Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 22 Ιουνίου 2024

Αυτές οι μικρές τελετές ευσέβειας με ακολουθούν έως σήμερα και με παρηγορούν...

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, συγγραφέας καί κριτικός θεάτρου αναφερόμενος στην γιαγiά του λέει: 


«Η προς μητρός μάμμη μου, κάθε φθινόπωρο μετά τη συγκομιδή, άνοιγε το μυστικό προσωπικό της σεντούκι, έβγαζε το νυφικό της και το σιδέρωνε. Ήταν αυτό που κατ’ επιθυμίαν της θα την κάλυπτε και νεκρή. Μέσα στο σεντούκι είχε και δύο μικρά μπουκαλάκια. Το ένα με λάδι, το άλλο με κρασί. Τα άδειαζε στο νεροχύτη και τα γέμιζε με προϊόντα της νέας σοδειάς. Ήταν οι μέλλουσες χοές της. Οι προσφορές κατά την ώρα της ταφής. 

Αυτή η ίδια μακάρια γριούλα μάς είχε μάθει να μην πετάμε τη φέτα, το ψωμί με λάδι ή με ζάχαρη που μας έδινε, όταν βγαίναμε στο δρόμο για παιχνίδι. Έπρεπε, όταν χορταίναμε και δεν θέλαμε άλλο, να ανεβαίνουμε με προσοχή στη μάντρα ή στα κεραμίδια της αποθήκης και να αφήνουμε το κομμάτι το ψωμί για να το φάνε τα πετεινά του ουρανού. Πριν το ακουμπήσουμε στη μάντρα έπρεπε να το ασπαστούμε. 

Αυτές οι μικρές τελετές ευσέβειας με ακολουθούν έως σήμερα και με παρηγορούν μέσα στο χαώδη κόσμο, τον σκόρπιο, τον ανερμάτιστο που ζούμε. Ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος ηδονής, χωρίς αγάπη. Ένας κόσμος λαγνείας, χωρίς έρωτα. Έλειψε το λειτουργικό ήθος, η εκκλησιαστική ενοριακή αγαπητική σχέση, η συγγνώμη και η μετάνοια. 

Πέμπτη 4 Απριλίου 2024

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ



Γεώργιος Μπαμπινιώτης 

Αντιγράφω και προσυπογράφω ένα απόσπασμα από το σημερινό άρθρο στα Νέα τού φίλου Κώστα Γεωργουσόπουλου, ενός Έλληνα διανοούμενου που γνωρίζει την γλώσσα μας όσον ολίγοι.

 Φιλόλογος, δάσκαλος, θεατρικός κριτικός, συγγραφέας, μελετητής τής γλώσσας και τής ελληνικής παράδοσης και τού πολιτισμού γενικότερα ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μάς μιλάει για την ελληνική γλώσσα και ιδιαίτερα για το ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ τής Ελληνικής με τρόπο και περιεχόμενο που αξίζει να διαβαστεί ευρύτερα.

«Εδώ ο έλληνας μαθητής κυκλοφορεί στα ίδια τοπία, αντικρίζει τον ίδιο ορίζοντα. Μιλάει την ίδια γλώσσα. Αν όχι ως συντακτική δομή, αλλά ως λεξιλόγιο:

 Αρετή, Αμαρτία, Αγάπη, Μίσος, Ειρήνη, Πόλεμος, Ηθος, Εθος, Εθνος, Εθισμός, Αιθέρας, Αίθριο, Αιθρία.

Φανταστήκατε ποτέ, το συνειδητοποιήσατε πόσες λέξεις λέμε κάθε μέρα που έλεγε και ο Σωκράτης, ο Κολοκοτρώνης και ο Τζιμ Λόντος στην Αμερική; 

Το «Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βια μετράει τη γη», στίχοι του Διονύσιου Σολωμού του 1800 περίπου με λέξεις που θα τις βρείτε όλες και στον Ομηρο! 

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης έγραψε το υφολογικά εξοχότερο Ευαγγέλιο στα ελληνικά και από τον Ομηρο στον Αισχύλο και από τον «Ερωτόκριτο» στον Μακρυγιάννη και από τον Παράσχο στον Παλαμά και στον Τερζάκη, ένα λεξικό ελληνικής γλώσσας θα είχε λέξεις που υπάρχουν σε όλες τις γενιές ελληνικής γλωσσικής περιπέτειας λογοτεχνικής και καθημερινότητας. 

Αν θεωρείτε πως όσα γράφω είναι αυτονόητα, συνήθη, θα ισχυριστούν κάποιοι πως οι λέξεις βέβαια είναι οι ίδιες, αλλά η λειτουργία και το σημερινό νόημά τους άλλαξαν. Αλλάξω; 

Η ποινή, η τιμωρία, το έγκλημα, η αθωότητα, το πνεύμα, το νόημα, η ποίηση, το έπος, ο λυρισμός, το δίκαιο, η αδικία, η αρχή και το τέλος, η πορεία και η στάση, ο έρωτας και ο θάνατος, ο άνθρωπος και ο θεός, η γη και ο ουρανός, ο κεραυνός και η αιθρία, το πεπρωμένο και το μέλλον, το μυστήριο και το αίνιγμα, ο μύθος, ο θρύλος, ο όλεθρος, το θράσος, το κύρος, η απάτη, η λέξη και η σκέψη, το νέφος και το έρεβος, η Κόλαση και ο Παράδεισος κυκλοφορούν στον αέρα αιώνες αιώνων. 

Είναι η προίκα μας που δεν ξοδεύεται ποτέ, αφού ακόμη και στα όνειρά μας με λέξεις του Ομήρου και του Μακρυγιάννη ταξιδεύουμε.»

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/HuypigmMo8e2rU2p/
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Δευτέρα 21 Αυγούστου 2023

Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή






Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μας αφηγείται το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο για τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή το εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας που ανήκει στο Θηβαϊκό κύκλο και σύμφωνα με τις πηγές διδάχθηκε για πρώτη φορά το 425 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει το λαό της Αθήνας

Μας αποκωδικοποιεί τον μύθο του, την υπόθεση του έργου και αναλύει με τρόπο απλό και μεστό τις μοναδικές και πανανθρώπινες διαστάσεις του ήρωα και των συμπρωταγωνιστών του τονίζοντας ότι στο επίκεντρο της προβληματικής του έργου τίθεται το άτομο σε σχέση με την προσωπική του ελευθερία, την εξουσία, την κοινωνία και τη θεϊκή βούληση.

Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2023

Κώστας Γεωργουσόπουλος στο 'ΣΥΝ ΚΑΤΙ''


ΚΛΙΚ στην εικόνα για να ακούσετε το ηχητικό 


  ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ  


                                  .... τότε...


Την Πέμπτη, 22 Φεβρουαρίου 2018, και ώρα 15.30 με 17.30, καλεσμένος στην εκπομπή μας ήταν ο κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος. 

'' ΣΥΝ ΚΑΤΙ'': μια εκπομπή με τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο και τον Κωστή Σαββιδάκη. 

Κάθε Πέμπτη 15.30 με 17.30… ήμασταν -χαχαχα- κοντά σας!

                         στο TOC radio 
           στο ΘΕΑΤΡΟ των ΑΛΛΑΓΩΝ 

Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2022

Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή




Κώστας Γεωργουσόπουλος

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μας αφηγείται το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο για τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή το εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας που ανήκει στο Θηβαϊκό κύκλο και σύμφωνα με τις πηγές διδάχθηκε  για πρώτη φορά το 425 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει το λαό της Αθήνας

Μας αποκωδικοποιεί τον μύθο του, την υπόθεση του έργου και αναλύει με τρόπο απλό και μεστό τις μοναδικές και πανανθρώπινες διαστάσεις του ήρωα και των συμπρωταγωνιστών του τονίζοντας ότι  στο επίκεντρο της προβληματικής του έργου τίθεται το άτομο σε σχέση με την προσωπική του ελευθερία, την εξουσία, την κοινωνία και τη θεϊκή βούληση.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο  εικαστικό εργαστήρι της ARTe τον Ιούνιο του 2019.

Κυριακή 5 Απριλίου 2020

Το έπος της λοιμικής

Το «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου είναι οι εκατό αφηγήσεις (δέκα σε δέκα μέρες) που επινοούν έγκλειστοι Ιταλοί σε απομονωμένο πύργο, ενώ έξω μαίνεται η χολέρα


Κώστας Γεωργουσόπουλος





Δύο κατακλυσμοί αναφέρονται στη μνήμη των λαών. Και ο κατακλυσμός δεν είναι μόνο μια πλημμύρα, είναι και τα επιπλέοντα πτώματα και η μόλυνση από τη σήψη των πτωμάτων και ως εκ τούτου μια λοιμική. Η μνήμη των λαών διασώζει την πλήρη ερήμωση από τη ζωή και τη σωτηρία και την αναγέννηση της ανθρωπότητας. Το ζεύγος Δευκαλίων – Πύρρα, φεύγοντας, έριχναν πίσω τους πέτρες που γεννούσαν τους «σπαρτούς». Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται στις επτά πληγές του Φαραώ και τη σωτηρία που προσέφερε ο αιχμάλωτος εβραίος Ιωσήφ. Αλλά και ο «μύθος» της Κιβωτού είναι η διάσωση αντιπροσωπευτικής «μαγιάς» της ανθρωπότητας, αφού ο Νώε, αμαρτωλός ο ίδιος, γύρισε την πλάτη στον αμαρτωλό λαό του και εγκαινίασε μια νέα ανθρωπότητα.


Στο ινδικό έπος Μαχαμπχαράτα περιγράφεται πανδημία, όπως και στο φινλανδικό Καχεβάλα. Λαϊκές αφηγήσεις και στην Αφρική (μια από αυτές αξιοποίησε ο Χεμινγουέι) και στη Νότιο Αμερική, στα απέραντα δάση της Βραζιλίας, όπου αποδεκατίστηκαν λαοί, είναι τραυματικές εμπειρίες του πολιτισμού και, συχνά, εξαιτίας του. Στον «Οιδίποδα Τύραννο», γραμμένο και παιγμένο μέσα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, απηχούνται υφολογικά το τρομερό θανατικό που έσπειρε ο Απόλλων στην Τροία και, συνάμα, πραγματολογικά τα γεγονότα με τον λοιμό της Αττικής που καταγράφει ο Θουκυδίδης που ασθένησε. Η ευρωπαϊκή λογοτεχνία, με τρόπο συγκλονιστικό, αφηγήθηκε πανδημίες, χολέρες, πανώλες, λέπρες, ελονοσίες, φυματιώσεις, τύφους και γρίπες (η ασιατική ξεκλήρισε γενιές γενιές – η μητέρα της μητέρας μου γέννησε δώδεκα παιδιά και της πήρε η γρίπη τα έξι) και, πρόσφατα, το AIDS ερήμωσε χωριά στην Αφρική. Ολες αυτές τις εμπειρίες των λαών κατέγραψαν οι αυτόπτες μάρτυρες, καλόγεροι (στις περίφημες «θύμησες», ημερολόγια γραμμένα στα ψαλτήρια), οι ιστορικοί, οι χρονογράφοι και, βέβαια, οι πεζογράφοι και οι ποιητές, οι ζωγράφοι (ένας αριστουργηματικός πίνακας του Λούκας Γκράναχ) και τα λαϊκά τραγούδια των λαών. Ενα από τα αριστουργήματα της ελληνικής δημοτικής παράδοσης είναι του «Νεκρού αδελφού», όπου η μητέρα έχασε τους «εννιά της γιους» και ο νεκρός γιος φέρνει την ξενιτεμένη αδελφή στην έρημη μάνα.

Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019

Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή


Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μας αφηγείται το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο για τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή το εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας που ανήκει στο Θηβαϊκό κύκλο και σύμφωνα με τις πηγές διδάχθηκε  για πρώτη φορά το 425 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει το λαό της Αθήνας
Μας αποκωδικοποιεί τον μύθο του, την υπόθεση του έργου και αναλύει με τρόπο απλό και μεστό τις μοναδικές και πανανθρώπινες διαστάσεις του ήρωα και των συμπρωταγωνιστών του τονίζοντας ότι  στο επίκεντρο της προβληματικής του έργου τίθεται το άτομο σε σχέση με την προσωπική του ελευθερία, την εξουσία, την κοινωνία και τη θεϊκή βούληση.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο  εικαστικό εργαστήρι της ARTe τον Ιούνιο του 2019.

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2019

Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή



Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μας αφηγείται το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο για τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή το εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας που ανήκει στο Θηβαϊκό κύκλο και σύμφωνα με τις πηγές διδάχθηκε για πρώτη φορά το 425 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει το λαό της Αθήνας


Μας αποκωδικοποιεί τον μύθο του, την υπόθεση του έργου και αναλύει με τρόπο απλό και μεστό τις μοναδικές και πανανθρώπινες διαστάσεις του ήρωα και των συμπρωταγωνιστών του τονίζοντας ότι στο επίκεντρο της προβληματικής του έργου τίθεται το άτομο σε σχέση με την προσωπική του ελευθερία, την εξουσία, την κοινωνία και τη θεϊκή βούληση.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο εικαστικό εργαστήρι της ARTe τον Ιούνιο του 2019.

Σάββατο 25 Μαΐου 2019

«Ο πολιτισμός της σημερινής Αθήνας».


Ο δημοτικός συνδυασμός «Αθήνα για την Ελλάδα» οργάνωσε στις 16/5/2019 εκδήλωση με θέμα: 

«Ο πολιτισμός της σημερινής Αθήνας». 

Ομιλητές: Αλέξ.Ασωνίτης: συγγραφέας, Κώσ.Γεωργουσόπουλος: κριτικός θεάτρου. Συντονιστής: Γ.Καραμπελιάς: υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων. 

Στον χώρο πολιτικής και πολιτισμού «Ρήγας Βελεστινλής», Ξενοφώντος 4, Σύνταγμα, Αθήνα

Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2018

Κ. Γεωργουσόπουλος: Αισθάνομαι μεγάλη ταπείνωση και ντροπή



Προχθές, στην Ευελπίδων, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος (κέντρο) δικάστηκε για χρέη του μουσείου στο ΙΚΑ, αλλά προέκυψε ότι είχε δικαστεί ερήμην του για χρέος 80.000 ευρώ του μουσείου προς την εφορία.


Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος είναι μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων και του θεάτρου. Αυτό που έζησε προχθές στα δικαστήρια της οδού Ευελπίδων είναι μια μεγάλη ντροπή. Oχι για εκείνον, αλλά για το υπουργείο Πολιτισμού: «Ημουν οκτώ ώρες στον προθάλαμο των κελιών. Ημουν υπό κράτηση. Δικάστηκα για το Θεατρικό Μουσείο παρότι τόνιζα πως το χρέος μας είναι ό,τι μάς χρωστάει το υπουργείο Πολιτισμού», λέει ο συγγραφέας και κριτικός θεάτρου στην «Κ» και η φωνή του έχει ακόμη τη βαθιά κόπωση της μεγαλύτερης ταλαιπωρίας που έχει υποστεί μέχρι σήμερα υπό την ιδιότητα του προέδρου του Κέντρου Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικού Μουσείου (ΚΜΕΕΘ-ΘΜ).

Πέντε με έξι φορές τον χρόνο αυτός και ο ηθοποιός Γιώργος Μιχαλακόπουλος (αντιπρόεδρος του μουσείου) σύρονται στα δικαστήρια ως εξιλαστήρια θύματα των μεγάλων χρεών που έχουν συσσωρευτεί στο Θεατρικό Μουσείο, αλλά και της χρόνιας ολιγωρίας των διαφορετικών ηγεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου τα χρέη αυτά να ρυθμιστούν.

Προχθές, από το πρωί στην οδό Ευελπίδων, αρχικά δικάστηκε για χρέη του μουσείου στο ΙΚΑ, αλλά στην πορεία προέκυψε ότι είχε δικαστεί ερήμην του για χρέος 80.000 ευρώ του μουσείου προς την εφορία. «Μάλλον η κλήση εστάλη στο σπίτι όπου έμενα με τη σύζυγό μου πριν πεθάνει. Με όλα αυτά μού έχουν μπλοκάρει τους λογαριασμούς μου. Παίρνω μόνο το ακατάσχετο των 1.100 ευρώ και ακόμη πληρώνω δάνειο 600 ευρώ τον μηνα για τα νοσήλεια της συζύγου μου».

Αναρωτιέται κανείς τι συμβαίνει πια με το Θεατρικό Μουσείο, όταν η τέως υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου δήλωνε ότι δόθηκε «οριστική και συνολική λύση» για το μουσείο το οποίο θα στεγαστεί στο νεοκλασικό της οδού Σταδίου 47, περιουσία του κληροδοτήματος Αλεξάνδρου Σούτζου που παραχωρήθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη. Η αποκατάσταση και η μετατροπή του νεοκλασικού κτιρίου σε Θεατρικό Μουσείο προβλέπεται να ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με ενδιάμεσο διαχειριστικό φορέα το Εθνικό Θέατρο, στο οποίο έχουν αποδοθεί ήδη 450.000 ευρώ για να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες του Θεατρικού Μουσείου – είχε ανακοινώσει τότε το υπουργείο, όπως και ότι η πρόταση έγινε αποδεκτή από τα Δ.Σ της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, του Θεατρικού Μουσείου, της Εθνικής Πινακοθήκης και του Εθνικού Θεάτρου. Από τα χρήματα αυτά ένα ποσό δόθηκε για καθαρισμό - απολύμανση του μουσείου. Θα μπορούσε όμως οι 450.000 που δόθηκαν στον διαχειριστικό φορέα με ένα μέρος που διατέθηκαν στις επιχορηγήσεις, να λύσει μέρος του προβλήματος.

Κυριακή 19 Αυγούστου 2018

Ο ακροβολιστής

Το περίπλοκο υφάδι, ο λαβύρινθος γνώσεων, εκρήξεων και προκλήσεων της άκρως ερεθιστικής (προκλητικά και αναρχικά) γραφής του Ρένου Αποστολίδη
Του Κώστα Γεωργουσόπουλου- ΤΑ ΝΕΑ -11 Αυγούστου 2018


Το κείμενο που ακολουθεί είχε σχεδιαστεί να συμμετάσχει στον «έρανον» κειμένων που τώρα φιλοξενούνται στο αφιέρωμα του περιοδικού «Νέα Εστία» στον Ρένο Αποστολίδη, παραγγελία των φίλων γιων του Στάντη και Ηρκου. Δεν έφτασε εγκαίρως λόγω δυσεπίλυτων εμποδίων προσωπικών. Πάντως το κείμενο αυτό είναι κυρίως προσωπικό και όχι αξιολογικό. Αλλοι σημαντικοί γνώστες του έργου στο αφιέρωμα τοποθετούν τον ξεχωριστό αυτόν λογοτέχνη, μαχητή και άνθρωπο στη θέση που του πρέπει στη μεταπολεμική μας λογοτεχνία.
Εγώ γνώρισα το έργο του Ρένου έφηβος στην επαρχία όπου μεγάλωσα γιατί ο πατέρας μου, φιλόλογος, γυμνασιάρχης το 1952, στην Καλαμπάκα, ήταν συνδρομητής πολλών λογοτεχνικών περιοδικών (της «Νέας Εστίας» από το 1927!), ανάμεσα στα οποία και τα «Νέα Ελληνικά» (πρώτη περίοδο) του Ρένου Αποστολίδη. Εκεί νεαρός τότε έφηβος, «φανατικός για γράμματα», πρωτοήρθα σε επαφή με κείμενα του Νίκου Φωκά, της Μιμίκας Κρανάκη, του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Μιχάλη Κατσαρού, της Λύντιας Στεφάνου, του Αιμ. Χουρμούζιου, του Θ. Δ. Φραγκόπουλου και κυρίως την άκρως ερεθιστική (προκλητικά και αναρχικά) γραφή του Ρένου Αποστολίδη. Ομολογώ πως στο άκρως επιθετικό εκείνο περιοδικό με οδήγησε η παρουσία της Μιμίκας Κρανάκη που είχε γεννηθεί στη Λαμία, την πατρίδα μου, και ήταν ιδιαίτερη μαθήτρια του πατέρα μου πριν φύγει το 1944 με το γνωστό γαλλικό πλοίο με τόσους άλλους κυνηγημένους (ανάμεσά τους ο Καστοριάδης, ο Αξελός, ο Παπαϊωάννου, ο Νίκος Σβορώνος, ο Ξενάκης) στο Παρίσι.

Εχοντας ως εφαλτήριο τη «Νέα Εστία» από το πρώτο τεύχος της είχα έρθει σε επικοινωνία και συχνά σε ταύτιση με κείμενα των συγγραφέων του "30. Ηταν λοιπόν για μένα (και για μερικούς συμμαθητές μου με το ίδιο χούι) ένα ηχηρό χαστούκι το μένος του Ρένου για τη γενιά του "30. Βλέπαμε βέβαια πως υπήρχε μια τιμιότητα σ" αυτή του την πολεμική. Τιμούσε και το τάλαντο και το συγγραφικό ήθος των συγγραφέων εκείνης της γενιάς. Την ενημέρωσή τους στα ευρωπαϊκά πρότυπα, στη σύγχρονη γραφή που άφηνε πίσω της την παρεξηγημένη στον τόπο μας ηθογραφία. Ο Ρένος όμως δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με τη δημόσια εικόνα των συγγραφέων της γενιάς του "30, τις δημόσιες θέσεις τους, τις κριτικές τους προτιμήσεις που προωθούσαν επαναλαμβανόμενα μοντέλα γραφής και θεματογραφίας με τα σπουδαία, χωρίς αμφιβολία, έργα τους.
Εφηβος ήμουν και όπως κάθε έφηβος ήμουν επαναστατημένος και σχεδόν παρίας πολιτικά (ο πατέρας μου ήταν εξόριστος για τη συμμετοχή του στην Αντίσταση στον Εμφύλιο). Ηταν λοιπόν αναμενόμενο να προσχωρήσω, τουλάχιστον συναισθηματικά, στην αιχμηρή επιθετικότητα, συχνά την υψηλού ύφους λιβελογραφία, του Ρένου. Και δεν ήταν μόνο η θεματική των κειμένων του. Ηταν και το ύφος και το ήθος της γραφής. Αν υπάρχει κάποιο ανάλογο προηγούμενο στη νεοελληνική λογοτεχνία ήταν το ύφος, το αναρχικό και προκλητικά πολύπλοκο, του Γιάννη Σκαρίμπα, ενός συγγραφέα που ο Ρένος εκτιμούσε, αλληλογραφούσε και προέβαλλε στα περιοδικά του, όταν ο Κ. Θ. Δημαράς αποσιωπούσε τελείως την «Ιστορία της Λογοτεχνίας» του!
Νομίζω πως ο Ρένος εκτιμούσε στον Σκαρίμπα ό,τι χαρακτήριζε και τη δική του στάση στην αγορά των ιδεών εκείνες τις δύσκολες εποχές και για τις ιδέες, και για τα ήθη, και για την αισθητική. Μια κάθετη και απόλυτη άρνηση να αποδεχτούν τη νόρμα, τα στερεότυπα, την επίσημη επιδοκιμαζόμενη και βραβευόμενη ιδεολογία, άκρως μεγαλοαστική.

Σάββατο 18 Αυγούστου 2018

Περί μύθων



Γεωργουσόπουλος Κώστας


Ο Πλάτων στους «Νόμους» ορίζει την Πολιτεία ως μίμησιν της άριστης πολιτείας, της θείας, της τέλειας. Αν μεταφέρουμε τον ορισμό στα μαθηματικά, θα αντιληφθούμε πως υπάρχει ένα πεδίο τιμών που ανα-φέρονται σ" ένα πεδίο αναφοράς. Για να το κάνουμε λιανά: αν υποθέσουμε πως στην κοινωνία των ανθρώπων διαπιστώνουμε την ύπαρξη ή τη συνύπαρξη πολλών τίμιων συμπεριφορών, τότε όλες αυτές αναζητούνται σε ένα πεδίο όπου οι επιμέρους διαφοροποιήσεις τους χωνεύονται σε μια γενίκευση που έχει όλα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τιμιότητας έτσι ώστε η αναγωγή να επαληθεύει την έννοια και να την κυρώνει.
Για τη σκέψη του Πλάτωνος κάθε μίμησις, άρα κάθε έννοια στο πεδίο των τιμών, είναι απόπειρα να πληρωθεί μια βούληση που διψά να ομοιωθεί με το τέλος, τον σκοπό του αναφορικού πεδίου. Οι θρησκείες συμβολοποίησαν αυτή την αναφορά δημιουργώντας ένα πεδίο όπου προβάλλονται ως πρότυπα βίου οι άγιοι. Οι πολιτείες κατέφυγαν στους σοφούς, στους ήρωες κ.τ.λ.
Σκοπός αυτής της στήλης δεν είναι να εξαντλήσει ένα μεγάλο και πάντα ανοιχτό φιλοσοφικό πρόβλημα.
Απλώς καταφεύγει σε μερικά αυτονόητα και προσιτά για να ξανασκύψει σε οικεία για τα ενδιαφέροντά της θέματα. Αραγε τι να σημαίνει για μας σήμερα ο αριστοτελικός ορισμός της τραγωδίας που νοείται ως μίμησις πράξεως τελείας και σπουδαίας. Θυμίζω πως τέλειος είναι στην αρχική σημασία των λέξεων αυτός που κατακτά τον σκοπό του, αφού τέλος είναι ο σκοπός, ο στόχος. Σπουδαίος δε είναι εκείνος που σπεύδει προς τον σκοπό, χωρίς να παρεκκλίνει, σχεδόν ορμά προς το τέρμα με επιδίωξη να το αλώσει, να το κατακτήσει και να λυτρωθεί.
Ολα αυτά όμως με ποιο όχημα; Με ποιο μέσον;
Ο Αριστοτέλης ονομάζει τα συστατικά αυτής της οδοιπορίας προς το τέλος: Μύθος, λέξις, όψις, μέλος, ήθος, διάνοια. Και μας προειδοποιεί: ο Μύθος μέγιστον πάντων. Φτάνει μάλιστα να διαπιστώσει πως η μίμησις πράξεως μπορεί να πληρωθεί χωρίς όλα τα υπόλοιπα συστατικά, αρκεί να λειτουργήσει ο Μύθος. Γι" αυτό και σε μια αποστροφή του θεωρητικού του στοχασμού μάς βεβαιώνει πως η μίμησις είναι μίμησις πράξεων και όχι ανθρώπων. Πράγμα που σημαίνει πως μπορεί να έχω μίμησιν χωρίς ήθος, διάνοια, λέξιν, μέλος, όψιν, αλλά και χωρίς χαρακτήρες, όπως λέμε σημεία, φτάνει να έχω να αφηγηθώ, να ακουμπήσω πάνω σ" έναν Μύθο, σε μια σειρά πράξεων κατά το εικός και το αναγκαίον.

Τετάρτη 15 Αυγούστου 2018

Ο Μάνος της χαρμολύπης




Γεωργουσόπουλος Κώστας


 ΝΕΑ 4 Αυγούστου 2018 


Με τον Μάνο Ελευθερίου είμαστε σχεδόν συνομήλικοι και πρωτοσυναντηθήκαμε όταν εγώ κατέβηκα από την επαρχία μου στην Αθήνα για σπουδές. Ο Μάνος ανήκε σε μια παρέα ευαίσθητων και προβληματισμένων νέων εκείνης της πυρίκαυστης εποχής. Αφετηρία το Γυμνάσιο Χαλανδρίου. Δεν έχω την άδειά του να κοινοποιήσω τα ονόματά τους (μερικοί πλέον συνομιλούν με τον Μάνο στους χειμώνες τ" ουρανού), αλλά είναι σημαντικά πρόσωπα της πνευματικής μας αγοράς ιδεών, δικηγόροι, ποιητές, κοινωνιολόγοι, συγγραφείς επιστημονικών και ιδεολογικών δοκιμίων. Για μια περίοδο είχαν ως πνευματικό φάρο τον Μανόλη Λαμπρίδη και έχουν πλουτίσει την περιοδική μας παράδοση με την έκδοση «Σημειώσεις» που κυκλοφορούσε όποτε υπήρχε αξιόλογη ύλη που εξέφραζε τις απόψεις τους. Κατά καιρούς η ομάδα καλούσε και συζητούσε τα μεγάλα προβλήματα του ανθρώπου με τον Κορνήλιο Καστοριάδη.
Από έναν τέτοιο πυρήνα προερχόταν η προίκα του Ελευθερίου που συμπορευόταν και με την ταλαντούχα ηθοποιό και κυρίως ποιήτρια Αγγελική Ελευθερίου, μακαρίτισσα κι αυτή, που υπήρξε σύζυγος του Γιώργου Σκούρτη.
Αν αναφέρω αυτές τις συγγένειες, αίματος και πνεύματος, είναι διότι φωτίζουν μιαν ολόκληρη εποχή που δυστυχώς στα μίζερα χρόνια μας δεν βρήκε συνεχιστές. Εποχή ζυμώσεων, ανατροπών, πολιτικών και πολιτισμικών κινημάτων και θεωρητικών αλλά μορφολογικών επαναστάσεων. Εποχή του Μπρεχτ, του Σαρτρ, του Καμί, του Λακάν, του Μπαρτ, του Μπέκετ και της νέας εισβολής του Τζόις και του νεοφροϊδισμού στη ζωή του πνεύματος. Από την άλλη ο Καστοριάδης, ο Παπαϊωάννου, ο Ξενάκης, ο Αξελός, ο Σβορώνος, οι Ελληνες του Παρισιού έγιναν σηματωροί μιας γενιάς που βγαίνοντας από τον Εμφύλιο ως έφηβοι αναζητούσαν σωσίβια.
Ο Μάνος Ελευθερίου συμπλέει με τους ταλαντούχους αυτής της ευρείας παρέας. Σπούδασε θέατρο, αλλά δεν ακολούθησε το επάγγελμα. Η αγάπη του για τα κείμενα και τα πρόσωπα της ελληνικής πνευματικής διαχρονίας τον ώθησαν να γίνει εραστής και συλλέκτης σπάνιων χειρογράφων από τον Διονύσιο Σολωμό έως τους σημαντικούς συγγραφείς και επιστήμονες της σημερινής Ελλάδος. Συχνά εκλιπαρούσε από τους δημιουργούς να τον προικίσουν μ" ένα χειρόγραφο, απόσπασμα από γνωστό τους έργο. Δεν γνωρίζω πού θα διατεθεί (σε βιβλιοθήκη δημόσια, σε ίδρυμα, σε εταιρεία πνευματική) αυτό το αδιανόητα πλούσιο αρχείο. Ο συστηματικός Μάνος θα έχει ήδη μεριμνήσει. Εγώ του είχα χαρίσει τη γραφομηχανή του Γουλιέλμου Αμποτ, που με τη διαθήκη του ο σημαντικός εκείνος μυθιστοριογράφος της γενιάς του "30 μού είχε κληροδοτήσει.

Τρίτη 14 Αυγούστου 2018

Ο ακροβολιστής


Το περίπλοκο υφάδι, ο λαβύρινθος γνώσεων, εκρήξεων και προκλήσεων της άκρως ερεθιστικής (προκλητικά και αναρχικά) γραφής του Ρένου Αποστολίδη

Γεωργουσόπουλος Κώστας


11 Αυγούστου 2018 | 06:00


Το κείμενο που ακολουθεί είχε σχεδιαστεί να συμμετάσχει στον «έρανον» κειμένων που τώρα φιλοξενούνται στο αφιέρωμα του περιοδικού «Νέα Εστία» στον Ρένο Αποστολίδη, παραγγελία των φίλων γιων του Στάντη και Ηρκου. Δεν έφτασε εγκαίρως λόγω δυσεπίλυτων εμποδίων προσωπικών. Πάντως το κείμενο αυτό είναι κυρίως προσωπικό και όχι αξιολογικό. Άλλοι σημαντικοί γνώστες του έργου στο αφιέρωμα τοποθετούν τον ξεχωριστό αυτόν λογοτέχνη, μαχητή και άνθρωπο στη θέση που του πρέπει στη μεταπολεμική μας λογοτεχνία.

Εγώ γνώρισα το έργο του Ρένου έφηβος στην επαρχία όπου μεγάλωσα γιατί ο πατέρας μου, φιλόλογος, γυμνασιάρχης το 1952, στην Καλαμπάκα, ήταν συνδρομητής πολλών λογοτεχνικών περιοδικών (της «Νέας Εστίας» από το 1927!), ανάμεσα στα οποία και τα «Νέα Ελληνικά» (πρώτη περίοδο) του Ρένου Αποστολίδη. Εκεί νεαρός τότε έφηβος, «φανατικός για γράμματα», πρωτοήρθα σε επαφή με κείμενα του Νίκου Φωκά, της Μιμίκας Κρανάκη, του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Μιχάλη Κατσαρού, της Λύντιας Στεφάνου, του Αιμ. Χουρμούζιου, του Θ. Δ. Φραγκόπουλου και κυρίως την άκρως ερεθιστική (προκλητικά και αναρχικά) γραφή του Ρένου Αποστολίδη. Ομολογώ πως στο άκρως επιθετικό εκείνο περιοδικό με οδήγησε η παρουσία της Μιμίκας Κρανάκη που είχε γεννηθεί στη Λαμία, την πατρίδα μου, και ήταν ιδιαίτερη μαθήτρια του πατέρα μου πριν φύγει το 1944 με το γνωστό γαλλικό πλοίο με τόσους άλλους κυνηγημένους (ανάμεσά τους ο Καστοριάδης, ο Αξελός, ο Παπαϊωάννου, ο Νίκος Σβορώνος, ο Ξενάκης) στο Παρίσι.

Εχοντας ως εφαλτήριο τη «Νέα Εστία» από το πρώτο τεύχος της είχα έρθει σε επικοινωνία και συχνά σε ταύτιση με κείμενα των συγγραφέων του "30. Ηταν λοιπόν για μένα (και για μερικούς συμμαθητές μου με το ίδιο χούι) ένα ηχηρό χαστούκι το μένος του Ρένου για τη γενιά του "30. Βλέπαμε βέβαια πως υπήρχε μια τιμιότητα σ" αυτή του την πολεμική. Τιμούσε και το τάλαντο και το συγγραφικό ήθος των συγγραφέων εκείνης της γενιάς. Την ενημέρωσή τους στα ευρωπαϊκά πρότυπα, στη σύγχρονη γραφή που άφηνε πίσω της την παρεξηγημένη στον τόπο μας ηθογραφία. Ο Ρένος όμως δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με τη δημόσια εικόνα των συγγραφέων της γενιάς του "30, τις δημόσιες θέσεις τους, τις κριτικές τους προτιμήσεις που προωθούσαν επαναλαμβανόμενα μοντέλα γραφής και θεματογραφίας με τα σπουδαία, χωρίς αμφιβολία, έργα τους.

Τετάρτη 25 Ιουλίου 2018

Περί μύθων-Κώστας Γεωργουσόπουλος


Τι νόημα έχουν και πού σκοπεύουν οι γνωστές σήμερα απόπειρες για απομυθοποίηση και απομάγευση; Σε μια εποχή που φαίνεται κάποιοι να γοητεύονται από το θέαμα της καταστροφής και της διάλυσης, τι επιδιώκεται με το τράβηγμα του χαλιού κάτω από τα πόδια του ανθρώπου;

Περί μύθων


Ο Πλάτων στους «Νόμους» ορίζει την Πολιτεία ως μίμησιν της άριστης πολιτείας, της θείας, της τέλειας. Αν μεταφέρουμε τον ορισμό στα μαθηματικά, θα αντιληφθούμε πως υπάρχει ένα πεδίο τιμών που ανα-φέρονται σ' ένα πεδίο αναφοράς. Για να το κάνουμε λιανά: αν υποθέσουμε πως στην κοινωνία των ανθρώπων διαπιστώνουμε την ύπαρξη ή τη συνύπαρξη πολλών τίμιων συμπεριφορών, τότε όλες αυτές αναζητούνται σε ένα πεδίο όπου οι επιμέρους διαφοροποιήσεις τους χωνεύονται σε μια γενίκευση που έχει όλα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τιμιότητας έτσι ώστε η αναγωγή να επαληθεύει την έννοια και να την κυρώνει.

Για τη σκέψη του Πλάτωνος κάθε μίμησις, άρα κάθε έννοια στο πεδίο των τιμών, είναι απόπειρα να πληρωθεί μια βούληση που διψά να ομοιωθεί με το τέλος, τον σκοπό του αναφορικού πεδίου. Οι θρησκείες συμβολοποίησαν αυτή την αναφορά δημιουργώντας ένα πεδίο όπου προβάλλονται ως πρότυπα βίου οι άγιοι. Οι πολιτείες κατέφυγαν στους σοφούς, στους ήρωες κ.τ.λ.
Σκοπός αυτής της στήλης δεν είναι να εξαντλήσει ένα μεγάλο και πάντα ανοιχτό φιλοσοφικό πρόβλημα.
Απλώς καταφεύγει σε μερικά αυτονόητα και προσιτά για να ξανασκύψει σε οικεία για τα ενδιαφέροντά της θέματα. Αραγε τι να σημαίνει για μας σήμερα ο αριστοτελικός ορισμός της τραγωδίας που νοείται ως μίμησις πράξεως τελείας και σπουδαίας. Θυμίζω πως τέλειος είναι στην αρχική σημασία των λέξεων αυτός που κατακτά τον σκοπό του, αφού τέλος είναι ο σκοπός, ο στόχος. Σπουδαίος δε είναι εκείνος που σπεύδει προς τον σκοπό, χωρίς να παρεκκλίνει, σχεδόν ορμά προς το τέρμα με επιδίωξη να το αλώσει, να το κατακτήσει και να λυτρωθεί.
Ολα αυτά όμως με ποιο όχημα; Με ποιο μέσον;

Σάββατο 21 Ιουλίου 2018

«Αντιγόνη» του Σοφοκλή Αναζητώντας τις ρίζες- Κώστας Γεωργουσόπουλος

«Αντιγόνη» του Σοφοκλή

Ο μέγας εν ζωή σήμερα ευρωπαίος διανοούμενος Τζορτζ Στάινερ στο εξαντλητικό σε πλάτος και έξοχο σε βάθος πολυσέλιδο δοκίμιό του με τον τίτλο «Οι Αντιγόνες» (στα ελληνικά εκδόσεις Καλέντης) επιβεβαιώνει όσα μας εξέθεσε στους Δελφούς, στα πολύτιμα εκείνα συμπόσια για το αρχαίο δράμα που τα «έφαγε» η κρίση: πως ο ίδιος ως δυτικοευρωπαίος διανοούμενος ιδεολογικά ήταν με το μέρος του Κρέοντα, δεδομένου ότι η Δύση δημιούργησε και συντηρεί, όσο μπορεί, το Κράτος Δικαίου. Ελεγε λοιπόν ο Στάινερ πως, βεβαίως, θαύμαζε (και ζήλευε) την Αντιγόνη, αλλά δεν την καταλάβαινε. Πίσω από τη σκέψη του Στάινερ ορθώνεται η διαπίστωση του μεγάλου φιλοσόφου της Δύσης, του Εγελου, που στη «Φιλοσοφία της Ιστορίας του» και στο πρώτο κιόλας κεφάλαιο στηρίζει τη θεωρία του πως στο έργο του Σοφοκλή συγκρούονται δύο Δίκαια. Και, βεβαίως, αυτό χαρακτηρίζει το τραγικό, διότι αλλιώς θα είχαμε να κάνουμε με κάποιο αστυνομικό ή δικαστικό δράμα!! Με έναν από τους δύο αθώο ή ένοχο! Μ' αυτές και παραπλήσιες απόψεις η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή έγινε καταγωγικό κείμενο Παιδείας σ' όλη τη δυτική κουλτούρα του Διαφωτισμού. Συχνά έφτασε να χαρακτηριστεί η ηρωίδα σχεδόν χριστιανικής ηθικής πρότυπο, παραπέμποντας στους μάρτυρες και τους αγίους που θυσιάζονταν στις αρένες με τα λιοντάρια υπερασπιζόμενοι το δίκαιο του Θεού εναντίον του Ρωμαϊκού Δικαίου. Ιστορικό δυτικό ανάλογο η Ζαν Ντ' Αρκ! Πάνω σ' αυτά τα μονοπάτια το θέατρο έχει να παρατάξει δεκάδες Αντιγόνες, από τον Ανούιγ έως τον Νότη Περγιάλη, τον Μπρεχτ και τον Χέντερλιν.

Τρίτη 17 Ιουλίου 2018

Περί μύθων-Κώστας Γεωργουσόπουλος

Στις εποχές της υπαρξιακής απελπισίας οι μεγάλοι δημιουργοί επιστρέφουν στους μεγάλους Μύθους για να παρηγορηθούν ή να τους σατιρίσουν. Πίσω από τα αριστουργήματα του Σάμιουελ Μπέκετ, το «Περιμένοντας τον Γκοντό», το «Τέλος του παιχνιδιού», «Οι ευτυχισμένες μέρες», «Η μαγνητοταινία του Κραπ», υπόκειται και στα τέσσερα ο Μύθος του «Προμηθέα δεσμώτη».
Πίσω από τον «Ξένο» του Καμί ο Οιδίπους, πίσω από τον ήρωα του «Ηλίθιου» του Ντοστογιέφσκι ο Χριστός, πίσω από τον Δόκτορα Τζέκιλ και τον Μίστερ Χάιντ του Στίβενσον ο Φάουστ και ο Μεφιστοφελής.
Εδώ ας σταματήσω για να ρωτήσω, τι νόημα έχουν και που σκοπεύουν οι γνωστές σήμερα απόπειρες για απομυθοποίηση και απομάγευση; Σε μια εποχή που φαίνεται κάποιοι να γοητεύονται από το θέαμα της καταστροφής και της διάλυσης, τι επιδιώκεται με το τράβηγμα του χαλιού κάτω από τα πόδια του ανθρώπου;
Γιατί μόνο οι ανόητοι δεν μπορούν να μη βλέπουν πως η κατεδάφιση των μεγάλων Μύθων της ανθρωπότητας έφερε τα τέρατα και τις μανιακές μηχανές του σινεμά, μια νέα απάνθρωπη μυθολογία που αντί να παρηγορεί, τρομοκρατεί τις κούνιες των νηπίων.
Εγραψα κι άλλοτε πως ένας ηγούμενος σε ελληνικό μοναστήρι ξεναγώντας έλληνα θεολόγο επισήμανε ειρωνικά πως τώρα με την εκλογίκευση των πάντων και στη θεολογία ορφάνεψαν οι τοίχοι των μοναστηριών από αγίους!
Οι άνθρωποι όμως έχουν ανάγκη από Αναφορές.
Γι' αυτό και κακοπαιγμένες συχνά οι τραγωδίες γεμίζουν την Επίδαυρο, αναζητώντας τον Οιδίποδα και αλλού τον Φάουστ, τον Πέερ Γκιντ και τον Γκοντό, ακόμη και τους καουμπόηδες στην Αγρια Δύση.
Καταργώντας ή συκοφαντώντας τον Μύθο εγκαθιδρύουμε στον κόσμο το τέρας του δόκτορα Φρανκενστάιν, τον Αντι-Οιδίποδα και τον Αντι-Προμηθέα. Τον ΑΛΛΟ ΜΥΘΟ!


Περί μύθων

Τι νόημα έχουν και πού σκοπεύουν οι γνωστές σήμερα απόπειρες για απομυθοποίηση και απομάγευση; Σε μια εποχή που φαίνεται κάποιοι να γοητεύονται από το θέαμα της καταστροφής και της διάλυσης, τι επιδιώκεται με το τράβηγμα του χαλιού κάτω από τα πόδια του ανθρώπου;

  | ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 07/07/2018 08:00 |
Περί μύθων
Ο Πλάτων στους «Νόμους» ορίζει την Πολιτεία ως μίμησιν της άριστης πολιτείας, της θείας, της τέλειας. Αν μεταφέρουμε τον ορισμό στα μαθηματικά, θα αντιληφθούμε πως υπάρχει ένα πεδίο τιμών που ανα-φέρονται σ' ένα πεδίο αναφοράς. Για να το κάνουμε λιανά: αν υποθέσουμε πως στην κοινωνία των ανθρώπων διαπιστώνουμε την ύπαρξη ή τη συνύπαρξη πολλών τίμιων συμπεριφορών, τότε όλες αυτές αναζητούνται σε ένα πεδίο όπου οι επιμέρους διαφοροποιήσεις τους χωνεύονται σε μια γενίκευση που έχει όλα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τιμιότητας έτσι ώστε η αναγωγή να επαληθεύει την έννοια και να την κυρώνει.
Για τη σκέψη του Πλάτωνος κάθε μίμησις, άρα κάθε έννοια στο πεδίο των τιμών, είναι απόπειρα να πληρωθεί μια βούληση που διψά να ομοιωθεί με το τέλος, τον σκοπό του αναφορικού πεδίου. Οι θρησκείες συμβολοποίησαν αυτή την αναφορά δημιουργώντας ένα πεδίο όπου προβάλλονται ως πρότυπα βίου οι άγιοι. Οι πολιτείες κατέφυγαν στους σοφούς, στους ήρωες κ.τ.λ.
Σκοπός αυτής της στήλης δεν είναι να εξαντλήσει ένα μεγάλο και πάντα ανοιχτό φιλοσοφικό πρόβλημα.

Δευτέρα 5 Μαρτίου 2018

Γνήσια γλωσσική διαχρονία

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου  03/03/2018 / εφ. ΤΑ ΝΕΑ

Οι αποκλεισμένοι από την εγκύκλιο παιδεία στυλίστες βρήκαν καταφύγιο, όπως οι παλαιοί χριστιανοί των διωγμών, στα θέατρα και μάλιστα των νέων ελλήνων καλλιτεχνών της σκηνής

Τα παράξενα - διαχρονικά - αυτού του τόπου και των ανθρώπων, κυρίως της εξουσίας.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ανάμεσα στη γελοία εκστρατεία μας με φτυάρια και δρεπάνια να πάρουμε την Πόλη (1897) και την Επανάσταση στο Γουδί που έφερε τον Βενιζέλο για να αποπειραθεί να δημιουργήσει αστικό κράτος και να θεμελιώσει τον κοινοβουλευτισμό, δύο θλιβερά γεγονότα έδειξαν πως το μονοπάτι ήταν γεμάτο τριβόλους και αδιέξοδα: τα «Ευαγγελικά» και τα «Ορεστειακά» και τα δύο προβλήματα παιδείας, δηλαδή, κατ' εμέ τουλάχιστον, ουσιώδη προβλήματα δημοκρατίας των ιδεών και, γιατί όχι, των ηθών. Και τα δύο αυτά συντηρητικά κινήματα ήταν καθέτως αντιλαϊκά, με την έννοια ότι ως θεσμικές απαιτήσεις άφηναν στο σκοτάδι τα ευρέα λαϊκά στρώματα. Πόλεμος εναντίον της μετάφρασης στην ομιλουμένη γλώσσα της Αγίας Γραφής και πόλεμος εναντίον της μετάφρασης των κλασικών και κυρίως του αρχαίου δράματος και του αριστουργήματός του, της «Ορέστειας» του Αισχύλου, στην κατανοητή καθαρεύουσα των εφημερίδων!

Τι αντιφατικός πολιτικός αυτισμός. Αυτοί οι άνθρωποι που ασκούσαν και εκπαιδευτική και κοινωνική πολιτική κάθονταν κλαρίνο όταν οι μπάντες παιάνιζαν τον Εθνικό Υμνο σε δημοτικούς στίχους του Διονυσίου Σολωμού και οι ίδιοι καθηγητάδες του Πανεπιστημίου βράβευαν σε πανελλήνιους διαγωνισμούς Παλαμά και Βιζυηνό και Δροσίνη και ο μέγας Νικόλαος Πολίτης, γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, με εγκύκλιό του σ' όλους τους δημοδιδάσκαλους της χώρας τούς ζητούσε να συλλέγουν από τα στόμα των αγράμματων λαϊκών ανθρώπων δημοτικά τραγούδια, παροιμίες και παραδόσεις μέσα στο τότε ευρωπαϊκό και ρομαντικό κίνημα της λαογραφίας.

Την ίδια εποχή που ο Παλαμάς γράφει την «Τρισεύγενη», ο Παπαδιαμάντης γράφει τη «Φόνισσα» και ο Ξενόπουλος την «Κοντέσσα Βαλέραινα» ενώ μεταφράζει για το Βασιλικό Θέατρο σε έξοχη δημοτική τη «Μόνα Βάνα» του Μέτερλινκ.

Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2017

Όταν οι Έλληνες φαντάροι στα μετόπισθεν το 1940 έλεγαν Όχι στον δόλιο εχθρό, έλεγαν Ναι στην ιστορία τους



Του Κώστα Γεωργουσόπουλου

Στο μνήμα του μεγάλου τραγικού Αισχύλου που είχε αδελφό τον Κυναίγειρο (εκείνον που στη μάχη του Μαραθώνα όταν έφευγαν τα περσικά πλοία προσπάθησε να κρατήσει με το χέρι του ένα να μην απομακρυνθεί, κάποιος εχθρός τού το έκοψε και κείνος συνέχισε με το άλλο χέρι κι όταν κι αυτό του το έκοψαν προσπάθησε να κρατήσει το πλοίο με τα δόντια και τον αποκεφάλισαν – αλλά και ο ίδιος ο Αισχύλος ήταν οπλίτης στον Μαραθώνα και ναυμάχος στη Σαλαμίνα δέκα χρόνια αργότερα), στο μνήμα λοιπόν αυτού του τραγικού ποιητή έγραψαν πως ήταν ναυμάχος και πολέμησε μαζί με τους άλλους Ελληνες τους Πέρσες στον Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα. 
Ο Καβάφης στο ποίημά του «Νέοι της Σιδώνος» αναφέρεται στα πλούσια παιδάρια της μετά τον Αλέξανδρο εποχής που διασκεδάζουν σε «κλαμπ» της Σιδώνος, πόλης πλούσιας και έκδοτης στες ηδονές, όταν πληρώνουν έναν θεατρίνο να τους διαβάζει ερωτικά ποιήματα, εκείνος κάποια στιγμή τους απαγγέλλει το επίγραμμα στον τάφο του Αισχύλου και τα φανατικά για γράμματα εκείνα παιδάρια αγανακτούν που ο ποιητής ναυμάχος σεμνύνεται για τους αγώνες του υπέρ ελευθερίας και όχι για τον Προμηθέα, τον Αγαμέμνονα, τον Ετεοκλή, την Κλυταιμνήστρα και τους άλλους αριστουργηματικούς ήρωες των τραγωδιών του.