ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ - Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΤΟΥ ΣΤΑΣΗ

Με αφορμή την επέτειο θανάτου μιας από τις πιο πολυσυζητημένες και μυστήριες προσωπικότητες της νεότερης Ελλάδας δημοσιεύουμε ένα ενδιαφέρον ιστορικό άρθρο, που καταδεικνύει πως εύκολα μπορούν να ταυτιστούν ακροδεξιά και κομμουνισμός. 

Ο Δραγούμης, βέβαια, είναι μια προσωπικότητα, που μέχρι και σήμερα διεκδικούν εθνικοσοσιαλιστές, μαρξιστές, αναρχικοί, φιλελεύθεροι, βασιλόφρονες, κοινοτιστές, μασώνοι. Και αυτό, μάλλον, συμβαίνει γιατί κι ο ίδιος ο Δραγούμης χάραξε μια ιδιόμορφη πορεία, κατά την οποία εύκολα μεταπηδούσε από την μια αντίληψη στην άλλη, άλλοτε γόνιμα και άλλοτε ανούσια.

Για αυτό και δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να τον χρησιμοποιούν σημερινοί πολιτικοί χώροι ως σύμβολο.

<<Μπεναρόγια, Δραγούμης και Νεότουρκοι>>

Κομβικό σημείο στις πολιτικές εξελίξεις στο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε το κίνημα του 1908 των Τούρκων στρατιωτικών της Επιτροπής «Ένωση και Πρόοδος» που εμφορούνταν από εθνικιστικές απόψεις. Η Θεσσαλονίκη υπήρξε η κοιτίδα του τουρκικού εθνικιστικού κινήματος και η «αντίπαλος πόλη» της Κωνσταντινούπολης όπου έδρευε ο σουλτάνος και ήταν η έδρα του ισλαμικού χαλιφάτου. Οι δύο ανταγωνιστικές τάσεις, εθνικισμός και Ισλαμισμός, θα συγκρουστούν με τελικό νικητή τους εθνικιστές.

Η Φεντερασιόν

Στην πρώτη επέτειο του νεοτουρκικού πραξικοπήματος ιδρύθηκε η Φεντερασιόν (στα ελληνικά: «Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης» και στα ισπανοεβραϊκά «Ασοσιασιόν Ομπραδέρα ντε Σαλόνικα’») ως μια (κυρίως εβραϊκή) εργατική οργάνωση. Ιδρυτής και ηγέτης της ήταν ο σοσιαλιστής Αβραάμ Μπεναρόγια, που καταγόταν από τους Εβραίους της Βουλγαρίας. Ο Μπεναρόγια και ο κύκλος του είχαν υποστηρίξει τους Νεότουρκους.[ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ. 35.] Η υποστήριξη δεν ήταν μόνο θεωρητική αλλά και ένοπλη.

Ο Ίων Δραγούμης και η Μικρασιατική Εκστρατεία

Η ιστορία που σφράγισε διαχρονικά την ελληνική πολιτική ζωή.

Του Γιώργου Καραμπελιά, πρωτοδημοσιεύτηκε στο huffingtonpost.gr

Ήδη από το 1912-13, στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται δύο μεγάλα στρατόπεδα, εν πολλοίς συνέχεια και συνέπεια των διαιρέσεων της πρώτης εκατονταετίας της ιστορίας του ελληνικού έθνους-κράτους: το στρατόπεδο των λαϊκών/βασιλικών, από τη μία, και από την άλλη το βενιζελικό/δημοκρατικό – στην πραγματικότητα μια σύμπραξη περισσότερων δυνάμεων, κατ’ εξοχήν του αλύτρωτου ελληνισμού και των αναδυόμενων κοινωνικών στρωμάτων του ελληνικού κράτους.

Οι ευγενέστεροι αντίπαλοι του Βενιζέλου, όπως ο Δραγούμης ή ο Σουλιώτης-Νικολαΐδης, δεν πίστευαν ότι ο ελληνισμός θα μπορούσε να ολοκληρώσει πολιτειακά, υπό τη μορφή ενός ενιαίου κράτους, τη Μεγάλη Ιδέα, αλλά αυτή θα μπορούσε να μορφοποιηθεί μέσα από μια συμμαχία ανάμεσα στο υπάρχον ελληνικό κράτος και μια εκσυγχρονιζόμενη οθωμανική Αυτοκρατορία η οποία θα μεταβαλλόταν σε ένα ελληνο-οθωμανικό κράτος. 

Η βασική τους ιδέα ήταν ότι ο ελληνισμός θα πρέπει να αποκρούσει τη σλαβική κάθοδο προς το Αιγαίο, άρα καθοριστική ήταν η σύγκρουση με τους Βουλγάρους και η απελευθέρωση της Μακεδονίας. about:blankRemaining Time-0:00FullscreenMute

Όσο για τους μεγάλους ελληνικούς πληθυσμούς που βρίσκονταν στη Μικρά Ασία, την Κων/πολη και την Ανατολική Θράκη, θα έπρεπε να ανευρεθεί μια μορφή ελληνο-οθωμανικής συνύπαρξης. Άλλωστε ο μπαμπούλας της βουλγαρικής ισχύος, της «Πρωσίας των Βαλκανίων», θα προσανατολίσει ένα μεγάλο μέρος των ελλαδικών ελίτ, αλλά και εκείνων της Κωνσταντινούπολης, προς την κατεύθυνση της «ανατολικής ομοσπονδίας». Γι’ αυτό και πολλοί θα χαιρετίσουν την επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908 και την υποτιθέμενη πολιτική ισότητα των εθνοτήτων την οποία εισήγαγε. 

Λιθογραφία πανηγυρίζοντας το κίνημα των Νεότουρκων

Αρχικώς μάλιστα και ένα τμήμα των Νεότουρκων επιθυμούσε τη συνεργασία με τους Έλληνες, με κύριο εκφραστή τον πρίγκιπα Σαμπαχεντίν που διακήρυσσε την ανάγκη για μια κοινότητα Τούρκων, Ελλήνων, Αρμενίων, Αράβων, Εβραίων κ.λπ. Ωστόσο, η άλλη πτέρυγα, η εθνοκρατική, υποστήριζε ότι η Τουρκία πρέπει  να εξοντώσει ή να εκδιώξει μεγάλο μέρος των χριστιανικών πληθυσμών και να μεταβληθεί σε έθνος-κράτος με κυρίαρχους τους Τούρκους.

Ίων Δραγούμης: Το ελληνικό έθνος

Ο Ίων (Ιωάννης) Δραγούμης (Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου (π.η.) ή 14 Σεπτεμβρίου (ν.η) 1878 – 31 Ιουλίου 1920) ήταν διπλωμάτης, πολιτικός και λογοτέχνης. Υπήρξε βασικός οργανωτής των ελληνικών κοινοτήτων κατά τον Μακεδονικό αγώνα. Υποστήριξε τη δημιουργία ενός πολυεθνικού ελληνικού κράτους, εκφραζόμενος από το 1908 εναντίον της Μεγάλης Ιδέας. Πρωταγωνίστησε στο γλωσσικό κίνημα του δημοτικισμού, ενώ με το συγγραφικό του έργο άσκησε σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της ελληνικής ιδεολογίας των αρχών του εικοστού αιώνα. Μέσα στο ασταθές πολιτικό κλίμα που ακολούθησε την απόπειρα δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι, συνελήφθη και τελικά δολοφονήθηκε στην περιοχή Αμπελοκήπων της Αθήνας, από βενιζελικό στρατιωτικό σώμα ασφαλείας, μπροστά σε περαστικούς.

Το κείμενο που αναδημοσιεύουμε στη συνέχεια -με λίγες αλλαγές στην ορθογραφία- είναι από ένα μικρό βιβλιαράκι με τίτλο «Ελληνικός πολιτισμός» που κυκλοφόρησε στα 1913 από το περιοδικό «Γράμματα». Ο Δραγούμης υπογράφει με το ψευδώνυμο «Ίδας».

Ο Ίων (Ιωάννης) Δραγούμης (Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου (π.η.) ή 14 Σεπτεμβρίου (ν.η) 1878 – 31 Ιουλίου 1920) ήταν διπλωμάτης, πολιτικός και λογοτέχνης.

Κείμενο: Ίων Δραγούμης

Το κράτος δεν έγινε για το κράτος, ειδεμή τι ενδιαφέρο θα είχε; Είναι παιδί του έθνους, καρπός του, γέννημα του, και γι’ αυτό του έχει κάποια σημαντική υποχρέωση -να το φυλάγει. Και επειδή όλα τα μέρη του έθνους συνεργάστηκαν και αγωνίστηκαν για να πλάσουν αυτό το κράτος που έχουμε, το κράτος έχει από μέρος του χρέος να φυλάγει ολόκληρο το έθνος που το έπλασε. Είναι στενότερο το κράτος από το έθνος, μικρότερο το παιδί από το γονιό του, μα δεν έπαψε με τούτο να ζει και το έθνος ο μεγάλος γονιός που θέλει να τον φυλάγουν.

Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ

Του Κώστα Χατζηαντώνίου

Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ 

δεν είναι η αφορμή μόνο για να ξεδιπλώνει την αντιαισθητική του διαμάχη ο νέος δικομματισμός και να παρακάμπτεται ο βασικός υπεύθυνος, ένα σύστημα δημόσιων έργων που ρυθμίζεται από την αιρετή Περιφέρεια- αυτή την κατάρα του αποκεντρωμένου, μεταπολιτευτικού, διεφθαρμένου κράτους. Είναι και μια αφορμή να ξαναθυμηθούμε τον Ίωνα Δραγούμη και ως έξοχο πεζογράφο. Ιδού ένα απόσπασμα:

"Τὸ νησὶ μὲ τοὺς γκρεμοὺς καὶ τὰ μεγάλα μυτερὰ βράχια, τὰ βουνὰ τὰ ἀπάτητα, τά ἄγρια κατατόπια, τὶς ἔρημες ἀκρογιαλιές, τὶς σπηλιές, τὶς βαθιὲς ρεματαριές, τὶς κακὲς πλαγιὲς καὶ ράχες, τὰ γίδια καὶ τὰ ἀγριοκάτσικα πηδώντας στὰ κατσάβραχα, τὰ ἀγριεμένα ἄλογα καὶ δέντρα, τοὺς σκλάβους ἀνθρώπους, τὸ ψῆλος τοῦ μεγάλου βουνοῦ, ποὺ θὰ ἦταν ἴσως κάποτε ἡφαίστειο καὶ ἀπὸ τὴν κορφή του ἀνοίγεται ἁπλόχωρη μιὰ θέα, φανταχτερή, γύρω τριγύρω στὴ μεγάλη νησοσπαρμένη θάλασσα καὶ στὴ στεριὰ τὴ μακρινή, καὶ τὸ κάθε ὄνομα τοῦ κάθε τόπου εἶναι γνώριμο καὶ μουρμουρίζει γνωστὰ καὶ μαγεμένα λόγια καὶ τραγουδεῖ γνωστοὺς καὶ μυστηριώδικους παλιοὺς σκοπούς, Αἰγαῖο, Θράκη, Σαμοθράκη, Ροδόπη, Πελασγοί, Ἕλληνες, Ὀρφέας, Κάβειροι, Ποσειδώνας - στὸ νησὶ μὲ τὴν Παλιάπολη, ποὺ βρῆκαν τὴν πάγκαλη, πολύτιμη Νίκη, κουτσουρεμένη ἀπὸ τὰ χρόνια τὰ βάρβαρα, καὶ τὴν ἅρπαξαν ξένοι στὰ ξένα κι εὑρῆκαν τὰ θέμελα πεσμένων ναῶν καὶ τοίχους, τείχη πελασγικά, Ἑλληνικὰ καὶ ρωμαϊκὰ καὶ τοίχους βυζαντινοὺς καὶ πύργους βυζαντινοὺς καὶ γενοβέζικους, - στὸ νησὶ ὅλων τῶν καιρῶν, ἀπὸ τότε ποὺ ἡφαίστειο ξεπρόβαλε ἀπὸ τὸ πέλαγο καὶ ὑψώθηκε μονομιᾶς κατὰ τὸν οὐρανὸ καὶ ἔσβησε καὶ σωριάστηκε καὶ πετρώθηκε, μὴ μπορώντας ψηλότερα νὰ ἀνεβεῖ, κι ἔγινε γῆς πλούσια ἀπὸ μέταλλα, βρύσες ζεστὲς καὶ κρύες, κατάμαυρες σπηλιές, κακοτοπιὲς καὶ βράχια καὶ πλούσια ἀπὸ φυτά, φυτρώνοντας ἄθελα στὸ πλούσιο χῶμα, καὶ γέννησε τ᾿ ἀγριοκάτσικα, τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς Καβείρους, ποὺ παίζανε μυστικὰ μὲ τὶς φωτιὲς καὶ τὶς θαλασσοφουρτοῦνες καὶ ἔπλασαν μιὰ θρησκεία - στὸ νησί, ποὺ ἔρχονταν ἀπ᾿ ὅλες τὶς πολιτεῖες Ἕλληνες νὰ μυηθοῦν στὰ μυστήρια τῶν μεγάλων θεῶν νὰ μάθουν καὶ αὐτοί, οἱ λαχταρισμένοι, οἱ ποθοπλανταγμένοι, νὰ μάθουν ἐκεῖνα ποὺ ποθούσαν νὰ μάθουν, τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου καὶ τὸ τέλος, οἱ διψασμένοι, οἱ τρελοί οἱ Ἕλληνες, οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι, ἄνθρωποι θεοί, γιατὶ κατέβασαν τοὺς θεοὺς στὴ γῆ καὶ τοὺς ἔκαμαν ὅμοιους μὲ τὸν ἑαυτό τους καὶ ὕστερα κουράστηκαν κι αὐτοὶ καὶ ἦρθαν ἄλλοι νὰ προσκυνήσουν τοὺς προστάτες θεούς, ποὺ τοὺς παραστέκονταν στὰ πολιτικά τους καμώματα, καὶ ὕστερα ἀπόστασαν καὶ οἱ μεγάλοι θεοὶ οἱ ἴδιοι καὶ χύμηξαν τὰ κύματα τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τοὺς σάρωσαν καὶ μπῆκαν στὴ θέση τους ἅγιοι μὲ εἰκόνες καὶ ξεφύτρωσαν χίλιες ἐκκλησίες καὶ παρεκκλήσια στὸ νησὶ καὶ γέμισε ἡ πολιτεία καὶ οἱ ἐρημιὲς ἀπὸ ἐκκλησιές, ξωκλήσια καὶ ρημοκλήσια καὶ ἀπὸ τὶς ἐκκλησιὲς αὐτὲς μοναχὰ ἐννιακόσιες ἐννενήντα ἐννιὰ βρίσκονται καὶ ἡ χιλιοστὴ ἀκόμα νὰ βρεθεῖ μὲ τοὺς ἀρίφνητους κρυμμένους θησαυρούς της, - στὸ νησί, ποὺ εἶδε κι αὐτὸ τοὺς Ρωμαίους νὰ γίνονται Βυζαντινοὶ καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τοὺς Βυζαντινοὺς νὰ τὸ ἀρπάζουν καὶ τοὺς διψοαίματους Τούρκους νὰ τὸ παίρνουν ἀπὸ τοὺς Φράγκους, τοὺς Τούρκους, ποὺ ἀκόμα καὶ τώρα τὸ ὁρίζουν, - στὸ νησί, ποὺ μ᾿ ἕναν ψευτοσηκωμὸ κατεπάνω στοὺς τυράννους βοήθησε κι αὐτὸ νὰ γίνει ἡ τωρινὴ Ἑλλάδα, γιατὶ ἂν δὲν εἶχε κουνηθεῖ κι αὐτὸ θὰ ἦταν ἕνας σηκωμὸς καὶ χαλασμὸς λιγότερος γιὰ νὰ συγκινήσει τὴ φιλελληνικὴ Εὐρώπη, - στὸ νησὶ αὐτό, ποὺ εἶδε σφαγὲς καὶ χαλασμοὺς καὶ πειρατὲς καὶ καταχτητὲς καὶ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους νὰ περνοδιαβαίνουν καὶ εἶδε καὶ ἔζησε τὴν ἱστορία ὅλη ἑνὸς ἔθνους, - στὸ νησὶ αὐτό, ποὺ στὴν ἄπειρη ἡσυχία του σὰ νὰ ἀκούγεται τώρα ή αἰωνιότητα νὰ περνᾶ…"

Πηνελόπη Δέλτα

Πηνελόπη ΔΕΛΤΑ (1), Ο Ελληνισμός της Αλεξάνδρειας

Πηνελόπη ΔΕΛΤΑ (2), Ο μεγάλος έρωτας