Η ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ- "καμιά στιγμή χαράς δεν έχει ο Δημάρατος..." Κ. Καβάφης

Η διδακτική ιστορία του Δημάρατου, αμφιλεγόμενου προσώπου,  βασιλιά της Σπάρτης, ο οποίος αυτομόλησε στην αυλή του Πέρση βασιλιά, είναι αρκετά διαφωτιστική για τα πρόσωπα της πολιτικής μας ζωής (μηδίσαντες και μη) και τη στάση που θα έπρεπε να κρατήσει ο λαός μας απέναντι στις απειλές των δανειστών μας. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΑΤΟΥ   Ο Δημάρατος, βασιλιάς της Σπάρτης έχασε το θρόνο του μετά από συνομωσία, και αργότερα, κι ενώ είχε αναλάβει κάποιο αξίωμα επίβλεψης των γυμνοπαιδιών, δέχτηκε την επίσκεψη ενός ακολούθου του νέου βασιλιά Λεωτυχίδα, ο οποίος τον πρόσβαλε δημοσίως. Ο Δημάρατος απάντησε με απειλές και κατόπιν αποχώρησε προσβεβλημένος. Αποφασισμένος να πάρει πίσω ό,τι θεωρούσε πως του ανήκε, μετέβη στην Ηλεία με πρόσχημα ένα ταξίδι προσκυνήματος κι εκεί άρχισε να στρατολογεί συμμάχους. Ωστόσο η δράση του έγινε αντιληπτή και η Σπάρτη έστειλε απεσταλμένους να τον φέρουν πίσω. Αφού διέφυγε για λίγο στη Ζάκυνθο, ταξίδεψε στην Ασία, στην αυλή του Βασιλιά Δαρείου Α'. Στην Περσία ο Δημάρατος έλαβε φιλόξενη υποδοχή και αναφέρεται από τον Ηρόδοτο ότι βοήθησε τον Ξέρξη Α' να διαδεχτεί τον πατέρα του ενάντια στα υπόλοιπα αδέρφια του. Συμμετοχή στην περσική εκστρατεία Ωστόσο, όταν ελήφθη η απόφαση να καταληφθεί η Ελλάδα, φέρεται ότι έστειλε κρυφά ένα μήνυμα στην πατρίδα του τη Σπάρτη, γνωστοποιώντας τις προθέσεις των Περσών. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ξέρξη εναντίον των Ελλήνων, ο Δημάρατος τον ακολούθησε με την ιδιότητα του συμβούλου για λόγους που δεν μπορούν να ερμηνευθούν απόλυτα -πιθανώς να ήλπιζε στην εκδίκηση ή στην επαναφορά του στο θρόνο της Σπάρτης. Διάσημο είναι το ιστορικό ανέκδοτο σύμφωνα με το οποίο λίγο πριν από τη Μάχη των Θερμοπυλών, ο Μεγάλος Βασιλιάς, βλέποντας τους λιγοστούς Σπαρτιάτες που στρατοπέδευαν εναντίον των πολυάριθμων στρατιωτών του να χτενίζουν με ολύμπια ηρεμία τα μαλλιά τους πριν από τη μάχη, κάλεσε κοντά του τον Δημάρατο για να του εξηγήσει το παράδοξο φαινόμενο. Ο Δημάρατος απάντησε ως εξής: ΗΡΟΔΟΤΟΣ  ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΞΕΡΞΗ – ΔΗΜΑΡΑΤΟΥ VΙΙ 101-104 Ξέρξης προς Δημάρατο: Θα τολμήσουν οι Έλληνες να αντισταθούν; VII101. Κι όταν πλέοντας έφτασε από το ένα στο άλλο άκρο του στόλου και βγήκε απ' το καράβι1, έστειλε να φωνάξουν τον Δημάρατο2, το γιο του Αρίστωνος, που τον συνόδευε στην εκστρατεία εναντίον της Ελλάδος· τον κάλεσε και του έκανε την εξής ερώτηση: «Δημάρατε, τώρα3 θα μου έδινε χαρά να σε ρωτήσω κάτι που θέλω. Εσύ είσαι Έλληνας και μάλιστα, όπως ακούω κι από σένα κι από τους άλλους Έλληνες που ήρθαν και συζήτησαν με μένα, από την πιο μεγάλη και την πιο ισχυρή πόλη4. Τώρα λοιπόν απάντησέ μου σ' αυτό το ερώτημα: θα τολμήσουν οι Έλληνες5 να σηκώσουν χέρι εναντίον μου και να μου αντισταθούν; Γιατί, όπως εγώ πιστεύω, κι αν ακόμη όλοι οι Έλληνες και οι υπόλοιποι λαοί που κατοικούν δυτικότερα ένωναν τις δυνάμεις τους, δε θα 'ναι σε θέση ν' αντιμετωπίσουν την επίθεσή μου, μια και δεν είναι μονοιασμένοι. Θέλω όμως ν' ακούσω ποια γνώμη έχεις κι εσύ γι' αυτούς». Εκείνος αυτήν την ερώτηση έκανε κι ο άλλος παίρνοντας το λόγο είπε: «Βασιλιά μου, να σου πω την αλήθεια6 ή λόγια που θα σου δώσουν χαρά να τ' ακούσεις;». Κι εκείνος τον ενθάρρυνε να πει την αλήθεια, και να είναι βέβαιος πως η εύνοια με την οποία τον περιβάλλει δε θα λιγοστέψει, θα μείνει όση ήταν πρωτύτερα.

Τι είπε ο Δημάρατος στον Ξέρξη

του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτικού, συγγραφέα

Να σας πω την αλήθεια ή να σας κάνω την καρδιά;Προτιμώ το του Ευαγγελίου: «Και γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς».[1]

Για να διδάξουν οι δάσκαλοι πρέπει πρώτα να διδαχτούν!

Τι είπε ο Δημάρατος στον Ξέρξη βασιλέα, όταν ο τελευταίος τον ρώτησε: «Δημάρατε, αυτή τη στιγμή μου έρχεται η όρεξη, να σ’ ερωτήσω κάτι που θέλω. Συ είσαι Έλλην και, όπως μαθαίνω και από σένα και από άλλους Έλληνες, με τους οποίους έρχομαι σε επαφή, από πόλη ούτε......ελαχίστη ούτε ασθενεστάτη.

Τώρα λοιπόν πες μου τούτο. Αν δηλαδή οι Έλληνες θα αντισταθούν και θα τολμήσουν να σηκώσουν χέρι εναντίον μου. Γιατί εγώ έχω την γνώμη, ότι ποτέ, ούτε κι’ αν συνενωθούν όλοι οι Έλληνες μαζί και οι λοιποί άνθρωποι, που κατοικούν προς το μέρος της Δύσεως, δεν είναι αξιόμαχοι, ώστε να αντισταθούν στη δική μου επίθεση, και μάλιστα αν δεν είναι μονιασμένοι. Παρ’ όλα αυτά θέλω να μάθω και τη δική σου γνώμη, σαν τι λες κι’ εσύ».

Αυτήν την ερώτηση του έκαμε και ο άλλος απάντησε και είπε: “Βασιλιά μου, τι προτιμάς, να σου ειπώ την αλήθεια ή να σου κάνω την καρδιά;”.

Και εκείνος τον διέταξε να ειπεί την αλήθεια και πρόσθεσε ότι δε θα δυσαρεστηθεί καθόλου μαζί του, παρά θα τον έχει όπως πρώτα.

Άμα το άκουσε αυτό ο Δημάρατος, άρχισε να του λέγει: “Έ λοιπόν βασιλιά μου, επειδή με διατάζεις ρητώς να σου πω την αλήθεια και να σου πω πράγματα, για τα οποία να μη με πιάσεις αργότερα ψευδόμενον, σου λέγω ότι η Ελλάς με τη φτώχεια είναι ανέκαθεν αχώριστοι σύντροφοι, αλλά με αυτήν συνδυάζει την αρετή, δημιούργημα της ευφυΐας των Ελλήνων και της αυστηρής πειθαρχίας. Και με το θάρρος αυτό η Ελλάς αποφεύγει και τη φτώχεια και την υποδούλωση”». [2]

«Γιατί, αν και είναι ελεύθεροι, εν τούτοις δεν είναι σε όλα ελεύθεροι. Από πάνω τους στέκει ένας κύριος, ο νόμος, και αυτόν τον φοβούνται πολύ περισσότερο ακόμη απ’ ότι φοβούνται εσένα οι δικοί σου».[3]

Από τον πατέρα της ιστορίας Ηρόδοτο γνωρίζουμε ότι ο Ξέρξης, όταν εκστράτευσε εναντίον της Ελλάδας, ζήτησε τη γνώμη του Δημάρατου, εξόριστου βασιλιά από τη Σπάρτη, στην αυλή του Ξέρξη. Τον ρώτησε λοιπόν, αν «οι Έλληνες θα αντισταθούν και θα τολμήσουν να σηκώσουν χέρι εναντίον μου».

Οπότε του απαντάει ο Δημάρατος με τα εξής λόγια: «Η Ελλάς με τη φτώχεια είναι ανέκαθεν αχώριστοι σύντροφοι, αλλά με αυτήν συνδυάζει την αρετή, δημιούργημα της ευφυΐας των Ελλήνων και της αυστηρής πειθαρχίας. Και με την αρετή αυτή η Ελλάς αποφεύγει και τη φτώχεια και την υποδούλωση». [4]

Η αρετή κατά την ομηρική εποχή είχε την έννοια της ανδρείας. Κατά τους κλασικούς χρόνους απέκτησε την έννοια ενός συστήματος πνευματικών και ηθικών αξιών. Στη σημερινή εποχή οι Έλληνες έχασαν αυτή την αρετή, γιατί αυτή η αρετή θεωρείται σήμερα βλακεία.

Το γιατί συμβαίνουν αυτά μας το εξηγεί ο άλλος πατέρας της ιστορίας, ο διαχρονικός δάσκαλος Θουκυδίδης: «Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να κάνουν το κακό και να θεωρούνται έξυπνοι, παρά να είναι καλοί και να τους λένε κουτούς».[5]

Αυτήν την «ηθική» εφάρμοσαν οι κρατούντες, οπότε υφιστάμεθα την κατοχή της Τρόικας, ως νομοτελειακό αποτέλεσμα.

Έτσι αλλάζουν οι έννοιες, ανάλογα με την ακμή ή παρακμή μιας κοινωνίας. Τώρα βρισκόμαστε σε πορεία παρακμής, γι’ αυτό και οι έννοιες παρακμάζουν επίσης. Και αυτές υφίστανται την αίγλη ή την φθορά των κοινωνιών.

[1] Κατά Ιωάννην, 8, 32-33

[2] Ηροδότου, βιβλίο VII, κεφ. 10, 1 - 103. Η ευφυΐα έγινε κουτοπονηριά και η ασυδοσία αντικατέστησε τους νόμους. «Αυτή είναι η Ελλάδα», που είπε και ο αρχιερέας της διαπλοκής Κώστας Σημίτης.

[3] Ηροδότου, ό.π., κεφ. 104-106.

[4] Ηροδότου, βιβλίο VII, κεφ. 101 - 103.

[5] Θουκυδίδου, Ιστορία Γ΄ (82).