78 βιβλία που πρέπει να έχεις διαβάσει

Βιβλία που πρέπει να διαβάζονται!

Αρθογράφος: Νίκος Τσούλιας

Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις έναν κατάλογο με τα καλύτερα ή τα πιο κλασικά ή τα πιο διαχρονικά βιβλία. Άλλωστε ακόμα και οι παραπάνω ορισμοί (καλύτερα, κλασικά, διαχρονικά) δεν μπορούν να έχουν ασφαλές περιεχόμενο. Ωστόσο, για τις ανάγκες του σχολείου, και πιο ειδικά των μαθητών / μαθητριών, προχώρησα σε μια επιλογή, βασιζόμενος σε μια προσωπική (άρα υποκειμενική) αξιολόγηση, έχοντας ως μοναδική αίσθηση «ασφάλειας» τη βιβλιοφιλία μου και το πάθος μου για το διάβασμα. Η πρόταση που δίνεται εδώ είναι ολίγον διαφοροποιημένη απ’ εκείνη του σχολείου και αφορά κυρίως τα πολιτικά βιβλία.

Εννοείται ότι κάποια βιβλία διαβάζονται στη μαθητική φάση άλλα διαβάζονται σε πιο ώριμες ηλικίες, αλλά τα περισσότερα διαβάζονται και ξαναδιαβάζονται και μελετώνται σε κάθε φάση της ηλικίας μας. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια πρόταση και μόνο, η οποία έπρεπε και να σταματάει για τεχνικούς λόγους (έκταση δύο σελίδων) στον αριθμό 78. Η σειρά δεν είναι αξιολογική, αν και για τα πρώτα έχω μια λογική ιεράρχησης. Ευπρόσδεκτη κάθε παρατήρηση, αλλά σε κάθε νέα πρόταση – προσθήκη θα πρέπει να προτείνεται και μια αφαίρεση εκ των υπαρχόντων βιβλίων.

Σαφώς και υπάρχουν βιβλία που είναι πιο αξιόλογα από τα προτεινόμενα, αλλά έγινε προσπάθεια να υπάρχουν βιβλία από τις διάφορες περιοχές της γνώσης και από τις διάφορες εποχές του πνεύματος. Φυσικά η λογική της πρότασής μου δεν αντιπαρατίθεται στη σύγχρονη παραγωγή του βιβλίου. Ωστόσο, η σπουδαιότητα του βιβλίου αναδεικνύεται και στη διαμάχη του με τον χρόνο, μέχρι να κατακτήσει την έννοια του κλασικού βιβλίου.  

Έχω τη γνώμη ότι η επιλογή των βιβλίων που διαβάζουμε είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Υπάρχει πολύ «σκουπίδι» και στο χώρο του βιβλίου. Επιπλέον, τα εμπορικά και τα ευπώλητα βιβλία είναι πιο κοντά στην παρακμιακή γραφή μάλλον παρά στην αντίστοιχη λογοτεχνική γραφή που τόσο πολύ καλλιεργεί την ελευθερία και την ανάταση του ανθρώπινου πνεύματος. Σε κάθε περίπτωση, ο αστερισμός των βιβλίων που διαβάζουμε και μάς φωτίζει είναι μια επιλογή ζωής, είναι μια άποψη για τη ζωή.   

1. Η «Οδύσσεια» και η «Ιλιάδα» του Όμηρου.

2. Τα «Πολιτικά», τα «Φυσικά»… του Αριστοτέλη.

3. Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου.

Γιατί τόσοι πολλοί κατηγορούν τόσο πολύ τη Δημόσια Εκπαίδευση;

Του Νίκου Τσούλια

Διαφωνώ πλήρως με τις ισοπεδωτικές κριτικές...

Υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα στο θέμα μας. Η σκληρή κριτική που γίνεται συνήθως στη δημόσια εκπαίδευση έχει χαρακτήρα δημιουργικό ή αντίθετα προσλαμβάνει περιεχόμενο απορριπτικό; Δύσκολα θα ακούσεις καλή κουβέντα για το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Γονείς, μαθητές, πολίτες, εκπαιδευτικοί, συνδικαλιστές, παρατάξεις, πολιτικοί, κόμματα στη γενική εκδοχή τους όταν αναφέρονται στη θεσμική δημόσια εκπαίδευσή μας, της προσδίδουν με περισσή ευκολία απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς.

      Είναι όντως τόσο κακή η κατάστασή της ή μήπως ως λαός της υπερβολής, που συνήθως είμαστε, χρωματίζουμε με μαύρα χρώματα μια εικόνα που μπορεί να μην είναι τόσο φωτεινή όσο θέλουμε αλλά έχει και τις γκρίζες περιοχές της; Βέβαια δεν έχει γίνει μια επιστημονική έρευνα τόσο στο σημερινό στάτους του ελληνικού σχολείου όσο και στο τι απαιτούμε απ’ αυτό για να ανταποκριθεί με επάρκεια στις πολλαπλές προκλήσεις των σημερινών και αυριανών καιρών. Και έτσι ο καθένας μας αβασάνιστα κάνει την προσωπική του θεώρηση ως τη μόνη θεώρηση της πραγματικότητας.

      Διαφωνώ πλήρως με τις ισοπεδωτικές κριτικές, με τις προσεγγίσεις που απλώς απορρίπτουν χωρίς να αναλύουν τις γενεσιουργές αιτίες και πολύ περισσότερο χωρίς να προτείνουν τίποτα αλλά και με εκείνες τις αντιλήψεις που ισχυρίζονται ότι πάντα ευθύνονται κάποιοι άλλοι και πάντως όχι εμείς! Γιατί η εκπαίδευση εκ της καταστατικής συστάσεώς της είναι κοινωνικός και πολιτικός θεσμός, είναι το πιο πολυπαραγοντικό σύστημα σε μια σύγχρονη πολιτεία και δεν οριοθετείται ούτε στην άσκηση του επαγγελματικού κλάδου των εκπαιδευτικών ούτε στην τυπική και δήθεν αυτόνομη λειτουργία του ίδιου του σχολείου.

      Ας αρχίσουμε την παράθεση των απαξιωτικών θεωρήσεων από τη σημερινή πολιτική ηγεσία. Οι σχετικές δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας κ. Γαβρόγλου ότι «το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι το πιο καταπιεστικό… και οι Πανελλαδικές εξετάσεις είναι αντικειμενικές αλλά όχι και αξιόπιστες» είναι ίσως οι πιο προσβλητικές που έχουν ειπωθεί από θεσμικό παράγοντα για τη δημόσια εκπαίδευση. Και το πιο φοβερό είναι ότι πέραν των στοιχείων της προχειρότητας και του εντυπωσιασμού ο Υπουργός δεν ένιωσε την ανάγκη να τεκμηριώσει την άποψή του με κάποια σχετική επιχειρηματολογία. Είναι δε τόσο ακραίες και προκλητικές οι εκτιμήσεις του, που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για οποιοδήποτε διάλογο, για οποιαδήποτε διαφορετική άποψη. Αλλά σε καιρούς δημαγωγίας και διχασμού που τόσο συστηματικά καλλιεργεί ο ίδιος και το κόμμα του, πώς να ευδοκιμήσει ο ορθολογισμός και η κριτική σκέψη;

      Παλιότερα και όταν είχα θεσμικό ρόλο στο εκπαιδευτικό κίνημα, έθετα συχνά το ερώτημα στους συναδέλφους μου συνδικαλιστές των άλλων παρατάξεων - οι οποίοι για να ενισχύσουν την κριτική τους στην αδυναμία της εκάστοτε κυβέρνησης να εξασφαλίσει την καλή λειτουργία των σχολείων αλλά και να προχωρήσει σε μια πραγματικά δημοκρατική μεταρρύθμιση τόνιζαν μόνο τα αρνητικά στοιχεία της εκπαίδευσης – γιατί δεν αναφέρονταν στα θετικά στοιχεία της και μπορώ να ισχυριστώ ότι δεν με ικανοποιούσαν οι απαντήσεις τους. Παράλληλα και οι κατά καιρούς Υπουργοί Παιδείας έκαναν και αυτοί σκληρή κριτική για το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά θέτοντας την ευθύνη στους εκπαιδευτικούς!