Ο Τζο Χιλ, ο αγαπημένος ποιητής της αμερικανικής εργατικής τάξης, θα βρει το θάνατο από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος στο προαύλιο των φυλακών της Γιούτα.
Για να μην επιχαίρουν οι λογής καθεστωτικοί κονδυλοφόροι, οι εκπρόσωποι του "αστικού" καθωσπρεπισμού.
Και να φρυάζουν οι απολογητές του ιστορικού αναθεωρητισμού επειδή αναδεικνύεται για μια ακόμα φορά πρωταγωνίστρια η Αριστερά.
Μαζί με αυτούς και ο ακροδεξιός εσμός.
Τρία βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά.
Γιατί μόνο στα παιδιά μπορούμε να αποθέσουμε τις ελπίδες μας.
Εμείς οι σακατεμένες μεταπολιτευτικές γενιές.
Γιατί πράγματι, "αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα".
Αν γλιτώσει από τη θηριώδη φαιά προπαγάνδα, την αποϊδεολογικοποίηση και τη στείρα επαφή με την Ιστορία, παλιά και πρόσφατη, που συντελούνται μέσω των ιδεολογικών μηχανισμών της παιδείας και της εκπαίδευσης.
• Στο βιβλίο του Γιώργου Κτενά ένας παππούς με τον εγγονό του θα ξεκινήσουν από του Ζωγράφου. Εκεί όπου στις 17 Νοεμβρίου 1973 σκοτώθηκε ο 5χρονος Δημήτρης Θεοδωράς, ένας από τους 24 νεκρούς του Πολυτεχνείου. Θα κάνουν μια βόλτα μέχρι το Πολυτεχνείο και πίσω πάλι, και μέσω του διαλόγου που θα αναπτυχθεί, ο παππούς θα μιλήσει στον μικρό για το τι συνέβει στη χούντα και το Πολυτεχνείο.
Με το ποίημα (παρωδία) "Εις Ανδρέαν Κάλβον" ο Κώστας Καρυωτάκης καταθέτει το θαυμασμό του προς τον ποιητή ενώ χρησιμοποιεί τους κάλβειους τρόπους για να κριτικάρει σατιρίζοντας τα πολιτικοκοινωνικά δρώμενα της δεκαετίας του '20 συνδέοντάς τα με τον προηγούμενο αιώνα του ποιητή και καταπώς φαίνεται και με τον επόμενο, αυτόν που διανύουμε...
Με το ύφος του Επτανήσιου καρμπονάρου που πέθανε σαν σήμερα, το 1869
Με τα ίδια, διαχρονικά μηνύματα...
Γιατί:
Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρὺ του φόβου αισθάνονται
ζυγὸν δουλείας ας έχωσι·
θέλει αρετὴν και τόλμην
η ἐλευθερία.
(Η πρώτη στροφή από την τέταρτη στροφή με τίτλο:"Εις Σάμον")
- Με την πεθερά μου ήμασταν φίλες, σαν μάνα με κόρη.
- Είχε την οχιά στη γλώσσα μέχρι να πεθάνει.
- Το πιο ωραίο ήταν ο ξέφλος. Φαγητά, τραγούδια, χοροί. Αξέχαστες βραδιές!
Τώρα οι νέοι δε χορεύουν, δεν τραγουδάνε με το στόμα. Άλλοι λεν τραγούδια γι' αυτούς...
- Έβαλε τα χέρια μέσα η μαμή κι ανακάτευε.
- Η μάνα φοβόταν μήπως μείνω έγκυος και μας ζητήσουν προίκα παραπάνω!
- Κάθε χρόνο που ερχόταν έπιανε και από ένα παιδί.
- Πέθανε κι η γιαγιά. Ένα χρόνο τώρα είμ' ελεύθερη.
- Γιαγιά, φέρε ένα μαξιλάρι να βάλω στο κεφάλι του μπαμπά γιατί πέθανε.
- Για την αγρότισσα, που απ' αυτήν τρώνε ψωμί, κανένας δεν ασχολείται. ..."
Η Μαρινέλλα Βλαχάκη έστησε μια σπουδαία θεατρική παράσταση βασισμένη σε επτά από τις 68 αφηγήσεις γυναικών της Ηπείρου που περιέχονται στο βιβλίο.
Κι εδώ έρχεται η Ελένη Τέγου με ένα απόλυτα ταιριαστό ποίημα:
"Mάνα αγρότισσα"
Βγαλμένο από αφηγήσεις γερόντων στο χωριό Μαυρομμάτι της Καρδίτσας, που φιλοξενεί τη σπηλιά που γεννήθηκε ο «γιος της καλογριάς», Αρχιστράτηγος του’ 21 Γεώργιος Καραϊσκάκης.
Ο Μάνος Χατζηδάκις σε ένα σχόλιό του στο Γ' Πρόγραμμα για τη Μάτση Χατζηλαζάρου:
«Σαν ήμουν πολύ νέος, τη ζούσα από μακριά. Ήταν φίλη του φίλου μου Ανδρέα Καμπά. Και ήταν απλησίαστη. Ένα αληθινό ερωτικό όνειρο, έτσι καθώς γελούσε, γέρνοντας το κεφάλι της στον ώμο του Ανδρέα. Πάντα ξεχνούσε τ᾽όνομά μου. Δεν ήμουν μέσα στην τροχιά της. Μα εγώ τη ζούσα από μακριά κι επαναλάμβανα τους στίχους της, την ώρα που επέστρεφα το βράδυ σπίτι μου...
Γεννήθηκε δεν ξέρω πού. Έζησε, όπως κι εγώ, στην Κατοχή. Κι έφυγε από την Ελλάδα, λίγο μετά το τέλος του πολέμου. Χάθηκε μες στην κατεστραμμένη Ευρώπη –τότες που η Ελλάδα ήταν Ελλάδα και η Ευρώπη, Ευρώπη. Χάθηκε… που λέει ο λόγος. Γιατί τα αληθινά κορίτσια, δεν χάνονται ποτέ. Δεν τ’ αρπάζει ο καιρός. Ξανάρχονται με τη μορφή βιβλίων, προσευχών και τραγουδιών ...
Γυναίκα αθάνατη και Μάτση των ονείρων. Σ' αναγνωρίζω ολόκληρη μες απ' αυτό το απελπισμένο κέφι σου που μ' εξοντώνει. Και τραγουδώντας τα οράματά σου, σ' ακολουθώ. Μήπως και ξαναγεννηθεί ο χρόνος που μας γέννησε, που θα τον λεν Ιούς, Μανιούς, ίσως και Άκουα Μαρίνα.»
Πρόκειται για μια αναφορά ενός αγωνιστή από την Κυπαρισσία την οποία υπέβαλε στον κυβερνήτη Καποδίστρια όταν αυτός είχε αποβιβαστεί στον Πόρο τον Ιανουάριο του 1828 και είχε εγκαταστήσει στο νησί προσωρινά την έδρα της κυβέρνησής του.
Με τρόπο περιεκτικό όσο και δραματικό περιγράφει την κατάσταση στην οποία περιέπεσε μετά τη μάχη στο Μανιάκι και παραθέτει ενδιαφέροντα στοιχεία για αυτήν.
Να σημειωθεί ότι αν και ακρωτηριασμένος κατόρθωσε να φτάσει στον Πόρο και να επιδώσει την αναφορά του προσωπικά στον κυβερνήτη.
Η αναφορά έχει ως εξής:
«Εξοχώτατε Κυβερνήτα της Ελλάδος
Ίδετε την αθλιότητα εις την οποία κατήντησα διά την πατρίδα.Αφού επολέμησα εις διάφορα μέρη της Πελοποννήσου με τα στρατεύματα τα Αρκάδια έτη πέντε, τέλος ευρέθην και εις την μάχην την γενομένην ανά μέσον Σαπρίκης και Μανιάκης ομόρων χωρίων Αρκαδίας και Νεοκάστρου, έν ή έπεσεν ο αοίδημος Γρηγόριος Δικαίος ο Φλέσσας. Έν ώ Κυβερνήτα είμεθα τρείς χιλιάδες τον αριθμόν εις την θέσιν εκείνην, Έλληνες οι περισσότεροι, ιδόντες το σμήνος των πολεμίων έφυγον, εμείναμεν επτακόσιοι περίπου στρατιώται, διήρκεσε δε η μάχη ώρας δέκα.
Έκ των επτακοσίων δε, μόλις εύρον οι πολέμιοι εξήκοντα ζωντανούς μέν, αλλά πληγωμένους απήγον εις το Νεόκαστρον, ένθα όσους έκ των εξήκοντα εγνώρισαν ότι ήσαν εκ των εν Ναυαρίνοις ηττηθέντων, τούτους ακρωτηρίασαν κατά διάφορα μέλη. Ηκρωτηρίασαν δε και εμέ κατά τους πόδας και τρόπω άσπλαχνο, ως ο μάγειρος όταν κόπτη το κρέας αλύπως όταν θέλη να κάμη λεπτόν ψητόν. Και έκτοτε άχρι του εμπρησμού του εχθρικού στόλου περιφερόμην εις Νεόκαστρον ένθα κακείτε ελεεινώς.
Αφανισθέντος δε του στόλου έγινε σύγχυσις, έλαβα καιρόν και έφυγα με αυτά τα ποδάρια. Διασωθείς δε εύρον τρία μου τέκνα αιχμαλωτισμένα, και τα άλλα εις αθλίαν κατάστασιν, ώστε οι άθλιοι παρ΄αθλιωτάτου προσδοκώσι κηδεμονίαν. Εις τοιαύτην λοιπόν κατάστασιν ευρισκόμενος προτρέχω προς Σε, τον κοινόν πατέρα, όστις ενεμπιστεύθης την ολικήν παρακαταθήκην του Έθνους, να δείξης προς την ταλαίπωρον οικογενειά μου την πατρική σου κηδεμονία, ήτις παρ΄αξίαν στερουμένη του επιούσιου άρτου επαιτεί.
Υποσημειούμαι δε με σέβας τα΄οφειλόμενον
Τη 5 Μαρτίου 1828 Ο Ευπειθής και τεθλιμμένος πολίτης
H Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τη διεύθυνση, για τελευταία φορά, του ιδρυτή της Μάνου Χατζιδάκι δίνει συναυλία διαμαρτυρίας κατά του Νεοναζισμού με έργα Βάιλ, Λιστ και Μπάρτοκ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Το πρόγραμμα της συναυλίας περιέχει ένα κείμενο - μανιφέστο του μεγάλου έλληνα συνθέτη κατά του νεοναζισμού που κατά την άποψή μου πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία όλων των βαθμίδων.
Ας το ξανα-διαβάσουμε καθώς σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, είναι επίκαιρο όσο ποτέ...
«Σκέψεις και παρατηρήσεις για το αναζωογονημένο φαινόμενο του νεοναζισμού».
Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία.
Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.
Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.
Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις».
Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.
Ποια είναι η Ρουμπίνη Λεοντάρη η οποία ανέλαβε να βγάλει το πόρισμα για τον θάνατο του Βασίλη Καλογήρου;
Είναι η ίδια ιατροδικαστής που ανέλαβε και τα υπόλοιπα θύματα του εγκλήματος των Τεμπών.
Υπήρξε υποψήφια στο κόμμα της Ντόρας Μπακογιάννη "Δημοκρατική Συμμαχία" όπως επίσης και στο ευρωψηφοδέλτιο του Γιώργου Καρατζεφέρη.
Άνθρωπος σαφώς του περιβάλλοντος Μητσοτάκη.
Α, έχει καταδικαστεί για ψευδορκία...
Καλό "μπουμπούκι"
Αναρωτιέται λοιπόν και η Μαρία Καρυστιανού:
«Τυχαίο; Τίποτα δεν είναι τυχαίο στη στοιχειωμένη υπόθεση των Τεμπών. Νομίζουν ότι είναι όλα καλά οργανωμένα. Τι δεν έχουν υπολογίσει όμως; To Μάτι του Θεού! Αυτό που τα πάντα ορά! Άτη & Ύβρις έχουν λάβει χώρα! Ακολουθούν η Νέμεσις και η Τίσις!»
Ο θάνατός του, πρελούδιο της δεκεμβριανής τραγωδίας που θα ακολουθούσε...
Ο Οδυσσέας Ελύτης αναφέρει το όνομα του Τέλλου Άγρα δίπλα σε αυτό του Κώστα Καρυωτάκη στο βιβλίο του με τίτλο:"Ανοιχτά Χαρτιά" για να καταδείξει τις διαφορές της δικής του ποιητικής γενιάς με την προηγούμενη που εκπροσωπούν κατ' αυτόν οι δύο προαναφερθέντες.
Γεγονός ιδιαίτερα τιμητικό για τον αδικοχαμένο και μάλλον παραγνωρισμένο Τέλλο Άγρα.
Και βέβαια, οι ενδυματολογικές αναφορές δεν έχουν να κάνουν με αυτό καθ'εαυτό το ένδυμα παρά με ό,τι μεταφορικά υπονοούν για τις αντίστοιχες ποιητικές φόρμες.
"Να κάτι που δεν αποτελούσε δυσαρμονία με τα λευκά, ανοιχτά πουκάμισα που αρχίσαμε τα χρόνια εκείνα οι πιο τολμηρό να φοράμε. Κι ο Άγρας, ο Καρυωτάκης, αυτοί φορούσανε ακόμη διπλά γιλέκα και κολάρα σκληρά"
ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ (Το χρονικό μιας δεκαετίας)
Εμείς γνωρίσαμε τον ποιητή από τα Αναγνωστικά και τα Ανθολόγια των μαθητικών χρόνων με την οικειότητα και τη γαλήνη που μας πρόσφεραν οι στίχοι του.
Και από κάποιες μελοποιήσεις σαν κι αυτή του σπουδαίου Γιάννη Σπανού από τη Β' Ανθολογία του.
Μια ιστορία από τις χιλιάδες που έλαβαν χώρα κατά το διάστημα της Κατοχής η οποία καταδεικνύει την τραγικά αντιφατική μοίρα αυτού του λαού.Την ίδια περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας διαδραματιζόταν το Έπος της Εθνικής Αντίστασης, μαύρες σελίδες γράφονταν από ένα τμήμα του ίδιου λαού που είχε επιλέξει το δρόμο της υποτέλειας,του δωσιλογισμού και της ταπείνωσης.
Σαν σήμερα στις 4 Νοεμβρίου 1943 εκτελέστηκε ο Δημήτριος ή Μήτσος Γιαννακόπουλος από απόσπασμα μελών του ΕΔΕΣ που έφεραν όμως διακριτικά του ΕΛΑΣ.
Ο Γιαννακόπουλος ήταν δικηγόρος και στέλεχος του ΕΔΕΣ Αθηνών. Συνάμα ήταν εκδότης της εφημερίδας "Νέα Ζωή" και διευθυντής της "Δημοκρατικής Σημαίας", κατοχικών φύλλων που κυκλοφορούσαν παράνομα.
Ο ΕΔΕΣ Αθηνών, του οποίου όπως είπαμε ήταν ηγετικό στέλεχος, είχε διασπαστεί. Το ένα του τμήμα συνεργαζόταν στενά με τις κατοχικές αρχές και τα τάγματα ασφαλείας. Το άλλο υπερασπιζόταν σθεναρά τη συνεργασία με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ.
Στα πλαίσια της σύγκρουσης αυτής κυκλοφόρησε λίστα προγραφών με τα ονόματα εκείνων των μελών του ΕΔΕΣ που είχαν επιλέξει την αγωνιστική κατεύθυνση. Σ' αυτήν εκτός από το Γιαννακόπουλο συμπεριλαμβάνονταν και άλλοι αγωνιστές όπως οι Δέπος, Λίτινας κ.α.
Για μας, τα παιδιά της υπαίθρου της δεκαετίας του '50
Τότε που με μια φέτα ψωμί σκέτη πολλές φορές ή πάνω της λίγη ζάχαρη, λάδι, πελτέ ή πετιμέζι και με φτερά στα πόδια, τρέχαμε για παιχνίδι, για το όνειρο , για μια φέτα ουρανό...
Α, και κείνο τα χάσικο ψωμί, το ψωμί της πόλης, με πόση λαχτάρα το γευόμασταν
Έπρεπε να περάσουν χρόνια για να αντιληφθούμε το μεγαλείο και τη μοναδικότητα ενός χωριάτικου καρβελιού!
«Μολύβι στο ψωμί»
«ψωμί γλυκό ψωμί, ψωμί πικρό, της κοινωνίας και του έγκλειστου, ψωμί της μάνας μου και του πατέρα, ψωμί της γης, ξεροκόμματο, με κλαρίνα ή σαξόφωνο μόνο, ψωμί της εξορίας και του τόπου σου, του πεινασμένου και του αχόρταγου ψωμί, ψωμί του μωρού και του άδικου, ψωμί συλλαβισμένο, εφτάζυμο, του νεκρού και του γενναίου, σταφιδόψωμο, ψωμί χλέμπα, ψωμί ναν, μοιρασμένο στα τέσσερα ψωμί, ψωμί αντίδωρο, αληθινό ψωμί, ψωμί των παραμυθιών, άσπρο και μαύρο, μουσκεμένο ψωμί και ξερό, κουλούρα του γάμου, πρόσφορο, του μάγερα ψωμί, ψωμάκι, της αδελφής μου, των αγγέλων άρτος, επιούσιος, ψωμί από σιτάρι και από καλαμπόκι, ψωμί ρύζι, νότες ψωμιού τεμαχισμένου, ψωμί του φαγητού, ψωμί με βούτυρο, ψωμί κι ελιά, ψωμί κι αλάτι, ψωμί των λέξεων, ψωμί των καλών και κακών ποιητών, κι αυτών που από τις λέξεις βγάζουν το ψωμί τους, ειρωνικό ψωμί, ψωμί του έρωτα και των σπασμών στου δίκλινου ύπνου τα κοφτερά δοντάκια, άπληστο ψωμί, μουχλιασμένο στο καλάθι, ψωμί του χειμώνα, ψωμί γεμάτο καλοκαίρι, φλογισμένα απ’ το ψωμί χείλη, α, προδομένο ψωμί, καθημερινό, του άχρηστου φούρναρη του λαοπλάνου, ψωμί»
