Ο μεγάλος σεισμός του 1886 στους Γαργαλιάνους και τα Φιλιατρά [σκίτσα της εποχής]

Από  τα « Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα, ιατρού

Στις 15 Αυγούστου του 1886 ,20 λεπτά πριν τα μεσάνυκτα  έπληξε την Μεσσηνία και την Ηλεία ισχυρός σεισμός  έντασης (Μ 7,5 ) . Οι Γαργαλιάνοι τα Φιλιατρά η Χώρα  και άλλα 123 χωριά καταστράφηκαν .

326 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 796 τραυματίστηκαν . 6000 σπίτια κατέρρευσαν  ή υπέστησαν σοβαρές βλάβες .

 Στην περιοχή του Αγρίλη εκδηλώθηκε τεράστιο θαλάσσιο κύμα .που σήμερα θα το αποκαλούσαμε τσουνάμι .

Στην περιοχή του Μαράθου εσχίστη  το έδαφος ,απ’  οπού ανάβλυζε γλυκό νερό

Βλάβες υπέστησαν και ο Πύργος, η Μαραθόπολη, η Πύλος, η Καλαμάτα, η Κορώνη, η Μεθώνη, τα νησιά Στροφάδες κ.ά.

Ο σεισμός έγινε έντονα αισθητός σε: Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Πάτρα, Ιωάννινα και Ηράκλειο, ενώ έγινε αισθητός και σε Τεργέστη, Μάλτα, Συρία, Αλεξάνδρεια, Κάιρο και Μικρά Ασία.

Οι μετασεισμοί που ακολούθησαν προκάλεσαν ακόμα περισσότερες βλάβες σε κτίρια. (αρχείο ΟΑΣΠ)

Η κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη προσπάθησε, να αντιδράσει, στέλνοντας πολεμικά πλοία με ανθρώπινο δυναμικό, σκηνές και ξυλεία στην περιοχή της Μεσσηνίας.

Η καταστροφή όμως είναι τόσο μεγάλη, καθώς ολόκληρα χωρία και κωμοπόλεις έχουν κυριολεκτικά ισοπεδωθεί, που το φτωχό και μικρό κράτος δεν μπορεί να κάνει ουσιαστικά τίποτα.

Η εφημερίδα «το Άστυ»(*) από τις πρώτες στιγμές  έστειλε ανταποκριτή και μάλιστα τον ζωγράφο Οδυσσέα   Φωκά(**) ο οποίος με σκίτσα απέδωσε  πλήρως την έκταση της τραγωδίας και της καταστροφής  . Επί πλέον μας δίνει σήμερα πολύ σημαντικές πληροφορίες με τα σκίτσα του για την αρχιτεκτονική των κτηρίων, όπως και για την αρχιτεκτονική του χώρου .

Αντί της χρήσης της φωτογραφίας ,που τότε για να γίνει χρειαζόταν πολύ μεγάλος εξοπλισμός και προϋποθέσεις ,χρησιμοποιούνταν  καλλιτέχνες  ζωγράφους ή σκιτσογράφους  που ζωγράφιζαν- σκιτσάριζαν , τα γεγονότα  κάνοντας έτσι πιο ζωντανά τα ρεπορτάζ .

Θα δημοσιοποιήσω τα κείμενα   και τις φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ΤΟ ΑΣΤΥ και τις φωτογραφίες που ανάγκη σχολιασμού,  ως προς την τραγωδία, δεν  έχουν .Να επισημάνω ότι στην εφημερίδα «το Άστυ» ουδέν άλλο κείμενο ανευρέθη .

                 Ο ΣΟΥΡΗΣ ΓΙΑ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΥΣ

Γράφει Ο  Γεώργιος Σουρής για τον Μάραθο και τους  Γαργαλιάνους στο ποίημα  « οι Σεισμοί»(  τον Αύγουστο του1886 ) στο «Ρωμηό»

 «….Συ ,Κυριε , οπου την γην ολιγον επιβλέπεις,

και τρεμ’ η Μαραθουπολις και ολ’οι Γαργαλιανοι,

οπου το α ν τ ε σ τ α τ ο υ ς κ β ο της σφαιρας ανατρεπεις

κι ο βασιλευς κι ο σκουπιδας σαστιζει και τα χανει,

ειπε μου Συ, οπου το παν ενωπιον σου κλινει,

με τουτα τα κουνηματα ο κοσμος τι θα γινη?

…»

Στην ηλεκτρονική διεύθυνση μπορείτε να βρείτε  το ποίημα πλήρες .

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A3%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF

                Ο ΙΩΑΝΝΗΣ  ΠΟΛΈΜΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΦΙΛΙΑΤΡΑ

Ο Ιωάννης Πολέμης γράφει στο Άστυ για την τραγωδία με το ψευδώνυμον Guerrier της  24 Αυγούστου 1886 αριθ.                 Φύλλου 49

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, στη συνοικία του Αγίου Παύλου…!

ιστορίες από το …μικροσκόπιο της μνήμης – 4ο 

Γυμνάσιο Αρρένων – φωτο: Λένα Μπαμπασάκη

του Νίκου Παστελάκου (παλαιού…«αγιοπαυλίτη»)!!!

[Για τους νεότερους φίλους στο φου μπου, μικρό απόσπασμα, από πολύ μεγαλύτερο κείμενο αφιερωμένο κυρίως στην παλιά γειτονιά, επηρεασμένος από χθεσινή ανάρτηση του παλιού φίλου και γείτονα Vassilis Tsatsos……]

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, στη συνοικία του Αγίου Παύλου, μεταξύ Πλατείας Βάθης, Μεταξουργείου και Σταθμού Λαρίσης. Οδός Πουκεβίλ. Μικρός χωμάτινος δρόμος μεταξύ Μαιζώνος, Φαβιέρου και Βίκτωρος Ουγκώ. Το πατρικό μου σπίτι, ένα διώροφο νεοκλασσικό, στο νούμερο 10 αυτού του δρόμου. Κατοικούσαμε στον δεύτερο όροφο και νοικιάζαμε τον πρώτο. Είχε μια ωραιότατη αυλή με μια μεγάλη συκιά, μανταρινιά, μουσμουλιά, πορτοκαλιά και πολλά λουλούδια. Μια από τις πιο ωραίες μνήμες μου είναι να κοιτάζω τον χειμώνα, από τα παράθυρα που έβλεπαν προς την αυλή, χιονισμένα τα δέντρα και τον κήπο. Καταπληκτικό θέαμα……….

Σταθμός Λαρίσης

Κάπου είχα ακούσει τη λέξη «πουτάνα» και μου άρεσε ο ήχος της. Έτσι όταν ήρθε σπίτι μας μια μέρα η κουμπάρα μας η κα Κόντη, που ήταν επίτροπος στην εκκλησία του Αγίου Παύλου, μέλος του Σωτήρα και βαθιά θρησκευόμενη, εγώ την προσφώνησα με την φράση: «Καλώς την πουτάνα κουμπάρα!» Περιττό να πω ότι, επειδή ήταν και μιας κάποιας ηλικίας, στο τσακ γλύτωσε το εγκεφαλικό, εγώ όμως δεν γλίτωσα ένα γερό χέρι ξύλο……………
Δημοτικό πήγα στη Σχολή Χατζιδάκι. Κηπούπολη-Κυπριάδου. Προοδευτικό σχολείο. Εκεί ανεξαρτητοποιήθηκα και έμαθα πράγματα που μου διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα.
Απρίλιος 1967. Η πατρίς μας «ήτις ευρίσκετο εις το χείλος του κρημνού» έκανε ένα βήμα μπροστά……

Μοριάς: Το όνομα και οι χάρες

Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη

Πελοπόννησος ή “Νήσος του Πέλοπος” αποκαλείται η νοτιότερη χερσόνησος της Eυρώπης. Ο Ομηρος την ονομάζει Aχαϊκόν Αργος, διακρίνοντάς την από την κυρίως Eλλάδα. Μια στενή μόνο λωρίδα γης τη συνδέει σαν ομφάλιος λώρος με τη Στερεά. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν και Πελασγία, από τον Πελασγό, μυθικό γενάρχη των προελλήνων Πελασγών, καθώς και Aπία, από τον γιο του Φορωνέως, Απι, σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο. 

Aπό τα μυκηναϊκά ήδη χρόνια, η Πελοπόννησος, με κέντρο το ανακτορο του Αγαμέμνονα στις Μυκήνες, αποτελούσε περιοχή ενιαία πολιτικά και πολιτιστικά, γι’ αυτό και είχε επιχειρηθεί ο αποκλεισμός της με τείχος στον Iσθμό, προκειμένου να εμποδισθεί η "Κάθοδος των Δωριέων" ή αλλιώς "Επιστροφή των Ηρακλειδών" μετά το 1200 π.Χ. Η βόρεια, η δυτική ακτή και οι νότιες κολπωμένες εσχατιές της χερσονήσου προσφέρονται για ασφαλή ελλιμενισμό πλοίων που αποτελούσαν ανέκαθεν το κύριο μέσο μεταφοράς ανθρώπων και πραγμάτων. 

Mωρέας και Mοριάς ονομάζεται η Πελοπόννησος από τα μεσαιωνικά χρόνια έως σήμερα. Στον Βίο του Αγίου Μελετίου που σώζεται σε χειρόγραφο του Βρετανικού Μουσείου, του έτους 1111 μ.Χ., απαντάται για πρώτη φορά η λέξη ως "Μοραίας": "Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου Ανδρέου μοναχού του εκ της καθολικής εκκλησίας Ωλένης του Μοραίου".

H ετυμολογική καταγωγή της λέξης “Μοριάς” δεν μας είναι γνωστή. Ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζηδάκις υποστήριξε το 1893 ότι η λέξη σχετίζεται ετυμολογικά με τη μουρέα, κοινώς μουριά, λόγω της εκτεταμένης καλλιέργειας του δένδρου αυτού στην Πελοπόννησο. Η ερμηνεία φαίνεται ότι στηρίζεται στον Βίο του Μελέτιου, όπου γράφεται το εξής: “Κοινώς τώρα αύτη η Χερσόννησος λέγεται Μωρέας, ίσως με το να έχη πολλάς μωρέας, ήτοι συκαμίνους μαύρας”. 

ΕΝΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΜΕΝΟ ΠΛΑΤΑΝΟΦΥΛΛΟ…

Με φύλλο αμπέλου παραβάλλει τη χερσόνησο ο Στέφανος Βυζάντιος (Εθνικών λ. Πελοπόννησος), όμως ο γεωγράφος του 1ου αιώνα π.Χ. Στράβων σημειώνει στα Γεωγραφικά του (H, 335) ότι η Πελοπόννησος “μοιάζει με φύλλο πλάτανου”, ενώ ο περιηγητής Διονύσιος από τον Xάρακα (Oικουμ. Περιήγ. 405) σημειώνει γύρω στο 300 μ.X., ότι μοιάζει με κουτσουρεμένο φύλλο πλάτανου (“ειδομένη πλατάνοιο μυουρίζοντι πετήλωι). Παρατηρώντας την κάτοψη της Πελοποννήσου από ψηλά, διαπιστώνεις ότι η δυτική πλευρά του πλατανόφυλλου εμφανίζεται πράγματι κουτσουρεμένη (Εικόνα). 

Αρκαδία Χαίρε

Το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία Χαίρε» του Φίλιππου Κουτσαφτή, που προβλήθηκε στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μας ταξιδεύει σε ένα διαφορετικό μέρος της Ελλάδας: είναι μια περιήγηση στα χωριά της Τεγέας, αλλά ταυτόχρονα και μια προσπάθεια αναζήτησης ταυτότητας.

Όπως και στο προηγούμενο ντοκιμαντέρ του «Αγέλαστος Πέτρα», η προσπάθεια ήταν «να δούμε τους τόπους με τρόπο έξω από την καταγραφή και την περιγραφή, με την ταυτότητα τους», ενώ κατ' επέκταση, όπως είπε, «το να βρω αυτούς τους δρόμους είναι μέρος και της δικής μου ταυτότητας».