του Μανώλη Χατζημανώλη,
To 724 π.Χ οι Μεσσήνιοι εγκαταλείπουν την οχυρή Ιθώμη από όπου προβάλλουν αντίσταση επί είκοσι ολόκληρα χρόνια ενάντια στους Λακεδαιμόνιους και αποσύρονται ηττημένοι στις επιμέρους κοινότητές τους. Ο Α’ Μεσσηνιακός Πόλεμος, ένας από τους μεγαλύτερους σε διάρκεια της Αρχαιότητας έχει μόλις λάβει τέλος. Όσοι από τους ευγενείς Μεσσήνιους έχουν δεσμούς συγγένειας ή φιλοξενίας με αριστοκρατικά γένη της Σικυώνας, του Άργους και των γειτονικών Αρκάδων ξενιτεύονται προκειμένου να αποφύγουν τον σπαρτιατικό ζυγό, ενώ η φατρία των Μεσσηνίων Ιερέων καταφεύγει στην ιερή πόλη Ελευσίνα. Από την άλλη όσοι τελικά παραμένουν στην χώρα μεταπίπτουν σε καθεστώς περιοίκων, δηλαδή ελεύθερων αγροτών με σχετική αυτονομία στις κοινότητές τους, αλλά χωρίς πολιτικά δικαιώματα. Ορκίζονται υποταγή στην Σπάρτη και υποχρεώνονται να παραδίδουν την μισή τους σοδειά ως φόρο υποτέλειας. Επίσης οφείλουν να είναι παρόντες στις κηδείες των βασιλιάδων ή άλλων Λακεδαιμόνιων αξιωματούχων όλοι τους, άνδρες και γυναίκες, μαυροφορεμένοι. Όπως γράφει και ο ελεγειακός ποιητής Τυρταίος:
“Σαν γαϊδούρια βαρυφορτωμένα, εργάζονται για τους αφέντες τους και τους προσφέρουν το μισό από αυτό που βγάζει η γη τους“
Οι Λακεδαιμόνιοι από την πλευρά τους, αφού καταστρέφουν συνθέμελα την εγκαταλελειμμένη Ιθώμη, ξεκινούν την μοιρασιά της χώρας: Στους Ασινείς συμμάχους τους, τους οποίους είχαν εκδιώξει οι Αργείοι λίγα χρόνια νωρίτερα από την Αργολίδα, παραδίδουν την περιοχή του μεσσηνιακού ισθμού και στους απογόνους του Ανδροκλή, του βασιλιά της Μεσσηνίας που επιθυμούσε την συνδιαλλαγή με την Σπάρτη και είχε δολοφονηθεί από την φιλοπόλεμη μερίδα της χώρας του, χαρίζουν την χώρα της Υαμίας. Οι ίδιοι προσαρτούν την εύφορη κοιλάδα του ποταμού Παμίσου και αποκτούν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις λύνοντας σε μεγάλο βαθμό το αγροτικό τους πρόβλημα. Η Σπάρτη γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη και αναπτύσσει εμπορικές σχέσεις με τον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο και την Ανατολή. Παράλληλα μετατρέπεται σε πνευματικό κέντρο όπου ανθούν η μουσική (Τέρπανδρος) και η ποίηση (Αλκμάνας). Με την αυτοπεποίθησή τους ενισχυμένη, οι Λακεδαιμόνιοι στέλνουν αποίκους στην Ιταλία, οι οποίοι ιδρύουν την πόλη του Τάραντα, ενώ διεκδικούν και την περιοχή της Θυρέας από το γειτονικό Άργος (σημερινή Κυνουρία). Συντρίβονται όμως από τους Αργείους στις Υσιές (669 π.Χ), λόγω της υιοθέτησης εκ μέρους των τελευταίων της αργολικού τύπου ασπίδας και της τελειοποίησης της τεχνικής της οπλιτικής φάλαγγας.
Την ίδια περίοδο στην Μεσσηνία, η σιωπηρή οργή των γόνων των παλαιών αριστοκρατικών οικογενειών των Μεσσηνίων, που βλέπουν το βιος τους και την λήψη των πολιτικών αποφάσεων να νέμονται μεταξύ των Σπαρτιατών αφεντών τους, έχει φτάσει στο κρίσιμο σημείο της. Έτσι, τριαντα εννέα χρόνια μετά την πτώση της Ιθώμης το 685 π.Χ [Παυσανίας] ή κατ’άλλους μετά την σπαρτιατική ήττα στις Υσιές περί το 660 π.Χ, το μίσος των Μεσσηνίων για την καταπίεση δεκαετιών εκρήγνυται και οι Μεσσήνιοι νέοι, με προεξάρχοντες αυτούς της Ανδανίας που ξεχωρίζουν για το πλήθος και την ανδρεία τους, ακολουθούν το παράδειγμα των ηρώων παππούδων τους και παίρνουν για ακόμα μια φορά τα όπλα εναντίον της μισητής Σπάρτης. Μεταξύ των νέων αυτών, που όπως μας περιγράφει ο Παυσανίας δεν έχουν ζήσει τις φρίκες του πολέμου και προτιμούν τον θάνατο από την δουλεία, ξεχωρίζει λόγω της γενναιότητας και της φιλοπατρίας του ο Αριστομένης του Νικομήδη.
