ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΙΣΣΙΑΣ (1947-2004)

«Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα… δεν είσαι τίποτα άλλο από ένας γέρος!»

του Κωνσταντίνου Μπλάθρα

«Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα σε μας και στο Ισραήλ γιατί δεν είσαι τίποτα άλλο από ένας γέρος! Ένας γέρος!» Αυτά έλεγε ένας νεαρός τότε ισραηλινός δεσμοφύλακας στον κρατούμενο, τον Μάιο του 2010, Βαγγέλη Πισσία. Ο Πισσίας είχε συλληφθεί σε ρεσάλτο της ισραηλινής ακτοφυλακής, μαζί με τους επιβαίνοντες στο πλοίο «Ελεύθερη Μεσόγειος», που προσπάθησε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας, μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια και ιατροφαρμακευτικό υλικό. Θα μπορούσε να είναι τα λόγια οποιουδήποτε σταυρωτή, θεράποντα της βίας, απέναντι σε αγωνιστή που έφαγε τα νιάτα του και τα γηρατειά του επιμένοντας ότι υπάρχει νόμος στον κόσμο ανώτερος της βίας. Και είναι ο νόμος της φιλίας και της ειρήνης. Αυτός ο «γέρος» όμως, τα είχε καταφέρει μόλις δύο χρόνια νωρίτερα, επιβαίνοντας σ’ ένα γερό ελληνικό σκαρί, τον «Άη-Νικόλα», να δέσει στις προβλήτες της Γάζας, ξεφορτώνοντας βοήθεια στους βάναυσα αποκλεισμένους κατοίκους της. Δίνοντας το μήνυμα ότι η αγωνιστική επιμονή σε συνδυασμό με την ευστροφία της ελληνικής ναυτοσύνης, μπορούσε να καταφέρει το αδιανόητο: Να σπάσει τον πάνοπλο ναυτικό αποκλεισμό του Ισραήλ. Γιατί, εκτός άλλων πολλών που ήταν ο φίλος Βαγγέλης Πισσίας, είχε νομίζω κάτι από την κληρονομιά του Οδυσσέα και του Έλληνα μιας θαλασσινής μεγάλης Ελλάδας που σήμερα την εγκαταλείπουμε χάριν πινακίου δοσιμάτων των αφεντικών ή των τάχα αφεντικών. Αν φοβάται κανείς γίνεται περίγελος όχι μόνο των αφεντικών αλλά και των σκυλιών τους!

Ο Βαγγέλης Πισσίας, ανήκοντας σε μια γενιά «γέρων», που τόλεγε η περδικούλα τους, έφυγε από τη ζωή την περασμένη Τετάρτη (6/11), μετά από γενναία μάχη με τον καρκίνο. Είχε προλάβει να αποχαιρετίσει φίλους και συναγωνιστές, λίγες μέρες νωρίτερα, στις 22 Οκτωβρίου, μη μπορώντας από την ασθένεια παρά να ψελλίσει, ως γνήσιος Ρωμιός, παρά μία μόνη λέξη, εν όψει της εξόδου του: «Συγγνώμη»! Κι ας μην είχαμε κάτι να του συγχωρέσουμε, αφού «τον αγώνα καλώς τετήρηκε». 

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΒΑΓΓΕΛΗ ΠΙΣΣΙΑ (1947-2024)

 

Αποχαιρετούμε σήμερα τον αγαπημένο μας σύντροφο, συναγωνιστή, φίλο Βαγγέλη Πισσία.

Ταξιδεύει ξανά ο Βαγγέλης πάνω στο «Καράβι του για τη Γάζα», θα περάσει από την Πόλη που τόσο αγάπησε και τόσα  της πρόσφερε…

Θα περάσει, πριν συνεχίσει για το ύστατο, το  πιο μεγάλο του ταξίδι προς την αιωνιότητα, και πάλι πάνω από τον γενέθλιο τόπο του, την Αλεξάνδρεια, και εκεί που θα φτάσει θα συναντήσει ένα «Στολίσκο της Ελευθερίας» αγαπημένων συναγωνιστών.

Αγωνιστής, οραματιστής με  καθολική ματιά, διανοούμενος αναγεννησιακής μορφής, σε εκείνον οφείλονται πολλά απ’ όσα πράξαμε και τα θυμόμαστε με υπερηφάνεια.

Αυτές τις ημέρες οι σύντροφοί του, οι συναγωνιστές του, οι μαθητές του, οι φίλοι του μνημονεύουμε τα τόσα παράσημα, αποκτήματα αγώνων, μόχθου του Βαγγέλη, κι όμως λίγα από όσα εκείνος έπραξε θα γίνουν γνωστά. Πολλά περισσότερα, ίσως το ίδιο σημαντικά και ακόμη ωραιότερα, παραμένουν άγνωστα, καθώς ο ίδιος ήταν σεμνός πάντα, έτσι φαίνεται να το ήθελε…

Ήταν ο Βαγγέλης ένα σπάνιο είδος ανθρώπου για τη σημερινή εποχή.

Μιλούσε πάντα με την Αλήθεια της Γνώσης και της Καρδιάς!

Ευρυμαθής, με αστείρευτη σοφία και πολύτροπη σκέψη, χάρισμα μοναδικό που σε οδηγούσε σε μια πολυδιάστατη γεωπολιτική προσέγγιση – ανάγνωση του απείθαρχου κόσμου μας.

Ο Βαγγέλης όταν συνομιλούσε μαζί σου σε κοιτούσε βαθιά στα μάτια, δεν έδειχνε ποτέ ότι βιάζεται, κι ας είχε όραμα και έκανε πράξη τόσα πολλά. Πάντα έμοιαζε να έχει χρόνο για όλους και για όλα. Πάντα με απλότητα και φυσικότητα μοιραζόταν τις γνώσεις του και σου πρόσφερε ερεθίσματα να σκεφτείς πέρα από τα τετριμμένα.

Έφυγε πιστός στη φράση του Αριστοτέλη, που αυτός μας έμαθε, «Όταν η πόλη στασιάζει ουδείς δικαιούται να μένει αμέτοχος».

Πορεύτηκε πάντα ελεύθερα, με αρετή και τόλμη.

Ανήσυχος ως το τέλος για τα επερχόμενα και τους ταπεινωτικούς συμβιβασμούς στα εθνικά ζητήματα, ήθελε τον ελληνισμό με οικουμενική ματιά, δική του η φράση, «όσοι  δεν σκέφτονται με όρους εθνικής - περιφερειακής και παγκόσμιας γεωστρατηγικής, θέτουν, υπογράφοντας, σε κίνδυνο το ειρηνικό μέλλον της χώρας».

Ήθελε τη πατρίδα μας να ζει και να προοδεύει με τον κόπο του λαού της και όχι αποικία χρέους. Προφητικά ανήσυχος, προειδοποίησε πριν τον ταπεινωτικό συμβιβασμό, το εφιαλτικό 2015 και έγραψε τότε:

«Η χώρα χρειάζεται ένα καινούργιο σώμα, μιαν αναγεννημένη ψυχή, μια δύναμη δημιουργίας κι όλα αυτά φτιαγμένα με μόχθο υλικό και πνευματικό. Η χώρα, η ωραία και σημαντική αυτή χώρα, χρειάζεται ένα σχέδιο οικονομικής ανασυγκρότησης και ανάπτυξης –εμείς είπαμε ενδογενούς– μια ισχυρή παρόρμηση κι ένα πρόγραμμα ανάταξης και αναγέννησης του πολιτικού, κοινωνικού και πολιτισμικού της πεπρωμένου».

Συνταξιδιώτης πάντα, με τον ίδιο καημό με τους κοσμοπολίτες Έλληνες της Ανατολής, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Στρατή Τσίρκα, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, δεν ξέχασε ποτέ την Αλεξάνδρεια που γεννήθηκε, πονούσε για την Παλαιστίνη, τη Συρία, ταυτίζονταν με το στοχασμό του Κόντογλου και μας θύμιζε τα λόγια του, «οι Άνθρωποι της Δύσης είναι ορθολογιστές, γι’ αυτό  και  όσοι από αυτούς ξεχωρίζουνε και δεν πιστεύουνε μοναχά στις αισθήσεις τους, στρέφουν κατά την Ανατολή, γιατί εκεί βρίσκουν την πηγή για να πιούνε όσοι διψάνε για κάποια μυστήρια που δεν μπορούνε να ερευνηθούνε μόνο με το μυαλό..»

Ως Πανεπιστημιακός δάσκαλος, κέρδιζε πάντα τους φοιτητές του και στα πιο δύσκολα ακροατήρια, είχε έγνοια για τους νέους με τη ματιά του πάντα σε αυτούς και τον φόβο μη λυγίσουν στη δυστοπία που μας περιβάλλει. Από τον Ουίλιαμ Φόκνερ απομόνωνε τη φράση και τους έλεγε:

«[…] οι σημερινοί νέοι πρέπει να μάθουν πως το ελεεινότερο πράγμα στον κόσμο είναι ο φόβος. Ας τον ξεχάσουν τελείως κι ας μην διστάζουν να μιλούν για τις αιώνιες αλήθειες, χωρίς τις οποίες το κάθε τι είναι εφήμερο και καταδικασμένο..».

Πιστός έως το τέλος στο όραμά του για έναν ειρηνικό κόσμο, ο Βαγγέλης με διαύγεια και ανήσυχο, ζωντανό πνεύμα,  αγωνιζόταν πάντα Ορθός και εμφυσούσε σε όλους μας την Ελπίδα, όπως έλεγε, «πάντα θα υπάρχουν και εκείνες οι αφύλαχτες στιγμές της Ιστορίας…».

Βαγγέλη το ήθος σου, η μαχητικότητά σου, οι αγώνες σου για ειρήνη, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη θα αποτελούν φάρο μας. Τα οράματά σου και ο τρόπος που πορεύτηκες στη Γη, ακριβή παρακαταθήκη για όλους μας.

Καλό σου ταξίδι Βαγγέλη

ΠΗΓΗ - Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Αποχαιρετισμός στον Βαγγέλη Πισσία

Του Γιώργου Κυριακού 

*η οργή που την έλεγαν γαλήνη*

Στη μυριόκαλη πέτρα, στην καρδιά του νοτιά, 

στη Μεγάλη Αλεξάνδρεια ένας ψίθυρος - πόνος,                                

στης μπουνάτσας το χρώμα, στης αλήθειας το κλάμα 

“γκασταρμπάιντερ”, φωνάζεις! τώρα δεν είσαι μόνος.

Τα νερά του ανάβαλου τώρα πια σε μιλάνε 

κι οι στροφές της ανάγκης στον χορό της ημέρας, 

οι πληγές χωρίς καύκαλο ανοιχτές στο φανάρι, 

WADI GAZA, τον ξέρεις, ήταν ένας αέρας.

Mare Nostrum πνιγμένοι κι αν δεν είχες ελπίδα, 

εσύ λάξεψες βράχους με το βλέμμα ανθρωπίσιο, 

στα ποτάμια του χρόνου, στα πηγάδια, στους βάλτους, 

Σενεγάλη πατρίδα πως τον κράταγες ίσιο;

“Βλάπτουν (βλέπεις) κι οι τρεις, την Συρία το ίδιο”, 

σε σκοτάδι βαθύ PAX ROMANA - σαφώς 

πόσο μοιάζουν θαρρώ οι διάττοντες οι λάμψεις, 

αργυρώνητοι μάγοι πώς μας κρύβουν το φως;

Αν η πείνα θολώνει για καθάριο ψωμί 

Αν την λένε αφέλεια, και σπουδή και ρεγάλο

στη βραχνάδα σου ψάχνω του Θεού τα μεράκια 

και του χάρου τα άντερα τώρα δα θα τα βγάλω. 

Μα γελάς; τι να πω στον τρατάρη του δίκιου; 

θα σε δω στην Κερύνεια να μιλάς στο λιμάνι, 

στο καστράκι του Άργους κι από εκεί στο Θολό. 

Μα τι άλλο να θέλει της οργής το χαρμάνι; 

Ποια πλευρά της σελήνης; ποιο στενό καλντερίμι; 

ποια αιτία θα δώσει τη λαλιά στο πουλί;

Ψηλαφίζεις το σύννεφο ούτε αυτό τελειώνει. 

Τα κομμάτια σου δίνεις στη μικρή μας αυλή.

Αποχαιρετούμε τον αγαπημένο μας Βαγγέλη Πισσία (1947 - 2024)

Γιώργος Τασιόπουλος

Αποχαιρετούμε τον αγαπημένο μας Βαγγέλη Πισσία (1947 - 2024).

Ταξιδεύει ξανά ο Βαγγέλης πάνω στο «Καράβι του για τη Γάζα», θα περάσει από την Πόλη που τόσο αγάπησε και τόσα της πρόσφερε…

Θα περάσει, πριν συνεχίσει για το ύστατο, το πιο μεγάλο του ταξίδι προς την αιωνιότητα και πάλι πάνω από το γενέθλιο τόπο του, την Αλεξάνδρεια, και εκεί που θα φτάσει θα συναντήσει ένα «Στολίσκο της Ελευθερίας» αγαπημένων συναγωνιστών.

Αγωνιστής, οραματιστής με καθολική ματιά, διανοούμενος αναγεννησιακής μορφής, σε εκείνον οφείλονται πολλά απ’ όσα πράξαμε και τα θυμόμαστε με υπερηφάνεια.

Τώρα που γράφονται αυτές οι λέξεις λίγα μόνο από τα όσα εκείνος έπραξε θα γίνουν γνωστά. Πολλά περισσότερα, ίσως το ίδιο σημαντικά και ακόμη ωραιότερα, παραμένουν άγνωστα – πώς αλλιώς, όταν και ο ίδιος σεμνός πάντα, έτσι φαίνεται να το ήθελε.

Ήταν ο Βαγγέλης ένα σπάνιο είδος ανθρώπου για τη σημερινή εποχή.

Μιλούσε πάντα με την Αλήθεια της Γνώσης και της Καρδιάς!

Ευρυμαθής, με αστείρευτη σοφία και πολύτροπη σκέψη, χάρισμα μοναδικό, σε οδηγούσε σε μια πολυδιάστατη γεωπολιτική προσέγγιση – ανάγνωση του απείθαρχου κόσμου μας.

Ο Βαγγέλης όταν συνομιλούσε μαζί σου σε κοιτούσε βαθιά στα μάτια, δεν έδειχνε ποτέ ότι βιάζεται κι ας είχε όραμα και έκανε πράξη τόσα πολλά. Πάντα έμοιαζε να έχει χρόνο για όλους και για όλα. Πάντα με απλότητα και φυσικότητα μοιραζόταν τις γνώσεις του και σου πρόσφερε ερεθίσματα να σκεφτείς πέρα από τα τετριμμένα.

Έφυγε πιστός στη φράση του Αριστοτέλη που αυτός μας έμαθε, «Όταν η πόλη στασιάζει ουδείς δικαιούται να μένει αμέτοχος».

Πορεύτηκε πάντα ελεύθερα με αρετή και τόλμη.

Πιστός έως το τέλος στο όραμά του για ένα ειρηνικό κόσμο ο Βαγγέλης με διαύγεια και ανήσυχο, ζωντανό πνεύμα, αγωνιζόταν πάντα Ορθός και εμφυσούσε σε όλους μας την Ελπίδα, όπως έλεγε, «πάντα θα υπάρχουν και εκείνες οι αφύλαχτες στιγμές της Ιστορίας…».

Βαγγέλη το ήθος σου, η μαχητικότητά σου, οι αγώνες του για ειρήνη, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη, θα αποτελούν φάρο μας.

Τα οράματά σου και ο τρόπος που πορεύτηκες στη Γη ακριβή παρακαταθήκη για όλους μας.

Καλό σου ταξίδι Βαγγέλη

ΑΘΑΝΑΤΟΣ!

ΠΗΓΗ - Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

ΦΡΕΑΡ - Αφιέρωμα στον στοχαστή Χρήστο Γιανναρά (επιμ. Διονύσιος Σκλήρης)

Αφιέρωμα στον στοχαστή Χρήστο Γιανναρά

(επιμ. Διονύσιος Σκλήρης)

• π. Ανδρέας Ανδρεόπουλος
• Σταύρος Γιαγκάζογλου
• Γιώργος Γρηγορίου
• Μύρων Ζαχαράκης
• π. Βασίλειος Θερμός
• Ντέμπορα Κέισγουελ
• Κίρκη Κεφαλέα
• Σωτήρης Μητραλέξης
• Θανάσης Ν. Παπαθανασίου
• Διονύσιος Σκλήρης

Τὸ ἀληθεύειν ὡς κοινωνεῖν. Θεολογία και φιλοσοφία στο έργο του Χρήστου Γιανναρά

Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ζωγραφική: Νεκτάριος Αντωνόπουλος

Σταύρος Γιαγκάζογλου

Κείμενα, Χρήστος Γιανναράς

Ιχνηλασία μιας διαδρομής

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935 και έζησε ως μαθητής στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου. Από την ηλικία των τεσσάρων ετών έχασε τον πατέρα του και η μητέρα του αγωνίστηκε με σθένος για την επιβίωση των τεσσάρων παιδιών της. Ως μαθητής του Γυμνασίου εντάχθηκε στα κατηχητικά της «Ζωής» και μέσα στο κλίμα αυτό, ενώ αρχικά προσανατολιζόταν να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο, στράφηκε εν τέλει στη θεολογία και εισήχθη στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Παράλληλα, εγκατέλειψε την οικογενειακή του στέγη και εισήλθε αρχικά ως οικότροφος και κατόπιν ως δόκιμο μέλος στη χριστιανική αδελφότητα «Ζωή». Σε όλη την περίοδο των θεολογικών σπουδών του στην Αθήνα ο Χρήστος Γιανναράς εργαζόταν στη γραμματεία των διαφόρων εντύπων της χριστιανικής αυτής οργάνωσης και συμμετείχε στο ιεραποστολικό έργο, κυρίως στα κατηχητικά και στις κατασκηνώσεις της.

Φωτογραφία: Βασίλης Γόνης

Εξαρχής, όμως, η συμμετοχή του στη «Ζωή» φαινόταν να μην τον ενθουσιάζει πλήρως και παρέμενε στους κόλπους της αναμένοντας μια ανανέωση ή κάποια αλλαγή, η οποία, όμως, δεν ερχόταν. Στο απόγειο της ισχύος της στη δεκαετία του 1950 η «Ζωή» άρχισε να παρουσιάζει διάφορα εσωτερικά προβλήματα και εντάσεις, τα οποία κορυφώθηκαν με τη διάσπαση δύο προσωποπαγών τάσεων στους κόλπους της και οδήγησαν στη δημιουργία μιας νέας χριστιανικής αδελφότητας με το όνομα «Σωτήρ», καθώς και στη μεγάλη έξοδο και διαρροή πολλών στρατευμένων μελών της στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Ηλίας Λάγιος - Έφυγε σαν σήμερα

Από τον Μπάμπη Ανδριανόπουλο

Ηλίας Λάγιος

Σκοτεινός και συνάμα τρυφερός

Της ζωής και του πάθους

Στη χορεία των "καταραμένων"

Έγραψε για τον εαυτό του

Και για τον δικό του θάνατο

Που ο ίδιος επέλεξε να τον συναντήσει σαν σήμερα, το 2005

Με τρόπο τραγικό

________________*******_____________

"Βροχηδόν"

ο θάνατος θα ’ρθεί να με γλεντήσει

μαχαίρι προσφυγιάς, πιρούνι ανέμου

(ακούω στρεβλές τις λέξεις μου να τρέμου-

νε προς την κάπως εύρυθμή του κλήση)·

προς τον αιτούντα τ’ Όνομα αναφέρω

να μην βελάζει Παραδείσου φήμη

(κι έχει κακοφορμίσει πλάνο ενθύμι-

ο: μ’ όρισε μεσήλικα και γέρο)·

ο θάνατος, ο πιο ακριβός μου φίλος

θα ’ρθεί να μεταλάβει τη φωνή μου

(υπάρχεις η φωνή μου; στης ερήμου

σου να υλακείς το πριν ως άγριος σκύλος; )

ο θάνατος θα ’ρθεί να με τσουλήσει

νύφη της παιδικής μου μαλακίας

(εδώ θροεί ένας κλώνος ακακίας,

εκεί το αίνιγμα προέταξεν η λύση)·

ω, πλέον δεινό, δειλό μου θανατάκι:

Ηλίας Λάγιος· βάστα το για πάντα

(την ύστατη ώρα θα κρατούν αβάντα

στίχοι Κάλβου, Καβάφη, Καρυωτάκη)·

βίζα φωτός πατείς στο μεσημέρι

με βάγια, κι από σκότος χορτασμένος

(δικέ μου, πώς κατάντησες; ασμένως

ο ξένος, που κανείς δεν θα προφέρει)·

κι εντέλει θά ’ρθεις, μόρτης στο πλευρό μου

το ελάχιστο κακό που ’χω ψαρέψει

(για να τελέσεις τη σεπτή μου στέψη

σ’ ανώνυμη στροφή εκλιπόντος δρόμου)·

(Πράξη υποταγής, 2000)

Έγραψε γι' αυτόν ο Ευγένιος Αρανίτσης

Που κατά σύμπτωση γενννήθηκε σαν σήμερα, το 1955

ενθάδε κείται ο ποιητής μας ηλίας λάγιος

που κάποιοι είπαν πως είν' αλήτης και κάποιοι άγιος.

όλη και όλη η περιουσία του: ένας πλάγιος

τρόπος του λέγειν. ήταν ο στόχος του πάγιος:

να κατουρήσει στου ποιήματος το πηγάδι. ως

τώρα απέτυχε. διαβάτη, φάρσα ο τάφος άδειος.

(Από το: " Καλοκαίρι στον σκληρό δίσκο") εκδ. Νεφέλη, 2002

Και η Σωτηρία Λεονάρδου να τραγουδά συγκλονιστικά στίχους του:

«Χωρίς εισιτήριο»

Απ’ την Ερμού σ’ άλλο βαγόνι

ψάχνω το μπαρ και δεν το βρίσκω

λαθρεπιβάτης, μ’ ένα ρίσκο

που σ’ άλλη σάρκα με σταυρώνει.

Ο σεβ. Μητρ. Προικοννήσου κ. Ιωσήφ για τον Χρήστο Γιανναρά

από Αντίφωνο

Παρατίθεται εδώ ΟΛΟΚΛΗΡΗ η τοποθέτηση του σεβ. μητροπολίτη Προικοννήσου κ. Ιωσήφ που δεν μεταδόθηκε στην ζωντανή μετάδοση της εξόδιου ακολουθίας του Χρήστου Γιανναρά λόγω τεχνικών προβλημάτων.

ΠΗΓΗ:https://youtu.be/FOOBqTWCev4?si=EECCrBAN0e2mvqOs
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Χρήστος Γιανναράς | Τέλος Εποχής

Ο π. Αθανάσιος Παραβάντσος (ηγούμενος της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Μεγαλοβρύσου Αγιάς) μιλά για το τέλος εποχής με την κοίμηση του σπουδαίου Χρήστου Γιανναρά.

ΠΗΓΗ: https://antifono.gr/christos-giannaras-telos-epochis/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

ΜΙΚΡΟ «ΕΞ ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ» ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

 Δημοσιεύθηκαν στον ιστοχώρο του Δρόμου της Αριστεράς δύο κείμενα από το φύλλο του Σαββάτου 7/9/2024, που μαζί με το προηγούμενο κείμενο του Βασίλη Κεχαγιά, αναρτημένο απ' ευθείας στην ιστοσελίδα του Δρόμου, φτιάχνουν ένα μικρό «εξ αριστερών» αφιέρωμα στον ΧΡΗΣΤΟ ΓΙΑΝΝΑΡΑ.

Το κείμενο του Δρόμου... 

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΝΟΣ ΚΑΤΕΞΟΧΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ | https://edromos.gr/o-thanatos-enos-katexochin-pneymatikoy-anthropoy/

Το κείμενο του Βασίλη Κεχαγιά... ΠΩΣ... «ΕΘΑΨΑΝ» ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΑΡΑ | https://edromos.gr/pos-ethapsan-ton-giannara/

Και εδώ του Βασίλη Ξυδιά... 

Η ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΕΝΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΥ | https://edromos.gr/chr-giannaras-i-rizospastiki-klironomia-enos-syntiritikoy-dianooymenoy/

Ένα μικρό απόσπασμα από το κείμενο του Βασίλη Ξυδιά...

<< ... το έργο που αφήνει πίσω του ο Γιανναράς αποκτά μια ιδιαίτερη αξία για τη σύγχρονη ελληνική αριστερά. Αν και ο ίδιος ήταν φορέας μιας μεσοαστικής συντηρητικής κουλτούρας των μέσων του 20ου αιώνα, με βαθιά πίστη σε αξίες όπως η ιεραρχία, ο σεβασμός των θεσμών κλπ, όντας επίσης πολύ δύσπιστος έως εχθρικός προς κάθε εξεγερτική λογική, ωστόσο η οξυδέρκεια και η εντιμότητά του ως πνευματικού ανθρώπου τον έκανε ασυμβίβαστο εχθρό της νεοελληνικής αστοκρατίας, της ξενοδουλείας και του πολιτισμικού πιθηκισμού που βρίσκονται στο υπέδαφος του ελληνικού υπαρξιακού προβλήματος.

Κείμενα για τον Χρήστο Γιανναρά

* Πώς… «έθαψαν» τον Γιανναρά

από το Δρόμο της Αριστεράς του

του Βασίλη Κεχαγιά

* Ο Χρήστος Γιανναράς και ο Αόριστος Ελληνισμός

 από το Κοσμοδρόμιο του Διονύσιου Σκλήρη

___________

- Πώς… «έθαψαν» τον Γιανναρά

"...Δεν είναι ο Γιανναράς που άφησε ακροπατώντας τούτον τον τόπο. Είναι η κριτική σκέψη. Όσες διαφωνίες να έχει κάποιος με διατυπωμένες και τεκμηριωμένες απόψεις, η αντίκρουσή τους δεν μπορεί παρά να αποτελεί προϊόν επιχειρηματολογίας, γιατί σε άλλη περίπτωση κινδυνεύει να συνδεθεί με επαίσχυντη εμπάθεια. Πόσο γενναίος στάθηκε, αλήθεια, ο καθηγητής Αντώνης Λιάκος, που από την απέναντι πλευρά της τάφρου που τους χώριζε με τον αποθανόντα, βρήκε τη δύναμη να φωνάξει για ό,τι τους ένωνε: την κοινή αγωνία για την οικοδόμηση της κριτικής σκέψης, δίπλα στο καινούριο και πυρίμαχο «καταφύγιο ιδεών», το διαδίκτυο..."

https://edromos.gr/pos-ethapsan-ton-giannara/?amp&fbclid=IwY2xjawFKlqVleHRuA2FlbQIxMQABHfN2hEOKFXVzpc3i5d62DDDHuA-7ZUMl1XpRmUqEHNS_zHqp05fGg5F0EA_aem_gdTWWwYsI6U_cs83mPV8fw

_____________

- Ο Χρήστος Γιανναράς και ο Αόριστος Ελληνισμός 

"...Με την άοκνη παρουσία του ως δημόσιου διανοούμενου, αλλά και φιλόσοφου, θεολόγου και λογοτέχνη, με βιβλία, επιφυλλίδες, μιντιακή παρουσία, αλλά και συνεχείς ομιλίες ανά την Ελλάδα, ο Χρήστος Γιανναράς υπήρξε ένας ιεραπόστολος της ιδιοπροσωπίας και της αποστολής του Ελληνισμού, αν και ταυτοχρόνως οιονεί αυτοπροσδιοριζόταν ως ένας νιτσεϊκός προφήτης του θανάτου του, καθώς επικαιροποιούσε το μήνυμα του Φρίντριχ Νίτσε για τον θάνατο του Θεού στις δυτικές κοινωνίες μας ως έναν θάνατο της πολιτισμικής αντιπρότασης του Ελληνισμού, για τον οποίο είμαστε όλοι υπεύθυνοι..."

https://kosmodromio.gr/2024/09/08/%ce%bf-%cf%87%cf%81%ce%ae%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1%ce%bd%ce%bd%ce%b1%cf%81%ce%ac%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%bf-%ce%b1%cf%8c%cf%81%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%b5%ce%bb%ce%bb/?fbclid=IwY2xjawFKZQBleHRuA2FlbQIxMQABHVtROLCfGRqk5ZcSRzsTFE4qi-C6A0P1rXt5jeW9Sw2tVRKXyqGz3Rhh5Q_aem_F9H8-DGnfhAw9QuFaiyKaA

ΠΗΓΗ  - Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Τσίγκος Αλέξανδρος 

Οκτώβριος 2023, Διάλεξη Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην Starttech Ventures

Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη,

Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερή. Περιέργως όμως η μητέρα μου, καθηγήτρια, με διακόπτει. "Έλα τώρα να δεις στην τηλεόραση μου λέει", μιλάει ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος. Η ιστορική σου ομιλία στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ είχε μόλις ξεκινήσει και την είδα ολόκληρη. Έτσι σε γνώρισα, εντυπωσιασμένος από το 1ο δευτερόλεπτο.

Ήσουν διαφορετικός. Δεν μιλούσες για αυτά που μιλούσαν οι άλλοι. Αναφερόσουν στην πατρίδα μιλώντας για τα όνειρα σε ενεστώτα χρόνο. Τίποτα δεν μπορεί να ενθουσιάσει περισσότερο ένα νέο παιδί.

Τα χρόνια πέρασαν. Από τον Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς ήμουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Άκουγα πολλά για σένα, για αυτήν την διαφορετική προοπτική που προτείνει ένα "λαμπρό μυαλό". Ήρθε το 2000, σε άκουσα να μιλάς στο κέντρο του Ηρακλείου, ήμουν με τον συναθλητή σου Νεκτάριου Μουμουτζή. Σε ακούσαμε να μιλάς για τους σιδηροδρόμους, που η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει για να είναι σύγχρονο κράτος και που πρέπει να συνδέουν τα δέκα διεθνή λιμάνια που οφείλουμε να δημιουργήσουμε, ξεκινώντας από τη νότια Κρήτη. Κανείς δεν είχε ξαναμιλήσει για αυτά.

Σε καλέσαμε στο Πανεπιστήμιο και μας τίμησες ερχόμενος. Είπες για τη συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο. Για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τα τοπικά οικονομικά πλεονεκτήματα. Για την επιστροφή του Τόπου και για το Συμβολικό Κεφάλαιο, το πεδίο που καθορίζει την οικονομία του 21ου αιώνα και που η Ελλάδα είναι υπερδύναμη. Σε ακούγαμε με προσοχή.

Παράλληλα υποστηρίξαμε το εγχείρημα της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης, μιας κίνησης πολύ μπροστά από την εποχή της. Είχες τεράστιο δίκιο να λες πως το 0.4% ήταν μια μεγάλη ηθική νίκη καθότι η ολοκληρωτικού τύπου αντιμετώπιση από το σύστημα ξεπερνούσε την πιο νοσηρή φαντασία. Η ιδιότυπη εξορία σου από την ενημερωτική σφαίρα, στην οποία σε καταδίκασαν Σημίτης, Τσουκάτος και τα συμφέροντα που εκπροσωπούσαν διήρκεσε μέχρι και σήμερα.

Το δέντρο που ’χει τον καρπό, αυτό πετροβολάνε

Του Θεόδωρου Παντούλα

Δεν θυμάμαι η εκδημία άλλου συγγραφέα να προκάλεσε τόσες αντιδράσεις όσο αυτές που σημειώθηκαν μετά τον θάνατο του Χρήστου Γιανναρά. Σημείο αντιλεγόμενο, όχι τόσο το έργο του όσο το πρόσωπό του! 

Νομίζω ωστόσο ότι οι απρέπειες και οι συναισθηματικές τσιγκουνιές καλό είναι να μένουν αναπάντητες. Οι παλιότεροι θα θυμούνται ότι οι «συντηρητικοί» τον λογάριαζαν για «προοδευτικό». Σήμερα οι «προοδευτικοί» τον αποστρέφονται σαν «συντηρητικό»! Όπως και να έχει, το δέντρο που ’χει τον καρπό, αυτό πετροβολάνε. Κι από το γιανναρικό δέντρο χόρτασαν αρκετοί. Άλλοι στάθηκαν ευγνώμονες κι άλλοι αγνώμονες – μες τη ζωή είναι αυτά. 

Ο Χρ. Γιανναράς στάθηκε για πολλούς Δάσκαλος. Δεν αναφέρομαι σε καμιά μετάγγιση σοφίας αλλά σε εκείνο το σπάνιας γενναιοδωρίας φέρσιμο που μετράει τις κουβέντες του, όχι από οπισθοβουλία αλλά για να αφήσει χώρο να ξεπεταχτούν γύρω του βλαστάρια και παραβλάσταρα.

 Γνωρίζω ανθρώπους που τους άλλαξε όχι απλώς τον προσανατολισμό σπουδών αλλά τη ζωή. Εντούτοις, δεν γνωρίζω κανέναν που να μετάνιωσε γι’ αυτό.

Η δημοφιλία του δεν σημαίνει ότι ήσαν βατός ο δρόμος του. Κάθε άλλο. Δεν υπήρχε καν δρόμος! Μόνος τον άνοιξε αποτινάζοντας με ευτολμία τους ακαδημαϊκούς και θρησκευτικούς –ισμούς. Στην κόψη πορεύτηκε πάντοτε σοδιάζοντας αμυχές και χαρακιές, για της ζωής τα ουσιώδη.

«Δεν είναι η δεοντολογία που πλάθει τη ζωή». Ούτε καιρό ούτε διάθεση είχε για εκπτώσεις. Δεν επρόκειτο για στενοκεφαλιά ενός δύστροπου γραφιά αλλά για επαγρύπνηση ενός γενναίου που δεν άλλαζε όνομα ούτε στα σύκα ούτε στη σκάφη.   

Η ΠΑΡΔΑΛΗ ΜΑΣ ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ

Του Νίκου Ξυδάκη 

|||   Η εκδημία του Χρ. Γιανναρά μάς θύμισε ότι είμαστε διαδοχικές επιστρώσεις, όπου καθεμιά δεν σβήνει την προηγούμενη, άλλη μένει πιο ζωηρή, άλλη υποχωρεί, συναιρούνται και συνιζηματώνονται.   |||

«Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας. / Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη / ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα.» Θυμήθηκα τον Γιώργο Σεφέρη (έναν συντηρητικό;), με αφορμή τα μεταθανάτια σχόλια για τον Χρήστο Γιανναρά, στη λίμνη του διαδικτύου. Εκδηλώσεις θαυμασμού και εκδηλώσεις αποστροφής, λίγες ώρες μετά την εκδημία του θεολόγου, συγγραφέα και δημόσιου διανοούμενου. 

Οι διαφορισμοί και οι συγκρούσεις είναι θεμιτά. Και συχνά γόνιμα. Όμως ακόμη πιο γόνιμο είναι να θυμόμαστε ότι οι κρίσεις εν θερμώ έχουν περιορισμένη εμβέλεια, ιδίως αν μιλούμε για ένα έργο, σαν του Γιανναρά, που εκτείνεται σε έξι δεκαετίες ― πολύμορφο, πολυσχιδές, συμπαγές κατά το θεολογικό-φιλοσοφικό σκέλος, προκλητικό και άνισο στο πολιτικό-δημοσιολογικό σκέλος. Οι κρίσεις οι δικές μας, στον δικό μας καιρό, απηχούν ασφαλώς τα κριτήριά μας, τις ζητήσεις μας, αλλά αναγκαστικά περιορίζονται εν χρόνω και τόπω. Συχνά, οι κρίσεις των μεταγενέστερων γενεών μετατοπίζονται, και φωτίζουν διαφορετικά τα έργα και τους ανθρώπους. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τον Χρ. Γιανναρά. Επαναναγνώσεις και αναξιολογήσεις έγιναν πολλές στον αιώνα που μας πέρασε, και κάποτε αφορούσαν αναδιάταξη του Κανόνα. 

Αλλά και τα μείζονα ρεύματα ξαναδιαβάζονται, ως προς τα όριά τους, τις πολλαπλότητες και τις αντινομίες τους. Και ο Διαφωτισμός και ο Ρομαντισμός και ο μαρξισμός και ο ντετερμινισμός της προόδου, αναλύονται και φωτίζονται διαφορετικά, ιδίως μετά τον τρομερό Εικοστό Αιώνα. 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΒΟΗΘΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΜΕ

Εκεί που σταματώ είναι μόνο ένα όνομα» Στη μνήμη του Χρήστου Γιανναρά - Μητροπολίτης Αργολίδος Νεκτάριος

«Εκεί που σταματώ είναι μόνο ένα όνομα»

Στη μνήμη του Χρήστου Γιανναρά

Μητροπολίτης Αργολίδος Νεκτάριος

Έφυγε ήσυχα. Τα τέλη του «χριστιανά, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά».

Το απόγευμα νιώθοντας μια δυσφορία κάλεσε το φίλο του ιερέα και γιατρό π. Π.Μ. ο οποίος διέγνωσε πνευμονικό οίδημα. Προσπάθησε να μην του δείξει κάτι. Ο ίδιος όμως είχε καταλάβει…

–Πεθαίνω, του είπε.

Ο π. Π. για να τον καθησυχάσει του είπε:

–Αν το λες σοβαρά … ο άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος όταν ένιωσε ότι πεθαίνει, παρακάλεσε τους μοναχούς να του ψάλλουν τα νεκρώσιμα τροπάρια.

Είχε απόλυτη διαύγεια. Του απάντησε με σοβαρότητα

–Ξεκίνα!!!

Σε λίγα λεπτά έφυγε.
Στην κηδεία του δεν ακούστηκαν επικήδειοι λόγοι, ούτε συνθήματα(“Αθάνατος”, “θα ζεις”, κ.λπ.) κενού περιεχομένου.

Η εκκλησία κατάμεστη από φίλους και μαθητές του. Όλοι είχαν κάτι να πουν για τον άνθρωπο που τόλμησε, βγήκε μπροστά, άνοιξε δρόμους…

Ακούγοντας τα νεκρώσιμα τροπάρια, θυμήθηκα ένα ωραιότατο και εξομολογητικό του κείμενο, το οποίο παραθέτω στη μνήμη του:

«Σπούδασα μια ζωή τη θεολογία και τη φιλοσοφία, παθιάστηκα με τη σύγχρονη φυσική και την κοσμολογία, διάβασα ψυχολογία και πολλή ιστορία. Κι όλα αυτά ψάχνοντας το ένα και μοναδικό αίνιγμα που με βασανίζει: της ύπαρξης που μπορεί να ερωτεύεται αέναα και να μην πεθαίνει.

Βρήκα την πληρέστερη απάντηση στους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας – τη μεγαλοφυέστερη ως τώρα αποκάλυψη.

Υστατο και συγκινητικό χαίρε στον Χρήστο Γιανναρά με πλήθος κόσμου

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 30.08.2024

Ο κόσμος έφτανε μέχρι το πεζοδρόμιο της Καραγεώργη Σερβίας. Μέσα και έξω από την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, επώνυμοι και ανώνυμοι αναγνώστες, φίλοι και μαθητές ήρθαν να αποχαιρετίσουν τον Χρήστο Γιανναρά στην εκκλησία που του άρεσε να διαβάζει τον Απόστολο τις Κυριακές

Ο Χρήστος Γιανναράς ήταν μαχητικός μέχρι τέλους. [ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΒΑΪΟΣ ΧΑΣΙΑΛΗΣ]

Μαργαρίτα Πουρνάρα30.08.2024 •

 Η τελετή είχε σχεδόν τη λαμπρότητα εξόδιου ακολουθίας αρχηγού κράτους εν ενεργεία. Στον αρχιερατικό θρόνο βρισκόταν ο Προικοννήσου Ιωσήφ ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, καθώς ο επιφυλλιδογράφος της «Κ» Χρήστος Γιανναράς ήταν και οφικιάλιος του Φαναρίου, χειροτονημένος ως Aρχων Μέγας Ρήτωρ. Στην Ωραία Πύλη, προεξάρχοντος του σεβασμιωτάτου μητροπολίτη Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ. Αμφιλοχίου ιερούργησαν ο Αργολίδος Νεκτάριος και ο Νέας Σμύρνης Συμεών. Ο επίσκοπος Δυτικής Αμερικής του Πατριαρχείου Σερβίας Μάξιμος ήρθε για το ύστατο χαίρε στην Ελλάδα από το Λος Αντζελες ύστερα από πολύωρη πτήση. Μέσα στο Ιερό Βήμα ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος συμπροσευχόταν, ενδεδυμένος, όχι όπως οι άλλοι ιεράρχες με τις αρχιερατικές στολές, αλλά με το μαύρο ράσο του διαρκούς πένθους. Το τυπικό κρατήθηκε σε όλη τη βυζαντινή του μεγαλοπρέπεια.

Ο γιος του Χρήστου Γιανναρά, Σπύρος (πίσω δεξιά), μεταφέρει τον πατέρα του στην τελευταία κατοικία. 

Φωτ. INTIME NEWS/ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ ΙΣΜΗΝΗ

+ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ, in memorian

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ,

in memorian από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 

............

Γράφει μεταξύ άλλων ο Αλέξης Παπαχελάς:

"...Ομολογώ ότι σοκαρίστηκα από τα όσα βάρβαρα και άναρθρα έγραψαν ορισμένοι χούλιγκαν  του Διαδικτύου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά τον θάνατό του. 

Δεν σεβάστηκαν, αλλά ούτε και κατάλαβαν τίποτα από τα γραπτά του.  Είναι προφανώς η λάθος εποχή να πεθάνεις αν είσαι δημόσιο πρόσωπο αυτού του βεληνεκούς.

Καθώς τον αποχαιρετίζαμε ανακαλούσα στη μνήμη μου μερικά γραπτά του που έσπαγαν κόκκαλα και εξαγρίωναν πολλούς πολιτικούς μας.  Οι πιο αστείοι ήταν εκείνοι που τον εκθείαζαν πριν αναλάβουν θέσεις εξουσίας και έλεγαν συχνά "μπράβο για τον Γιανναρά σπουδαία πένα".  Μόλις αποκτούσαν κάποια θέση και τους καταχέριαζε σε κάποιο άρθρο, οι ίδιοι άνθρωποι μας έλεγαν "μα τι τον θέλετε τον Γιανναρά;".

Ακριβώς γι' αυτό... Για να ταρακουνάει τη σκέψη μας, ενίοτε να μας θυμώνει και να γράφει σκληρά πράγματα που εξαγρίωναν συχνά τους κυβερνώντες..."

Στην ίδια εφημερίδα για το Χρήστο Γιανναρά γράφουν ο Στέλιος Ράμφος:

 "ακόμη και όταν θεωρούσε την Ελλάδα τελειωμένη υπόθεση, ο Γιανναράς μετείχε στην προσπάθεια εθνικής αυτογνωσίας για να ξανασταθεί η χώρα στα πόδια της, μια προσπάθεια που αρχίζει το 18ο αιώνα και συνεχίζεται...".

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος:

"... Μεθούσε με το όραμα μιας Θεολογίας γεμάτης από χυμούς αληθινής ζωής για την οποία θα άξιζε να πάσχει κανείς... Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον καημό του για την αλήθεια, τη Θεολογία και την Εκκλησία.  Κρατώ στην καρδιά μου τον έντιμο αναζητητή, τον γίγαντα του πνεύματος που χάρισε στην Εκκλησία τα τάλαντά.  του. Γεμάτος συγκίνηση άκουσα τη μαρτυρία για την οσιακότητα των τελευταίων του στιγμών. Ο Θεός ας πληρώνει την πείνα και τη δίψα του..."

Ὁ μύστης τῆς ἑλληνικότητος Χρῆστος Γιανναρᾶς

Δημήτρης Καπράνος Αυγ 28, 2024

«Ἡ σημερινή Ἑλλάδα εἶναι ἕνα καλαμπούρι. Δέν εἶναι οὔτε Εὐρώπη, οὔτε Ἀρχαία Ἑλλάδα, ἀλλά μιά τρίτη ὑποανάπτυκτη κατάσταση, ὅπου ἐπιμένουμε νά ἔχουν προτεραιότητα ἡ κατανάλωση, τά λεφτά πού βγάζουμε, τό πῶς θά μιμηθοῦμε, πῶς θά ἀντιγράψουμε.

Δέν βλέπετε τώρα αὐτή ἡ καταστροφή πού γίνεται στίς μέρες μας; Ὅλη αὐτή ἡ περιοχή τῆς Ἀττικῆς, τό Φάληρο, ἡ Γλυφάδα, ἡ παραθαλάσσια Ἀττική, αὐτός ὁ παράδεισος τῶν θεῶν. Καί τό κάνουν τώρα μπίζνες. Καί θά χτίσουν πολυώροφους οὐρανοξύστες. κι ὅλο αὐτό τό θεωροῦμε πρόοδο, ἐνῶ εἶναι ὁ ἀφανισμός μας. Γιατί ἐδῶ δέν θά μείνει οὔτε πεντάρα. Ὅλο αὐτό θά παραδοθεῖ στό διεθνές κεφάλαιο. Εἶναι τραγική ἡ κατάστασή μας καί δέν θέλουμε νά τό παραδεχθοῦμε. Βλέπετε, τά κόμματα εἶναι ἀντιγραφή τῶν κομμάτων τῆς Δύσης. Καπιταλισμός, σοσιαλισμός, μέ βάση τή ρύθμιση τῆς διαχείρισης τοῦ χρήματος. Αὐτά δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ Ἑλλάδα καί ἑλληνική παράδοση. Ἀκόμα καί στήν Τουρκοκρατία ἐπιβίωνε ὁ Ἑλληνισμός. Ἔλεγε ὁ Σβορῶνος ὁ μακαρίτης, ὁ ὁποῖος ἦταν ἀριστερός ἀλλά τίμιος ἀριστερός: ὑποκείμενο φορολογικῆς ὑποχρέωσης τέσσερεις αἰῶνες κάτω ἀπό τήν Τουρκοκρατία δέν ἦταν τό ἄτομο· ἦταν ἡ κοινότητα. Ἡ διαφορά εἶναι κολοσσιαία. Δέν ἤσασταν ἐσεῖς, ὁ κύριος τάδε, κι ἐγώ, ὁ κύριος δεῖνα, ἀλλά ἦταν ἡ κοινότητα. Πού σημαίνει ὅτι τό τί θά πληρώναμε φόρο τό συνεννοούμασταν στή συνέλευση τῆς κοινότητας. Ἐσεῖς εἴχατε περισσότερο σιτάρι, ἐγώ εἶχα λίγο, θά πληρώνατε φέτος περισσότερο φόρο, ἐγώ λιγότερο φόρο. Αὐτό πού προεῖχε ἦταν ἡ σχέση. Γι’ αὐτό λέω ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἔχει μεθοδικά καταστραφεῖ»…

Ἀπαισιόδοξος; Πραγματιστής; Προφητικός; Τίποτε ἀπ’ ὅλα αὐτά. Ἁπλῶς, ἕνας ἄνθρωπος σκεπτόμενος, μέ βαθειά γνώση καί θέληση, μέ δυνατή ψυχή καί καθαρότητα στόν λόγο του. Ὁ σπουδαῖος, ὁ δάσκαλος Χρῆστος Γιανναρᾶς, ὁ ὁποῖος, ὅσο τοῦ ἐπετράπη καί ὅσο μποροῦσε, ἦταν ἕνας ἀπό τούς φάρους τῆς ἑλληνικότητος καί ἐξέπεμψε ὅσο φῶς μπορεῖ κανείς νά ἐκπέμψει σέ μιά παρακμάζουσα ἰλιγγιωδῶς κοινωνία.

Ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά αἰσθάνομαι ὅτι ἡ Θεά Τύχη ἐφάνη γενναιόδωρη πού μοῦ ἐπέτρεψε νά τόν γνωρίσω καί νά ἀπολαύσω τόν λόγο καί τούς στοχασμούς του, σέ κάποιες βραδιές μοναδικές, σέ μιά παρέα πεφωτισμένη καί «ἀγριεμένη», ἐκεῖνος, ὁ Γιάννης Μαρκόπουλος, ὁ Γιῶργος Γραμματικάκης καί ἡ ταπεινότης μου, μέ ἀνοιχτό τόν ὁρίζοντα πρός τόν Σαρωνικό καί τόν Μαρκόπουλο νά ἀρνεῖται ἐπιμόνως νά καθίσει στό σκαμπό τοῦ πιάνου. «Ἄν θέλετε νά τραγουδήσετε, θά τραγουδήσετε δίχως ὄργανα» ἔλεγε γιά νά προκαλέσει τόν Γιανναρᾶ νά τοῦ πεῖ «πές ὅτι δέν τά θυμᾶσαι, καημένε!»…

Ο στοχασμός του δὲν ἔμοιαζε μὲ τὴ βιαία πνοὴ τῆς βεβαιότητας, ἀλλὰ μὲ τὴν λεπτὴ αὔρα ἑνὸς «νομίζω».

Θυμᾶμαι τὸν Χρῆστο Γιανναρᾶ

στὶς ὁμιλίες του συχνὰ νὰ χρησιμοποιεῖ

τὴ λέξη «νομίζω». 

Ἄλλοτε πάλι, 

ἐπέλεγε κάποια ἐκτενέστερη διατύπωση 

γιὰ νὰ ὑπηρετήσει τοῦτο τὸ νόημα· 

ἔλεγε: «δὲν μιλῶ μὲ βεβαιότητα, 

ἔχω ὄμως τὴν αίσθηση…» 

ἢ «μπορεῖ νὰ κάνω καὶ λάθος, 

μὰ ἐπιτρέψτε μου 

νὰ καταθέσω στὴν κρίση σας …».

Τὸ «νομίζω» γιὰ τὸν Χρῆστο Γιανναρᾶ

δὲν ἦταν ἕνα τέχνασμα, ἕνα σχῆμα ρητορικό. 

Τοῦτο μποροῦσε εὔκολα 

νὰ τὸ κατανοήσει κανεῖς ἀκούγοντάς τον. 

Δὲν ὑπήρχε ἴχνος ἐπιτήδευσης στὸ λόγο του, 

μόνο ἕνας τόνος ἀγωνίας 

ποὺ ταιριάζει σὲ  ἐκεῖνον 

ὁ ὁποῖος ἀναλαμβάνει τὴν εὐθύνη τῆς διδαχῆς,

σὲ καιροὺς ἀσέληνους.  

Τὸ «νομίζω» του εἶχε μιὰ γνησιότητα, 

ἀφοῦ ἦταν γέννημα ἑνὸς φρονήματος ταπεινοῦ, 

μιᾶς φυσικῆς εὐγένειας, 

καὶ μιᾶς -ἂς μᾶς ἐπιτραπεῖ ὁ ἰσχυρισμός- 

ἔμφυτης ντροπαλοσύνης. 

Μὰ ἦταν τελικὰ και κάτι περισσότερο, 

κάτι πληρέστερο. 

Ἦταν μιὰ αυθεντικὴ μαρτυρία 

τῆς ἐκκλησιαστικότητάς του.

Ὁ Χρῆστος Γιανναρᾶς δὲν πίστευε 

πὼς εἶχε κατακτήσει τὴν Ἀλήθεια. 

Ἐπεδίωξε στὸ βίο του νὰ σχετιστεῖ μὲ Αὐτὴν 

πρωτίστως διὰ τοῦ λόγου. 

Ἡ πείνα καὶ ἡ δίψα 

ποὺ αἰσθανόταν γιὰ τὸν Θεὸ 

ἀπὸ τὰ νεανικά του χρόνια· 

ἡ αὐστηρότητα καὶ ἡ ἀπαιτητικότητα 

πρὸς τὸν ἑαυτό του· 

τὸ ἦθος τῆς ἐλευθερίας 

καὶ ἡ ὀρμὴ τοῦ ἔρωτα· 

οἱ σπουδές του 

καὶ οἱ πνευματικές του ἀναζητήσεις· 

ἡ ἀγάπη γιὰ τὴ φιλοσοφία 

καὶ ὁ ἔρωτας γιὰ τὴ θεολογία· 

ἡ ἀνάδειξη τοῦ ἑλληνικοῦ τρόπου 

καὶ ἡ μετοχὴ στὰ κοινὰ τῆς πόλης· 

ἡ κοινωνία διὰ τῆς συγγραφῆς 

καὶ ἡ εὐθύνη τῆς διδασκαλίας 

περιγράφουν τὴ δική του σχέση 

ὡς πρόσωπο μὲ τὴν Ἀλήθεια.

Κι ὅμως αὐτὰ ποὺ ὁ Χρῆστος Γιανναρᾶς 

εἶχε γνωρίσει, 

αὐτὰ ποὺ εἶχε κατανοήσει, 

αὐτὰ ποὺ ἦταν σὲ θέση νὰ διδάξει, 

αὐτὰ ποὺ «ἀλήθευαν» τὸ δικό του βίο 

εἶχε τὴν τόλμη νὰ τὰ τοποθετεῖ 

δίπλα σὲ ἕνα «νομίζω». 

Μὰ γιατί; 

Διότι ἔθετε τὴ γνῶση, 

τὴ σκέψη καὶ τὴ γνῶμη του 

στὴν κρίση τοῦ Δήμου, 

στὸ κοινὸ βίωμα τῶν πολλῶν, 

στὴν ἐμπειρία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος. 

Ὅλοι ἐμεῖς ὡς Ἐκκλησία, 

ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια, 

μετείχαμε σὲ μιὰ μυσταγωγία τοῦ Λόγου 

διαβάζοντας τὰ κείμενα

καὶ ἀκούγοντας  τὰ ὁμιλήματα

τοῦ Χρήστου Γιανναρᾶ.

 

Ἐκεῖνος ἔψαχνε μανικῶς τὴν Ἀλήθεια 

καὶ τὴν κατέθετε σὲ μᾶς 

γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώσουμε τὴν γνησιότητά της 

καὶ συνάμα γιὰ νὰ τραφοῦμε ἀπ’ αὐτήν· 

κι ἄλλοτε -γιατὶ κι αὐτὸ συνέβη-

γιὰ νὰ σταθοῦμε μὲ ἐπιφύλαξη 

σὲ ἀπόψεις του ποὺ ἴσως ἀπέκλιναν, 

ὥστε νὰ διαλεχθοῦμε μὲ αὐτὲς 

καὶ μὲ τὰ ὑπαρκτὰ ἐρωτήματα 

ποὺ τὶς γεννοῦσαν, 

προσφέροντάς μας ἔτσι 

τὸ δώρημα τῆς συνειδητότητας.

 

Ὁ Χρῆστος Γιανναρᾶς 

δὲν φοβήθηκε τὴν κρίση τῶν ἄλλων, 

οὔτε κἂν τὴν ἀπόρριψη, 

δὲν μιλοῦσε γιὰ νὰ κάνει ὀπαδοὺς ἢ σχολή, 

δὲν συνέγραφε γιὰ νὰ ὑποτάξει ἢ νὰ διχάσει.

 

Κι ἦταν τοῦτο φυσικὸ 

ἀφοῦ ὁ στοχασμός του δὲν ἔμοιαζε 

μὲ τὴ βιαία πνοὴ τῆς βεβαιότητας, 

ἀλλὰ μὲ τὴν λεπτὴ αὔρα ἑνὸς «νομίζω».

π. Μιλτιάδης Ζέρβας

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ (20 Απριλίου 1935 - 24 Αυγούστου 2024)

Του Σωτήρη Μητραλέξη

Τι να πρωτοσημειώσει κανείς για άνθρωπο που κυριολεκτικά σου έχει αλλάξει άρδην τη ζωή σου, τις προτεραιότητές σου, τον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο, τη σκέψη σου — τι να πρωτοπείς, όταν είναι πραγματικά εντελώς αδύνατον να φανταστείς πώς θα ήσουν σήμερα αν δεν τον είχες συναντήσει.

Για το (κυρίως) έργο του Χρήστου Γιανναρά θα ήθελα να σημειώσω πολύ λίγα, διότι πολλοί έχουμε γράψει αρκετά αλλού (το κατ’ εμέ κυρίως αγγλιστί, μια παλιά μικρή ελληνιστί μου σύνοψη της σκέψης του είναι το κειμενάκι «Πρόσωπο, Έρως, Κριτική Οντολογία»: θα το έγραφα διαφορετικά σήμερα). Δύσκολα συνοψίζεται, διότι είναι ένας ιδιαίτερα πολυπρισματικός στοχαστής. Η ασύλληπτη επιδραστικότητα των βιβλίων του και της παρουσίας του στην Ελλάδα είναι γνωστή για όσους έχουν μάτια, όπως και ο φθόνος που αυτή παρήγαγε (αυτόν τον φθόνο για τον Γιανναρά τον συναντούσα εμφανή, τακτικά και εγγράφως σε αποκλειστικά ελλαδικές ακαδημαϊκές εκλογές μου). Η διεθνής πρόσληψη της σκέψης του βρίσκεται σε αλματώδη άνοδο, ιδίως μετά το άνοιγμα στον αγγλόφωνο χώρο την τελευταία μία-μιάμιση δεκαετία (κυρίως γαλλικής και δευτερευοντως γερμανικής παιδείας ο Γιανναράς γαρ): τα συνέδρια στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 2013 και του πανεπιστημίου του Cambridge το 2017, καθώς και οι τόμοι που προέκυψαν εξ αυτών, είναι μόνο επιφαινόμενα μιας διεθνούς πρόσληψης εν τω (ταχέως) γίγνεσθαι. Διευκρινίζω ότι δεν ήταν σημαντικός ΕΠΕΙΔΗ είχε επίδραση στην Ελλάδα ή ΕΠΕΙΔΗ έχει διεθνή πρόσληψη, αλλά λόγω της ίδιας της πρωτοτυπίας, του πλούτου και συνεισφοράς της σκέψης του: θεωρώ αδιαμφισβήτητο ότι, επί της ουσίας, είναι ο σημαντικότερος Έλληνας στοχαστής του τελευταίου μισού αιώνα, hands down. Εν πάση περιπτώσει αυτά θα φανούν στο μέλλον, και από το μέλλον, όχι στους τριήμερους κύκλους των φεησμπουκικών αψιμαχιών.

Ναι, είναι σημαντική η διάκριση ανάμεσα στο κυρίως έργο και στις επιφυλλίδες, εβδομαδιαίες ή βιβλιοδετημένες (δεν είναι αυτές τα βιβλία του). Πολλοί τον πρωτογνωρίσαμε από τις παλιές επιφυλλίδες, και προσωπικά ευγνωμονώ γι’ αυτό — αλλά μετά γνωρίσαμε μια ασύλληπτα ευρύτερη και φωτεινότερη προσωπικότητα. Ο Μότσαρτ μπορεί να ήταν επιπροσθέτως και κηπουρός, αλλά συνηθίζουμε να τον θυμόμαστε για τη Μουσική του, όχι για τις βουκαμβίλιες του, ούτε επειδή εκείνη τη συγκεκριμένη βουκαμβίλια ενδεχομένως την πετσόκοψε. Πέρα από τη σπορά των προσωπικών σχέσεων και το κάρπισμά τους —που είναι το πραγματικά Αιώνιο—, αυτό που θα μείνει θα είναι το κυρίως έργο, της κυρίως σκέψης, των κυρίως βιβλίων και μελετημάτων· όχι επειδή οι επιφυλλίδες ήταν ή καλές ή κακές ή ό,τι, αλλά επειδή αυτή είναι η φύση των πραγμάτων. Τις δε απλουστευτικές συζητήσεις του φουμπού περί των ακριβών και δεδομένων και αυστηρών ορίων πεδίων όπως η φιλοσοφία και η θεολογία (να μας πει και η θρησκευτική στροφή της φαινομενολογίας τη γνώμη της, ο Ζαν-Λυκ Μαριόν, ή η πρόσληψη π.χ. του Λακάν από πεδία άλλα της ψυχανάλυσης) τις θεωρώ εντελώς εξω-ακαδημαϊκές, δηλωτικές παχυλής άγνοιας βασικών (καίτοι πολύπλοκων) ζητημάτων τόσο περί φιλοσοφίας όσο και θεολογίας (άρα, προσόν εκλογιμότητας σε ακαδ. θέση). Και έξω από τα τείχη της ακαδημίας όμως, εν γένει η πλούσια σκέψη αφορά πολλά πεδία και η ασήμαντη σκέψη κανένα. (Επίσης, και παρά τις κάποτε εργοστασιακές μου ρυθμίσεις και στα δύο θέματα, εμμέσως πλην όμως σαφέστατα ο Χρήστος Γιανναράς με δίδαξε ότι είναι εντελώς αδύνατον να είσαι Χριστιανός και δεξιός ταυτόχρονα: αυτό θα ξενίσει κάποιους, αλλά αυτή είναι η μαρτυρία μου. Και με δίδαξε να ελέγχω κριτικά τις αυθεντίες μου, κατά προτίμηση να μην έχω καθόλου αυθεντίες, πρωτίστως συμπεριλαμβανομένου του ιδίου).