ἘΠῚ ΤΗΝ ΗΛΙΟΥ ΔΥΣΙΝ..

Για τον Γιάννη Τσαρούχη έγραψε ο  Αρχιμ.π. Βασίλειος Γοντικακης

ΕΠῚ ΤΗΝ ΗΛΙΟΥ ΔΥΣΙΝ.. 

Τὸν Τσαρούχη τὸν γνώρισα γέρο στὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅταν ἐρχόταν γιὰ νὰ παρακολουθήσει τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα.

 Ἦταν ἄνθρωπος ὥριμος, μὲ βαθιὰ σοφία καὶ ἀνθρωπιά, ποὺ γιὰ νὰ φτάσεις, πρέπει νὰ ἔχεις πονέσει πολύ, καὶ νὰ εἶσαι εὐγνώμων γι’ αὐτό. Εἶχε μέσα του σαφήνεια καὶ τόλμη, ποὺ ἔμοιαζε μὲ τὴ σαφήνεια καὶ τὴν τόλμη τοῦ Ἁγίου Ὅρους.

Ἔτσι δὲν μπορεῖς, οὔτε ἔχει νόημα, μιλώντας γιὰ τὸν Τσαρούχη, νὰ ἀπαριθμήσεις τὰ προσόντα καὶ τὶς ἱκανότητές του.

Αὐτὸ ποὺ τοῦ χαρίσθηκε, εἶναι ἡ σύνθεσις καὶ ἡ ὑπέρβασις ὅλων, καὶ ἡ ἄφιξή του διὰ τῆς ἀληθοῦς μετανοίας στὸ μακάριον τέλος, ποὺ καταυγάζει τὸν ἄνθρωπο μὲ ἱλαρὸν φῶς ἁγίας δόξης.

Ὁ Τσαρούχης δὲν ἦταν ἕνας ἁπλὸς καλλιτέχνης ἢ στοχαστής.

Τέτοιους ἔχουμε πολλούς. Ἦταν πνευματικὸς ἄνθρωπος, μὲ τὴν ἀληθινὴ σημασία τοῦ ὄρου. Καὶ σὲ μία ἁπλή του φράση περιέκλεισε καὶ ἀπεκάλυψε ὅλο τὸ πνευματικό του μεγαλεῖο καὶ τὴ δύναμη.

Ὅταν τὸν ρώτησαν ἂν εὐτύχησε στὴ ζωή του, εἶπε:

«Τώρα, μὲ τὰ γεράματα καὶ τὴν ἀρρώστια, νοιώθω εὐτυχισμένος, γιατί βρῆκα αὐτὸ ποὺ ζητοῦσα. Ὅταν ἤμουν νέος, ἤμουν δυστυχής, γιατί ἔψαχνα ὅλα αὐτὰ καὶ δὲν τὰ εὕρισκα».

Αὐτὸ εἶναι τὸ ἐπαναστατικὸ καὶ γαλήνιό του Τσαρούχη, ποὺ πῆρε ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Γιὰ νὰ ἀπαντήσει ἔτσι, σημαίνει ὅτι εἶχε δύναμη ποὺ ἀνατρέπει τὴν καθεστηκυία τάξη τῆς φθορᾶς καὶ φέρνει τὰ πάνω κάτω.

« Ο ι μ ε γ ά λ ε ς β ε ν τ έ τ ε ς μ ε α π ω θ ο ύ ν »

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ

Ο μεγάλος έλληνας ζωγράφος κάνει την προσωπική εξομολόγησή του σε μια συνέντευξη που την έδωσε πριν από 19 χρόνια και που τη δημοσιεύει σήμερα για πρώτη φορά «Το Βήμα» 

(ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΙΛΣΟΝ)

 

« Ο ι   μ ε γ ά λ ε ς   β ε ν τ έ τ ε ς   μ ε   α π ω θ ο ύ ν » 

Ηταν το 1980 όταν γνώρισα τον Γιάννη Τσαρούχη και μου παραχώρησε αυτή τη συνέντευξη. Η Αίθουσα Τέχνης Αθηνών αποτέλεσε τον τόπο της πρώτης μας συνάντησης και έκτοτε είχα την ευκαιρία να τον επισκεφθώ αρκετές φορές στο σπίτι του στο Μαρούσι, στην οδό Πλουτάρχου, όπου σήμερα στεγάζεται το Ιδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. Το σπίτι αυτό είχε μετατραπεί σε ένα ιδιότυπο σαλόνι για φίλους, καλλιτέχνες και όλους όσοι ήθελαν να πάρουν κάτι από τη βαθιά σοφία του την οποία εξέφραζε με εύστοχες επιγραμματικές ατάκες. 

Το μεγάλο ενδιαφέρον του για καθετί ελληνικό διαφαινόταν περίτρανα στο έργο του. Ο Γιάννης Τσαρούχης όμως δεν περιοριζόταν εκεί αφού η ενασχόλησή του με τον αρχαίο ελληνικό αλλά και τον βυζαντινό πολιτισμό είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Από τη μια συνεργαζόταν με τον αγιογράφο Φώτη Κόντογλου και από την άλλη μετέφραζε και ανέβαζε αρχαίες τραγωδίες.

Επρόκειτο για μια προσωπικότητα που απέπνεε Ελλάδα και Βυζάντιο. Η ελληνική παιδεία του και ο σεβασμός του σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο ήταν τα στοιχεία του χαρακτήρα του που σε κατακτούσαν και σε έκαναν να ήθελες να είσαι κοντά του. 

-Στην παιδική σας ηλικία τι νομίζατε ότι θα γίνετε;

«Πολλά πράγματα. Ενα από τα κυριότερα ήταν να γίνω ακροβάτης γιατί μου άρεσε πολύ το ιπποδρόμιο και ό,τι έβλεπα στο ιπποδρόμιο εμιμούμην, βάζοντας σχοινιά μέσα στους δύο μεντεσέδες της πόρτας. Ηθελα να περπατώ επάνω σε ένα σχοινί, να κρεμιέμαι ανάποδα… Ενα άλλο επάγγελμα που μου άρεσε πάρα πολύ ήταν να γίνω δεσπότης, διότι μου άρεσε να τους βλέπω στις λιτανείες με τα χρυσά άμφια και τις μίτρες να παρελαύνουν. Αλλά ποτέ δεν σκέφθηκα ότι θα γίνω ζωγράφος. Ολο ζωγράφιζα από μικρό παιδί και έκανα και κατασκευές αρχιτεκτονικές ¬ εσωτερικών χώρων ιδίως ¬ έκανα κρεβατοκάμαρες, τραπεζαρίες και μου άρεσε πολύ το θέατρο… Αλλά ζωγραφική έκανα διότι το ζήτησαν οι άλλοι ¬ είτε ήταν θεατές είτε ήταν έμποροι πινάκων. Νόμιζαν ότι έχω ταλέντο… ακόμη δεν το κατάλαβα αυτό!».

Γιάννης Τσαρούχης

Απόσπασμα από Δημήτρης Γιαννάτος fb

» Το 1937 επιστρέφω στην Ελλάδα. Ο ελληνικός ήλιος, η παντοτινή μου αγάπη για τις ρεκλάμες του Καραγκιόζη, για τον Θεόφιλο, για την αγνότητα της μεσογειακής ζωγραφικής, με οδηγούν σε μια ζωγραφική σαν του Ματίς, ενώ θέλω να κάνω Κουρμπέ. » (…)

«Είναι φυσικό να θέλω να κάνω ελληνικό ό,τι μ’αρέσει στην Αναγέννηση. Αλλά ποτέ δεν θέλησα να γίνω Ιταλός. Τελικά, θέλω να αισθανθώ τη μεγάλη χαρά να κάνω εγώ ο ίδιος έργα τέλεια, σχεδόν, αχειροποίητα, όπως οι χρωμολιθογραφίες που θαύμαζα στις ταβέρνες και στις λατέρνες, ξεκινώντας από πρόσωπα υπαρκτά και σύγχρονα που με συγκινούν. Ο γραφισμός του Καραγκιόζη και της Κεραμικής, είναι κάτι το έμφυτο στη μεσογειακή ράτσα και το αγαλματώδες και φωτοσκιασμένο είναι η μεγάλη και επίσημη παράδοσή μας, από την αρχαιότητα ως τις εικόνες. Μου έρχεται να πω : Καλότυχοι όσοι είναι διχασμένοι...» (…)

«Τώρα που σκέφτομαι το τι έκανα εδώ και τόσα χρόνια, νομίζω ότι ακολούθησα αρχικώς κι εγώ την διεθνή αστική τάση ή μανία, θα έλεγα, ν’αλλοτριώσω καθετί που δεν είναι αστικό. Να μην αφήσω τίποτα που δεν είναι «δικό μας», που να μή διευθύνεται από την αχόρταγη αστική τάξη. Αργότερα όμως κατάλαβα πως ο ελληνικός λαός δεν ήταν μια αποθήκη μοτίβων αλλά η αυθεντική αριστοκρατία στην Ελλάδα, πεσμένη στην σκλαβιά και την περιφρόνηση.» (…).

«Πολύ πριν απ΄εκείνη την εποχή είχα καταλάβει πως δεν υπήρχαν μόνο δύο ζωγραφικές αλλά και δύο κόσμοι. Υπήρχαν δύο μουσικές, δύο τρόποι να ντύνονται οι άνθρωποι, δύο τρόποι να χορεύουν και να τραγουδούν, δύο τρόποι να φέρονται. Υπήρχε η Δύση και η Ανατολή. Η αστική τάξη είχε φέρει αυτό που ονομάζουμε «ευρωπαϊκό πολιτισμό» και ο φτωχός κόσμος, ο λαός, διατηρούσε όσο μπορούσε τις παλιές του συνήθειες. Πόσο ωραία πράγματα με περιτριγυρίζανε, φερμένα από τη Γαλλία, από τη μυθώδη πόλη που λεγόταν Παρίσι. Αλλά και πόσα μυστηριώδη πράγματα μ’αγγίζανε από το λαό, που είχε κρατήσει τα παλιά. Κάθε τόσο συγκλονιζόμουν από την ομορφιά του λαού, σαν από μια σουβλιά ή νυγμό…Εξαθλιωμένοι και περιφρονημένοι οι άνθρωποι του λαού είχαν μια αριστοκρατικότητα που δεν μπορούσες να συναντήσεις στον χυδαίο αστικό κόσμο, αλλά ούτε σε αυτούς που απομιμούνταν ευρωπαϊκούς καλούς τρόπους για να ξεχωρίσουν και από τους αστούς και από το λαό«.(…)

Για τον Γιάννη Τσαρούχη 🔸 Αρχιμ. Βασίλειος Γοντικακης

💢 Για τον Γιάννη Τσαρούχη

🔸 Αρχιμ. Βασίλειος Γοντικακης

Ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν

Τὸν Τσαρούχη τὸν γνώρισα γέρο στὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅταν ἐρχόταν γιὰ νὰ παρακολουθήσει τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα. Ἦταν ἄνθρωπος ὥριμος, μὲ βαθιὰ σοφία καὶ ἀνθρωπιά, ποὺ γιὰ νὰ φτάσεις, πρέπει νὰ ἔχεις πονέσει πολύ, καὶ νὰ εἶσαι εὐγνώμων γι’ αὐτό. Εἶχε μέσα του σαφήνεια καὶ τόλμη, ποὺ ἔμοιαζε μὲ τὴ σαφήνεια καὶ τὴν τόλμη τοῦ Ἁγίου Ὅρους.

Ἔτσι δὲν μπορεῖς, οὔτε ἔχει νόημα, μιλώντας γιὰ τὸν Τσαρούχη, νὰ ἀπαριθμήσεις τὰ προσόντα καὶ τὶς ἱκανότητές του. Αὐτὸ ποὺ τοῦ χαρίσθηκε, εἶναι ἡ σύνθεσις καὶ ἡ ὑπέρβασις ὅλων, καὶ ἡ ἄφιξή του διὰ τῆς ἀληθοῦς μετανοίας στὸ μακάριον τέλος, ποὺ καταυγάζει τὸν ἄνθρωπο μὲ ἱλαρὸν φῶς ἁγίας δόξης.

Ὁ Τσαρούχης δὲν ἦταν ἕνας ἁπλὸς καλλιτέχνης ἢ στοχαστής. Τέτοιους ἔχουμε πολλούς. Ἦταν πνευματικὸς ἄνθρωπος, μὲ τὴν ἀληθινὴ σημασία τοῦ ὄρου. Καὶ σὲ μία ἁπλή του φράση περιέκλεισε καὶ ἀπεκάλυψε ὅλο τὸ πνευματικό του μεγαλεῖο καὶ τὴ δύναμη.

Ὅταν τὸν ρώτησαν ἂν εὐτύχησε στὴ ζωή του, εἶπε: «Τώρα, μὲ τὰ γεράματα καὶ τὴν ἀρρώστια, νοιώθω εὐτυχισμένος, γιατί βρῆκα αὐτὸ ποὺ ζητοῦσα. Ὅταν ἤμουν νέος, ἤμουν δυστυχής, γιατί ἔψαχνα ὅλα αὐτὰ καὶ δὲν τὰ εὕρισκα».

Αὐτὸ εἶναι τὸ ἐπαναστατικὸ καὶ γαλήνιό του Τσαρούχη, ποὺ πῆρε ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

O Χρήστος Μποκόρoς για το έργο του Γιάννη Τσαρούχη

Χρήστος Μποκόρος

Ο Χρήστος Μποκόρος μας ξεναγεί στην  έκθεση «Γιάννης Τσαρούχης – Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας» που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη επιχειρώντας την αποκρυπτογράφηση και την ερμηνεία της καλλιτεχνικής πορείας του δημιουργού. Παρουσίασε την ιστορία της ζωγραφικής του Γιάννη Τσαρούχη μέσα από χρονολογικές ενότητες, αναπλάθοντας το περιβάλλον που έζησε και τις επιρροές που δέχθηκε σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία.

Μαζί του είναι και η κ. Νίκη Γρυπάρη.

O Χρήστος Μποκόρoς για το έργο του Γιάννη Τσαρούχη

από

 Χρήστος Μποκόρος

 -

Ο Χρήστος Μποκόρος μας ξεναγεί στην  έκθεση «Γιάννης Τσαρούχης – Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας» που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη επιχειρώντας την αποκρυπτογράφηση και την ερμηνεία της καλλιτεχνικής πορείας του δημιουργού. Παρουσίασε την ιστορία της ζωγραφικής του Γιάννη Τσαρούχη μέσα από χρονολογικές ενότητες, αναπλάθοντας το περιβάλλον που έζησε και τις επιρροές που δέχθηκε σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία.

Μαζί του είναι και η κ. Νίκη Γρυπάρη.

ΠΗΓΗ: https://antifono.gr/

Συγκλονιστική φωτογραφία: Ο Γιάννης Τσαρούχης με τη θρυλική εικόνα «Παναγία της Νίκης» που ζωγράφισε στο Αλβανικό μέτωπο

Στη φωτογραφία απεικονίζεται ο σπουδαίος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, κρατώντας την "Παναγία της Νίκης", τη συγκλονιστική εικόνα που ζωγράφισε ενώ βρισκόταν στο Αλβανικό Μέτωπο. H φωτογραφία του 1940-1941 επιχρωματίστηκε από τον γραφίστα Χρήστο Καπλάνη και δημοσιεύτηκε στη σελίδα του στο Facebook Past in Color- Χρώμα στο παρελθόν. 

Ο Γιάννης Τσαρούχης στρατεύθηκε το 1939 και υπηρέτησε στο Κούτσι, στην Αλβανία. Κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε αναλάβει τη δημιουργία καμουφλάζ στρατιωτικών εγκαταστάσεων και στολών, ενώ δεν σταμάτησε ούτε τότε να ζωγραφίζει, δημιουργώντας προσωπογραφίες των φαντάρων που πολεμούσαν με σθένος τους Ιταλούς.

Την ιστορία της Παναγίας της Νίκης είχε αφηγηθεί στο βιβλίο «Μαρτυρίες '40-'41» του Κ. Χατζηπατέρα. 

Όπως είχε αποκαλύψει, η ιδέα του πίνακα προήλθε όταν άκουσε κατά τη διάρκεια του συσσιτίου έναν φαντάρο να περιγράφει ότι είχε δει όραμα με την Παναγία. Ο ανθυπασπιστής είχε αναφέρει ότι αρχικά την πέρασε για κάποια Αλβανή κατάσκοπο και ύψωσε το ρεβόλβερ του για να την πυροβολήσει, όμως τότε η γυναίκα ύψωσε την παλάμη της και του είπε: 

«Μη χτυπάς, έχω να σου πω κάτι: τη Λαμπρή θα είσαστε σπίτι σας».

 Ο Διοικητής αποφάσισε να χτίσει μια εκκλησία για την Παναγιά στο σημείο που του υπέδειξε ο φαντάρος και ζήτησε από τον Τσαρούχη να ζωγραφίσει τις τοιχογραφίες. Ωστόσο, το κτίριο όπου θα χτιζόταν η εκκλησία, ένας παλιός μύλος, ήταν επικίνδυνο και στόχος των Ιταλών, γι'αυτό ο Τσαρούχης έφτιαξε εικόνες ως τέμπλο πάνω σε τέσσερις σανίδες. 

Διαβάστε την ιστορία της εικόνας, όπως την είχε αφηγηθεί ο Τσαρούχης: 

 Το μέρος αυτό εβάλλετο πολύ από τους Ιταλούς και εφοβόμουν. Δέχτηκα όμως να κάνω τέσσερις εικόνες για το τέμπλο, αν βρουν τέσσερις σανίδες. Μπογιές είχε μαζί του ο λοχαγός μου, ο μακαρίτης Γεωργόπουλος, με την ελπίδα ότι θα μπορέσω να κάνω σκηνές από μάχες. Αυτές οι μπογιές εχρησίμευσαν στην αρχή του πολέμου για να καμουφλαριστούν τα νίκελ του αυτοκινήτου του διοικητού. Κι αργότερα, για να κάνω μερικά πορτραίτα του λοχαγού αυτού, που ήταν φιλότεχνος και βιβλιόφιλος. Ύστερα από πολλές έρευνες βρέθηκε ένα καπάκι από κιβώτιο. Εκεί πάνω ζωγράφισα την “Παναγία της Νίκης”, έχοντας ως πρότυπο μια κακοζωγραφισμένη Παναγία που κυκλοφορούσε σε δελτάρια.  

Η «Παναγιά της Νίκης». Η διάσημη εικόνα που ζωγράφισε ο Γιάννης Τσαρούχης μετά το όραμα ενός στρατιώτη στο μέτωπο...

Η «Παναγιά της Νίκης». Η διάσημη εικόνα που ζωγράφισε ο Γιάννης Τσαρούχης μετά το όραμα ενός στρατιώτη στο μέτωπο...

Η μαρτυρία του Τσαρούχη: 

«Καθώς πηγαίναμε προς τον διοικητή, έφραξαν σχεδόν τον δρόμο Έλληνες στρατιώτες από την Άρτα, που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί κι είχαν πληροφορηθεί για την ύπαρξη της εικόνας. Ήδη το ταπεινό μου έργο, που δεν είχε στεγνώσει ακόμα, είχε αποκτήσει την φήμη θαυματουργής εικόνας και οι στρατιώτες οι Αρτινοί, σε έξαλλη θρησκευτική έκσταση, απαιτούσαν η θαυματουργή εικόνα να μείνει ένα βράδυ τουλάχιστον στην κατασκήνωσή τους. Άκουγες φωνές, από παντού. Όλοι οι στρατιώτες φωνάζανε: «Η Παρθένα, η Παρθένα. Να την αφήσετε μια βραδιά». 

Εκείνη την ώρα βάρεσε συναγερμός, δηλαδή ένας στρατιώτης με μια σάλπιγγα τυλιγμένη με ιμάντες από γκέτες από χακί ύφασμα εσάλπισε. Εγώ και ο μοτοσυκλετιστής πέσαμε μπρούμυτα σύμφωνα με τις διαταγές που είχαμε. Κανένας Αρτινός δεν έκανε το ίδιο.

«Βρε συνάδελφε», μου είπε ένας, «βαστάς την Παρθένα και φοβάσαι;» 

Το συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε από τον έρανο υπολογίστηκε γύρω στις 800 χιλιάδες δραχμές, ένα τεράστιο ποσό αν λάβει κανείς υπόψιν τα οικονομικά δεδομένα των στρατιωτών του μετώπου. Η εκκλησία χτίστηκε στο Γκολεμί, στο σημείο που ο στρατιώτης είδε το όραμα με την Παναγία, η οποία όπως έχουν καταθέσει μάρτυρες καταστράφηκε επί Χότζα...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/i-quot-panagia-tis-nikis-quot-i-diasimi-eikona-poy-zografise-sto-metopo-o-giannis-tsaroychis-meta-to-orama-enos-stratioti-ti-apegine-to-ekklisaki-poy-chtistike-sto-simeio-me-erano-toy-strateymatos/

ΠΗΓΗ:ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ

Γ. Τσαρούχης: Εξαθλιωμένοι και περιφρονημένοι οι άνθρωποι του λαού έχουν μια αριστοκρατικότητα

Από μικρό παιδί ήθελα να γίνω ένας καλόs ζωγράφος, σαν αυτούς που θαύμαζα είτε σε αναπαραγωγές είτε στο πρωτότυπο. Νόμιζα πως αυτό ήταν μάλλον ακατόρθωτο. Εν τούτοις, παρά τη γνώση των αδυναμιών μου, έκανα αυστηρή κριτική στους πολύ μεγάλους, χωρίζοντάς τους σε ζωγράφοι φυσικούς και μη φυσικούς. Το 1920 είδα μιαν αναπαραγωγή του Turner. Για μένα αυτό ήταν μια φυσική ζωγραφική που νόμιζα ότι μπορώ να κάνω πολύ εύκολα. Την ίδια χρονιά, πηγαίνοντας με την οικογένεια μου στο Δαφνί για να λειτουργήσουμε την εκκλησία, δέχτηκα κυριολεκτικά μια πληγή βλέποντας τα ψηφιδωτά. Κατάλαβα πως υπήρχε κι ένας άλλος κόσμος τns ζωγραφικής. Μια ζωγραφική παραπάνω από τη φυσική, που όσο κι αν σχετιζόταν με αυτό που ονόμαζα φυσική ζωγραφική, ήταν εν τούτοις διαφορετική. Αυτή η εμπειρία με βασάνισε σε όλη μου τη ζωή. Έκανα ένα αντίγραφο με νερομπογιά, σε μικρές διαστάσεις, που έμεινε ημιτελές και τ’ αποτελείωσα το 1931, όταν ήμουν μαθητής του Κόντογλου. Πολύ πριν από εκείνη την εποχή είχα καταλάβει πως δεν υπήρχαν μόνο δύο ζωγραφικές, αλλά και δύο κόσμοι. Υπήρχαν δύο μουσικές, δύο τρόποι να ντύνονται οι άνθρωποι, δύο τρόποι να χορεύουν και να τραγουδούν, δύο τρόποι να φέρονται. Υπήρχε η Δύση και η Ανατολή. Η αστική τάξη είχε φέρει αυτό που ονομάζουμε «ευρωπαϊκό πολιτισμό» και ο φτωχός κόσμος, ο λαός, διατηρούσε, όσο μπορούσε, τις παλιές συνήθειες. Πόσα ωραία πράγματα με περιτριγυρίζανε, φερμένα από τη Γαλλία, από τη μυθώδη πόλη που λεγόταν Παρίσι! Αλλά και πόσα μυστηριώδη πράγματα μ’ αγγίζανε από τον λαό, που είχε κρατήσει τα παλιά!

Γιάννης Τσαρούχης: Επαναστάτης και κλασσικός

Σαν σήμερα, 20 Ιουλίου 1989, έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Τσαρούχης (1910- 1987), ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ζωγράφους.

Έγραψε γι αυτόν ο Οδυσσέας Ελύτης:

«Ένας επαναστάτης δεν γίνεται νάναι συνάμα και κλασσικός. Αλλά με τον Τσαρούχη γίνεται. Την ημέρα που ο ζωγράφος αυτός τόλμησε να αναζητήσει τον Ερμή όχι στο όρος Όλυμπος αλλά στο «καφενείον ο Όλυμπος», ένας μύθος κατέβηκε από τα βιβλία στη ζωή, ενώ το μάτι του καλλιτέχνη υποχρεώθηκε να ατενίσει αλλιώς τον κόσμο. Με άλλα λόγια, η νεοελληνική πραγματικότητα, παραμορφωμένη ως τότε από μια ψεύτικη φιλολογία, ερχόταν να πάρει τη φυσική της θέση μέσα στα πλαστικά ενδιαφέροντα του καιρού μας. Και ο ζωγράφος, εντοπισμένος μέσα στο χώρο που του όριζε αυτή, επωμιζόταν τις ευθύνες να βρει τη μοναδική έκφραση που άρμοζε στην ιδιοτυπία της.
Στο μέτρο που ο Τσαρούχης φάνηκε άξιος να καθαρίσει το εικόνισμα του Ελληνισμού από τα περίσσια μαλάματα, είναι ένας επαναστάτης που δεν πήγε να καταλύσει αλλά να ανακαλύψει μια παράδοση. Στο μέτρο όμως που πέτυχε να αξιοποιήσει τα κρυφά της διδάγματα είναι ένας κλασικός».

Χαρίλαος – Τσαρούχης: Μια απρόσμενη συνάντηση (βίντεο)

Στις 20 Ιουλίου 1989, πέθανε ο Γιάννης Τσαρούχης. Στις 20 Ιουλίου 1914, γεννήθηκε ο Χαρίλαος Φλωράκης. Αυτή όμως δεν ήταν η μόνη «συνάντηση» του Χαρίλαου με τον Τσαρούχη…

Δείτε το βίντεo:

Η κοινωνία, το έθνος, η πολιτική (Γιάννης Τσαρούχης)

– Πόσο αισιόδοξος είσθε για την ελληνική κοινωνία;

– Υπάρχουν στοιχεία επιστροφής που μας οδηγούν στα παλιά και στοιχεία που ενθουσιάζονται, εργάζονται για το μέλλον. Νομίζω ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Αλλά η σημερινή πρόοδος και η τεχνική καταστρέφει, γιατί δεν αγγίζει τον άνθρωπο. Τον οδηγεί μόνο στο να κοιτά το συμφέρον του. Συχνά είμαι ο τελευταίος των ανθρώπων που σκέφτεται εθνικά ή ο πρώτος. Στο βάθος είμαι ο πρώτος. Έχει φέρει πολλές δυσκολίες η ομαδική εκτέλεση των εθνικών ιδεωδών. Δεν πρέπει όμως να περιορίζεται κανείς στις γνώμες, πρέπει να προχωρά στην ουσία.

– Το εθνικό σάς απασχολεί πάρα πολύ. Πιστεύετε τελικά ότι αυτό που είναι εθνικό γίνεται παγκόσμιο;

– Ο μόνος δρόμος για να γίνει κάτι παγκόσμιο είναι να είναι εθνικό. Βέβαια, διαθέτουμε κακά στοιχεία σαν λαός, την κλεψιά, την απάτη, αλλά πρέπει να θέλουμε να είμαστε Έλληνες. Να θυσιαζόμαστε για την Ελλάδα. Αυτό δεν το κάνει η πολιτική, η οποία πλησιάζει τους άλλους για να υπάρχει αυτή κι όχι για να σώσει την Ελλάδα.

πηγή: Aντίφωνο, Από τη συλλογή κειμένων «Λίθον όν απεδοκίμασαν ο οικοδομούντες», εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1989.

Η ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΣΕ 20 ΛΕΠΤΑ

Αριστούργημα: Το ιστορικό φίλμ με κείμενα του Γιάννη Τσαρούχη για τα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας [βίντεο]

Εκπληκτικής ομορφιάς και μοναδική πηγή πλούτου γνώσης είναι αυτό το ιστορικό ντοκιμαντέρ για τα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας με κείμενα του Γιάννη Τσαρούχη και εικόνες του Σπύρου Βασιλείου.

Το ντοκιμαντέρ, διάρκειας 20 λεπτών, γυρίστηκε το 1980 σε παραγωγή, σενάριο, διεύθυνση φωτογραφίας και σκηνοθεσία Νίκου Γραμματικόπουλου. Βραβεύθηκε με το Βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για τη συμβολή του στη διατήρηση και διάσωση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς το 1980. Αγοράσθηκε από τη Σουηδική Τηλεόραση και από την ΕΡΤ. Προβλήθηκε στην εκπομπή «Μια ταινία, μια συζήτηση». Επίσης προβλήθηκε στην τελευταία διάλεξη του κύκλου ομιλιών του ΕΙΕ «Αρχαιολογία της Πόλης των Αθηνών», που ήταν αφιερωμένη στα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας (Μάιος 1994).

Αιδ' εις Αθήναι ...η πριν πόλις (Γραμματικόπουλος, Τσαρούχης, Βασιλείου) from Φειδίας on Vimeo.

Τα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας με κείμενα Γιάννη Τσαρούχη και εικόνες Σπύρου Βασιλείου.

Ιστορικό ντοκιμαντέρ - αφιέρωμα στα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας με κείμενα Γιάννη Τσαρούχη και εικόνες Σπύρου Βασιλείου, διαρκείας 20΄, έτος παραγωγής 1980.

Παραγωγή, σενάριο, διεύθυνση φωτογραφίας και σκηνοθεσία:

Νίκος Γραμματικόπουλος

Βραβεύθηκε με το Βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για τη συμβολή του στη διατήρηση/διάσωση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς το 1980.

Αγοράσθηκε από την Σουηδική Τηλεόραση και από την ΕΡΤ. Προβλήθηκε στην εκπομπή «Μια ταινία μία συζήτηση».

Επίσης προβλήθηκε στην τελευταία διάλεξη του κύκλου ομιλιών του ΕΙΕ «Αρχαιολογία της Πόλης των Αθηνών» που ήταν αφιερωμένη στα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας (Μάιος 1994).

ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ-ΟΡΦΙΚΗ ΜΥΗΣΗ!

Posted by Βισάλτης στο Ιανουαρίου 4, 2015

Έγραψε ο Γιάννης Τσαρούχης για το Ζεϊμπέκικο

Το 1934 είδα αληθινούς ζεϊμπέκηδες που μπαρκάρανε στη Σμύρνη, στο πλοίο που με πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη.

Πήγαινα να δω τα μωσαϊκά στην Αγία Σοφία, που εκείνο τον καιρό είχε ξεσκεπάσει ο Αμερικανός βυζαντινολόγος Ουίτμορ.

Αυτοί οι ζεϊμπέκηδες ήταν ντυμένοι με τις παλιές στολές τους και έμοιαζαν πολύ μ’ αυτούς που είχε ζωγραφίσει ο Γύζης και ο Λύτρας. Ο ένας απ’ αυτούς, ως τριανταπέντε χρονών, μιλούσε καλά ελληνικά και μου έλεγε διάφορα πράγματα. Ιδίως μου μιλούσε για το πώς χόρευε ένας νεαρός που ήταν μαζί τους και όλο έλεγε ότι κανείς δεν τον φτάνει στο χορό.

Προς το ηλιοβασίλεμα, όταν ξεκίνησε το πλοίο για την Πόλη, ο νεαρός χόρεψε πάνω στο κατάστρωμα.Ήταν κοντός και χοντροκόκαλος, αλλά μόλις άρχισε να κινείται πραγματικά μετεμορφώθη. Δεν ήταν πια το ίδιο πρόσωπο. Την ανδρεία του, γιατί ήταν ανδρείος πολύ, σχεδόν άγριος, συνεπλήρωνε περίεργα ένα είδος ταπεινότητος και ένα είδος ευγνωμοσύνης, που δεν ήταν γνωστό ποιον απευθύνεται και ήταν σαν να ευγνωμονεί, με πολλή σεμνότητα ένα θεό, για το θαύμα που είναι η ζωή.

Τον συνόδευε ένα τουμπελέκι, που χτυπούσε ένας άλλος ζεϊμπέκης, στο μαγικό ρυθμό 9/8. (…)