Η ηθική νομιμοποίηση όρος για την πολιτική ηγεμονία

ΚΛΙΚ εδώ η στην εικόνα για να διαβάσετε...

Γεωγραφία, Ιστορία και Πολιτισμός ως ορίζουσες της σκέψης του Γκράμσι

ΚΛΙΚ εδώ η στην εικόνα για να διαβάσετε...

Σ' ευχαριστούμε Antonio, για ό,τι έκανες, είπες, έγραψες...

Σχολιάζει ο Νίκος Κλειτσίκας

Γεννήθηκε στην Άλες, ένα μικρό χωριό
στην επαρχία του Οριστάνο της Σαρδηνίας,
στις 22 Γενάρη 1891...

«Το σημείο εκκίνησης είναι "εθνικό"

κι απ' αυτό το σημείο εκκίνησης

πρέπει να λάβεις τις αποφάσεις των κινήσεων»

Antonio Gramsci

Antonio Gramsci... από τις ελάχιστες φωτογραφίες του σε μικρή ηλικία.

Πριν από 130 χρόνια, σαν σήμερα (22 Γενάρη 1891 – 27 Απρίλη 1937), γεννήθηκε ο μεγάλος Ευρωπαίος μαρξιστής διανοητής, τον οποίο επικαλείται χωρίς ίχνος ντροπής η κοσμοπολίτικη "αριστερά" στην υπηρεσία των τραπεζιτών, η λεγόμενη "ευρωπαϊκή αριστερά της εποχής μας". Χωρίς κανένα ίχνος ντροπής για τη διαστρέβλωση, παραχάραξη, αποσιώπηση των ιδεολογικών και πολιτικών παρακαταθηκών του. Γεγονός που δεν είναι πλέον καθόλου παράδοξο, αφού αυτή η "αριστερά" είναι σήμερα το καλύτερο όπλο εξαπάτησης των λαών και των εργαζομένων.

Στη μνήμη αυτού του μεγάλου διανοητή, δημοσιοποιούμε ένα ανέκδοτο στην Ελλάδα κείμενο του, που μας αποκαλύπτει τη στάση ζωής του μεγάλου διανοητή, από την μικρή ηλικία. Είναι μια έκθεση που έγραψε στο σχολείο του, στη μικρή κοινότητα Γκιλάρτζα της επαρχίας Οριστάνο και το θέμα που ο δάσκαλος έδωσε στους μικρούς μαθητές του της 5ης Δημοτικού, ήταν το εξής: "Εάν ένας από τους εύπορους και πολύ έξυπνους συμμαθητές σας είχε εκφράσει την πρόθεση να εγκαταλείψει τις σπουδές, τι θα του απαντούσατε;".

«Γκιλάρτζα, 15 Ιούλη 1903

Αγαπητέ φίλε,
Πριν από λίγο έλαβα την αγαπημένη σου επιστολή και χαίρομαι πολύ που ξέρω ότι είσαι καλά στην υγεία σου. Μόνο ένα σημείο με εκπλήσσει για σένα. Μου γράφεις ότι δεν θα συνεχίσεις πλέον τις σπουδές σου, επειδή έχετε βαρεθεί. Πώς, εσύ που είσαι τόσο έξυπνος και που ευτυχώς, δόξα το Θεό, δεν σου λείπουν τα απαραίτητα αναγκαία, εσύ να θέλεις να εγκαταλείψεις τις σπουδές σου;

Μου λες να κάνω το ίδιο, γιατί είναι πολύ καλύτερα να τρέχεις στα χωράφια, να πηγαίνεις σε χορούς και σε δημόσιες εκδηλώσεις, παρά να κλείνεις τον εαυτό σου για τέσσερις ώρες την ημέρα σε ένα δωμάτιο, με τον δάσκαλο που πάντα μας λέει να μελετάμε γιατί διαφορετικά θα παραμείνουμε κολοκύθες.

Αλλά εγώ, αγαπητέ μου φίλε, δεν θα μπορέσω ποτέ να εγκαταλείψω τις σπουδές μου, που είναι η μόνη μου ελπίδα να ζήσω έντιμα όταν θα γίνω ενήλικας, γιατί όπως γνωρίζεις, η οικογένειά μου δεν είναι πλούσια και δεν τυγχάνει να έχει περιουσία.

Πόσα φτωχά παιδιά σε ζηλεύουν, εκείνα που θα ήθελαν να μελετήσουν, αλλά στα οποία ο Θεός δεν έχει δώσει ό,τι είναι απαραίτητο κι αναγκαίο, όχι μόνο για να μελετήσουν, αλλά πολλές φορές, ούτε καν να ξεγελάσουν την πείνα τους.

Εγώ τα βλέπω από το παράθυρό μου, με τι μάτια βλέπουν τα παιδιά που περνούν με τη τσάντα πάνω από τον ώμο τους, ενώ εκείνα δεν μπορούν να πάνε παρά μόνο στο νυχτερινό σχολείο. 

Εσύ λες πως είσαι πλούσιος, ότι δεν θα χρειαστείς σπουδές για να ζήσεις, αλλά κράτα την παροιμία “Αργία μήτηρ πάσης κακίας”.

Όποιος δεν σπουδάζει στη μικρή ηλικία θα το μετανιώσει πικρά στα γεράματα. Μια αντιστροφή της τύχης, ένας καυγάς που θα χαθεί, μπορεί να οδηγήσει τους πλουσιότερους ανθρώπους στη δυστυχία. Θυμάσαι τον κύριο Φραντζέσκο, που ήταν ο γιος μιας αρκετά πλούσιας οικογένειας, πέρασε μια λαμπρά τα νιάτα του, πήγαινε στα θέατρα, στις χαρτοπαιχτικές λέσχες [τζόγο] και κατέληξε εντελώς κατεστραμμένος, και τώρα κάνει τον γραμματέα για έναν δικηγόρο, που του δίνει εξήντα λιρέτες το μήνα, ίσα να ψευτοζεί.

Αυτά τα παραδείγματα πρέπει να είναι αρκετά για να σε αποτρέψουν από αυτό σου το σκοπό.

Επέστρεψε στις σπουδές σου αγαπητέ Τζιοβάνι, και εκεί θα βρεις εκεί όλα τα δυνατά αγαθά που υπάρχουν.

Μην πληγωθείς αφού σου μιλώ με το χέρι στην καρδιά, γιατί σ' αγαπώ, και συνηθίζω να λέω τα πάντα καταπρόσωπο, χωρίς να σε κολακεύω όπως πολλοί.

Γεια σου, χαιρέτα μου τους γονείς σου, σε φιλώ

Ο αφοσιωμένος στοργικός σου φίλος Αντόνιο

Antonio Gramsci»

* σε μετάφραση του σχολιαστή

Στη Μόσχα το 1922...

Νέα Δεξιά: Ιδεολογική μετατόπιση από τον φυλετισμό στον πολιτισμό

Μελάς Κώστας

19 Νοεμβρίου 2020

2077

Έχει γίνει της μόδας διανοούμενοι από τη λεγόμενη Νέα Δεξιά, ή ακριβέστερα τη νέα ριζοσπαστική Ακροδεξιά, να επικαλούνται τον Αντόνιο Γκράμσι. Οι θεωρητικές  κατηγορίες που χρησιμοποιεί ο Ιταλός μαρξιστής για να περιγράψει και ερμηνεύσει την πραγματικότητα, όμως, πόρρω απέχουν από τις αντίστοιχες που χρησιμοποιούν οι ακροδεξιοί. Όμως, αυτή η προσέγγιση, απλά δείχνει σε θεωρητικό επίπεδο, τις υπάρχουσες διαφορές μεταξύ των δύο σκέψεων.

Επιστημολογικά μιλώντας, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ενασχόληση με το πόσο η  κάθε άποψη αντιστοιχεί πλησιέστερα στη σημερινή πραγματικότητα της πλανητικής μαζικοδημοκρατίας. Δηλαδή, κατά πόσο κάθε θεωρητική άποψη εμπεριέχει μια αυξανόμενη θετική ευρετική στα περίπλοκα προβλήματα των σημερινών κοινωνιών. Όλα αυτά, όμως, είναι ζητήματα που δεν έχουν θέση στο παρόν άρθρο. Αφορούν στη θεωρία.

Εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι στην πολιτική και όχι στη θεωρία, και ειδικά στην εξαγωγή συμπερασμάτων για την πολιτική πρακτική, τα πράγματα αλλάζουν. Τις περισσότερες φορές, κλεμμένες απόψεις, με αρχικά ελάχιστη θεωρητική επεξεργασία και ελάχιστο θεωρητικό έρεισμα, είναι ικανές να τεθούν στην υπηρεσία πολιτικής στόχευσης. Και στην πορεία, ενδυόμενες θεωρητική στοιχειοθέτηση, να αποκτήσουν το απαραίτητο βάρος στη διαμάχη των ιδεών.

Κατάσταση ηγεμονίας

Ο Αλαίν Ντε Μπενουά (Alain de Benoist) έχει "κλέψει" από την γκραμσιανή προβληματική την άποψη ότι προκειμένου να ηγεμονεύσει ένας ιδεολογικός-πολιτικός χώρος στην κοινωνία απαραιτήτως απαιτείται η πολιτιστική του επικράτηση. Γνωρίζουμε ότι ο Γκράμσι διαχωρίζει την κυριαρχία (dominio), ασκούμενη κυρίως με βίαια μέσα, από τη διεύθυνση-καθοδήγηση (direzione), η οποία ασκείται μέσω των  ιδεολογικών μηχανισμών. Η αρμονική σύζευξη των δύο αυτών διαδικασιών εγγυάται την κατάσταση ηγεμονίας του Ηγέτη-Κυρίαρχου.

Η δεκαετία του 1960 και 1970 ήταν πέτρινα χρόνια για τη γαλλική Ακροδεξιά. Την περίοδο εκείνη, η συντηρητική Δεξιά, υπό την ηγεσία του Ντε Γκωλ, του Πομπιντού και του Ντ’ Εσταίν, γνώριζε συνεχείς εκλογικές επιτυχίες επί 23 συναπτά έτη. Κρατούσε έτσι τους πολιτικούς της άκρας Δεξιάς στο περιθώριο. Παραδόξως, ωστόσο, την ίδια περίοδο η Αριστερά κυριαρχούσε στη Γαλλία πολιτιστικά και πνευματικά.

Για να ανατρέψει την πολιτισμική ηγεμονία της Αριστεράς, ο Ντε Μπενουά και οι οπαδοί του (μέσω της οργάνωσης Groupement de Recherches et d’ Etudes pour une Civilisation Europeene-GRECE που ιδρύθηκε το 1968) άρχισαν γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1970 να διατυπώνουν ένα νέο πρόγραμμα με βάση έναν "Γκραμσισμό της Δεξιάς". Έτσι βάφτισε ο Ντε Μπενουά τη στρατηγική του για την ανατροπή της πολιτισμικής κυριαρχίας της Αριστεράς και την επικράτηση δεξιών ιδεών και θεματικών.

Αυτός ο πολιτιστικός και πολιτικός αγώνας θα προετοίμαζε το έδαφος για την πολιτική κυριαρχία της Ακροδεξιάς. Η μεγάλη καινοτομία της GRECE ήταν ότι έλαβε σοβαρά υπόψη τα ζητήματα του πολιτισμού από τη σκοπιά της Δεξιάς. Η πολιτική Δεξιά είχε παραχωρήσει το πνευματικό-πολιτιστικό πεδίο στη μαρξιστική Αριστερά, ενώ τα ριζοσπαστικά εθνικιστικά κινήματα (η άκρα Δεξιά) επιδίδονταν σ’ έναν αντιδιανοητικό ακτιβισμό.

Πριν 83 χρόνια έφυγε ο Antonio Gramsci, που διαστρεβλώνει μέχρι σήμερα η υποταγμένη ιμπεριαλιστική "αριστερά"...

Του Νίκου Κλειτσίκα   

Η Αριστερά δεν αρκεί να επικαλείται την αρετή,

οφείλει να είναι ενάρετη η ίδια•

δεν αρκεί να στηλιτεύει το κακό,

πρέπει η ίδια να το τιμωρεί παραδειγματικά...

Ήταν 04:10 το πρωί 27 Απρίλη 1937, όταν ο Antonio Gramsci σταμάτησε να αναπνέει. Το τέταρτο από τα επτά παιδιά του Francesco Gramsci και της Giuseppina Marcias, ο Αντόνιο -Νίνο, όπως τον έλεγαν στην οικογένεια- γεννήθηκε στην Ales, στην επαρχία του Κάλιαρι της Σαρδηνίας, στις 22 Ιανουαρίου 1891.
«Πάντα τον φρόντιζα [...] προσπαθώντας να μπορέσει ν' αποκαταστήσει τεχνητά την αναπνοή του όταν φαινόταν πως ήθελε να σταματήσει. Αλλά μετά ήρθε μια τελευταία θορυβώδης ανάσα κι η σιωπή ήρθε χωρίς θεραπεία»... σημειώνει η Tatiana Schucht -κουνιάδα του Gramsci- στις 12 Μάη 1937, στην επιστολή της προς τον Piero Sraffa {παγκοσμίου φήμης Ιταλός οικονομολόγος, προσωπικός φίλος του Gramsci και του Keynes, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όπου προσκλήθηκε για να μην συλληφθεί από τους φασίστες το Μάη του 1927 κι έμεινε εκεί για πάντα, λίγο πριν την έκδοση του φασιστικού "νόμου για την υπεράσπιση του κράτους"}.

A. Gramsci: Το σημείο εκκίνησης είναι "εθνικό" κι απ' αυτό το σημείο εκκίνησης πρέπει να λάβεις τις αποφάσεις των κινήσεων...

ΑΠΟ ΤΟ "PRESS-GR" Σχολιάζει ο Νίκος Κλειτσίκας

«Είναι απαραίτητο να τραβήξετε βίαια την προσοχή σας στο παρόν,

έτσι ακριβώς όπως είναι, αν θέλετε να το μετασχηματίσετε.

Απαισιοδοξία της νοημοσύνης, αισιοδοξία της θέλησης»

Αντόνιο Γκράμσι, γεννήθηκε στις 22 Γενάρη 1891

Σήμερα θυμόμαστε τη γέννηση του μεγάλου διανοητή Antonio Gramsci.
Σήμερα πολλοί θα αναφερθούν και θα γράψουν αποσπάσματα της σκέψης του από τα βιβλία ή τα άρθρα του στην "L'Ordine Nuovo" (Η Νέα Τάξη), τη εβδομαδιαία κομουνιστική εφημερίδα που ιδρύθηκε την 1η Μάη του 1919, λίγους μήνες μετά την ίδρυση του Κομουνιστικού Κόμματος Ιταλίας [Βλέπε σε: Από το Λιβόρνο (1921)... στις Σαρδέλες (2020)...].
Σήμερα θα σημειώσουμε, θα εμπνευστούμε μπορούμε να πούμε, από ένα από τα γράμματα του που έγραψε μέσα από τη... φυλακή.
Το γράμμα στη μάνα του, την Peppina Marcias, που έγραψε στις 20 Νοέμβρη 1926.
«Αγαπητή μαμά, σε σκεφτόμουν πολύ αυτές τις μέρες. Σκέφτηκα τους νέους πόνους που ήμουν έτοιμος να σου δώσω, στην ηλικία σου και μετά από όλα τα δεινά που πέρασες. Το να ξέρω πως δυνατή κι υπομονετική στα βάσανα που πέρασες, θα είναι ένας λόγος δύναμης και για μένα.
Είμαι ήσυχος και ήρεμος.
Ηθικά ήμουν προετοιμασμένος για όλα. Καθησύχασε τους πάντες: πες σ' όλους πως δεν πρέπει να ντρέπονται για μένα και πρέπει να είναι πρέπει να είναι ανώτεροι από τη στενή και ασήμαντη ηθική των επαρχιών»

«Το σημείο εκκίνησης είναι "εθνικό"

κι απ' αυτό το σημείο εκκίνησης

πρέπει να λάβεις τις αποφάσεις των κινήσεων»

Antonio Gramsci 

"Quaderni del carcere" (Τετράδια της φυλακής), σελ. 1729

«Η αλήθεια είναι πάντα επαναστατική»

Antonio Gramsci

► “Μισώ τις Πρωτοχρονιές”… Ειδικά αυτή του 2020...

O Μάριος Πλωρίτης γράφει “για τον Γκράμσι”

Σαν σήμερα, 22 Ιανουαρίου 1891, γεννήθηκε ο Ιταλός φιλόσοφος, συγγραφέας, πολιτικός και πολιτικός επιστήμονας Αντόνιο Γκράμσι (Antonio Gramsci)

«Το καθετί είναι πολιτικό…» Αντόνιο Γκράμσι

ΠΡΕΠΕΙ να εμποδίσουμε αυτό το μυαλό να λειτουργεί, για είκοσι χρόνια», ρέκαξε ο εισαγγελέας-φερέφωνο του φασισμού. Και οι δικαστές – πειθήνιοι δήμιοι της τυραννίας, καταδίκασαν σε είκοσι χρόνια φυλάκιση τη σκέψη του Antonio Gramsci, που τόσο τρόμαζε τους μελανοχίτωνες «αγγέλους» του ερέβους.

Μέθοδος «κλασική» και πανάρχαιη: μη μπορώντας να πολεμήσουν τη Σκέψη με την (ανύπαρκτη) σκέψη-τους, προσπαθούν να τη φιμώσουν ή να την εξοντώσουν. Η εκδικητική ειρωνεία (το ίδιο «κλασική») είναι πως η σκέψη επιζεί πολύ πέρα απ’ το αιχμάλωτο σώμα. Και, στην περίπτωση του Gramsci, η σκέψη του -όχι 20, αλλά 50 χρόνια μετά την καταδίκη-του, 40 χρόνια μετά το θάνατό-του- απλώνει όλο και πιο πολύ την αχτινοβολία-της, και δίνει όλο και μεγαλύτερο «μέγεθος» στο καχεκτικό σώμα που την στέγαζε.

Πολύ περισσότερο: έγινε ένας απ’ τους κορυφαίους ο δ η γ ο ύ ς της σοσιαλιστικής θεωρίας και πράξης, όχι μόνο στην ιταλική πατρίδα-του, αλλά και  στον κόσμο ολόκληρο.

ΑΠΟ κατεστραμμένη μικροαστική οικογένεια της Σαρδηνίας, ο Gramsci (που γεννήθηκε το 1891) αναγκάστηκε να δουλέψει στα 11 κιόλας χρόνια-του, μ’ όλο που ήταν αδύναμος και φιλάσθενος. Στα 13-του, θα πάρει την πρώτη γεύση της «κρατικής βίας»: όταν ο στρατός θα κυκλώσει και θα πυροβολήσει τους ανθρακωρύχους της Σαρδηνίας… Ενα χρόνο αργότερα, καταφέρνει να ξαναρχίσει τις σπουδές-του, που θα τις συνεχίσει, «πεινώντας και κρυώνοντας», στη Φιλοσοφική Σχολή του Τουρίνου (1911). Εκεί, θα γνωρίσει τον Togliatti και τον Tasca, και θα προσχωρήσει στο Σοσιαλιστικό Κόμμα (1914).

Η έξοδος της Ιταλίας στον πόλεμο, τον άλλο χρόνο, θα σημειώσει και γι’ αυτόν την αποφασιστική στροφή. Ο Gramsci παρατάει τις σπουδές-του, συνεργάζεται σε σοσιαλιστικά έντυπα, παίρνει μέρος στις εξεγέρσεις των Τουρινέζων κατά του πολέμου και της πείνας, ιδρύει (Μάης 1919) μαζί με τον Togliatti, τον Tasca και τον Tenacini, το εβδομαδιαίο περιοδικό «Καινούρια Τάξη» (Ordine nuovo -τίτλος που θα υπεξαιρέσουν, μισόν αιώνα αργότερα, οι νεοφασίστες για να υπηρετήσουν ό,τι αυτός τόσο ακαταπόνητα είχε πολεμήσει…). Κι όταν οι Σοσιαλιστές «διασπώνται» και δημιουργείται το Κ.Κ.1. (21.1.1921), ο Gramsci θα είναι από τα πρώτα στελέχη του καινούριου κόμματος.

Αλλά η αντεπίθεση της αντίδρασης είχε αρχίσει κιόλας, με τις πρώτες βίαιες «εξορμήσεις» του νεογέννητου φασισμού. Πριν περάσουν δυό χρόνια, ο Mussolini θα κάνει τη θεατρινίστικη «Πορεία προς τη Ρώμη» (28.10.1922), θ’ αναρριχηθεί στην πρωθυπουργία και θα εξαπολύσει τις ορδές-του εναντίον κάθε «αντιπολιτευόμενου», με αποκορύφωμα τη δολοφονία του σοσιαλιστή βουλευτή Matteotti (10.6.1924).

Η Λεπέν διαβάζει Αντόνιο Γκράμσι! - Του Δημήτρη Δεληολάνη

 

Ογδόντα δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Αντόνιο Γκράμσι είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής στην Ευρώπη της κρίσης σε μια απροσδόκητη σκηνή. Αναμενόμενο, ίσως, να τον επικαλούνται συστηματικά οι Ποδέμος και η μετα-μαρξίστρια φιλόσοφος της πολιτικής Σαντάλ Μουφ (ενέπνευσε μεγάλο μέρος της θεωρητικής υπόστασης των Ποδέμος), ή ο γνωστός Ιταλός ελληνιστής Λουτσάνο Κάνφορα, κυρίως όταν ενθυμείται την κρυφή διένεξή του με τον τότε ανερχόμενο σταλινισμό εντός του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας.

Παράδοξο, όμως, να ακούμε για τον Γκράμσι από το περιβάλλον της Μαρίν Λεπέν. Βεβαίως, οι αναφορές έχουν υποστεί και την απαραίτητη κατεργασία: αποσπάσματα αποκομμένα από το σύνολο του έργου του, ώστε κάποιες θεμελιώδεις έννοιες του συνιδρυτή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας να χάνουν την αρχική σημασία τους και να λειτουργούν υποστηρικτικά προς τις λαϊκίστικες ακροδεξιές πολιτικές του Εθνικού Μετώπου.

Το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής Δεξιάς, εδώ και δεκαετίες, ασπάστηκε το νεοφιλελευθερισμό. Ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός και οι μορφές του Χίτλερ και του Μουσολίνι δεν συγκινούν παρά μόνον μια ισχνή μειοψηφία, ενώ η αναβίωση του ψυχροπολεμικού αντικομμουνισμού μόνον στην Ελλάδα χρησιμοποιείται ως εργαλείο στην πολιτική αντιπαράθεση.

Ο Γκράμσι προσφέρεται προς εκμετάλλευση. Υπήρξε μάρτυρας του φασισμού, δεν ταυτίστηκε ποτέ με τον σταλινισμό, προώθησε την κριτική θεώρηση του Μαρξ, έδωσε έμφαση στην εθνική ταυτότητα των λαών. Κυρίως, όμως, ελάχιστοι δεξιοί τον έχουν διαβάσει. Πολύ βολικό: Πόσοι από αυτούς θα αντιληφθούν ότι ακούν για κάποιον, ο οποίος εμφανίζεται να υποστηρίζει ακριβώς το αντίθετο από ό,τι έπραξε και έγραψε εν ζωή;

Η Λεπέν διαβάζει Γκράμσι μέσω Μπενουά

Η ηθική νομιμοποίηση όρος για την πολιτική ηγεμονία

του Λουκά Αξελού  – 

Θεοί μέν γάρ μελλόντων, ἄνθρωποι δέ γιγνομένων, σοφοί δέ προσιόντων αἰσθάνονται.

                                                                                                              Φιλόστρατος

Μπορούσε η υπαρκτή Αριστερά να αναδειχθεί σε ηγεμονική/ηγεμονεύουσα δύναμη; Το ερώτημα σήμερα είναι απαντημένο από τα γεγονότα, αλλά το είχα θέσει από το 2012, μετά την αναγόρευση του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση. Είχα, μάλιστα, από τότε σταθεί σε κάποιες επισημάνσεις του Αντόνιο Γκράμσι, θεωρώντας ότι εκείνη η πολιτική συγκυρία τις καθιστούσε επίκαιρες με τρόπο δραματικό.

Ο Γκράμσι, ως γνωστόν, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού του βίου έγκλειστος. Σε αυτό το μακρύ ταξίδι του μέσα στις φασιστικές φυλακές, είχε μία μοναδική πολυτέλεια: τον χρόνο να στοχαστεί και να επαναστοχαστεί πάνω στα ερωτήματα που έθετε η ήττα της καθόλου Αριστεράς από τον φασισμό και να συνειδητοποιήσει τα όρια ενός coup d’ état (πραξικοπήματος) ακόμα κι όταν αυτό έχει αριστερό πρόσημο.

Ήταν αυτό που βαθύτατα τον προβλημάτισε και που τον οδήγησε ύστερα από βασανιστικές διανοητικές διαδρομές να θέσει ένα κεντρικό ζήτημα που δεν το έθεσε κανένας άλλος ηγέτης της Αριστεράς με τους ίδιους όρους και την ίδια καθαρότητα. Ο Γκράμσι, με τον ιδιότυπο δικό του τρόπο, έκανε σαφές ότι οι μητροπολιτικές κοινωνίες, ως κατεξοχήν πολύπλοκες, δεν μπορούν να ανατραπούν με «απλή έφοδο στην εξουσία».

Μας δίδαξε, δηλαδή, ότι δεν μπορείς να κάνεις μίαν υπέρβαση του υπάρχοντος εάν τυχόν δεν συνειδητοποιήσεις πόσο πολύπλοκο είναι. Εάν δεν συνειδητοποιήσεις πόσο τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά, πόσο πανούργος, πόσο επιτήδειος και πάνοπλος είναι ο αντίπαλος. Ως εκ τούτου, η απλή «έφοδος στα Χειμερινά Ανάκτορα», ακόμα και όταν μπορεί να γίνει, είναι ανεπαρκής. Αυτά δεν είναι εκ των υστέρων σκέψεις. Είναι σκέψεις του 2012.

Από τον Καντ στον Γκράμσι

ΟΙ "45 ΟΥΓΓΡΟΙ ΙΠΠΕΙΣ" ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ - ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΞΕΛΟΥ

ΚΛΙΚ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ

Η ηθική νομιμοποίηση όρος για την πολιτική ηγεμονία/Λουκάς Αξελός

Θεοί μέν γάρ μελλόντων, ἄνθρωποι δέ γιγνομένων, σοφοί δέ προσιόντων αἰσθάνονται.

Φιλόστρατος

Μπορούσε η υπαρκτή Αριστερά να αναδειχθεί σε ηγεμονική/ηγεμονεύουσα δύναμη; Το ερώτημα σήμερα είναι απαντημένο από τα γεγονότα, αλλά το είχα θέσει από το 2012, μετά την αναγόρευση του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση. Είχα, μάλιστα, από τότε σταθεί σε κάποιες επισημάνσεις του Αντόνιο Γκράμσι, θεωρώντας ότι εκείνη η πολιτική συγκυρία τις καθιστούσε επίκαιρες με τρόπο δραματικό.

Ο Γκράμσι, ως γνωστόν, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού του βίου έγκλειστος. Σε αυτό το μακρύ ταξίδι του μέσα στις φασιστικές φυλακές, είχε μία μοναδική πολυτέλεια: τον χρόνο να στοχαστεί και να επαναστοχαστεί πάνω στα ερωτήματα που έθετε η ήττα της καθόλου Αριστεράς από τον φασισμό και να συνειδητοποιήσει τα όρια ενός coup d’ état (πραξικοπήματος) ακόμα κι όταν αυτό έχει αριστερή νομιμοποίηση.

Ήταν αυτό που βαθύτατα τον προβλημάτισε και που τον οδήγησε ύστερα από βασανιστικές διανοητικές διαδρομές να θέσει ένα κεντρικό ζήτημα που δεν το έθεσε κανένας άλλος ηγέτης της Αριστεράς με τους ίδιους όρους και την ίδια καθαρότητα. Ο Γκράμσι, με τον ιδιότυπο δικό του τρόπο, έκανε σαφές ότι οι μητροπολιτικές κοινωνίες, ως κατεξοχήν πολύπλοκες, δεν μπορούν να ανατραπούν με «απλή έφοδο στην εξουσία».

Μας δίδαξε, δηλαδή, ότι δεν μπορείς να κάνεις μίαν υπέρβαση του υπάρχοντος εάν τυχόν δεν συνειδητοποιήσεις πόσο πολύπλοκο είναι. Εάν δεν συνειδητοποιήσεις πόσο τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά, πόσο πανούργος, πόσο επιτήδειος και πάνοπλος είναι ο αντίπαλος. Ως εκ τούτου, η απλή “έφοδος στα Χειμερινά Ανάκτορα”, αν και μπορεί να γίνει, είναι ανεπαρκής. Αυτά δεν είναι εκ των υστέρων σκέψεις. Είναι σκέψεις του 2012.

Από τον Καντ στον Γκράμσι

Νέα Δεξιά: από τη φυλή στον πολιτισμό

 Του Κώστα Μελά

Διάβασα με προσοχή το άρθρο του Δημήτρη Δεληολάνη με τίτλο «Η Λεπέν διαβάζει Αντόνιο Γκράμσι» που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα www.stavroslygeros.gr. Δεν μπορώ να διαφωνήσω ότι απαιτείται υπεράσπιση της σκέψης του μεγάλου Ιταλού μαρξιστή πολιτικού και φιλοσόφου, όπως επιχειρεί ο Δεληολάνης, σε σχέση με την ανάγνωση που επιχειρείται από διάφορους διανοουμένους της νέας ριζοσπαστικής άκρας Δεξιάς.

Οι θεωρητικές  κατηγορίες που χρησιμοποιεί ο Ιταλός μαρξιστής για να περιγράψει, ερμηνεύσει και κατανοήσει την πραγματικότητα, πόρρω απέχουν από τις αντίστοιχες  που χρησιμοποιούν οι θεωρητικοί της νέας ριζοσπαστικής άκρας Δεξιάς. Όμως, αυτή η προσέγγιση, απλά δείχνει σε θεωρητικό επίπεδο, τις υπάρχουσες διαφορές μεταξύ των δύο σκέψεων.

Επιστημολογικά μιλώντας, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ενασχόληση με το πόσο η  κάθε άποψη αντιστοιχεί πλησιέστερα στη σημερινή πραγματικότητα της πλανητικής μαζικοδημοκρατίας. Δηλαδή, κατά πόσο κάθε θεωρητική άποψη εμπεριέχει μια αυξανόμενη θετική ευρετική στα περίπλοκα προβλήματα των σημερινών κοινωνιών. Όλα αυτά, όμως, είναι ζητήματα που δεν έχουν θέση στο παρόν άρθρο. Αφορούν στη θεωρία.

Εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι στην πολιτική και όχι στη θεωρία, και ειδικά στην εξαγωγή πολιτικών συμπερασμάτων που στοχεύουν στην καθοδήγηση της πολιτικής πρακτικής, τα πράγματα αλλάζουν. Τις περισσότερες φορές, κλεμμένες απόψεις, με αρχικά ελάχιστη θεωρητική επεξεργασία και ελάχιστο θεωρητικό έρεισμα, είναι ικανές να τεθούν στην υπηρεσία πολιτικής στόχευσης. Και στην πορεία, ενδυόμενες θεωρητική στοιχειοθέτηση, να αποκτήσουν το απαραίτητο βάρος στη διαμάχη των ιδεών.

Κατάσταση ηγεμονίας

Ο Αλαίν Ντε Μπενουά (Alain de Benoist) έχει “κλέψει” από την γκραμσιανή προβληματική την άποψη ότι προκειμένου να ηγεμονεύσει ένας ιδεολογικός-πολιτικός χώρος στην κοινωνία απαραιτήτως απαιτείται η πολιτιστική του επικράτηση. Γνωρίζουμε ότι ο Γκράμσι διαχωρίζει την κυριαρχία (dominio), ασκούμενη κυρίως με βίαια μέσα, από τη διεύθυνση-καθοδήγηση (direzione), η οποία ασκείται μέσω των  ιδεολογικών  μηχανισμών. Η αρμονική σύζευξη των δύο αυτών διαδικασιών εγγυάται την κατάσταση ηγεμονίας του Ηγέτη-Κυρίαρχου.

Η δεκαετία του 1960 και 1970 ήταν πέτρινα χρόνια για τη γαλλική Ακροδεξιά. Την περίοδο εκείνη, η συντηρητική Δεξιά, υπό την ηγεσία του Ντε Γκωλ, του Πομπιντού και του Ντ’ Εσταίν, γνώριζε συνεχείς εκλογικές επιτυχίες επί 23 συναπτά έτη. Κρατούσε έτσι τους πολιτικούς της άκρας Δεξιάς στο περιθώριο.

Παραδόξως, ωστόσο, την ίδια περίοδο η Αριστερά κυριαρχούσε στη Γαλλία πολιτιστικά και πνευματικά. Για να ανατρέψει την πολιτισμική ηγεμονία της Αριστεράς, ο Ντε Μπενουά και οι οπαδοί του (μέσω της οργάνωσης Groupement de Recherches et d’ Etudes pour une Civilisation Europeene-GRECE που ιδρύθηκε το 1968) άρχισαν γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1970 να διατυπώνουν ένα νέο πρόγραμμα: ένα «γκραμσισμό της Δεξιάς».

Έτσι βάφτισε ο Ντε Μπενουά τη στρατηγική του για την ανατροπή της πολιτισμικής κυριαρχίας της Αριστεράς και την επικράτηση δεξιών ιδεών και θεματικών. Αυτός ο πολιτιστικός και πολιτικός αγώνας θα προετοίμαζε το έδαφος για την πολιτική κυριαρχία της Ακροδεξιάς.