Ρόντρικ Μπήτον: “Μια μεταμεμοντέρνα” βιογραφία της Ελλάδας

ΕΛΛΑΔΑ, βιογραφία ενός σύγχρονου έθνους

Mετάφραση Μενέλαος Αστερίου, σελ. 574,εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2020

Του Σπύρου Κουτρούλη

Ο Άγγλος ελληνιστής επιχειρεί να μας παρουσιάσει την ιστορία του ελληνικού κράτους. Ένα τέτοιο εγχείρημα για να χωρέσει στα πλαίσια ενός βιβλίου, αναγκαστικά θα πρέπει να παραλείψει ένα μέρος των γεγονότων, των ερμηνειών ή των πνευματικών συγκρούσεων με αποτέλεσμα να κινδυνεύσει να αποσιωπήσει ,σε αρκετές περιπτώσεις, τα ουσιώδη και κρίσιμα.

Ο Roderick Beaton φαίνεται από μια πρώτη ανάγνωση να γέρνει προς την μεταμοντέρνα ερμηνεία, που στανικά προσπαθούν τις τελευταίες δεκαετίες να μας επιβάλλουν, ότι το ελληνικό κράτος δημιουργεί το ελληνικό έθνος, ενώ πριν από αυτό δεν υπήρχαν παρά ελληνόφωνοι κάτοικοι. Όμως τελικά, όπως προκύπτει από το ίδιο το έργο και την συνέντευξη που έδωσε με την ευκαιρία της έκδοσης στο περιοδικό «Φρέαρ» δεν συμμερίζεται κάτι τέτοιο.

Η προβληματική πλευρά του έργου προέρχεται από το  ότι στηρίχτηκε σε ένα μέρος της ελληνικής βιβλιογραφίας και παρέλειψε ένα σημαντικό μέρος αυτής που απαρτίζεται από τον Ν. Σβορώνο, τον Ν. Πανταζόπουλο, τον Κ. Καραβίδα, τον Δ. Χατζή, Γ. Δερτιλή, τον Γ. Κοντογιώργη, τον Γ. Καραμπελιά. Αν η προσέγγιση βιβλιογραφικά ήταν πιο σύνθετη ανάλογο θα ήταν και το αποτέλεσμα που θα είχαμε.

Στην εισαγωγή του, ο R. Beaton, ξεκαθαρίζει ότι υπάρχει το σύγχρονο έθνος του Διαφωτισμού που προϋποθέτει  το κράτος, τους διοικητικούς μηχανισμούς του και την κυριαρχία σε μια προσδιορισμένη εδαφικά περιοχή. Όμως εκτός από αυτή την αντίληψη υπάρχει αυτή που θεωρεί ότι οι κοινότητες  με εθνικές παραμέτρους προϋπήρχαν του εθνικού κράτους. Για να συμπληρώσει: «η ελληνική γλώσσα έχει μια συνεχή καταγραμμένη ιστορία στη γεωγραφική περιοχή της σημερινής Ελλάδας για πάνω από 3.000 χρόνια. Δεν είναι λοιπόν από κάθε άποψη και η ιστορία του ελληνικού έθνους εξίσου παλιά; Και οι δύο αντιλήψεις είναι έγκυρες. Όμως η ιστορία την οποία αφηγούμαι σε αυτό το βιβλίο είναι η ιστορία της Ελλάδας ως σύγχρονου έθνους»[1].

Ο ιστορικός Beaton μας λέει ότι η ανεξαρτησία χαρίστηκε και δεν κερδήθηκε με αίμα! - slpress.gr

Ο ιστορικός Beaton μας λέει ότι η ανεξαρτησία χαρίστηκε και δεν κερδήθηκε με αίμα! - slpress.gr: Ο Roderick Beaton, ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής Ελλάδα 2021, ανέφερε σε άρθρο του πως η ελληνική ανεξαρτησία 'χαρίστηκε'.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Ρόντρικ Μπήτον και τα 200 χρόνια από το 1821

Από την πρόσφατη συνέντευξη που έδωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Μάρα Ζαχαρέα, κυκλοφόρησε ένα πλάνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου στο γραφείο του πρωθυπουργού φαίνεται το βιβλίο του Ρόντρικ Μπήτον, Ελλάδα η βιογραφία ενός έθνους στην αγγλική του έκδοση:

Το βιβλίο μπορεί να ξέμεινε τυχαία, ή να τοποθετήθηκε σκοπίμως από τον ίδιο τον πρωθυπουργό ή το επιτελείο του. Μικρή σημασία έχει. Εκείνο που η φωτογραφία δείχνει ούτως ή άλλως, είναι το ιδεολογικό κλίμα που αυτήν την στιγμή επικρατεί στο Μέγαρο Μαξίμου, περί των εορτασμών του 2021, και μέσω αυτών για το ίδιο το ελληνικό έθνος και την ιστορία του.

Ο Beaton ήταν επί 30 χρόνια κάτοχος της έδρας των Ελληνικών Σπουδών («Κοραή») στο πανεπιστήμιο King’s Collegeτου Λονδίνου. Συμμετέχει στην Επιτροπή 2021, μαζί με τον Ρήτσαρντ Κλόγκ και τον Μαρκ Μαζάουερ αντιπροσωπεύουν μια βρετανική προσέγγιση στον σύγχρονο ελληνισμό, ‘μετα-αποικιακή’ θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει κανείς, όχι για την θεωρία της, σίγουρα όμως για τις αποδομητικές της προθέσεις. 

Τα Χριστούγεννα του 2019, ο Μπήτον, παραχώρησε μια συνέντευξη στην Ιωάννα Κλεφτογιάννη, για λογαριασμό της ιστοσελίδας lifo.gr. Εκεί υποστηρίζει ότι η αντίληψη της οθωμανικής κυριαρχίας ως ‘σκλαβιάς’ είναι περισσότερο μια ιδεολογική κατασκευή των φιλελλήνων περιηγητών, παρά ένα αίσθημα που χαρακτήριζε την συνείδηση του υπόδουλου ελληνισμού:    

« — Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το ελληνικό έθνος οι ίδιοι οι Έλληνες έχει επηρεαστεί περισσότερο από τα 400 χρόνια της Τουρκοκρατίας ή από τον εξωραϊσμένο τρόπο που μας έβλεπαν οι αρχαιολάτρες Ευρωπαίοι φιλέλληνες περιηγητές;

Και τα δύο. Και μου κάνει εντύπωση ότι, σε κείμενα ξένων περιηγητών, Άγγλων, όπως ο Βύρωνας, αλλά και Γάλλων του 18ου αιώνα, ενώ διαβάζεις ότι οι Έλληνες ζουν ως σκλάβοι των Τούρκων, είναι φανερό ότι οι συγγραφείς τους πάλευαν να κατανοήσουν πώς γίνεται ένας λαός να ζει σε εθελοντική σκλαβιά. Και ο όρος «σκλαβιά» ανήκει πιο πολύ στους περιηγητές και όχι στους ντόπιους. Γιατί ένας οξυδερκής άνθρωπος, όπως ήταν ο Βύρωνας, καταλάβαινε ότι ο μέσος Έλληνας, πολλοί Ρωμιοί τότε της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεν είχαν καθόλου την αντίληψη της σκλαβιάς. Οι ξένοι είναι που μεγάλωσαν με την έννοια της κλασικής και της αρχαίας Ελλάδας ως γενέτειρας της πολιτικής ελευθερίας όλου του κόσμου κι έτσι ξαφνιάζονται βλέποντας τους Έλληνες σε κατάσταση υποτέλειας. Κείμενα του ελληνικού Διαφωτισμού αναφέρονται με πολύ διαφορετικούς τρόπους στην οθωμανική κυριαρχία. Πολλές φορές, Έλληνες πολύ έξυπνοι και μορφωμένοι γράφουν με αρκετό σεβασμό για τον σουλτάνο, αποδίδοντάς του μάλιστα τον βυζαντινό τίτλο του «βασιλέως».