Ο ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΌ: Απόσπασμα Νικ. Μπερντιάγιεφ, Για την κοινωνική ανισότητα, σσ. 121-122.

"Δεν γνωρίζω τίποτε πιο αηδιαστικό και πιο ψεύτικο από τις απόπειρες ορισμένων από σας να θεμελιώσουν και να δικαιώσουν χριστιανικά τον διεθνισμό. Εντούτοις ο χριστιανισμός δεν μπορεί παρά να είναι εχθρικός στον διεθνισμό γιατί είναι αντίθετος στο πνεύμα της ανυπαρξίας, στην καταστροφή των συγκεκριμένων πραγματικοτήτων στο όνομα των αφαιρέσεων. Για τον χριστιανισμό υπάρχει πρώτα η ψυχή του κάθε ανθρώπου, του λαού και της ανθρωπότητας. Αγνοεί ο,τι δεν έχει ψυχή. Μια αφαίρεση δεν μπορεί να έχει ψυχή. Ο χριστιανισμός καλεί στην αδελφότητα των λαών όπως και στην αδελφότητα των ανθρώπων. Όμως η αδελφότητα των λαών υποθέτει την ύπαρξη των λαών, των εθνικών προσωπικοτήτων, όπως η αδελφότητα των ανθρώπων υποθέτει την ύπαρξη ανθρώπων και ανθρωπίνων προσώπων. Η ρωσική μου αγάπη για τον Γάλλο, τον Άγγλο ή τον Γερμανό δεν μπορεί να είναι μια αγάπη για τον αφηρημένο άνθρωπο, τον άνθρωπο γενικά• δεν μπορεί παρά να απευθύνεται παρά στον Γάλλο, τον Άγγλο ή τον Γερμανό, σε ο,τι αυτός έχει ιδιαίτερα εθνικό, στην ατομική του εικόνα (Ν. Μπερντιάγιεφ)"

Για τον Μπερντιάγεφ

Το Ημερολόγιο της «Χριστιανικής» για το έτος 2018 είναι αφιερωμένοστον μεγάλο Ορθόδοξο συγγραφέα Νικολάι Μπερντιάγεφ (1874-1948). Πρώτο βιβλίο που είχε διεξέλθει η στήλη ήταν αυτό υπό τον τίτλο «Ο χριστιανισμός και η πάλη των τάξεων» από τα «Ελάσσονα φιλοσοφικά» των εκδ. Καστανιώτη.
Ο Μπερντιάγεφ είχε ξεκινήσει ως νεαρός διανοούμενους από ένα ιδιαίτερο είδος του μαρξισμού. Συγκεκριμένα, από το ρεύμα του λεγόμενου «νόμιμου μαρξισμού», το οποίο πήρε το όνομά του από τα νόμιμα έντυπα όπου δημοσίευαν τα μέλη του. Στο ρεύμα αυτό ανήκε και ο μετέπειτα Ορθόδοξος ιερέας και φιλόσοφος π. Σέργιος Μπουλγκάκωφ (1871-1944), ο οποίος αργότερα εξέδωσε το ενδιαφέρον βιβλίο του για τον Μαρξ «Ο Καρλ Μαρξ ως θρησκευτικός τύπος», στο οποίο δίνει μεταξύ άλλων μια αρκετά εύστοχη αποτίμηση της προσωπικότητας και των έργων του. Οι νόμιμοι μαρξιστές θεωρούντο γενικότερα φιλοσοφικά μη-υλιστές ή και ιδεαλιστές και καλλιέργησαν τις σχέσεις με τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.


Ο Μπερντιάγεφ, μετά την έξοδό του από τον μαρξισμό, είχε διέλθει ένα διάστημα σφοδρής αντιπαράθεσης με τους μαρξιστές, και ιδιαίτερα τους νέους καθεστωτικούς. Ο ίδιος είχε προηγουμένως ασκήσει κριτική και στη Τσαρική Διοικούσα Εκκλησία, η οποία βρισκόταν σε τρομακτική πράγματι ηθικοπνευματική κατάπτωση, και οι βιογράφοι του (βλ. «Για την κοινωνική ανισότητα», εκδ. Πουρναράς, Εισαγωγή) αναφέρουν την σύμπτωση του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, που ανέστειλε την ποινή εξορίας που του είχε επιβληθεί από την τελευταία! Το 1920 τον βρίσκουμε ως Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, ενώ το 1922, μετά από αντιπαράθεση με το καθεστώς σχετικά με την αδιαπραγμάτευτη ελευθερία της δημιουργικότητας και προσωπικότητας την οποία πρέσβευε, τον βρίσκουμε σε αναγκαστική εξορία από τη Σοβιετική Ένωση, μαζί με άλλους διανοητές, στο λεγόμενο «πλοίο των φιλοσόφων».

Ν. Μπερντιάγιεφ: Ἀνατολή καί Δύση

μετάφραση Δημήτρης Μπαλτᾶς

Εἶναι πιθανό νά μιλήσουμε γιά τήν ὕπαρξη δύο ἐσωτερικά συναισθηματικῶν τύπων ἀνθρώπων - ὁ ἕνας κλεισμένος στόν ἑαυτό του, ψάχνοντας γιά τήν τελειότητα μέσα του καί βρίσκοντάς την τελικά, ἐνῶ ὁ ἄλλος ἀγωνιᾶ σχετικά μ’ ἕναν διαφορετικό καί ξένο κόσμο, πού ἔχει ἀνάγκη διαφυγῆς πέρα ἀπό τόν ἑαυτό του καί ψάχνει τήν τελειότητα στήν ἀπεραντοσύνη. Ἡ κουλτούρα τοῦ πρώτου τύπου εἶναι αὐταπόδεικτη. Ἕνας ἀπό τούς πιό ἐκλεπτυσμένους Γάλλους τῆς ἐποχῆς μας, ἕνας ἄνθρωπος μεγάλης κουλτούρας, ὁ Charles Du Bos [1882-1939] λέγει ὅτι οἱ Γάλλοι δέν ἀγωνιοῦν σχετικά μέ τούς ἄλλους κόσμους, κάτι τό ὁποῖο ἐκνευρίζει τούς Γερμανούς ρομαντικούς, καί ἕνας ξένος κόσμος τούς ἐνδιαφέρει μόνον ὡς κάτι ἐξωτικό. Θά ὅριζα αὐτόν τόν τύπο ὡς κλασσικό. Ὁ κλασσικισμός ἐπίσης εἶναι μία ἀναζήτηση τῆς τέλειας μορφῆς μέσα στόν ἴδιο του τόν αὐτάρκη κόσμο. Ὁ κλασσικισμός ἔχει μεγάλη ἐπιτυχία στήν τέχνη, καθώς καί σέ ὅλους τούς τομεῖς. Καί ἡ μεγαλύτερη ἐπιτυχία του, γνωστή στήν ἱστορία, ἀνήκει στόν κόσμο τῆς Ἑλλάδας. Γνώρισε ἀκόμα μία μεγάλη ἐπιτυχία στήν Γαλλία τοῦ 18ου αἰ. Ἀλλά ὑπάρχει ἕνας θεμελιώδης νόμος τῆς ζωῆς, ὁ ὁποῖος λειτουργεῖ ὡς προειδοποίηση τῆς κλασσικῆς ἀντίληψης γιά τήν ζωή καί ὡς διανοητικό κάλεσμα σχετικά μέ τόν ἀναπόφευκτο θάνατο κάθε πολιτισμοῦ. Καί αὐτός ὁ νόμος ὑποδεικνύει ὅτι τίποτα, κανένα εἶδος πλάσματος δέν μπορεῖ νά ἔχει τήν πηγή τῆς ζωῆς του μόνο στόν ἑαυτό του, ἔξω ἀπό τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ αἰώνιος ζωή. Ὁτιδήποτε κλεισμένο στόν ἑαυτό του ἀντιμετωπίζει τήν ἀπειλή τοῦ μαρασμοῦ καί τῆς ἐξάντλησης τῆς ζωῆς. Ὁ ρομαντισμός μεσογειακοῦ τύπου, τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ πολιτισμοῦ, ἔχει μία ἀνωτερότητα σέ σχέση μέ τό κλασσικό, κατά τό ὅτι ἐκφράζει μέσα ἀπό τήν ἴδια του τήν ἀντίληψη γιά τήν ζωή ὄχι μόνο μία αγάπη γιά τήν ζωή, ἀλλά καί μία ἀγάπη γιά τόν θάνατο, προσμένει ἕνα ἀπειλητικό πεπρωμένο. Ἡ δημιουργική ζωή μπορεῖ νά συνεχιστεῖ, ἐάν ὑπάρχει ἀκόμη ἕνα ἀτέρμονο δυναμικό, ἐάν ὑπάρχει ἀκόμα ὕλη ἀνίκητη ἀπό τήν μορφή, μ’ ἕνα διονυσιακό χαρακτήρα, στόν ὁποῖο δέν ἔχουν ἀκόμα τεθεῖ ὅρια καί σύνορα. Ἀκόμα καί ὁ πιό τέλειος πολιτισμός δέν εἶναι προορισμένος νά ζήσει μία αἰώνια ζωή, ἀφοῦ ὁ θάνατος ἀναπόφευκτα τόν ἀπειλεῖ. Καί σ' αὐτό βρίσκεται ἡ πηγή τῆς ὀδύνης γιά κάθε ἰδιαιτέρως ἐκλεπτυσμένο πολιτισμό.