«Το καθετί είναι πολιτικό…» Αντόνιο Γκράμσι
ΠΡΕΠΕΙ να εμποδίσουμε αυτό το μυαλό να λειτουργεί, για είκοσι χρόνια»,
ρέκαξε ο εισαγγελέας-φερέφωνο του φασισμού. Και οι δικαστές – πειθήνιοι
δήμιοι της τυραννίας, καταδίκασαν σε είκοσι χρόνια φυλάκιση τη σκέψη
του Antonio Gramsci, που τόσο τρόμαζε τους μελανοχίτωνες «αγγέλους» του
ερέβους.
Μέθοδος «κλασική» και πανάρχαιη: μη
μπορώντας να πολεμήσουν τη Σκέψη με την (ανύπαρκτη) σκέψη-τους,
προσπαθούν να τη φιμώσουν ή να την εξοντώσουν. Η εκδικητική ειρωνεία (το
ίδιο «κλασική») είναι πως η σκέψη επιζεί πολύ πέρα απ’ το αιχμάλωτο
σώμα. Και, στην περίπτωση του Gramsci, η σκέψη του -όχι
20, αλλά 50 χρόνια μετά την καταδίκη-του, 40 χρόνια μετά το θάνατό-του-
απλώνει όλο και πιο πολύ την αχτινοβολία-της, και δίνει όλο και
μεγαλύτερο «μέγεθος» στο καχεκτικό σώμα που την στέγαζε.
Πολύ περισσότερο: έγινε
ένας απ’ τους κορυφαίους ο δ η γ ο ύ ς της σοσιαλιστικής θεωρίας και
πράξης, όχι μόνο στην ιταλική πατρίδα-του, αλλά και στον κόσμο
ολόκληρο.
ΑΠΟ κατεστραμμένη μικροαστική οικογένεια της Σαρδηνίας,
ο Gramsci (που γεννήθηκε το 1891) αναγκάστηκε να δουλέψει στα 11 κιόλας
χρόνια-του, μ’ όλο που ήταν αδύναμος και φιλάσθενος. Στα 13-του, θα
πάρει την πρώτη γεύση της «κρατικής βίας»: όταν ο στρατός θα κυκλώσει
και θα πυροβολήσει τους ανθρακωρύχους της Σαρδηνίας… Ενα χρόνο αργότερα,
καταφέρνει να ξαναρχίσει τις σπουδές-του, που θα τις συνεχίσει,
«πεινώντας και κρυώνοντας», στη Φιλοσοφική Σχολή του Τουρίνου (1911).
Εκεί, θα γνωρίσει τον Togliatti και τον Tasca, και θα προσχωρήσει στο
Σοσιαλιστικό Κόμμα (1914).
Η έξοδος της Ιταλίας στον πόλεμο,
τον άλλο χρόνο, θα σημειώσει και γι’ αυτόν την αποφασιστική στροφή. Ο
Gramsci παρατάει τις σπουδές-του, συνεργάζεται σε σοσιαλιστικά έντυπα,
παίρνει μέρος στις εξεγέρσεις των Τουρινέζων κατά του πολέμου και της
πείνας, ιδρύει (Μάης 1919) μαζί με τον Togliatti, τον Tasca και τον
Tenacini, το εβδομαδιαίο περιοδικό «Καινούρια Τάξη» (Ordine nuovo
-τίτλος που θα υπεξαιρέσουν, μισόν αιώνα αργότερα, οι νεοφασίστες για να
υπηρετήσουν ό,τι αυτός τόσο ακαταπόνητα είχε πολεμήσει…). Κι όταν οι
Σοσιαλιστές «διασπώνται» και δημιουργείται το Κ.Κ.1. (21.1.1921), ο
Gramsci θα είναι από τα πρώτα στελέχη του καινούριου κόμματος.
Αλλά η αντεπίθεση της αντίδρασης είχε
αρχίσει κιόλας, με τις πρώτες βίαιες «εξορμήσεις» του νεογέννητου
φασισμού. Πριν περάσουν δυό χρόνια, ο Mussolini θα κάνει τη
θεατρινίστικη «Πορεία προς τη Ρώμη» (28.10.1922), θ’ αναρριχηθεί στην
πρωθυπουργία και θα εξαπολύσει τις ορδές-του εναντίον κάθε
«αντιπολιτευόμενου», με αποκορύφωμα τη δολοφονία του σοσιαλιστή βουλευτή
Matteotti (10.6.1924).
