χώρα (2).
Δεύτερον, μια μαζική στροφή προς τα μαζικά προϊόντα προσφορών που διατίθενται από τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, εις βάρος των τοπικών προϊόντων. Και εδώ τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα: Τα στοιχεία της IRI, μεγάλης εταιρείας που ερευνά τις τάσεις της αγοράς, κατά το πρώτο εννιάμηνο του 2017 (περίοδος Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου) παρουσιάστηκε αύξηση του όγκου πωλήσεων κατά 2,1%, ωστόσο, επειδή αυτές αφορούσαν στα προϊόντα προσφορών, είχαμε πτώση της τιμής ανά μονάδα κατά 1% και αντίστοιχη πτώση της αξίας των πωλήσεων. Με μεγαλύτερη ευκρίνεια αποτυπώνεται η βαρύτητα των προϊόντων προσφοράς στα επιμέρους στατιστικά ανά κατηγορία προϊόντος. Έτσι, για παράδειγμα, αν και καταγράφηκε οριακή αύξηση 0,1% στον όγκο των πωλήσεων απορρυπαντικών και ειδών καθαρισμού σπιτιού, ο όγκος των πωλήσεων αυτών μειώθηκε κατά 2,6%, ακριβώς επειδή η αύξηση στις πωλήσεις αφορούσε προϊόντα προσφοράς.