zygmunt-bauman-805x450πηγή: Η ΕΠΟΧΗ
Συνέντευξη του Z. Bauman στην Ελένα Σελεστίνο
Πως εξηγείτε την ψήφο υπέρ του Μπρέξιτ; Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη για να μην χάσει άλλα κράτη μέλη;
Ξεκινώντας από τη δεύτερη ερώτηση, ας ελπίσουμε ότι η αναταραχή, που προκάλεσε αυτή η περιπέτεια -και θα συνεχίσει να προκαλεί- στο όχι και τόσο Ηνωμένο, πλέον, Βασίλειο, ίσως, αποδειχθεί η καλύτερη και πιο απογοητευτική απάντηση που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς σε όσους έχουν ενθουσιαστεί αρκετά, ώστε να υποστηρίζουν τους ευρωσκεπτικιστές σε άλλα κράτη της Ε.Ε.
Σε ότι αφορά το πρώτο και θεμελιώδες ερώτημά σας, για τα εκατομμύρια Βρετανών που έχουν εγκαταλειφθεί ή φοβούνται ότι θα εγκαταλειφθούν ανά πάσα στιγμή, χωρίς καμιά προειδοποίηση, για τα θύματα των απορυθμισμένων αγορών εργασίας, των οικονομικών δυνάμεων, που δρούσαν ανεξέλεγκτες, των συνεχώς συρρικνούμενων τάξεων των κληρονόμων του Ρήγκαν και της Θάτσερ, οι οποίοι με ραγδαίους ρυθμούς απογοητεύονται από την κληρονομιά αυτή, για την κάποτε γεμάτη αυτοπεποίθηση μεσαία τάξη που υποβαθμίζεται σε φοβισμένο, παγωμένο και ανασφαλές πρεκαριάτο, το Βρετανικό δημοψήφισμα ήταν μια σπάνια ευκαιρία να εκτονωθεί ο αφόρητος, μεγάλος θυμός για το κατεστημένο συνολικά. Για ένα σύστημα, που είναι διαβόητο για την ανικανότητά του να τηρεί τις υποσχέσεις του. Σε κοινοβουλευτικές εκλογές, αυτή η δυνατότητα είναι πολύ περιορισμένη καθώς η απόρριψη ενός κόμματος, ενός τμήματος του κατεστημένου, ανοίγει το δρόμο, θέλοντας και μη, σε ένα άλλο τμήμα του, εξ ίσου πρόθυμο να διαχειριστεί το σύστημα και όχι να το αλλάξει. Στο Βρετανικό δημοψήφισμα, όμως, όλα τα μεγάλα κόμματα του κατεστημένου ήταν στην ίδια πλευρά. Οι ψηφοφόροι μπορούσαν να εκφράσουν την αγανάκτησή τους, την αηδία τους, την πικρία τους και την έλλειψη εμπιστοσύνης σε όλο το κατεστημένο μονομιάς, στο πολιτικό γίγνεσθαι ως υπάρχει.
Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσο αυτή η ευκαιρία θα προσφέρει κάτι περισσότερο από μια στιγμιαία εκτόνωση του θυμού όσων επέλεξαν να ψηφίσουν υπέρ της εξόδου. Οι διοργανωτές του δημοψηφίσματος προσανατόλισαν τη συζήτηση στην Ε.Ε., αποσιωπώντας, με πολύ παραπλανητικό τρόπο, όλα όσα καταπιέζουν τους ψηφοφόρους του Μπρέξιτ. Εστίασαν, λοιπόν, στο θεσμό, που παρά τις αποτυχίες και τα παραπτώματά του, λειτούργησε σαν ασπίδα προστασίας για τους ψηφοφόρους αυτούς, απέναντι στους αληθινούς υπεύθυνους των συμφορών τους και των φόβων τους. Μια ασπίδα που, ομολογουμένως, δεν παρείχε απόλυτη προστασία, αλλά κατόρθωνε τουλάχιστον να μετριάζει τη ζημιά, που θα μπορούσε να προκληθεί. Οι αληθινοί υπεύθυνοι είναι οι παγκόσμιες οικονομικές, επενδυτικές και εμπορικές δυνάμεις (δίπλα στην εγκληματικότητα, την τρομοκρατία, το εμπόριο όπλων, τη διακίνηση ναρκωτικών), εξωχώριες και τόσο μακριά από την πολιτική λογοδοσία που παρέχει η κρατική, αλλά χωρικά περιορισμένη, κυριαρχία. Όλες ή οι περισσότερες από τις αδικίες, που έδωσαν αφορμή για διαμαρτυρία, προέρχονται από την αντιπαράθεση μεταξύ των δυνάμεων, που ουσιαστικά δεν υπόκεινται σε πολιτικό έλεγχο, και της πολιτικής που βιώνει τη διαρκή αποδυνάμωση της. Η απόφαση, που πάρθηκε στο δημοψήφισμα, δεν μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα από το να επιδεινώσει τη σύγκρουση, διευκολύνοντας τη δουλειά των ανεξέλεγκτων δυνάμεων, ενώ παράλληλα περιορίζει τη δυνατότητα της πολιτικής να τις ελέγξει.
Άνοδος των εγκλημάτων μίσους, οικονομική κατάρρευση, κρίση τόσο στους Συντηρητικούς, όσο και στους Εργατικούς. Μοιάζει με ήττα της κυβέρνησης;
Βρισκόμαστε μόνο στην αρχή μιας εντελώς πρωτόγνωρης κατάστασης, στην οποία κανένας από τους παίκτες -που συμμετέχουν εκούσια ή ακούσια- δεν ξέρει τι να κάνει, καθώς δεν υπάρχει η παραμικρή ιδέα για το ποιοι είναι οι κανόνες (αν υπάρχει κανένας, και κυρίως με δεσμευτική ισχύ). Αυτό που μπορεί να ειπωθεί αυτή τη στιγμή με όση σιγουριά μπορούμε να έχουμε, είναι ότι όλες οι δυνάμεις του Βρετανικού κατεστημένου πυροβόλησαν το πόδι τους και τώρα βγαίνουν από αυτή την ανόητη από μέρους τους δοκιμασία εξαιρετικά απαξιωμένες. Πολλοί από τους ψηφοφόρους της εξόδου συνειδητοποιούν, ήδη, το λάθος τους και μετανιώνουν. Πολλοί, επίσης, πολιτικοί παράγοντες της ελίτ, που απρόσεκτα και για εσωκομματικούς λόγους οδήγησαν το έθνος στις κάλπες, μεταμφιέζοντας το πραγματικό ερώτημα σε ένα άλλο, έχουν, δυστυχώς αργά, δεύτερες σκέψεις.