Νόημα, μορφή και περιεχόμενο στο «Μυθιστόρημα» του Σεφέρη

Του Νίκου Ξένιου

Ο Σεφέρης / Σχέδιο Πάβλος Χαμπίδης

«...να ελέγ­ξει κα­νείς, να τα­κτο­ποι­ή­σει και να δώ­σει μορ­φή και ση­μα­σία στο απέ­ρα­ντο πα­νό­ρα­μα μα­ταιό­τη­τας και αναρ­χί­ας που εί­ναι η σύγ­χρο­νη ιστο­ρία»

ΣΕΦΕ­ΡΗΣ, 1974a: 353

Το ποίημα "Μυθιστόρημα" του Γιώργου Σεφέρη 

H μι­κρα­σια­τι­κή κα­τα­στρο­φή και η προ­σφυ­γιά, η συρ­ρί­κνω­ση του ελ­λη­νι­σμού και η απο­μά­γευ­ση της Με­γά­λης Ιδέ­ας, η πο­λι­τι­κή αστά­θεια και η απο­γο­ή­τευ­ση συν­θέ­τουν, για τον Γιώρ­γο Σε­φέ­ρη, έναν νέο μύ­θο, ση­μείο ανα­φο­ράς για τους ξε­ρι­ζω­μέ­νους μι­κρα­σιά­τες.[1] Οι κο­ρό­νες για την πα­τρί­δα, η Με­γά­λη Ιδέα και οι εφή­με­ρες ιδε­ο­λο­γί­ες δεν φαί­νε­ται να τον επη­ρε­ά­ζουν όταν, φέ­ρο­ντας την ψυ­χι­κή ταυ­τό­τη­τα του «ξέ­νου» και νιώ­θο­ντας απο­στρο­φή προς τη δρά­ση των πο­λι­τι­κών της επο­χής του, ανα­κα­τα­σκευά­ζει τους ιδρυ­τι­κούς μύ­θους της φυ­λής, επι­στρα­τεύ­ει τη λαϊ­κή φα­ντα­σία για τον πό­λε­μο της Τροί­ας, για τους Αρ­γο­ναύ­τες, για τον Με­γα­λέ­ξαν­δρο, απο­τυ­πώ­νο­ντας πα­ράλ­λη­λα και τις ιδε­ο­λο­γι­κές συ­νέ­πειες της κα­τα­στρο­φής. Στην Αγ­γλία, ήδη από το κα­λο­καί­ρι του 1933, έχει επι­χει­ρή­σει μια πρώ­τη σύν­θε­ση του Μυ­θι­στο­ρή­μα­τος, που θα ολο­κλη­ρω­θεί στην Αθή­να τον Δε­κέμ­βριο του 1934. Στην ποι­η­τι­κή αυ­τή συλ­λο­γή ο νο­μπε­λί­στας ποι­η­τής θα αξιο­ποι­ή­σει την πο­λύ­πλευ­ρη επα­φή του με την ευ­ρω­παϊ­κή πρω­το­πο­ρία και την αρ­χαιο­γνω­σία του, σε μια σύν­θε­ση όπου το ελ­λη­νι­κό έν­δο­ξο πα­ρελ­θόν έρ­χε­ται σε κα­τά­φω­ρη αντί­θε­ση με το αβέ­βαιο μέλ­λον του ελ­λη­νι­σμού. Αυ­τή εί­ναι η βα­σι­κή το­πο­θέ­τη­ση του Ερα­το­σθέ­νη Γ. Κα­ψω­μέ­νου (Η ποι­η­τι­κή μυ­θο­λο­γία του Σε­φέ­ρη, Εται­ρεία Κρη­τι­κών Σπου­δών, Ίδρυ­μα Ερ. Κα­ψω­μέ­νου).

Α. Το νό­η­μα του «Μυ­θι­στο­ρή­μα­τος»: το τα­ξί­δι της επι­στρο­φής

Το μόνο που επιτρέπεται είναι μια Βρυξελλιώτική φαντασίωση, μια αποφυγή του Τραύματος ή μια εθελόδουλη μειονεκτική υποταγή στην ανέραστη κορεκτίλα της Δύσης.

Η εξαιρετική προσέγγιση του Αντώνη Ανδρουλιδάκη  με αφορμή τη διαμάχη που ξεκίνησε για το έργο του Μ. Καραγάτση και την πολιτική ορθότητα που μας κυκλώνει από παντού.

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

O Καραγάτσης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Εμπειρίκος, ο Θεοτακάς είναι μερικοί από τους πιο προβεβλημένους εκπροσώπους της Γενιάς του '30. 

Είναι η Γενιά που μετά το οριστικό θάψιμο της Μεγάλης Ιδέας και την μικρασιατική καταστροφή, δηλαδή ακριβώς μετά και λόγω του μικρασιατικού Συλλογικού Τραύματος επιχείρησε και κατόρθωσε να επεξεργαστεί το συλλογικό τραύμα, με τον μοναδικό τρόπο που αυτό μπορεί να συμβεί:  επαναπροσδιορίζοντας την ελληνικότητα και άρα επανοηματοδοτώνας τη ζωή του ελληνικού συλλογικού.

Οι σπουδαίοι αυτοί "συλλογικοί μας θεραπευτές" ερχόμενοι σε επαφή με την Ευρώπη προσπάθησαν και πέτυχαν "να συγκεράσουν με τρόπο ελληνικό τον μοντερνισμό με την παράδοση, τον κοσμοπολιτισμό με την εντοπιότητα και να εκφράσουν το συλλογικό ασυνείδητο της εποχής τους". 

"Η Γενιά του '30 ανακάλυψε, θαύμασε και αγάπησε τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό σε όλες τις εκδηλώσεις του, από την ντοπιολαλιά μέχρι τους ανώνυμους λαϊκούς ζωγράφους". 

Στο αντίποδα τους βρίσκονται αυτοί που απεχθάνονται οτιδήποτε ελληνικό και που κοιτούν με υποτίμηση ό,τι λαϊκό, σηκώνοντας το επικριτικό τους φρύδι για την "ακαλαίσθητη και ακαλλιέργητη πλέμπα του Λαού", που δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες των Ευρωπαϊκών και ατλαντικών ιερατείων.   

Η Γενιά του '30 αποτελεί υπόδειγμα θεραπευτικής επεξεργασίας του συλλογικού μας τραύματος, δηλαδή του τραύματος της μειονεξίας έναντι της πεφωτισμένης Εσπερίας. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για την πιο θεραπευτική ανταπόκριση στο Τραύμα γιατί κατορθώνει να μεταμορφώσει την υπαρξιακή κρίση που προκαλεί το τραύμα σε εκ νέου υπαρξιακή νοηματοδότηση. 

Και γι' αυτό ακριβώς οφείλει να εξοστρακιστεί. Να καεί στο πυρ το εξώτερον, γιατί χαλάει την απονοηματοδοτική πιάτσα. Γιατί σήμερα, που ο Λαός μας έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ να δώσει ένα νέο νόημα σε όσα τραγικά έχει υποστεί, τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια, σήμερα που ο Λαός μας καλείται και πάλι να μεταμορφώσει επουλωτικά την υπαρξιακή μνημονιακή κρίση, η επεξεργασία του τραύματος "πρέπει" να διακοπεί. Η μνήμη, ακόμη, και της Γενιάς του '30 πρέπει να επανεγγραφεί στη συλλογική μας συνείδηση με όρους απέχθειας και ντροπής. 

Η Γενιά του ’30 και το νόημα της σήμερα (Β΄ μέρος)

του Γιώργου Καραμπελιά

Η νεοελληνική Αναγέννηση (1700-1922) έθετε ως αίτημά της την ανασύσταση, στην Ευρώπη, ενός κράτους συνέχειας του Βυζαντίου («πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ’ναι») – ένα κράτος αρκετά ισχυρό ώστε να σταθεί αυτεξούσιο πολιτισμικά και πολιτικά στον ιστορικό χώρο δράσης του ελληνισμού. Σε περίπτωση επιτυχίας αυτού του εγχειρήματος, ο νεώτερος ελληνισμός θα μπορούσε να ξαναστείλει «στην Κόκκινη Μηλιά» τους παρείσακτους Οθωμανούς και να συνεχίσει από εκεί που είχε μείνει η ελληνική ιστορία το 1204.

Η Μικρασιατική Καταστροφή έθεσε τέλος σε μια τέτοια αξίωση και οι ιστορικές περιπέτειες που ακολούθησαν, η Κατοχή, ο Εμφύλιος και η αποτυχία της Ένωσης με την Κύπρο, επιδείνωσαν αυτή τη γεωπολιτική αδυναμία καθώς ο ελληνισμός, χωρίς ουσιαστικά νέο όραμα, θα περιπέσει σε μια ατελείωτη διελκυστίνδα εσωτερικών διενέξεων και εμφυλίων διαμαχών.

Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης, το 1814-1815, ο Καποδίστριας, αφού απέτυχε να πείσει τον ίδιο τον τσάρο Αλέξανδρο για την ανάγκη δημιουργίας ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, θα προσανατολιστεί σε μια πολιτισμική διαφωτιστική δραστηριότητα, που θα εκφραστεί μάλιστα με τη δημιουργία της Φιλομούσου Εταιρείας:

Ἡ Ἑλλὰς πρέπει κατὰ τὸν Καποδίστριαν νὰ κηρυχθῇ ὁμοφώνως ὑφ’ ὅλων τῶν Δυνάμεων χώρα ἀφιερωμένη ἀποκλειστικῶς καὶ μόνον εἰς τὰς ἐπιστήμας καὶ τὴν διαφώτισιν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, τὸ ἔδαφός της νὰ κηρυχθῇ ἐκ τῶν ἔξω ἀπρόσβλητον, ἐσωτερικῶς δὲ νὰ κρατηθῇ μακρὰν πάσης ξένης ἀναμίξεως. Κειμένη μεταξὺ Ἀσίας καὶ Εὐρώπης εὐκόλως θὰ κατανοῇ ἡ Ἑλλὰς τὸ νόημα τῆς μυστικοπαθοῦς ζωῆς τῆς Ἀνατολῆς, ἐνῶ ἀπὸ τὴν ἄλλην πλευρὰν θὰ δέχεται τὸ ἐκλεπτυσμένον πνεῦμα τῶν Εὐρωπαίων, δημιουργοῦσα κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον μίαν δι’ ὁλόκληρον την ἀνθρωπότητα σωτήριον ἰσορροπίαν[1].

Η γενιά του 1930 και ο Βενιζέλος στη μεγάλη του ειρηνική τετραετία –1928-1932– θα επιχειρήσουν να υλοποιήσουν εν μέρει το πρόταγμα του Καποδίστρια. Το κουτσουρεμένο ελληνικό κράτος να ενσωματώσει στα περιορισμένα όριά του τον πληθυσμιακό πλούτο και την ιστορική και πολιτισμική παράδοση του ελληνισμού ως αξιόπιστη και αυτόνομη συνιστώσα της Ευρώπης.

Εν τούτοις, ο Πόλεμος και ο Εμφύλιος που ακολούθησαν μετέθεσαν το επίκεντρο στην επιλογή στρατοπέδου (αμερικανική Δύση ή σοβιετική Ανατολή) και στην εσωτερική παραταξιακή και ταξική αντιπαράθεση. Άλλωστε, κατεστράφη ό,τι είχε απομείνει από την παλιά αστική τάξη, και κυριάρχησε μια δωσιλογική ή μαυραγορίτικη τάξη ενώ, στην άλλη πλευρά, η Αριστερά, και λόγω των διώξεων που υπέστη, συνέτριψε κάθε κριτικό λόγο. Και η μόνη αναλαμπή υπήρξε η δεκαετία του 1960, η «Χαμένη Άνοιξη» του Τσίρκα.

Η Γενιά του ’30 και το νόημα της σήμερα (Α΄ μέρος)

από Γιώργος Καραμπελιάς 

13 Φεβρουαρίου 2024

Κωνσταντίνος Παρθένης, Αποθέωση του Αθανασίου Διάκου, Λάδι σε καμβά, 371 x 380 εκ. Δωρεά Σοφίας Παρθένη Εκτίθεται, Εθνική Πινακοθήκη

Ξύπνησα μὲ τὸ μαρμάρινο τοῦτο κεφάλι στὰ χέρια

ποὺ μοῦ ἐξαντλεῖ τοὺς ἀγκῶνες καὶ δὲν ξέρω ποῦ νὰ τ’

ἀκουμπήσω

Ἔπεφτε στὸ ὄνειρο καθὼς ἔβγαινα ἀπὸ τὸ ὄνειρο

ἔτσι ἑνώθηκε ἡ ζωή μας καὶ θὰ εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ

ξαναχωρίσει.

Γιῶργος Σεφέρης, Μυθιστόρημα

ΜΕΡΟΣ Α΄

«Εἰς σέ προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως»

Στην Ελλάδα, η διαμόρφωση μιας δημιουργικής κοινωνικής και πολιτικής σκέψης υπήρξε πάντοτε αναιμική, κατ’ εξοχήν ως συνέπεια του εμπορικού και μεταπρατικού έναντι της Δύσεως χαρακτήρα της μεγαλοαστικής τάξης και της ελληνικής ακαδημαϊκής διανόησης, καθώς και του διάσπαρτου χαρακτήρα του ελληνισμού. Γι’ αυτό και η τέχνη –κατ’ εξοχήν η ποίηση– θα αποτελέσει τον προνομιακό τόπο μέσα από τον οποίο δολιχοδρομούσαν ιδεολογικές, φιλοσοφικές και πολιτικές προσεγγίσεις. Δεν υπάρχει κανένα πολιτικό κείμενο που να εκφράζει με τόση ενάργεια την Επανάσταση όσο οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Σολωμού· την εποχή της Μεγάλης Ιδέας και των Βαλκανικών Πολέμων όσο η ποίηση του Παλαμά, ο Δωδεκάλογος του Γύφτου και η Φλογέρα του βασιλιά. Η κρίση του οικουμενικού ελληνισμού αναρριγά μέσα στην ποίηση του Καβάφη και το τέλος του στο Μυθιστόρημα του Σεφέρη.

Το 1935 κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου, Υψικάμινος, εκδίδεται η ποιητική συλλογή, Μυθιστόρημα του Γ. Σεφέρη, ο Οδ. Ελύτης δημοσιεύει στο περιοδικό Τα Νέα Γράμματα τα πρώτα του ποιήματα. Όπως θα γράψει ο Αντρέας Καραντώνης, «ό,τι αργότερα θ’ αποτελέσει το σώμα της νέας ποίησης, πρωτοεκδηλώνεται μέσα στα χρονικά όρια του 1935…».

Στην ποίηση και στο δοκιμιακό του έργο, ο Γιώργος Σεφέρης εξέφρασε ίσως με τον πιο ολοκληρωμένο τρόπο την οριστική, αμετάκλητη, απώλεια του οικουμενικού ελληνισμού αλλά και την ανάγκη να βυθιστούμε στην παράδοσή του για να τον κρατήσουμε ζωντανό. Σε ένα νεανικό του γράμμα, λίγο μετά την Καταστροφή, ο Σεφέρης, γεμάτος αγανάκτηση και πίκρα, θα γράψει στην αδελφή του:

«…Γιατί νὰ μὴν ἦταν βολετὸ νὰ εἶχα ξεκληριστεῖ κι ἐγώ, μαζὶ μὲ τ’ ἄλλα τὰ παιδιὰ ποὺ ξεκληριστήκανε πέρα στοὺς κάμπους τῆς ντροπῆς, ἀπὸ βλακεῖες ἠλιθίων ἐγωϊστῶν… ὅλοι μας εἴμαστε μὲ δάκρυα στὰ μάτια, μὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ξαναπέσει ἡ Σμύρνη στὰ χέρια τοῦ Τούρκου, τὸ χωράει τὸ κεφάλι ἀνθρώπου· τώρα ποὺ σοῦ γράφω τὸ μισοφέγγαρο ἴσως στὸ κονάκι, καὶ ὁ ἥλιος βασιλεύει ἥσυχος σὰν καὶ πάντα… Εἶμαι δυστυχισμένος ἀδερφή μου…»

Όμως, «δυναμωμένος με θεωρία και μελέτη»[1], φέρνοντας «πίσω αὐτὰ τ᾿ ἀνάγλυφα μιᾶς τέχνης ταπεινῆς», θα γράψει, ανάμεσα στον Δεκέμβριο του 1933 και του 1934, την ποιητική συλλογή, το Μυθιστόρημα, σταθμό στην ποιητική δημιουργία του νεότερου ελληνισμού, όπου αναμετράται με τον Μύθο και την Ιστορία, μπροστά στο οριστικό τέλος του οικουμενικού ελληνισμού. 

Γράφει άλλωστε ο ίδιος:

«Εἶναι τὰ δυό του συνθετικὰ ποὺ μ’ ἔκαναν νὰ διαλέξω τὸν τίτλο αὐτῆς τῆς ἐργασίας· ΜΥΘΟΣ γιατί χρησιμοποίησα ἀρκετὰ φανερὰ μιὰ ὁρισμένη μυθολογία· ΙΣΤΟΡΙΑ, γιατὶ προσπάθησα νὰ ἐκφράσω, μὲ εἱρμό, μιὰ κατάσταση τόσο ἀνεξάρτητη ἀπὸ μένα ὅσο καὶ τὰ πρόσωπα ἑνὸς μυθιστορήματος[2]. «

Σε αυτή την ποιητική ελεγεία, θα συμπυκνώσει το ύστατο δράμα του ελληνισμού που παίχτηκε μέσα σε τρία χρόνια: Από το ζενίθ της ιστορικής αποκατάστασης:

 «Τὸν ἄγγελο/τὸν περιμέναμε προσηλωμένοι τρία χρόνια…/ψάχναμε νὰ βροῦμε πάλι τὸ πρῶτο σπέρμα/γιὰ νὰ ξαναρχίσει τὸ πανάρχαιο δράμα»,

 μέχρι το ναδίρ της μεγάλης διάψευσης: 

«Γυρίσαμε στὰ σπίτια μας τσακισμένοι/μ᾿ ἀνήμπορα μέλη, μὲ τὸ στόμα ρημαγμένο/ ἀπὸ τὴ γέψη τῆς σκουριᾶς καὶ τῆς ἁρμύρας…». Και, τέλος, η ελπίδα μιας έστω χθαμαλότερης συνέχειας: «Φέραμε πίσω/αὐτὰ τ᾿ ἀνάγλυφα μιᾶς τέχνης ταπεινῆς».

Ο Γιάννης Σκαρίμπας θα θρηνήσει το σπασμένο καράβι του ελληνισμού και των ανθρώπων που έζησαν μετά την Καταστροφή:

«Σπασμένο καράβι νά ’μαι πέρα βαθιά / ἔτσι νά ’μαι…

Νά ’ν’ ἡ θάλασσα ἄψυχη καὶ τὰ ψάρια νεκρά/ ἔτσι νά ’ναι

καὶ τὰ βράχια κατάπληκτα καὶ τ’ ἀστέρια μακριά/ νὰ κοιτᾶνε…

σ’ ἀμμουδιὰ πεθαμένη καὶ σὲ κούφιο νερό/ νὰ κοιμᾶμαι[3].»

Το ίδιο και στη ζωγραφική, ίσως για πρώτη φορά μετά τη μεγάλη αγιογραφική παράδοση και τον Θεόφιλο: Πικιώνης, Παρθένης, Κόντογλου Τσαρούχης, Βασιλείου, Παπαλουκάς, Διαμαντόπουλος, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Εγγονόπουλος, Μόραλης, κ.λπ..

Γ. Καραμπελιάς: Η Γενιά του ’30 στο μεταίχμιο του 20ού αιώνα

από το Άρδην τ. 25-26, Μάιος-Ιούλιος 2000

Στο μεταίχμιο της ελληνικής ιστορίας

Μεγάλωσα σε μια εποχή που ένιωθε βαριά και ίσως αφόρητη την παρουσία της “γενιάς του ’30” πάνω της. Ανατράφηκα με τον Βενέζη και τον Θεοτοκά, τον “Κοτζάμπαση του Καστρό-πυργου” του Καραγάτση και τον “Επιτάφιο” του Ρίτσου, το σεφερικό “Μυθιστόρημα” και το “Μαραμπού”, την Υψικάμινο” του Εμπειρίκου και τα δοκίμια του Δημαρά. Γνώρισα τα δοκίμια του Κάλας μέσα από ξεχασμένα τεύχη της “Κομμουνιστικής Επιθεώρησης”, κάτω από άγνωστα ψευδώνυμα (Σπιέρρος) και τραγούδησα το “Άξιον Εστί”. Είδα τη ζωγραφική με τα μάτια του Τσαρούχη και την Αρχαία τραγωδία μέσα από τη σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη. Συχνά τότε, νέος, δυσανασχετώντας γι’ αυτήν την πανταχού παρούσα “ξεπερασμένη” γενιά, ευαγγελίστηκα την έλευση μιας “καινούργιας γενιάς” που θα ξεπερνούσε την “προηγούμενη”, τη “γενιά της ήττας”, του Αναγνωστάκη, του Κύρου, του Λεοντάρη, και θα οικοδομούσε ένα θαρραλέο μέλλον, “υπερβαίνοντας επιτέλους” τον επαρχιωτισμό της ψωροκώσταινας, ατενίζοντας ^ θαρραλέα και χωρίς μάταιους ελληνοκεντρισμούς τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο που ανέτελλε μέσα από τα οδοφράγματα του ’68, τους Μπητλς και τον κινηματογράφο του Γκοντάρ.

Βέβαια δεν είχα διαβάσει τότε το “Ελεύθερο Πνεύμα” του Γιώργου Θεοτοκά, για να κατανοήσω πως και η δική του γενιά, η “γενιά του ’30”, έτρεφε την ίδια ακριβώς φιλοδοξία, “να τρέξει επιτέλους με γρήγορα αυτοκίνητα” την “Λεωφόρο Συγγρού” και να ξεπεράσει τον “Καημό της ρωμιοσύνης”, να συμβάλει στη δημιουργία μιας Ελλάδας που θα έπαιζε στο εξής ενεργητικό ρόλο στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. “Όταν ο παλιός κόσμος πίσω μας θα καίγεται”! Αυτό υπήρξε και το ιδεώδες της δικής μου γενιάς, της “γενιάς του ’60”. Οι γενιές μας έμοιαζαν, και ίσως γι’ αυτό νιώθαμε τόσο έντονα να μας βαραίνει η παρουσία της γενιάς του ’30. Υπήρξαμε και οι δύο μεταπολεμικές, και οι δύο μετά μια μεγάλη καταστροφή, την Μικρασιατική και τον Εμφύλιο, και οι δύο σε εποχές μεγάλων ζυμώσεων, η πρώτη μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, εμείς μετά την αντιαποικιακή. Μετά την Κύπρο, την Κούβα και τον Κάστρο, ταυτόχρονα με το Βιετνάμ, τον Γκεβάρα, τον Μάο και το κίνημα του ’68, της εφόδου στον ουρανό. Και οι δύο ζήσαμε σε μια στιγμή οικονομικής και πολιτιστικής άνθησης, που έλαβε τέλος με… μια δικτατορία, και μια κατοχή (είτε του ’40 είτε της Κύπρου).

Πόσο φτωχοί σήμερα...

Φωτογραφία της επονομαζόμενης γενιάς του '30, που τράβηξε στο σαλόνι του διαμερίσματός του (Λεωφόρος Αμαλίας 2-4)  το 1964 ο Άγγελος Κατακουζηνός. Μερικοί από τους εικονιζόμενους ουδέποτε αποδέχθηκαν τον χαρακτηρισμό αυτόν για τους ίδιους. 

Από αριστερά όρθιοι Θανάσης Πετσάλης, Ηλίας Βενέζης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Ανδρέας Καραντώνης, Στέλιος Ξεφλούδας, Γιώργος Θεοτοκάς. Καθήμενοι: Άγγελος Τερζάκης, Κ.Θ.Δημαράς, Γ.Κατσίμπαλης,Κοσμάς Πολίτης, Ανδρέας Εμπειρίκος.

Η Γενιά του ’30 δίνει την απάντηση στην κρίση του σήμερα

Γράφτηκε από τον  Όμηρος Δ. Τσάπαλος

Η Γενιά του '30, αυτή η ρευστή σε οριοθέτηση όσο και περιεχόμενο καλλιτεχνική πρωτοπορία, εμφανίστηκε στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών αναταράξεων. Ο Μεγάλος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή, οι εγχώριες Δικτατορίες καθώς και η άνοδος ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Ευρώπη σφυρηλάτησαν την βάση πάνω στην οποία η λεγόμενη Γενιά του 30' έκανε τα πρώτα της δειλά και δημιουργικά βήματα.

Το λογοτεχνικό αυτό ρεύμα, με κύριους εκφραστές τον Θεοτοκά, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Τερζάκη, τον Ρίτσο, αποτελεί ένα συνονθύλευμα διαφορετικών τάσεων, σημείων εκκίνησης αλλά και ιδεολογικών χρωματισμών που χαρακτήριζαν τους εκπροσώπους του. Παρόλα αυτά, αποτελούσε, και συνεχίζει να αποτελεί ακόμη και σήμερα, το χαρακτηριστικότερο ρεύμα λογοτεχνικού μοντερνισμού που εμφανίστηκε στην Ελλάδα, ενός μοντερνισμού που ήλθε σε επαφή με τις λογοτεχνικές τάσεις της Δύσης χωρίς όμως να υιοθετήσει όρους μιμητισμού ή μεταπρατικής αναπαραγωγής αρχετύπων.

Επρόκειτο για μια Γενιά που κατάφερε να συμπεριλάβει στους κόλπους της συντηρητικούς και αριστερούς, ρεαλιστές και υπερρεαλιστές, κοσμοπολίτες και φανατικούς της παράδοσης. Τούτο διότι κοινή συνισταμένη όλων αυτών των ετερόκλητων τάσεων υπήρξε η πολυσήμαντη έννοια της 'ελληνικότητας'. Ελληνικότητα ως κάτι το ιδιαίτερο, κάτι το πρωτότυπο και το γνήσιο, που δεν διστάζει να συναναστραφεί με λογοτεχνικές τάσεις της Ευρώπης και να καρπωθεί στοιχεία που φαντάζουν οικεία και χρήσιμα. Ελληνικότητα ως κάτι το μοντέρνο και συνάμα παραδοσιακό, ως μια δικλίδα που συνδέει την Ελληνική Ιστορία, τον Πολιτισμό και το αποτύπωμα της Παράδοσης με τις σύγχρονες τεχνοτροπίες, τις καλλιτεχνικές τάσεις αλλά και τις ανάγκες της Κοινωνίας εκείνη την εποχή. Ελληνικότητα, τέλος, ως πράξη αυτοπεποίθησης και δημιουργικότητας, ως ένδειξη πρωτοπορίας και ανάγκης για ισότιμη αντιμετώπιση των Ελλήνων δημιουργών με αυτούς της 'Πολιτισμένης Δύσης'.

Ο K.Θ. Δημαράς (καθιστός, δεύτερος από αριστερά) ανάμεσα σε συγγραφείς της γενιάς του '30, όπως οι Γ. Σεφέρης, Ανδρ. Εμπειρίκος, Αγγ. Τερζάκης, Γ. Θεοτοκάς, Ανδρ. Καραντώνης, H. Βενέζης, K. Πολίτης, Γ. Κατσίμπαλης κ.ά.

H γενιά του '30 και ο Σεφέρης-Νάσος Βαγενάς

Το Πολιτιστικό Κέντρο της Ι.Αρχιεπισκοπής Αθηνών διοργάνωσε την Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015 εκδήλωση - αφιέρωμα στον μεγάλο μας νομπελίστα ποιητή Γιώργο Σεφέρη με θέμα: 

Γιώργος Σεφέρης Κατά βάθος είναι υπόθεση φωτός Ευκαιρία μιας άλλης ματιάς στο έργο του.

Ο Νάσος Βαγενάς (καθ. Παν/μίου, ποιητής, δοκιμιογράφος) μίλησε με θέμα:

H γενιά του '30 και ο Σεφέρης

ΠΗΓΗ:http://www.antifono.gr/