Ο «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΛΙΟΥΤΠΡΑΝΔΟΣ
Η εθνική συνείδηση του Ιωάννη Βατάτζη.
«ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ EΛΛΗΝΙΚΟ ΓΕΝΟΣ ΑΝΘΗΣΕ Η ΣΟΦΙΑ. ΟΙ ΓΕΝΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΜΟΥ ΚΑΤΑΓΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΕΝΗ».
Ο Ιωάννης Βατάτζης, ένας γνήσιος Έλληνας, από το Διδυμότειχο της Θράκης, Αυτοκράτωρ της Νικαίας, καλλιέργησε την μελέτη των ελληνικών γραμμάτων,
είχε δε και ο ίδιος στερεά κλασσική παιδεία και ελληνική εθνική συνείδηση.
ΣΕ ΠΟΙΑ ΕΠΟΧΗ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΡΧΙΖΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΕΙ
ΚΑΙ ΝΑ ΟΜΟΛΟΓΕΙ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΡΙΖΕΣ.
ΔΕΝ ΔΙΔΑΧΤΗΚΕ ΠΟΤΕ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η ΑΙΝΕΙΑΔΑ,
ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΒΑΣΙΖΟΤΑΝ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ.
Την εποχή του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά (963-969) οι σχέσεις με τη Δύση και ειδικότερα με τη Γερμανική αυτοκρατορία και τη Ρώμη οξύνθηκαν. Πολύτιμη μαρτυρία για το επίπεδο αυτών των σχέσεων αποτελεί η πρεσβεία του Λιουτπράνδου στην Κωνσταντινούπολη το 969.
Ο Λιουτπράνδος ήταν επίσκοπος της Κρεμόνας στη Βόρειο Ιταλία και βρισκόταν στη υπηρεσία του Όθωνα του Μεγάλου. Ήταν ένας από τους ελάχιστους λόγιους της Δύσης που γνώριζε ελληνικά.
Το 968 ο Λιουτπράνδος ανέλαβε την διπλωματική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη, στην αυλή του Νικηφόρου Φωκά με σκοπό να διαπραγματευτεί το συνοικέσιο της Θεοφανούς, πορφυρογέννητης κόρης του Ρωμανού Β' με το γιο του Όθωνα Α΄, Όθωνα Β΄.
Ο Γερμανός Όθωνας είχε ήδη στεφθεί Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κάτι που δημιουργούσε πρόσθετα προβλήματα στις σχέσεις με το Βυζάντιο και το συνοικέσιο θα μπορούσε να εξασφαλίσει την εξομάλυνση της κατάστασης. Οι διαπραγματεύσεις παρατάθηκαν επί μακρόν και κατέληξαν σε αποτυχία εξαιτίας του ανταγωνισμού των δύο αυτοκρατοριών για τη Ν. Ιταλία. Ο Λιουτπράνδος θεώρησε ότι οι Βυζαντινοί δεν τον φιλοξένησαν με τρόπο αντάξιο της αποστολής του, τον υποτίμησαν σε σχέση με άλλους πρέσβεις, τον προσέβαλαν για την καταγωγή του και προσπάθησαν να τον παραπλανήσουν σχετικά με τις πραγματικές τους προθέσεις. Ως απεσταλμένος του Γερμανού αυτοκράτορα στην Πόλη συνέταξε μια έκθεση με το όνομα «Αναφορά περί της πρεσβείας εις Κωνσταντινούπολιν», Η σχετική αναφορά του (Relatio) εκφράζει με υβριστικό τόνο την οργή για την ταπείνωσή του και δυσφήμισε το Βυζάντιο στη Δύση. Στην έκθεση αυτή τόνισε την εχθρική σχέση του Βυζαντινού αυτοκράτορα με το Γερμανό ηγεμόνα, καθώς ο τελευταίος διεκδικούσε το τίτλο του «αυτοκράτορα των Ρωμαίων» που κατείχε εν προκειμένω ο Νικηφόρος Φωκάς.
Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι ο αυτοκρατορικός τίτλος που οικειοποιήθηκαν οι Γερμανοί αυτοκράτορες αντιμετωπίστηκε από το Βυζάντιο με οργή και περιφρόνηση.
Σύμφωνα με το Λιουπράνδο της Κρεμόνας, όταν οι παπικοί απεσταλμένοι έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη φέρνοντας μια επιστολή που απευθυνόταν στον "αυτοκράτορα των Ελλήνων" και στην οποία ο πάπας αναφερόταν στον Όθωνα Α΄ ως το "σεπτό αυτοκράτορα των Ρωμαίων", οι Βυζαντινοί δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν την αγανάκτησή τους:
«Tι θρασύτητα», κραύγασαν, «να αποκαλείται ο οικουμενικός αυτοκράτορας των Ρωμαίων, ο ένας και μοναδικός Νικηφόρος, ο μεγάλος, ο μεγαλοπρεπής «ως αυτοκράτωρ των Ελλήνων» και να πρασαγορεύεται ένα αξιολύπητο βαρβαρικό πλάσμα ως «Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων»! Ω ουρανέ! Ω θάλασσα! Ω γη! Τι θα κάνουμε με αυτούς τους παλιανθρώπους και τους εγκληματίες».
Από τον επίσκοπο της Κρεμόνας μαθαίνουμε ο αυτοκράτορας Ν. Φωκάς, έχοντας μεγάλη εμπιστοσύνη στην πολεμική ικανότητα του στρατού του, αντιμετώπιζε υπεροπτικά τη στρατιωτική ισχύ της Δύσης. Ο Φωκάς ρωτούσε συχνά για το στρατό του Όθωνα και αμφισβητούσε το αξιόμαχό του, τόσο σε αριθμούς όσο και σε ποιότητα και εξοπλισμό. Ειρωνευόταν επίσης τους Δυτικούς στρατιώτες ως κοιλιόδουλους και μέθυσους, ενώ σημείωνε ιδιαιτέρως ότι οι Γερμανοί δεν διέθεταν ναυτικό. Η θάλασσα ανήκει στους Βυζαντινούς, του τόνισε. « Η κυριαρχία του κόσμου μού ανήκει γιατί είμαι ο κύριος της ναυσιπλοΐας», ενώ απείλησε μάλιστα ότι ο βυζαντινός στόλος θα επιτεθεί και θα καταστρέψει τις παράλιες πόλεις που οι Γερμανοί κατείχαν στην Ιταλία.
