Αν κι εσύ νιώθεις πως είσαι πρωταγωνιστής ταινίας δυστοπίας, πειραματόζωο σε σκοτεινό εργαστήριο… Μη φοβάσαι!
Ομάδα Πειραματόζωων Εκπαιδευτικών
Δεν είσαι ο/ η μόνος/ η, δεν είσαι μόνος/ η! Εγκλωβισμένοι/ ες είμαστε όλοι/ ες μας τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια. Οι διαχειριστές μας αλλάζουν “επιστημονικές” ποδιές και ασκούν πάνω μας οποιαδήποτε “καινοτομία” περιμένοντας να δουν μέχρι που αντέχουμε. Μας τραβάνε, μας κοπανάνε, δοκιμάζουν συνταγές. Όμως δε φτάνει μόνο αυτό. Ήρθε επιτέλους η ώρα που θα μετρήσουν τις επιδόσεις μας! Η λαμπρή αυτή μέρα που θα καθίσουν σε μία γωνία, θα βγάλουν μία λίστα και θα αρχίσουν να σημειώνουν:πόσο καλά τρέχεις; πόσο φρόνιμα συμπεριφέρεσαι; πόσο αντέχεις την πίεση; πόσο σωστά σκέφτεσαι;
Φυσικά, θα προσπαθήσουν να μας πείσουν πως η μεζούρα τους είναι σωστά φτιαγμένη και δεν πρέπει να ανησυχούμε. Εκείνοι γνωρίζουν καλύτερα τι πρέπει να κάνουμε. Εμείς δεν πρέπει να φέρουμε αντίρρηση. Η μεζούρα έχει όνομα και υπογραφή, λέγεται “Νόμος 4823/ 2021” και τον υπογράφουν επιφανείς και άξιοι άνθρωποι του τόπου μας, ανάμεσα σε άλλους και η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως (δικηγόρος στο επάγγελμα με οικογενειακή παράδοση στο χώρο και διεθνείς γνωριμίες). Πρόκειται για ανθρώπους που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα/ καθεμία μας και είναι καλό να τους υπακούσουμε. Να δεχτούμε την ετυμηγορία τους και να κάτσουμε φρόνιμα αν θέλουμε μια θεσούλα σε αυτό το όμορφο εργαστήριο πειραμάτων (βλ. στο τέλος του κειμένου τις ακριβείς μονάδες μέτρησης της εν λόγω μεζούρας).
Η λαμπρή μέρα, λοιπόν, είναι εδώ! Ξεκινάει το μέτρημα με τη μεζούρα! Στο εργαστήριο που μας μάθανε να ζούμε δε θα είμαστε πια όλοι ίσοι και όμοιοι! Θα χωριστούμε σε 4 κατηγορίες:οι εξαιρετικοί/ ες οι πολύ καλοί/ ες οι ικανοποιητικοί/ ες και οι μη ικανοποιητικοί/ ες.
Στο εργαστήριο θα έρθουν καλοντυμένοι/ες εντολοδόχοι, που δουλεύουν χρόνια στα γραφεία των εργαστηρίων μας, θα βγάλουν μία λίστα και θα σημειώσουν την απόδοσή μας. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούμε δε θα ληφθούν υπόψη, εκείνη τη μέρα πρέπει να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό. Να σταθούμε προσοχή και να πούμε με στόμφο τα σπουδαία μας επιτεύγματα στη διδασκαλία.
Η αντίσταση στην αξιολόγηση – εμπορευματοποίηση των σχολείων και ο αγώνας για την υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης
Η εμπειρία από τις Η.Π.Α.
Ομιλήτρια η Diane Ravitch, διετέλεσε Υφυπουργός παιδείας και προώθησε την αξιολόγηση στην εκπαίδευση μέσω σκληρών εθνικών αξιολογικών διαδικασιών.
Προοδευτικά, αναλύοντας τα δεδομένα, διαπίστωνε ότι οι πολιτικές αυτές ήταν ακατάλληλες για τα σχολεία.
H Δ.Ο.Ε. πραγματοποίησε την Κυριακή 23 Ιανουαρίου, στις 6:00 μ.μ. διαδικτυακή εκδήλωση, με ομιλήτρια την Diane Ravitch, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ιστορικό της εκπαίδευσης και ερευνήτρια εκπαιδευτικής πολιτικής.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στo πλαίσιο του αγώνα της Δ.Ο.Ε. για την υπεράσπιση του Δημόσιου Σχολείου, ενάντια στην επιχειρούμενη αξιολόγηση, για την ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας και ευρύτερα της κοινωνίας.
H Diane Ravitch είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ιστορικός της εκπαίδευσης και ερευνήτρια εκπαιδευτικής πολιτικής. Έχει ιδρύσει το δίκτυο για τη δημόσια εκπαίδευση (NPE) μαζί με τον εκπαιδευτικό Anthony Cody. Το δίκτυο αυτό αριθμεί πάνω από 350.000 μέλη.
****
Παλιότερη δημοσίευση του Χρήστου Κατσίκα και βίντεο με τις απόψεις της μετανοούσας πρώην υφυπουργού των ΗΠΑ που αποδομούν τα σχέδια της κ. Κεραμέως
Η ΤΕΧΝΟΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΑΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ
Η αντίσταση στην αξιολόγηση – εμπορευματοποίηση των σχολείων και ο αγώνας για την υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης
Η εμπειρία από τις Η.Π.Α.
Ομιλήτρια η Diane Ravitch, διετέλεσε Υφυπουργός παιδείας και προώθησε την αξιολόγηση στην εκπαίδευση μέσω σκληρών εθνικών αξιολογικών διαδικασιών.
Προοδευτικά, αναλύοντας τα δεδομένα, διαπίστωνε ότι οι πολιτικές αυτές ήταν ακατάλληλες για τα σχολεία.
Τα σχολεία, όπως και ολόκληρη η χώρα, βράζουν από την έξαρση της πανδημίας. Με πληθωρικά τμήματα, συγχρωτισμό των μαθητών σε διάφορες πλευρές της σχολικής καθημερινότητας και μοναδικά μέτρα ασφάλειας τις μάσκες, τα ανοιχτά παράθυρα και τα rapid tests, δηλαδή, με χειρότερους όρους λειτουργίας από πέρσι και όλα να επαφίενται στον παράγοντα τύχη και στο φιλότιμο των εκπαιδευτικών. Την ίδια στιγμή, με κυριότερη αιτία τις – σε διεθνές επίπεδο πλέον μακρόχρονες – αναστολές λειτουργίας της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, όλα τα εμπειρικά δεδομένα δείχνουν ότι τα προβλήματα των μαθητών/τριών τόσο σε ψυχοκοινωνικό όσο και σε μορφωτικό έχουν χτυπήσει κόκκινο. Παράγωγα και τα δύο παραπάνω της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής που στοχεύει ακριβώς στην αποδυνάμωση του δημόσιου σχολείου και στην ένταση των ταξικών, εκπαιδευτικών ανισοτήτων – η παροιμιώδης ανικανότητα της ηγεσίας του ΥΠΑΙΘ έρχεται απλώς να ενισχύσει τα αποτελέσματα της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής αλλά και να πολώσει ακόμα περισσότερο την αντιπαράθεση του με το εκπαιδευτικό σώμα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο το Υπουργείο Παιδείας αδιαφορεί συνειδητά και ηθελημένα για την εκπαιδευτική πραγματικότητα, για τις ανάγκες και τα δικαιώματα των μαθητών και θέτει με ταξικό κυνισμό και με κάθε μέσο ως προτεραιότητα την προώθηση της αξιολόγησης.
Σε αυτό το έδαφος μαίνεται στην κυριολεξία η μάχη της αξιολόγησης. Με καταστολή και αυταρχισμό, δίκες-παρωδία, αλλεπάλληλες εγκυκλίους αναρμόδιων στελεχών, με συνεχείς αναβολές και παρατάσεις, με καθημερινή ψευδολογία της ηγεσίας του ΥΠΑΙΘ, με τη γνωστή τακτική της λάσπης και του κοινωνικού αυτοματισμού που υπηρετούν τα αργυρώνητα και πλήρως ελεγχόμενα ΜΜΕ, με ασφυκτικές πιέσεις, εκβιασμούς, αυθαιρεσίες και διοικητικές παραβάσεις μιας μερίδας διευθυντών σχολικών μονάδων επιχειρείται να αντιμετωπιστεί η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών που δίνει τη μάχη αποφασιστικά, με βασικό όπλο τα ενιαία κείμενα της ΔΟΕ. Το γεγονός ότι κάθε αυταρχικό βήμα στον αντιδημοκρατικό κατήφορο που έχει επιλέξει το Υπουργείο πολώνει ακόμα περισσότερο το κλίμα, το γεγονός ότι μπαίνουμε στον Δεκέμβρη κι ακόμα κανένας από τους σχεδιασμούς του Υπουργείου δεν έχει προχωρήσει επί της ουσίας στα σχολεία, αποτελεί αναμφίβολα μια νίκη του εκπαιδευτικού κινήματος και του αγώνα διαρκείας που ξεκίνησε από την περσινή άνοιξη.
Είναι πλέον δεδομένο και αδιαμφισβήτητο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών είναι αντίθετη με την αξιολόγηση που προωθεί η Κεραμέως και το Υπουργείο Παιδείας. Αυτό καταγράφηκε με τα συντριπτικά ποσοστά στην απεργία-αποχή, με τη συμμετοχή 100.000 εκπαιδευτικών στην απεργία της 11ης Οκτώβρη, με τα μαζικότατα συλλαλητήρια. Και ναι, αποτελεί την πιο τρανταχτή διάψευση του πρωτοσέλιδου της Καθημερινής με τίτλο «οι εκπαιδευτικοί γυρνούν την πλάτη στους συνδικαλιστές», αλλά, πολύ περισσότερο, συνιστά μια ιδεολογική και πολιτική ήττα της κυβέρνησης και της αντιεκπαιδευτικής της ατζέντας. Γιατί οι εκπαιδευτικές πολιτικές διαμεσολαβούνται υποχρεωτικά από τους εκπαιδευτικούς. Κάτι που σημαίνει πολύ απλά ότι η ηγεμονία στο εσωτερικό του εκπαιδευτικού σώματος ανταγωνιστικών αντιλήψεων απέναντι στην αντιεκπαιδευτική πολιτική καθιστά καταδικασμένο σε αποτυχία κάθε κυβερνητικό μέτρο.
Στη πρόσφατη συνάντηση της Υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως με τον Υπουργό Παιδείας της Βρετανίας δόθηκαν υποσχετικές για συνεργασία των δυο Υπουργείων για την υλοποίηση εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Ας δούμε τι συμβαίνει εκεί όπου βασιλεύουν οι δείκτες που τόσο αγαπά το υπουργείο Παιδείας.
Στο πλαίσιο της επίσκεψής της στη Σκωτία για τη συμμετοχή της ως εκπροσώπου της Ευρώπης στη θεματική «Εκπαίδευση και Κλιματική Δράση» της Διεθνούς Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή - COP26, η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως είχε συνάντηση με τον Βρετανό ομόλογό της κ. Nadhim Zahawi, με τον οποίο συμφώνησαν να προβούν σε κοινές δράσεις σε επίπεδο υπουργών για την προώθηση διμερών στρατηγικών συνεργασιών μεταξύ ελληνικών και βρετανικών ΑΕΙ στην μετά-Brexit εποχή, στο πλαίσιο του σχετικού προγράμματος που υλοποιείται από το Υ.ΠΑΙ.Θ., τη Βρετανική Πρεσβεία και το British Council.
Με την ευκαιρία της συνάντησης αυτής της Υπουργού Παιδείας της χώρας μας με τον Υπουργό Παιδείας της Βρετανίας και της πρότασης για συνεργασία για την υλοποίηση εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων είναι σκόπιμο να δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά του συστήματος της αξιολόγησης στην Αγγλία.
Το Εθνικό Εκπαιδευτικό Συνδικάτο στην Αγγλία και την Ουαλία έστειλε τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2021 επιστολή αλληλεγγύης στους Ελληνες εκπαιδευτικούς, επικροτώντας τις κινητοποιήσεις εναντίον της αξιολόγησης που προωθεί το υπουργείο Παιδείας. Στην επιστολή του το Εθνικό Εκπαιδευτικό Συνδικάτο σημειώνει ότι έχει μακρά και πικρή εμπειρία από το είδος των αντιεκπαιδευτικών μέτρων «στα οποία αντιδράτε με τη σημερινή σας απεργία. (...)
Ολοκληρώνοντας το δεύτερο βιβλίο από τα «Ηθικά Ευδήμια» ο Αριστοτέλης επαναλαμβάνει ότι ο τελικός σκοπός δεν αφορά την προαίρεση (έλλογη επιθυμία) του ανθρώπου. Κανείς δεν προαιρείται την ευτυχία του. Την επιθυμεί με τρόπο αυτονόητο και αγωνίζεται για να την έχει: «Για τον τελικό σκοπό κανείς δε σκέφτεται και αποφασίζει, αλλά ο τελικός σκοπός αποτελεί μια προϋποτιθέμενη αρχή, όπως ακριβώς στις θεωρητικές επιστήμες λειτουργούν οι υποθέσεις…» (1227a 10-12).
Στο έργο του «Ηθικά Μεγάλα» είχε θέσει τον καθορισμό του τελικού στόχου στο πεδίο της βούλησης: «… οι τελικοί σκοποί είναι ζήτημα βούλησης-θέλησης» (1189a 17.2).
Η προαίρεση έχει να κάνει με τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη του τελικού στόχου, δηλαδή το πλαίσιο των αποφάσεων και των πράξεων που θα κληθούν να τον υλοποιήσουν: «Σκέψη και απόφαση, αντίθετα, συναντώνται στα μέσα που οδηγούν στον τελικό σκοπό, μέσα που άλλοτε είναι έντεχνα και άλλοτε άτεχνα, όπως όταν κάποιοι σκέφτονται και παίρνουν αποφάσεις για το αν θα πολεμήσουν ή δε θα πολεμήσουν. Και αυτό που προηγείται είναι μάλλον ο λόγος για τον οποίο γίνεται κάτι, ο τελικός σκοπός δηλαδή, π.χ. ο πλούτος ή η ηδονή ή οτιδήποτε άλλο παρόμοιο τίθεται ως τελικός σκοπός» (1227a 14-19).
Η Νίκη. Ρωμαϊκό ανάγλυφο του 1ου αιώνα μ.Χ. Μουσείο Καρχηδόνας.
Και βέβαια, ο τελικός σκοπός οφείλει να είναι σύμφωνος με τη φύση: «Κι αν […] ο τελικός σκοπός είναι σύμφωνος με τη φύση, αποτελεί πάντα κάτι αγαθό, οπότε η σκέψη αφορά τα μέσα που οδηγούν σε αυτόν· π.χ. ένας γιατρός θα σκεφτεί το αν θα δώσει φάρμακο, και ένας στρατηγός το πού θα στρατοπεδεύσει. Σε αυτές τις περιπτώσεις αγαθό αποτελεί ο τελικός σκοπός, που αυτός καθ’ εαυτόν είναι κάτι το άριστο» (1227a 24-28).
Όμως, ο Αριστοτέλης διαβλέπει ότι μπορεί να υπάρξει και τελικός σκοπός που είναι αντίθετος με τη φύση: «Αν, από την άλλη ο τελικός σκοπός έρχεται σε αντίθεση με τη φύση και την εκτρέπει, δεν αποτελεί πραγματικό αγαθό αλλά φαινομενικό. Η αιτία είναι ότι ορισμένα από τα όντα δε γίνεται να χρησιμεύσουν παρά μόνο γι’ αυτό που τα έφτιαξε η φύση. Π.χ., η όραση: δε γίνεται να δεις το αόρατο ούτε να ακούσεις το μη ακουστό» (1227a 29-33).
Αυτό που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι ότι στο συγκεκριμένο σημείο ως τελικός σκοπός ορίζεται κάθε επιδίωξη του ανθρώπου που προϋποθέτει την εκπλήρωση άλλων επιμέρους στόχων για την πραγμάτωσή της. Η υγεία, ο πλούτος, η φήμη, η ασφάλεια κλπ. αποτελούν τέτοιου είδους στόχους, τους οποίους, ασφαλώς, ο άνθρωπος πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη. Όμως, οι στόχοι αυτοί δεν πρέπει να συγχέονται με την έννοια του τελικού τέλους (ολοκληρωτικού στόχου) που είναι η ευτυχία.
Για άλλη μια φορά επιχειρείται η άσκηση αντιδραστικής οικονομικής πολιτικής στην εκπαίδευση, με επιχειρήματα που δεν έχουν καμιά σχέση με την παιδαγωγική. Όπως έχει τεκμηριωθεί1, η όποια βάση στις Πανελλήνιες εξετάσεις είναι αυθαίρετη, άδικη, αντιπαιδαγωγική και έχει μοναδικό σκοπό τον περιορισμό του αριθμού των φοιτητών με μεταβίβαση της ευθύνης στα ίδια τα παιδιά.
Ωστόσο όλα τα υπέρ της καθιέρωσης βάσης επιχειρήματα έχουν αφετηρία τη σημασία των βαθμών στο σχολείο που ελάχιστα έχουν αμφισβητηθεί, παρά την αμφιλεγόμενη, τουλάχιστον, παιδαγωγική τους αξία. Θεωρώ ότι είναι καιρός να περάσουμε στην επίθεση αναδεικνύοντας τον απολύτως ταξικό ρόλο των βαθμών που είναι και παιδαγωγικά αντιδραστικός τόσο περισσότερο όσο νωρίτερα εφαρμόζεται ως μέθοδος αξιολόγησης.
Επιβάλλεται να ανοίξει μια συζήτηση, να συλλεχθεί υλικό που να συνδυαστεί με τις εκπαιδευτικές μας εμπειρίες, ώστε να διαμορφωθεί μια πλήρης τεκμηριωμένη αγωνιστική πρόταση.
Ωστόσο, είναι αναγκαίο από τώρα να αρχίσει μια προσπάθεια κατάργησης κάθε μορφής βαθμολόγησης στο Δημοτικό Σχολείο, γιατί εκεί γίνεται η μεγαλύτερη ζημιά. Τι αλήθεια επιδιώκεται και τι στην πραγματικότητα επιτυγχάνεται με τη βαθμολογική κατάταξη των μικρών μαθητών; Από τότε που ήμουν παιδί – κι έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια – θυμάμαι όλους να λένε: «Μα τι έξυπνα είναι τα σημερινά παιδιά»!
Από τότε που ήμουν έφηβος μέχρι σήμερα ακούω επίσης διαμαρτυρίες για τις επιδόσεις των μαθητών των μεγαλύτερων τάξεων, απόδοση ευθυνών των εκπαιδευτικών κάθε βαθμίδας για το χαμηλό επίπεδο των εισερχομένων στη βαθμίδα αυτή με αποκορύφωμα τους υποκριτικούς θρήνους γιατί μπαίνουν στα Πανεπιστήμια υποψήφιοι με βαθμούς κάτω από τη βάση.
Πιστεύω ότι κύριος λόγος είναι η μέσω της αξιολόγησης – βαθμολογίας προσπάθεια βίαιης προσαρμογής όλων των παιδιών στην ίδια νόρμα. Ένα απλό παράδειγμα από τεστ στα Μαθηματικά:
Ερώτηση: 1,3,5, ? Ποιος αριθμός κρύβεται στο ερωτηματικό;
Η Υπουργική Απόφαση για τον Προγραμματισμό και Αποτίμηση του Εκπαιδευτικού Έργου των Σχολικών Μονάδων
Ή Εξωραϊσμός της αυτοαξιολόγησης/αξιολόγησης
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης η απόφαση του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου, με την οποία καθορίζονται ο Προγραμματισμός και η Αποτίμηση του Εκπαιδευτικού Έργου των Σχολικών Μονάδων. Μια υπουργική απόφαση που εξειδικεύει τον ν.4545/2018 συμπληρώνοντας τα κομμάτια του παζλ για την εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης /αξιολόγησης σύμφωνα με τις νεοφιλελελεύθερες κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ και ανεξάρτητα από τους ευφημισμούς της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και ολίγον … ΑΝΕΛ με γαλάζιους (ΝΔκρατικούς) και ποταμίσιους κόκκους.
Παρά τους ευφημισμούς και τις αγιογραφικές διακηρύξεις των εκάστοτε κυβερνήσεων για την αυτοαξιολόγηση όχι μόνο δεν είναι «αθώα», αλλά συνδέεται άρρηκτα με την αξιολόγηση. Όπου και αν εφαρμόστηκε και παρά την επένδυση με χίλιες δυο «αθώες» έννοιες συνδέθηκε με ένα ασφυκτικό σύστημα αξιολόγησης που αποτελεί κεντρικό μηχανισμό ανατροπής εργασιακών σχέσεων, ιδεολογικής χειραγώγησης και κατηγοριοποίησης σχολείων εκπαιδευτικών και μαθητών, εργαλείο βαθμολογικής- μισθολογικής καθήλωσης και απολύσεων.
Σιγά – σιγά, αλλά σταθερά το Υπουργείο Παιδείας, με βάση τις σχετικές διατάξεις του νόμου 4547/18 για τις λεγόμενες «νέες δομές στην εκπαίδευση», επιχειρεί να προωθήσει την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας (αξιολόγηση στελεχών, προγραμματισμός – αποτίμηση εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων), διαμορφώνοντας βαθμιαία ένα καθολικό πανοπτικό και αυταρχικό μοντέλο αξιολόγησης με περιτύλιγμα συμμετοχικό και συνεργατικό. [1]
Στόχος επόμενος η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών σύμφωνα με το πλαίσιο που έχει συμφωνήσει ήδη το υπουργείο με τον ΟΟΣΑ και την ΕΕ. Άλλωστε το πνεύμα του ΠΔ152 για τα επονομαζόμενα στελέχη (ποσοτική εκτίμηση με βάση την κλίμακα του 100, διαρθρωμένοι ιεραρχικά αξιολογικοί χαρακτηρισμοί -εξαίρετος, επαρκής, ανεπαρκής κλπ.), όπως και στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα, ζει και βασιλεύει.
Η αξιολόγηση (εσωτερική και εξωτερική) στην εκπαίδευση, ως διαδικασία μέτρησης επιδόσεων και κατάταξης σχολείων, εκπαιδευτικών, μαθητών, είναι από τις βασικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ προς την ΕΕ και τον ΟΟΣΑ. Είναι από τις κατευθύνσεις αυτές της ΕΕ που, χρόνια τώρα, οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ δεν μπόρεσαν να περάσουν εξαιτίας της σφοδρής αντίθεσης του εκπαιδευτικού κινήματος. Συχνό ερώτημα στους Έλληνες συνδικαλιστές, στις συναντήσεις με ξένες αντιπροσωπείες, αποτελεί η μεταφορά της εμπειρίας του πώς έγινε αυτό κατορθωτό. Καθώς η αντιπαράθεση του εκπαιδευτικού κινήματος με την εφαρμοζόμενη αξιολόγηση σε μια σειρά χώρες (π.χ. Αγγλία, ΗΠΑ) είναι από τις κύριες αιτίες αγωνιστικών κινητοποιήσεων, μιας και τα αποτελέσματά τους στην αποστέωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας αλλά και σε κλεισίματα σχολείων και απολύσεις εκπαιδευτικών είναι τραγικά.
Ανοιχτή Επιστολή προς το Δ.Σ. του Συλλόγου των Εργαζομένων του Δήμου Αλεξανδρούπολης
Συνάδελφοι
Μια από τις πρώτες μνημονιακές επιταγές, προκειμένου να αλωθεί το Δημόσιο, ήταν το ‘επίδομα θέσης’. Αφετηρία του οι παρακαταθήκες των πάσης φύσεως καταπιεστών που μια από τις πιο θεμελιώδεις τους ήταν/είναι το διαίρει και βασίλευε. Στόχος φυσικά ο κατακερματισμός του χώρου, η δημιουργία έκφρασης συντεχνιακών συμφερόντων στους εργασιακούς χώρους, η αντιπαλότητα μεταξύ των εργαζομένων, η διάλυση της ενότητας. Δεν έφτανε που μέχρι τις μέρες μας ο κάθε μικροσυνδικαλιστής μπορούσε να ανταλλάξει την «αγωνιστική» του καρέκλα με μια θέση προϊσταμένου ή ο κάθε μεγαλοσυνδικαλιστής με μια μεγάλη καρέκλα, γενικού γραμματέα ή και υπουργού. Πώς αλλιώς βολοδέρνουμε ακέφαλοι, πώς αλώθηκαν ιστορικοί χώροι εργατικών αγώνων, η Καβάλα, η Θεσσαλονίκη, η Λάρισα, η Πάτρα; Έπρεπε όμως και να μας ταπεινώσουν πλέον. Συνταγή των νεοφιλελεύθερων, δοκιμασμένη στις ΗΠΑ πρωτίστως, όπου η νέα μεσαία τάξη και στυλοβάτης των νεοσυντηρητικών και της επέλασης των νεοφιλελεύθερων είναι οι «μορφωμένοι», πάσης φύσεως τεχνοκράτες. Αυτοί που επιβίωσαν δηλαδή, που κατάφεραν κόντρα στους συναδέλφους τους να ανελιχθούν – παλιά το λέγαμε και «πατάει επί πτωμάτων». Και φυσικά επενδεδυμένο με επιστημονικό λόγο και επιχειρήματα, τεχνοκρατικό κατ’ ουσίαν, δήθεν ουδέτερο, σαν αυτόν που 8 χρόνια τώρα αντί να μας σώσει οδηγεί στην εξαφάνιση της χώρας και όχι μόνο των ανθρώπων της.
Θέμα: «Νέες δομές συγκεντρωτισμού, ελέγχου, αξιολόγησης, αποδόμησης της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης».
Το νομοσχέδιο για την «Αναδιοργάνωση των δομών υποστήριξης της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», το οποίο αναμένεται να κατατεθεί το επόμενο διάστημα προς ψήφιση, εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των βασικών κατευθύνσεων κυβέρνησης – ΕΕ – ΔΝΤ – ΟΟΣΑ.
Η όποια συζήτηση γύρω από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν μπορεί να γίνει χωρίς να ληφθεί υπόψη τόσο το γενικότερο πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο και οι επιδιώξεις που υπάρχουν για την εκπαίδευση, όσο και το πώς και κατά πόσο σχετίζεται και συμπληρώνει το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο (ΠΔ.79/2017, εγκύκλιος για 30ωρο, τριμελείς επιτροπές για εγγραφές μαθητών με βάση το Π.Δ. 79, συγχωνεύσεις κ.λπ.).
Οι επιδιώξεις αυτές επιγραμματικά σημαίνουν:
-Απαλλαγή της υποχρέωσης του κράτους από ένα μεγάλο μέρος των δαπανών για την παιδεία.
-Ευελιξία της εκπαιδευτικής αγοράς όπου η εκπαίδευση γίνεται προϊόν και άρα εμπορεύσιμη, αντικείμενο προς πώληση, αντικείμενο κερδοφορίας.
– Επικράτηση μορφών ελαστικής εργασίας στην εκπαίδευση.
– Συγκρισιμότητα, ανταγωνισμός, πόλεμος μεταξύ σχολείων
Κουλτούρα αξιολόγησης ή αλλιώς: αύριο το βελάκι θα δείχνει εσένα.
Να θυμίσουμε εδώ ότι η ενδιάμεση έκθεση του ΟΟΣΑ έκανε λόγο για διαμόρφωση κουλτούρας αξιολόγησης. Κι αυτό γιατί όσες προσπάθειες έγιναν μέχρι σήμερα επιβολής της ατομικής αξιολόγησης απέτυχαν καθώς ο εκπαιδευτικός κόσμος με τους αγώνες του δεν επέτρεψε να εφαρμοστούν. Κι ενώ με την προηγούμενη νομοθεσία (Π.Δ. 152/2013) ήμασταν όλοι αξιολογούμενοι τώρα είμαστε όλοι αξιολογητές και επιπλέον τα στελέχη είναι και αξιολογούμενα.
Έχουμε και λέμε:
Άρθρο 40 παρ. 12η : οι διευθυντές, υποδιευθυντές προϊστάμενοι σχολικών μονάδων αξιολογούνται από τους εκπαιδευτικούς και μέλη ΕΕΠ, ΕΒΠ των οικείων σχολικών μονάδων.
Άρθρο 40 παρ. 13.: Η αξιολόγηση πραγματοποιείται βάσει ανώνυμου ερωτηματολογίου…
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται εφόσον οι αξιολογητές είναι τουλάχιστον τρεις.
Education. Greece will further modernize its education system at all levels to substantially improve educational outcomes while safeguarding equity. The authorities will address the recommendations of the new OECD Report for the Greek educational system through a concrete action plan by May 2018; a preliminary report was published by the OECD in July 2017, a draft report to be completed by January 2018 and the final report by April 2018.
Εκπαίδευση. H Ελλάδα θα εκσυγχρονίσει περαιτέρω το εκπαιδευτικό της σύστημα σε όλα τα επίπεδα για να βελτιώσει σημαντικά τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την ισότητα. Οι αρχές θα προσαρμοστούν στις συστάσεις της νέας έκθεσης του ΟΟΣΑ για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μέσα από ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης μέχρι τον Μάιο του 2018· η προκαταρκτική έκθεση δόθηκε στη δημοσιότητα από τον ΟΟΣΑ τον Ιούλιο του 2017, το πρόχειρο σχέδιο έκθεσης πρόκειται να ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιανουάριο του 2018 και η τελική έκθεση μέχρι τον Απρίλιο του 2018.
Όπως ανακοινώθηκε σε σχετικό δελτίο Τύπου του ΙΕΠ, στις 6 Οκτώβρη πραγματοποιήθηκε ο Α΄ κύκλος του επιμορφωτικού προγράμματος για την εισαγωγή της περιγραφικής αξιολόγησης στην υποχρεωτική εκπαίδευση (το επόμενο σχολικό έτος 2018-2019). Επίσης, στις 13 Οκτώβρη πραγματοποιήθηκε ενημερωτική ημερίδα στο Υπουργείο Παιδείας για την πιλοτική εφαρμογή της περιγραφικής αξιολόγησης, που απευθυνόταν σε εκπαιδευτικούς και στελέχη της εκπαίδευσης και αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου.
Πλέον, στις ιστοσελίδες του Υπουργείου και του ΙΕΠ έχουν αναρτηθεί τα εξής υλικά: 1) ο Οδηγός Διαδικασιών της Πιλοτικής Εφαρμογής, 2) τρεις Οδηγοί Εκπαιδευτικού για την περιγραφική αξιολόγηση, δηλαδή ένας για το Νηπιαγωγείο, ένας για το Δημοτικό και ένας για το Γυμνάσιο. Καθένας από τους δύο τελευταίους αποτελείται από τρία τεύχη (Α. Θεωρητικό πλαίσιο και μεθοδολογία, Β. Κριτήρια περιγραφικής αξιολόγησης, Γ. Σενάρια ανάπτυξης διαδικασιών περιγραφικής αξιολόγησης[i]), 3) το βίντεο της ενημερωτικής ημερίδας που προαναφέραμε, καθώς και η εισήγηση της ημερίδας σε powerpoint.
Θα κάνουμε μερικές επισημάνσεις σχετικές με την προωθούμενη περιγραφική αξιολόγηση, οι οποίες προέκυψαν από την εξέταση αυτών των υλικών.
Γενικός χαρακτηρισμός
Καταρχήν, είναι αρκετά προσεγμένη η προώθηση του εγχειρήματος σαν κάτι το χρήσιμο ή και ριζοσπαστικό. Κυρίως αναφερόμαστε α) στην έμφαση που δίνεται στην θεωρητική υποστήριξη του εγχειρήματος, όπως ιδιαιτέρως συμπυκνώνεται στις εισηγήσεις των επιμορφώσεων και στους Οδηγούς Εκπαιδευτικού, και β) στην συστηματοποιημένη παρουσίαση μιας γκάμας επιχειρημάτων που δικαιολογούν την αναγκαιότητά του. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά: η περιγραφική αξιολόγηση παρέχει πληρέστερη εικόνα της προόδου του μαθητή σε μια χρονική περίοδο, είναι ολόπλευρη, επιτρέπει καλύτερη ανατροφοδότηση, αμβλύνει την πίεση για βαθμοθηρία και τον υπέρμετρο ανταγωνισμό, λειτουργεί ως παρωθητικός παράγοντας, δίνει την δυνατότητα διαφοροποιημένης αξιολόγησης, είναι δίκαιο σύστημα και δεν αναπαράγει διακρίσεις.
Μία συγκλονιστική ομιλία, μάθημα ζωής για κάθε νέο που ονειρεύεται να παραμείνει και να δημιουργήσει στην υπό κρίση Ελλάδα, έδωσε ο κορυφαίος αστροφυσικός Σταμάτιος Κριμιζής με αφορμή τα εγκαίνια της νέας πτέρυγας των σχολείων του Βροντάδου που φέρει το όνομά του.
Ο χιακής καταγωγής και παγκοσμίου φήμης επιστήμονας θέλησε να αναφερθεί στη σημασία της αριστείας για την πρόοδο ενός κράτους. Όπως είπε κατά την ιστορική αναδρομή της έννοιας της αριστείας από τα ομηρικά χρόνια μέχρι και σήμερα «είναι κάτι που πρέπει να έχει σημασία για όλους μας».
Αριστεία και αξιολόγηση
Ο κ. Κριμιζής έθεσε ως βασικό πυλώνα της αριστείας, την αξιολόγηση για την οποία είπε ότι πρέπει να είναι διαρκής και σε όλα τα επίπεδα. «Μόνο μέσα από διαρκή και σωστή αξιολόγηση μπορούν να εντοπιστούν οι άριστοι. Μόνο έτσι θα ενισχυθεί το κίνητρο της επίτευξης αριστείας», είπε και εξομολογήθηκε: «Κυρίες και κύριοι εγώ αξιολογούμαι όλη μου τη ζωή. Μία φορά κάθε χρόνο. Και τώρα ο πρόεδρος του Πανεπιστημίου αξιολογεί την προσφορά μου. Αξιολογούμαστε όλοι στο εξωτερικό. Εμείς δεν μπορούμε να αποτελούμε την εξαίρεση».
Σε μια κοινωνία, κατατονική, λιπόθυμη ή απλώς ακόμα ζαλισμένη από την ραστώνη του καλοκαιριού χωρίς πολλά - πολλά, άχρηστους διαλόγους ή σφυγμομέτρηση της γνώμης της ακαδημαϊκής κοινότητας ο μειλίχιος κύριος Γαβρόγλου προχώρησε θριαμβευτικά και στην δική του εκπαιδευτική του μεταρρύθμιση με την οποία -υποθέτει- θα ανατάξει μιαν εκπαίδευση άκρως ταξική, αυταρχική και αμέθοδη ( εκτός κι αν θεωρείται μέθοδος η απομνημόνευση). Τουλάχιστον έτσι νομίζει.
Και ενώ συζητούσαμε ως τώρα για σημαίες, σημαιοφόρους, προσευχές αλλά και τις ανεκτίμητες αρετές του κόκκινου στρατού, ο υπουργός παιδείας κατήργησε τις τρέχουσες, πανελλαδικές εξετάσεις θεσπίζοντας άλλες πανελλαδικές εξετάσεις, ακόμα πιο ισοπεδωτικές - χαοτικές για τον μαθητή, προς άκραν ευφορία βεβαίως των φροντιστηρίων των οποίων οι δουλειές τώρα θα πολλαπλασιαστούν με μαθηματική ακρίβεια. Όπως επίσης και η ζήτηση των ιδιωτικών σχολείων αφού συνεχίζεται απρόσκοπτα η καταβύθιση των δημοσίων με άλυτα τα ζητήματα των αναπληρωτών, των κενών ωρών, των βιβλίων, του ελλιπούς ωραρίου, της συμπληρωματικής διδασκαλίας κλπ. Χωρίς να υπολογίσω την κρατικοδίαιτη, σχεδόν θεσμική συνδικαλιστίτιδα (ΟΛΜΕ, ολέ!) που λειτουργεί ισοπεδωτικά εξαφανίζοντας κάθε ατομικό ταλέντο ή φιλότιμη προσπάθεια διδάσκοντος εμπρός στον ωκεανό της γραφειοκρατίας και της νομιμοποιημένης αργομισθίας.
Διανύουμε το πρώτο μισό της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, η οποία με βρήκε και πάλι άνεργη. Άνεργη για άλλη μια φορά και διπλά απογοητευμένη! Μια φορά απογοήτευση για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα κι άλλη μια επιπλέον για το βρετανικό. Το βρετανικό σύστημα το γνώρισα ως δασκάλα πρωτοβάθμιας για δύο συνεχόμενα ακαδημαϊκά έτη.
Στην ερώτηση που μου κάνουν συνήθως -όταν ακούν ότι υπήρξα δασκάλα στο Λονδίνο- «Πώς σου φάνηκε;» απαντώ στεγνά «Σιχάθηκα να διδάσκω!». Ο λόγος ήταν ένας και αναπόφευκτος: η αξιολόγηση! Ναι, μιλάμε για την ίδια αξιολόγηση που οι δύο τελευταίες κυβερνήσεις προσπάθησαν και προσπαθούν να εφαρμόσουν με βάση το Μνημόνιο Συνεννόησης που συμφωνήθηκε τον Αύγουστο του 2015 στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής.
Για τη Μ. Βρετανία, η αξιολόγηση ως έννοια είναι βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα μιας άκρως νεοφιλελεύθερης κοινωνίας με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το φόντο της ανισότητας. Δεν θεωρώ καθόλου τυχαίο αυτό που συμβαίνει με την εκπαίδευση στην Αγγλία. Ακριβώς, όπως όλα εξελίσσονται αυτή τη στιγμή σε επίπεδο κοινωνικό και πολιτικό στη χώρα, έτσι εξελίσσονται και στο εκπαιδευτικό τους σύστημα. Η παιδεία στη Μ. Βρετανία αντανακλά μια κοινωνία η οποία εκμηδενίζει ό,τι κινηματικό προσπαθεί να αναδειχθεί, μετατρέποντάς το σε μια «εύπεπτη» κοινωνική εκδήλωση. Σε απλά ελληνικά το κάνει mainstream και το αποδυναμώνει. Για παράδειγμα και για να γίνω κατανοητή σε όλους -άλλωστε αυτός είναι ο στόχος αυτού του άρθρου- οι Άγγλοι, αλλά δυστυχώς και το μεγαλύτερο κομμάτι των μεταναστών που κατοικούν εκεί, θεωρούν ριζοσπαστικό ένα ρεύμα μικροεπιχειρηματιών -να το πω έτσι για να συνεννοηθούμε- οι οποίοι πλάθουν βουτήματα τσαγιού χωρίς γλουτένη, πλέκουν καπέλα από μπαμπού και πάει λέγοντας. Αυτό το ονομάζουν οικολογία και κοστίζει πολλά, όταν αποφασίσεις να το στηρίξεις, βρε αδερφέ… Ε! Λοιπόν, το στηρίζουν οι πλούσιοι! Επίσης, έννοιες όπως αλληλεγγύη ή κοινοκτημοσύνη πλέον κοσμούν διαφημιστικά αφισάκια για τα παζάρια vintage ρούχων.
Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2017 το υπουργείο Παιδείας έχει στα χέρια του την ενδιάμεση έκθεση του ΟΟΣΑ για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η έκθεση, αν και δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα του ΟΟΣΑ[1], κατά ένα παράξενο τρόπο παραμένει κρυφή από την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς μέχρι τώρα έχουν παρουσιαστεί μόνο επιμέρους πλευρές της μέσω επιλεκτικών διαρροών από τον κυβερνητικό τύπο[2] ενώ το Υπ Παιδείας ισχυρίζεται ακόμα και στις επίσημες συναντήσεις του με τις εκπαιδευτικές ομοσπονδίες (ΟΛΜΕ – ΔΟΕ) ότι δεν την γνωρίζει και την αναμένει!
Στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε συνοπτικά στους βασικούς άξονες των προτάσεων του ΟΟΣΑ για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και θα εξετάσουμε στη βάση αυτής της παρουσίασης δύο κρίσιμες -κατά τη γνώμη μας- διαστάσεις, αφενός τον βαθμό συμμόρφωσης του υπουργείου στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ΟΟΣΑ και αφετέρου τον βαθμό διαφοροποίησης της σημερινής ενδιάμεσης έκθεσης του ΟΟΣΑ, σε σχέση με τις προτάσεις που ο ίδιος είχε καταθέσει το 2011. Οι δύο διαστάσεις ασφαλώς αλληλοδιαπλέκονται κι είναι κρίσιμες για την κατανόηση των γενικότερων πολιτικών σχεδιασμών των αστικών δυνάμεων στο πεδίο του σχολείου. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κι ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας ισχυρίζονται ότι ο ρόλος του ΟΟΣΑ είναι απλά συμβουλευτικός κι όχι δεσμευτικός και ταυτόχρονα ότι η νέα έκθεση δεν μπορεί παρά να λαμβάνει υπόψη της τα νέα δεδομένα που διαμορφώθηκαν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και την ελληνική κοινωνία μετά το 2015.
Θυμίζουμε ότι η έκθεση ΟΟΣΑ του 2011 αποτέλεσε μια σημαντική τομή για την ελληνική εκπαίδευση. Η εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων από το 2011 και μετά βασίστηκε πάνω στις πολύ συγκεκριμένες, νεοφιλελεύθερης κοπής, προτάσεις του ΟΟΣΑ. Ο εξορθολογισμός του σχολικού δικτύου διαμέσου μαζικών συγχωνεύσεων – καταργήσεων σχολικών μονάδων, η θεσμοθέτηση ανεξάρτητων αρχών αξιολόγησης σχολείων και πανεπιστημίων (ΑΔΙΠΠΔΕ-ΑΔΙΠ), το Π.Δ. 152 για την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η αύξηση του διδακτικού ωραρίου, οι διαθεσιμότητες εκπαιδευτικών και ο νόμος πλαίσιο για τα πανεπιστήμια αποτελούν μερικές μόνο εξειδικεύσεις της έκθεσης ΟΟΣΑ του 2011 για την ελληνική εκπαίδευση. Επομένως, κάθε άλλο παρά συμβουλευτικό / τεχνοκρατικό ρόλο είχε ο ΟΟΣΑ τα τελευταία 6 χρόνια στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής.
