30 χρόνια από την Αναγνώριση της Γενοκτονίας. Που βρισκόμαστε και που πάμε;

 

Του Ιάσονα-Σταύρου Γαβριηλίδη*

Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου από την ελληνική Βουλή υπήρξε ένα κατεξοχήν πολιτικό γεγονός και ως τέτοιο έχει προεκτάσεις στο παρελθόν και κυρίως στο μέλλον. Αποτέλεσε τομή και κορυφαία πράξη αποκατάστασης της ιστορικής μνήμης και συνείδησης του λαού μας, η οποία, για δεκαετίες, υπέστη αλλοιώσεις μέσα από παραχαράξεις και αποσιωπήσεις που καλλιέργησαν μία ψευδή συνείδηση και (κατά συνέπεια) ταυτότητα.  

   Στην αποκατάσταση αυτή αποσκοπούσε η καθιέρωσης της 19ης Μάη, ως ημέρας μνήμης. Αυτή η μέρα συνιστά πρωτίστως ένα συμβολισμό, ένα σημείο αναφοράς για τη συλλογική μας μνήμη και συνείδηση. Δεν είναι μνημόσυνο, ούτε εμμονή στο παρελθόν. Είναι φάρος για το μέλλον, το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει με αγνόηση και παραχάραξη του παρελθόντος. Η Μνήμη είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο χθες, το σήμερα και το αύριο. Αυτή συνέχει κοινωνίες και δομεί ταυτότητες. Είμαστε αυτό που θυμόμαστε και θυμόμαστε τη γενοκτονία, όχι για να θυματοποιούμαστε, αλλά για να αποτρέψουμε ανάλογα εγκλήματα, τόσο όσον αφορά εμάς αλλά και οποιονδήποτε άλλο λαό. 

   Αυτό σηματοδοτεί η 19η Μάη, πως η Μνήμη αποτελεί το σπόρο της αναγέννησης των απανταχού γενοκτονημένων λαών. Είναι η ελάχιστη συμβολή μας ενάντια σε ανάλογα εγκλήματα που συντελούνται σήμερα και στην αποτροπή τους στο μέλλον. Η μνήμη είναι προϋπόθεση της συνείδησης. Μόνο ένας λαός με συνείδηση μπορεί να προχωρήσει στο μέλλον με όραμα και σχέδιο. Για να προχωρήσει πρέπει να ξεπεράσει, όχι να ξεχάσει, το τραύμα. Η υπέρβαση έρχεται μέσα από τη δικαίωση και η δικαίωση για ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν αφορά μόνο αυτόν που το υπέστη, αλλά όλη την ανθρωπότητα και όλους τους λαούς. 

Χαιρώνεια: Από την Αλεξάνδρεια ως το Παμίρ κι από τα Γαυγάμηλα ως την Άλωση

Λέων της Χαιρώνειας

   

Από Ιάσων Γαβριηλίδης

Η οικουμένη αυτή άντεξε πιο πολύ από τη Ρώμη, η οποία την κατέκτησε και την επηρέασε, αλλά τελικά δεν την αφομοίωσε. Η Ρώμη, που είναι μήτρα και αρχή της Δύσης, κατέκτησε, μα δεν νίκησε την Ανατολή και την ελληνική -ή ελληνιστική- οικουμένη. Για αυτό την φοβάται. Γιατί η Δύση είναι φύσει επεκτατική. Βασίζεται και τρέφεται από την επέκταση. Ότι δεν το νικά δια της κατάκτησης, δεν μπορεί να το εγκολπωθεί για αυτό καταφεύγει στην άρνηση ή στην προκρούστια κλίνη.

   Η νοηματοδότηση της Χαιρώνειας ως τέλους των Ελλήνων είναι ψευδεπίγραφη. Τομή ναι, τέλος όμως όχι. Εκεί τελειώνει η ιστορική περίοδος που μόνο αργότερα ονομάστηκε κλασική και μάλιστα όχι από τους ίδιους τους Έλληνες. Το 338 π.Χ. τελειώνει μία φάση και αρχίζει μία νέα (έτσι γίνεται συνήθως) της ιστορίας των Ελλήνων. Πρόκειται για εκείνο το κομμάτι της ιστορίας αυτού του πολιτισμού που ενδιέφερε και συνέφερε τους δυτικούς, οι οποίοι δεν απειλούνταν από μια χαμένη στα χρόνια ηγεμονία στο Αιγαίο. Πολύ περισσότερο απειλούνταν από την πιο πρόσφατη και εκτενή στο χώρο και τον χρόνο ελληνική οικουμένη (όχι τόσο από την ίδια, όσο από την παρακαταθήκη της). Αυτή η οικουμένη ξεκίνησε μετά την Χαιρώνεια.

Φίλιππος Β’, ο νικητής της Χαιρώνειας

   Η οικουμένη αυτή άντεξε πιο πολύ από τη Ρώμη, η οποία την κατέκτησε και την επηρέασε, αλλά τελικά δεν την αφομοίωσε. Η Ρώμη, που είναι μήτρα και αρχή της Δύσης, κατέκτησε, μα δεν νίκησε την Ανατολή και την ελληνική -ή ελληνιστική- οικουμένη. Για αυτό την φοβάται. Γιατί η Δύση είναι φύσει επεκτατική. Βασίζεται και τρέφεται από την επέκταση. Ότι δεν το νικά δια της κατάκτησης, δεν μπορεί να το εγκολπωθεί για αυτό καταφεύγει στην άρνηση ή στην προκρούστια κλίνη.

   Αντίθετα η ανατολική οικουμένη των Ελλήνων ενσωμάτωσε και αφομοίωσε την Ρώμη και την πολυπολιτισμική κοσμοκρατορία της, την οποία πάντρεψε με την δική της πολυπολιτισμική κληρονομιά. Υιοθέτησε ακόμα το όνομα της Ρώμης και μεταλλάχθηκε (μα κάθε άλλο παρά πέθανε), υπό την επίδραση μίας νέας θρησκείας, που γεννήθηκε στα δικά της εδάφη και κοινότητες. Γιατί ο Χριστιανισμός στην ρίζα του είναι πολύ περισσότερο μια ελληνική-ελληνιστική, παρά ρωμαϊκή θρησκεία. Απόδειξη οι βαθιές ηθικές και πνευματικές διαφοροποιήσεις των ανατολικών ορθόδοξων χριστιανών από τους δυτικούς, όλων των αποχρώσεων και διασπάσεων. Η Ρώμη τον παρέλαβε έτοιμο και τον εργαλειοποίησε.

19η Μάη: ημέρα μνήμης, συμβολισμός και ορόσημο για το μέλλον

19η Μάη: ημέρα μνήμης, συμβολισμός και ορόσημο για το μέλλον

Έργο του Gjergj Kola για την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου

Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις

Αντισθένης

  Από: Ιάσων Γαβριηλίδης

Η γνώση της σύνδεσης ανάμεσα στους όρους και το περιεχόμενο τους έχει κομβική σημασία για την ορθή κατανόηση και χρήση τους, προκειμένου να αποδίδουν τα ακριβή νοήματα και έννοιες που περιγράφουν. Δεν είναι ζήτημα γλωσσικού και λεκτικού παιχνιδιού. Ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με ορολογία και ορισμούς με επιστημονικό (π.χ. ιστορικό, νομικό) και πολιτικό βάρος. Ο όρος «Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου» δεν είναι μία τυχαία διατύπωση. Η επιλογή των λέξεων, ακόμη και η σειρά τοποθέτησης τους αποδίδει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο.  Ο όρος «Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου» ορίζει ένα ιστορικό γεγονός με νομικές και πολιτικές προεκτάσεις και στοχεύσεις.

  Τα γεγονότα που συνιστούν τη γενοκτονία είναι ιστορικά, καθώς συνέβησαν σε ένα συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και έχουν συγκεκριμένα υποκείμενα που τα προκάλεσαν και συγκεκριμένους αποδέκτες που τα υπέστησαν. Από την άλλη ο όρος Γενοκτονία είναι νομικός, ενώ το ζήτημα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας έχει κύρια πολιτικό περιεχόμενο και είναι μία πολιτική πράξη. Άλλωστε η αναγνώριση της Γενοκτονίας γίνεται ή αναμένεται να γίνει από επίσημους πολιτικούς θεσμούς (κοινοβούλια, κυβερνήσεις).

  Σε ένα πρώτο επίπεδο η προώθηση του ζητήματος αποσκοπεί στην ανάδειξη του για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας. Σε δεύτερο επίπεδο στοχεύει στην ανάληψη της ευθύνης για το απαράγραφο έγκλημα, όχι για την ποινική καταδίκη και τιμωρία των φυσικών αυτουργών. Αυτοί άλλωστε δεν βρίσκονται πλέον στην ζωή. Το ζητούμενο είναι η ιστορική και ηθική δικαίωση των θυμάτων και η υπευθυνοποίηση του καθεστώτος, που κυβερνά πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά την Τουρκία. Αυτό αποτελεί συνέχεια του καθεστώτος εκείνου, που διέπραξε το έγκλημα της Γενοκτονίας. Η αναγνώριση από τον θύτη, η συγγνώμη σημαίνει την αναγνώριση του λάθους και την μεταμέλεια, την μη επανάληψη. Άλλωστε η λέξη συγγνώμη στα ελληνικά εμπεριέχει και την γνώση, και συνεπώς τη συμμόρφωση. Έχει δηλαδή θετικό και εποικοδομητικό περιεχόμενο. Δεν είναι μια τυπική απολογία ή μία τιμωρητική πράξη.  

  Τα όσα συνέβησαν στον Πόντο από την αρχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι το 1923 αποτελούν μέρος μιας μεθοδευμένης και συστηματικής ακραίας εθνοκάθαρσης, που στράφηκε εναντίον όλων των χριστιανικών λαών και αφορούσε την εξόντωση αμάχων. Οι Έλληνες ήταν ένας από αυτούς τους λαούς. Στην περίπτωση του Πόντου, η εθνοκάθαρση αυτή έφτασε στον υπερθετικό βαθμό της, έγινε γενοκτονία. Τα αρχειακά ντοκουμέντα από οθωμανικές και διεθνείς πηγές, οι μαρτυρίες και τα στοιχεία, που συνεχώς έρχονται στο φως από την έρευνα -πλέον και μέσα στη ίδια την Τουρκία- αποδεικνύουν πως πρόκειται για γενοκτονία.