Συμμετοχικά κόμματα: Η χαμένη ευκαιρία της μεταπολίτευσης

Δημήτρης Μάρτος

Όσοι μετείχαν, με οποιοδήποτε τρόπο, επώνυμο ή ανώνυμο, στις πολιτικές διεργασίες της μεταπολίτευσης κατανοούν καλύτερα ότι η πολιτική, ως έννοια που δηλώνει πρωτίστως τη συμμετοχή του πολίτη, έχει πλέον εκλείψει.

Η μεταδικτατορική περίοδος αναζήτησε μια θέσμιση της ελληνικής Δημοκρατίας πάνω στην αυθόρμητη πολιτική κινητοποίηση που εκφράστηκε κυρίως από τη δημιουργία μαζικών συμμετοχικών κομμάτων. Υπήρχε ένα είδος κομματικής δημοκρατίας, άγουρης και ανολοκλήρωτης βέβαια. Τα κόμματα γίνονταν εκκολαπτήρια θεσμικών μεταρρυθμίσεων, κοινωνικής συγκατάθεσης και ελέγχου της εξουσίας. Ωρίμαζαν ένα αίτημα στην κοινωνία πριν ολοκληρωθεί ως νομοθετική ρύθμιση. Η κατίσχυση του ρόλου των κομμάτων ως θεσμών διαμεσολάβησης ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία, κοινωνικοποίησης του κράτους και πολιτικοποίησης της κοινωνίας, έδιναν στο πολιτικό τοπίο την αίσθηση μιας δημοκρατικής άνοιξης.

Σ΄ αυτήν τη δημοκρατική έπαρση πρωταγωνιστούσαν οι αντιδικτατορικοί αγωνιστές αλλά και όσοι πολίτες τους κινητοποιούσαν δημοκρατικά και πατριωτικά αντανακλαστικά (μνήμη της στέρησης των πολιτικών ελευθεριών, κυπριακή τραγωδία κλπ).

Το αίτημα της «κοινωνικής συμμετοχής» αν δεν υπερέβαινε τουλάχιστον ισοστάθμιζε την αναζήτηση «χαρισματικού» ηγέτη. Στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, η «αυτοοργάνωση», οι οργανώσεις βάσης και η εσωκομματική ζωή με τις συνελεύσεις των μελών, συνυπήρχαν για μερικά χρόνια με τη «χαρισματική» προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου.

Αυτό το αυθόρμητο κίνημα δημοκρατίας κάποιοι πολιτικοί διανοητές προσπάθησαν να το οριοθετήσουν ιστορικά, να το εκφράσουν πολιτικά και να το ολοκληρώσουν θεσμικά.

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, ένας συνεπής εκφραστής αυτής της πολιτικής άνοιξης, θεωρούσε ότι

  «Η μεταπολιτευτική περίοδος ήταν η ιστορική Ευκαιρία για την οικοδόμηση μιας νέας αντιπροσώπευσης, μιας νέας ελληνικής δημοκρατίας δια μέσου των πολιτικών κομμάτων». Προσδοκούσε ότι τα κόμματα θα έπαιζαν το ρόλο της «Εκκλησίας του Δήμου» στην αρχαία δημοκρατική πόλη. Πίστευε ότι η ανάληψη από αυτά ρόλου αυτόνομου από την κυβέρνηση και το κράτος, με βασική αποστολή την πολιτική εκπαίδευση των πολιτών για να μπορούν να αξιολογούν αλλά και να αναλαμβάνουν δημόσιες ευθύνες, ήταν μια «εφικτή ουτοπία».

Γλυπτά του Παρθενώνα: μια ιστορική αδικία που τη διαιωνίζουν τα υπολείμματα της βρετανικής αποικιοκρατίας

Του Δημήτρη Μάρτου

Ακόμη και σήμερα δεν λείπουν οι Βρετανοί διανοούμενοι και πολιτικοί, που ψάχνουν απεγνωσμένα λόγους για να δικαιολογήσουν την πράξη της αρπαγής και κατακράτησης ελληνικών μνημείων στο Λονδίνο. 36 σημαίνοντα πρόσωπα της πολιτικής και πανεπιστημιακής κοινότητας του Ηνωμένου Βασιλείου υπέγραψαν μια επιστολή (11-7-2025), με την οποία προσπαθούν να εμποδίσουν τις συνομιλίες για την «επανένωση» των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Θεωρούν αυτές τις συνομιλίες «διαστρέβλωση της πορείας της ιστορίας για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους», ότι η «απομάκρυνση των Μαρμάρων από την Αθήνα έγινε για συγκεκριμένους πολιτιστικούς λόγους τους οποίους έχουμε καθήκον να σεβαστούμε και να κατανοήσουμε», ότι δεν αναγνωρίζουν τις έρευνες και τις δημοσκοπήσεις που ζητούν την επιστροφή των Γλυπτών και ακόμη ότι «η μυστικότητα των διαπραγματεύσεων ενδέχεται να συνιστά παραβίαση των θεσμικών καθηκόντων που οι επίτροποι των μουσείων οφείλουν προς το κοινό».

Εν κατακλείδι, καλούν την Κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ και το ΔΣ του Βρετανικού Μουσείου «να αναστείλουν κάθε συζήτηση περί μεταβίβασης, μόνιμου δανεισμού ή αποδέσμευσης των Μαρμάρων του Έλγιν μέχρι να πραγματοποιηθεί πλήρης δημόσια επανεξέταση».

Αν και η λεγόμενη «Συμφωνία του Παρθενώνα» στηρίζεται στη λογική του δανεισμού των Γλυπτών στην Ελλάδα, με ταυτόχρονο δανεισμό άλλων αρχαιοτήτων από την Ελλάδα στο Βρετανικό Μουσείο, οι «36» διαφωνούν ακόμη και σε αυτήν την «κατευναστική», εκτονωτική και μάλλον εκφυλιστική, για το δίκαιο της επιστροφής, συμφωνία των δανειστικών ανταλλαγών.

Την επιχειρηματολογία τους την στηρίζουν κυρίως στο νόμο περί μουσείων του 1963, που ναι μεν ορίζει τη διοίκηση του Βρετανικού Μουσείου σαν αρμόδια για την επιστροφή αρχαιοτήτων, εξαιρεί όμως τα παρθενώνεια, για τα οποία ορίζει ότι δεν μπορούν να επιστραφούν. Επόμενα, η επιστροφή δεν είναι θέμα θέλησης του Βρετανικού Μουσείου αλλά πολιτικής βούλησης για αλλαγή του νόμου.

Η επιστολή, που συντάχθηκε από μέλη συντηρητικών και ακροδεξιών οργανώσεων, φαίνεται καλοδουλεμένη στα πλαίσια του βρετανικού νομικού και πολιτικού συστήματος, απαράδεκτη όμως ηθικά και πολιτισμικά και αντίθετη με το διεθνές αρχαιολογικό δίκαιο, που απαιτεί τα ταυτοποιημένα ιστορικά μνημεία να επιστραφούν στη χώρα προέλευσής τους.

Εντάσσεται στα πλαίσια μιας γενικότερης εκστρατείας για να εμποδιστεί η επιστροφή των παρθενώνειων γλυπτών. Μια εκστρατεία που αναδύεται από τα υπολείμματα του βρετανικού ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας. Αυτό το διαπιστώνει κανείς ενσκήπτοντας σε τοποθετήσεις κάποιων από τους υποστηριχτές της επιστολής.

Ο επικεφαλής του κόμματος Reform UK Νάιτζελ Φάρατζ ανέφερε, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Sun, ότι «Αν τα Γλυπτά του Έλγιν είχαν παραμείνει στην Ελλάδα , σήμερα δεν θα υπήρχαν». Δηλαδή, κατά τον κ. Φάρατζ η αποκόλληση, η καταστροφή και η διασπορά οργανικών τμημάτων του Παρθενώνα, θεωρείται διάσωση; Και ας υποθέσουμε ότι τα διέσωσαν, ότι μεταφέρθηκαν για μελέτη, συντήρηση ή και προστασία τους. αυτός ο χρόνος ‘’διάσωσης’’ δεν θα έπρεπε να είναι πεπερασμένος και να επιστρέφονταν αμέσως μετά; Γιατί αν αυτήν την ‘’προσφορά’’ τη μετατρέπεις σε «εμείς τα σώσαμε, άρα μας ανήκουν» τότε έχουμε εξαπάτηση. Δηλαδή, αν κάποιος διασώσει ένα παιδάκι από πνιγμό δικαιούται να το κρατήσει, να μην το επιστρέψει στους γονείς του; Δεν θεωρείται αυτό απαγωγή;

Το όνειρο του Οσμάν και ο επεκτατισμός του Ερντογάν

Μάρτος Δημήτρης -

28/05/2022

Οι χρόνιες συνοριακές δολοπλοκίες του τουρκικού κράτους και οι συνεχείς αναφορές της τουρκικής πολιτικής ελίτ στο οθωμανικό παρελθόν με αναβιώσεις κατακτητικών στιγμών, δεν είναι απλά μια επιτηδευμένη εμμονή, απότοκος της μεγαλομανίας της, αλλά προέρχεται από τις ίδιες τις ιστορικές διαδικασίες πολιτικής συγκρότησης των Τούρκων, δηλαδή τις διαδικασίες εθνικοποίησής τους.

Οι Τούρκοι εμφανίζονται, αυτοκρατοροποιούνται και εθνικοποιούνται σαν πολεμιστές συνόρων. Το εθνικό τους αφήγημα σφυρηλατείται γύρω από την αυτοτροφοδοτούμενη πίστη ότι έχουν το δικαίωμα να κατακτούν. Και αυτή η “μεθοριακότητα” του εθνι(κι)σμού τους συνιστά μια σημαντική παράμετρο του λεγόμενου “τουρκικού προβλήματος”.

Οι Σελτζούκοι και οι Οσμανλήδες Τούρκοι ήταν ανοργάνωτα λεφούσια επιδρομέων, πλιατσικολόγων, που ξεσπούσαν πάνω σε αγρότες, κατέστρεφαν, βίαζαν και άρπαζαν. Οι Οσμανλήδες, ιδιαίτερα, φτάσανε στο Βυζάντιο με τον Μογγόλο Τζένγκις Χαν, το 13ο αιώνα, ως μισθοφόροι του. Αυτοί έκαναν μόνιμο επάγγελμα τις λεηλασίες και τους φόνους για χάρη του μισθωτή τους. Μετά έφερναν, στα μέρη που άρπαζαν, τις οικογένειές τους.

Αυτούς τους εξ επαγγέλματος πολεμιστές συνόρων τους έφερε στο Βυζάντιο η φήμη του πλούτου του. Ήταν διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο τότε ότι «τα περισσότερα από τα μισά πλούτη όλου του κόσμου βρίσκονται στις πόλεις των Βυζαντινών». Αυτή η φήμη έτρεφε τους τυχοδιώκτες και τους κατακτητές, προδιέγραφε το φθόνο, τα ληστρικά σύνδρομα και, τελικά, το ολέθριο μέλλον της αυτοκρατορίας. Οι υλιστικές προσδοκίες συναρθρώνονταν με θρησκευτικές–σωτηριολογικές ιδεοληψίες. Έτσι, οι Δυτικοί κατήγγειλαν το «αιρετικό Βυζάντιο» και οι Τούρκοι το «Βασίλειο των απίστων».

Η βαρβαρότητα υπερίσχυσε του πολιτισμού

Ερχόμενοι σε επαφή με το Βυζάντιο έμειναν εκεί για να ζήσουν ληστεύοντας τις πλούσιες πόλεις του. Έμαθαν, όμως, και τρόπους ζωής πολιτισμένων κοινωνιών, γιατί το Βυζάντιο είχε πόλεις, θεσμούς και οργανωμένη οικονομία. Προκαλούσε, αλλά και εκπολίτιζε. Αρχικά το λεηλάτησαν και σταδιακά το κατέκτησαν. Σταδιακά έμαθαν και αυτοί να συγκροτούν την αρπακτικότητά τους σε συνθήκες ειρήνης. Εμπνεύστηκαν την οθωμανική αυτοκρατορία με πρωτοπόρο τον Οσμάν ή Οθμάν (1288-1326), παίρνοντας ανθρώπους και ιδέες από το Βυζάντιο, ιδιαίτερα σε πεδία διοίκησης και φορολογίας.

Η σύνθεση, όμως, που επιχείρησαν οι Οσμανλήδες σουλτάνοι ανάμεσα σε βυζαντινούς θεσμούς με θεσμούς της παλαιάς βάρβαρης κουλτούρας, όπως του παιδομαζώματος και των γενιτσάρων, τις θρησκευτικές διακρίσεις, τα βασανιστήρια και τις γενοκτονίες, θα οδηγήσει, τελικά, σε μια διχαστική κοινωνία, φοβική, θρησκευτικά ρατσιστική και άκρως καταπιεστική, που δεν θα μεταλαμπαδεύσει την ιδεολογία της στο σύνολο του πληθυσμού της, αλλά μόνο στο κυρίαρχο στρώμα των Τούρκων μουσουλμάνων, ενώ το άλλο στρώμα των υποτελών χριστιανών θα διαβιεί υπό μια ιδεολογία αντίστασης και ανυπακοής.

Ο πρωτογενής πλιατσικολογικός επεκτατισμός είχε συναρθρωθεί με τη νέα θρησκεία, τον ισλαμισμό.

 Κατά τη διέλευσή τους από τις ισλαμοποιημένες αραβικές χώρες οι πλιατσικολόγοι μαχητές είχαν ενδυθεί με το δικαίωμα λεηλασίας των απίστων. Τότε, κατά την ισλαμοποίησή τους, πήραν και την ονομασία Τούρκοι. Γι’ αυτό, μέχρι σήμερα, ο όρος Τούρκος ισχύει μόνο για μουσουλμάνους.

Το δίκαιο της λεηλασίας των απίστων

Η τουρκική ιδιαιτερότητα, δηλαδή το “πρόβλημα”, γεννήθηκε στα σύνορα ανάμεσα στο Ισλάμ και το Βυζάντιο. Οι Οθωμανοί γαζήδες, δηλαδή οι πολεμιστές που ιδεολογικοποιούσαν τους φόνους και τις αρπαγές στο όνομα της διάδοσης του Ισλάμ και οι δερβίσηδες, δηλαδή οι ιεραπόστολοι του, διαλαλούσαν ότι έφερναν την αληθινή πίστη στους λαούς και, όπως εκείνοι, θα καρπώνονταν τις ανταμοιβές του πολεμιστή του Ισλάμ.

Αν και μέχρι το 16ο αιώνα αυτοί οι πολεμιστές των συνόρων είχαν συγκροτηθεί σε αυτοκρατορία οι παραδόσεις των συνόρων παρέμειναν βαθιά ριζωμένες στη ζωή τους. Και αυτό γιατί οι εκτουρκισμένες κοινωνίες που άφηναν πίσω τους δεν είχαν δυναμική αυτοτροφοδότησης, αφού είχαν μάθει να τρέφονται από λάφυρα που τους έφερναν οι πολεμιστές. Κάθε φορά που αδυνατούσαν να κάνουν νέες επεκτάσεις τα οθωμανικά συστήματα στρατιωτικής οργάνωσης, πολιτικής διοίκησης, φορολόγησης και παραχώρησης γαιών αποδιοργανώνονταν και παρακμάζανε.

Σε αντίθεση με τους Τούρκους που εξισλαμίστηκαν και ανατράφηκαν στις μεθοριακές περιοχές, οι Τούρκοι της κεντρικής Ασίας, όπως, πχ, οι Μαμελούκοι, που είχαν διαχυθεί στο Ιράκ και την Αίγυπτο, ανατράφηκαν στον κοσμοπολιτισμό των παλαιών ισλαμικών πόλεων. Οι κοσμικοί ισλαμιστές είχαν την ηπιότητα και την ελαστικότητα των Αβασσιδών της Βαγδάτης, που είχαν υιοθετήσει και κάποιες μορφές ελληνοπρέπειας, ενώ οι συνοριακοί ισλαμιστές, που διδάσκονταν το νόμο της σαρίας με μεγαλύτερη ανελαστικότητα, έκαναν τη θρησκεία μια πολεμική πράξη και την ιδεολογία μια πολεμική ιαχή, μια πρόκληση για αίμα.

Δύο αντίθετα υποστρώματα εθνι(κι)σμού

Κυρίως, όμως, η πνευματικότητα Οθωμανών Τούρκων διαμορφωνόταν σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν των Βυζαντινών. Οι Βυζαντινοί από την εποχή των Ισαύρων (8ο αι.) απέβαλλαν σταδιακά την ιμπεριαλιστικότητά τους, δηλαδή, τη ρωμαϊκότητα. Τις οικονομικές χασούρες δεν τις κάλυπταν, πλέον, με ιμπεριαλιστικές εκστρατείες αλλά με την ορθολογικότερη οργάνωση των παραγωγικών δυνάμεων-σχέσεων. Η έννοια της οικονομίας αντανακλούσε την αρχαιοελληνική έννοια της σοφίας και σήμαινε την ορθολογική διευθέτηση.

Μια τέτοια διευθέτηση συνέβη με τους νόμους των Ισαύρων, ιδιαίτερα τα αγροτικά του Λέοντα Γ΄ (714-741), ο οποίος εκλαΐκευσε τη νομοθεσία και εμπέδωσε μια κοινωνική δικαιοσύνη. Τότε δημιουργήθηκαν και τα «Θέματα», δηλαδή, εθνικοτοπικοί στρατοί για την άμυνα της πατρίδας. Μέχρι τότε ο στρατός της αυτοκρατορίας ήταν μισθοφορικός. Τα κίνητρα ενός μισθοφόρου ήταν οικονομικά και όχι πατριωτικά.

Τα κίνητρα ενός Τούρκου μισθοφόρου αποτυπώνονται στους λόγους χαμηλής κουλτούρας που εκφωνούσαν οι αξιωματούχοι του όταν πολιορκούσαν διάφορες πόλεις. Ο Μωάμεθ Β΄, όταν πολιορκούσε την Κωσνταντινούπολη, εμψύχωνε τους μισθοφόρους του, διεγείροντας τα πλιατσικολογικά τους ένστικτα, επιχρυσώνοντάς τα με θεολογικά: «Γιοί του Μωάμεθ… Ετοιμαστείτε με χαρά να πεθάνετε για την αγάπη του Μωάμεθ… Αν νικήσουμε, θα δώσω ισοβίως σε όλους τους στρατιώτες και τους αρχηγούς τους διπλάσιο μισθό από αυτόν που παίρνουν τώρα- θα αφήσω την πόλη τρεις μέρες στη διάθεσή σας για να τη λεηλατήσετε- κανένας δεν πρόκειται να σας πάρει οποιοδήποτε λάφυρο αρπάξετε, χρυσό ή ασημένιο, οποιονδήποτε σκλάβο πιάσετε, άντρα ή γυναίκα, μεγάλο ή μικρό» 

(Γ. Φραντζής- Ν. Μπαρμπάρο, Η πόλις εάλω, εκ. Λιβάνη 1993, σ.52).

 Αυτή η ρητορική της βαρβαρότητας διαπερνά ακόμη και σήμερα όλες τις ανακοινώσεις Τούρκων αξιωματούχων, ακόμη και όταν απευθύνονται στους μετανάστες που οργανώνουν ως ορδές στα σύνορα με την Ελλάδα.

Στον αντίποδα, τα κίνητρα ενός πατριώτη αποτυπώνονται στα λόγια υψηλής κουλτούρας των βυζαντινών αξιωματούχων. Είναι χαρακτηριστικά τα εμψυχωτικά λόγια που απηύθυνε ο Κ. Παλαιολόγος στους στρατιώτες του μια μέρα πριν την τελική επίθεση των Τούρκων:

 «Ξέρετε πολύ καλά, αδέλφια μου, ότι για τέσσερις λόγους είμαστε υποχρεωμένοι να προτιμήσουμε το θάνατο παρά τη ζωή. Πρώτον, για την πίστη και τη θρησκεία μας, δεύτερον, για την πατρίδα, τρίτον για το βασιλιά, τον αντιπρόσωπον του Κυρίου μας, και, τέταρτον, για τους συγγενείς και τους φίλους μας», 

(Φραντζής-Μπαρμπάρο…σ.54).

Βαθιά ριζωμένος ο αναθεωρητισμός

Σ’ αυτά τα αποσπάσματα μπορεί να αναζητήσει κανείς τις ποιοτικές διαφορές των ιστορικών υποστρωμάτων του τουρκικού και του ελληνικού εθνι(κι)σμού. Όταν η πολιτική ελίτ της Τουρκίας επικαλείται το παρελθόν το κάνει υπό το πρίσμα της κατακτητικής του διάστασης σε αντίθεση με τους Έλληνες που το επικαλούνται υπό το πρίσμα της αντιστασιακής του διάστασης.

Φαίνεται σήμερα ότι ο 600χρονος πολεμικός οίστρος των Τούρκων απέναντι στους Έλληνες έχει τις ρίζες του στο τουρκικό Ισλάμ, δηλαδή στο μίγμα πλιάτσικου και θρησκευτικού ιμπεριαλισμού. Εξαιτίας αυτού κατανοούν το Δίκαιο και την Ιστορία, όπως δείχνει και η σχέση τους με το μέγιστο σύμβολο της χριστιανοσύνης, την Αγία Σοφία, με την πνευματικότητα του κατακτητή της, του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή, και όχι των δημιουργών της, του Ανθέμιου και του Ισίδωρου.

Η Τουρκία είναι ένας κοινωνικός σχηματισμός που ασχολείται συνεχώς με τα σύνορα. Η εσωτερική της ζωή τροφοδοτείται με τα καμώματά της στα σύνορα. Η στρατηγική του συνοριακού αναθεωρητισμού, με τα “σύνορα της καρδιάς μας”, τη “γαλάζια πατρίδα” και την “εργαλειοποίηση” των μεταναστών αντανακλά αυτήν την ιστορική μεθοριακή πνευματικότητα του τουρκικού εθνι(κι)σμού. Αυτή, όμως, η πνευματικότητα είναι και το ‘”ξύσιμο στην γκλίτσα του τσομπάνη” και τους προκαλεί, σε μεγάλο βαθμό, και τη διεθνή τους ασχήμια.

ΠΗΓΗ: https://slpress.gr/idees/to-oneiro-toy-osman-kai-o-epektatismos-toy-erntogan/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Με επιτυχία η εκδήλωση "Μακεδονικότητα Ελληνικότητα Οικουμενικότητα" στο Αμύνταιο (βίντεο & φωτο)

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση με θέμα "Μακεδονικότητα Ελληνικότητα Οικουμενικότητα" που συνδιοργάνωσαν η Στέγη Ποντίων Αμυνταίου & Περιχώρων και ο Όμιλος Πολιτικού Προβληματισμού Μιχάλης Χαραλαμπίδης στο Αμύνταιο

Την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2025 στην αίθουσα εκδηλώσεων της στέγης μίλησαν ο Γιώργος Δακής, πρώην Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας και ο Δημήτρης Μάρτος, Αρχιτέκτονας, Πολιτικός Μηχανικός

Χαιρετισμό απηύθυναν ο Αντιπεριφερειάρχης Πολιτικής Προστασίας Ιωάννης Κιοσές ,η Αντιδήμαρχος Οικονομικών Ασημούλα Λαζαρίδου, ο Θάνος Μαυρόπουλος μέλος του Ομίλου και ο Πρόεδρος της Στέγης Ποντίων Δημήτρης Μιχαηλίδης
Οι επόμενες εκδηλώσεις θα γίνουν στη Φλώρινα και την Κοζάνη

Δείτε τα βίντεο της εκδήλωσης:

Η ομιλία του κεντρικού ομιλητή Δημήτρη Μάρτου

12 ναυτικά μίλια: ο εκφυλισμός ενός εθνικού δικαιώματος

Δημήτρης Μάρτος

Έχουμε κορεστεί από την επανάληψη διακηρύξεων για τα εθνικά μας δικαιώματα στις θάλασσες, του τύπου της πρόσφατης δήλωσης του υπουργού Άμυνας από τη Λέρο ότι «…τα νησιά της Δωδεκανήσου έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα, σε ΑΟΖ και σε χωρικά ύδατα έως 12 μίλια, όπως ακριβώς προβλέπει η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία αποτελεί και εθιμικό Δίκαιο και δεσμεύει τους πάντες…». Το ζήτημα δεν είναι να διακηρύττεις συνεχώς και με σθένος ένα εθνικό σου Δικαίωμα αλλά να το εφαρμόζεις.

Μήπως, αντί για την εφαρμογή του «εθιμικού Δικαιώματος, που δεσμεύει τους πάντες», η κυβέρνηση προσχωρεί, έστω και ακούσια, στο εθιμικό δικαίωμα που προσπαθεί να επιβάλλει στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο το Τουρκικό κράτος;

Ως αντίλογο σε αυτήν την κατηγορία η κυβέρνηση, όταν δεν προβάλλει την εκφυλιστική θέση ότι τα «12 μίλια είναι ένα ισχυρό διπλωματικό χαρτί», τότε διαβεβαιώνει ότι η εφαρμογή θα γίνει στον κατάλληλο χρόνο όταν κρίνει αυτή και πάντοτε στο πνεύμα του διαλόγου.

Ο χρόνος, όμως, δεν είναι ουδέτερος σχετικά με την εφαρμογή των δικαιωμάτων σου, γιατί η αργοπορία μπορεί να δημιουργήσει νέο εθιμικό Δίκαιο, όπως προσπαθεί να κάνει η Τουρκία και με την κατοχή της Κύπρου. Και, επιπλέον, οι ευκαιρίες όταν παρουσιάζονται δεν αξιοποιούνται, όπως δεν αξιοποιήθηκε η πρόσφατη ευκαιρία ‘’Μενέντεζ’’.

Η εφαρμογή του Δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων οφείλει να γίνει μονομερώς και όχι σε συμφωνία με την Τουρκία, όπως έχουν κάνει όλες οι χώρες του κόσμου και όπως έγινε και με την εφαρμογή αυτού του Δικαιώματος στην πλευρά του Ιονίου πελάγους.

Έτσι και στο Αιγαίο, αφού εφαρμόσει η Ελλάδα τα 12 ν.μίλια, θα ενημερώσει τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς αλλά και τα παράκτια κράτη (Τουρκία), για να συμφωνήσουν ως προς τη «μέση γραμμή», δηλαδή, για τα τεχνικά ζητήματα της διευθέτησης του συνόρου, σε περιοχές που η απόσταση δύο εθνικών ακτών είναι κάτω από 24 ν.μ. Επόμενα, δεν καλείς, την Τουρκία να συμφωνήσει για το εύρος της επέκτασης των 12 ν.μιλίων, όπως δολίως αφήνουν να υπονοηθεί κυβερνητικοί αξιωματούχοι, με το «έως και 12 μίλια», αλλά μόνον και όχι υποχρεωτικά, για τη «μέση γραμμή».

Η απεμπόλιση του δικαιώματος για τα 12 ν.μίλια

Η αβάσταχτη χαλαρότητα των εθνικών αντανακλαστικών μας

ΜΑΡΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Οι ελληνικές αντιδράσεις απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα στη μεταπολίτευση χαρακτηρίζονται από υποτονικά εθνικά αντανακλαστικά, είναι στην ουσία τους κατευναστικές, ενώ στη ρητορική τους επαμφοτερίζουσες. Τελικά ευνοούν τη στρατηγική του εχθρού. Και επειδή το τουρκικό κράτος είναι εχθρικό κράτος, λόγω του στρατηγικού επεκτατικού του αναθεωρητισμού που θέλει την Ελλάδα δορυφόρο της και επαρχίες της τμήματα της “Γαλάζιας Πατρίδας”, η πολιτική αυτή αγγίζει τα όρια της εθνικής μειοδοσίας.

Η απολογητική απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα των “θαλασσίων πάρκων” ότι «είναι περιβαλλοντικό ζήτημα!», υπονοώντας ότι δεν άπτεται κυριαρχικών δικαιωμάτων, προκάλεσε σύγχυση και απογοήτευση. Τα χαλαρά εθνικά αντανακλαστικά και η πολιτική κατευνασμού, εκτός του ότι δημιουργούν θυμό και υποσκάπτουν το ηθικό του λαού, δεν καταπραΰνουν τους Τούρκους. Απεναντίας τους αποχαλινώνουν. Αυτή είναι η εμπειρία της μεταπολίτευσης.

Το τουρκικό κράτος όχι μόνον μας ταλαιπωρεί ιστορικά, μας συρρικνώνει και μας απειλεί, αλλά είναι και αντιδημοκρατικό, πολεμοκάπηλο και μη αποδεκτό, τουλάχιστον στην κοινή γνώμη του δυτικού κόσμου, ώστε να ελπίζουμε σε μια εποικοδομητική συνάντηση. Και πώς μπορεί να χαριεντίζεται κανείς με τους εκπροσώπους αυτού του κράτους, που η μόνη σχέση που δημιουργεί είναι ένταση και απειλές; Και μετά σε καλούν να τους πεις ότι “όλα βαίνουν καλώς” και συ να ενδίδεις στο όνομα αφηρημένων και ανερμάτιστων κανόνων καλής γειτονίας!

Τι πάει να κάνει λοιπόν ένας Έλληνας πρωθυπουργός στην Άγκυρα; Τι να αποδείξει; Ότι εμείς είμαστε πολιτισμένοι, που ανεχόμαστε τις αμφισβητήσεις των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων από ένα αδίστακτο καθεστώς και μάλιστα στο όνομα ενός παραπλανητικού καταλαγιάσματος των παραβιάσεων στο Αιγαίο; Ένας “πολιτισμένος” οφείλει να αποκαλύπτει αυτό το καθεστώς στα διεθνή φόρα και όχι να το διευκολύνει. Και πρέπει, τουλάχιστον, να του ζητήσει πρώτα να σταματήσει τις προκλήσεις του. Υπάρχουν και κάποιες κόκκινες γραμμές εθνικής αξιοπρέπειας.

Δημήτρης Μάρτος: Η αβάσταχτη χαλαρότητα των εθνικών ανακλαστικών

Του Δημήτρη Μάρτου

Οι μεταπολιτευτικές ελληνικές αντιδράσεις απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, στην ουσία τους κατευναστικές ενώ στη ρητορική τους επαμφοτερίζουσες, φαίνεται τελικά να ευνοούν τη στρατηγική του εχθρού. Και επειδή το τουρκικό κράτος είναι εχθρικό κράτος, λόγω του στρατηγικού επεκτατικού του αναθεωρητισμού που θέλει την Ελλάδα δορυφόρο της και επαρχίες της τμήματα της «γαλάζιας πατρίδας», η πολιτική της «εύνοιας» αγγίζει τα όρια της εθνικής μειοδοσίας.

Η απολογητική απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα των «θαλασσίων πάρκων» ότι «είναι περιβαλλοντικό ζήτημα!», υπονοώντας ότι δεν άπτεται κυριαρχικών δικαιωμάτων, προκάλεσε σύγχυση και απογοήτευση. Η πολιτική κατευνασμού, εκτός του ότι δημιουργεί εκνευρισμό, θυμό και υποσκάπτει το ηθικό του λαού, δεν καταπραΰνει τους Τούρκους. Απεναντίας τους ξεθαρρεύει. Αυτή είναι η εμπειρία της μεταπολίτευσης.

Το τουρκικό κράτος όχι μόνον μας ταλαιπωρεί ιστορικά, μας συρρικνώνει και μας απειλεί, αλλά είναι και αντιδημοκρατικό, πολεμοκάπηλο και μη αποδεκτό, τουλάχιστον στην κοινή γνώμη του δυτικού κόσμου, ώστε να ελπίζουμε σε μια «εποικοδομητική συνάντηση». Και πώς μπορεί να χαριεντίζεται κανείς με τους εκπροσώπους αυτού του ιστορικού μορφώματος, που η μόνη σχέση που δημιουργούν είναι της έντασης και των απειλών και μετά σε καλούν να τους πεις ότι «όλα βαίνουν καλώς», και συ να ενδίδεις στο όνομα αφηρημένων και ανερμάτιστων κανόνων καλής γειτονίας;

Τι πάει να κάνει λοιπόν ένας Έλληνας πρωθυπουργός στην Άγκυρα; τι να αποδείξει; Ότι εμείς είμαστε πολιτισμένοι, που ανεχόμαστε τις αμφισβητήσεις των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων από ένα αδίστακτο και απατηλό καθεστώς και μάλιστα στο όνομα ενός παραπλανητικού καταλαγιάσματος των παραβιάσεων στο Αιγαίο; Ένας «πολιτισμένος» οφείλει να αποκαλύπτει αυτό το καθεστώς στα διεθνή φόρα και όχι να το διευκολύνει. Και πρέπει, τουλάχιστον, να του ζητήσει πρώτα να σταματήσει τις προκλήσεις του. Υπάρχουν και κάποιες κόκκινες γραμμές εθνικής αξιοπρέπειας.

Ο πρωθυπουργός δεν είναι κάποιος διπλωμάτης, είναι εκφραστής πρωτίστως του εθνικού φρονήματος και της εθνικής αξιοπρέπειας. Πώς μπορεί να συναντάται με τον ηγέτη ενός καθεστώτος που επιβουλεύεται εθνικά σου εδάφη, που ο στρατός του κατέχει το 37% της Κύπρου, που δεν σέβεται τα συλλογικά δικαιώματα των εθνοτήτων της Μικράς Ασίας, που δεν αναγνωρίζει την Γενοκτονία των Ποντίων, που μαγαρίζει την Αγία Σοφία και άλλα χριστιανικά μνημεία από το φυσικό και θεολογικό τους νόημα, που διεξάγει επιχειρήσεις εθνοκτονίας απέναντι στους Κούρδους, για να υπενθυμίσουμε κάποιες από τις ασχήμιες του τουρκικού κράτους;

Η ελαφρότητα της μεταπολιτευτικής εξωτερικής πολιτικής

Είναι χρήσιμο νομίζω να θυμηθεί κανείς ενόψει της συνάντησης της 13ης Μαΐου ότι η σύγχρονη φάση της επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας άρχισε από τον Ιούνιο του 1985, με την περίφημη οδηγία του τότε πρωθυπουργού της προς το υπουργείο εσωτερικών της Τουρκίας, για τη διόρθωση όλων των χαρτών που αφορούσαν το Αιγαίο. Μια διόρθωση που ερχόταν ως συνέχεια της περιβόητης ΝΟΤΑΜ 714 του 1974 που δεν αναγνώριζε το εύρος του FIR Αθηνών, δηλαδή, ότι τα εναέρια σύνορα ταυτίζονταν με τα θαλάσσια, τα οποία ήταν αναγνωρισμένα από δύο διεθνείς συμβάσεις που υπέγραψε και η Τουρκία: του Σικάγου (ICAO) (1944) και του Παρισιού (1952). Τα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας ορίστηκαν, με τη Συνθήκη της Λωζάννης, στη μέση γραμμή, ανάμεσα στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στις ακτές της Μικράς Ασίας. Οι Ιταλοί, που κατείχαν τα Δωδεκάνησα, υιοθέτησαν τη μέση γραμμή με μια συμφωνία με τους Τούρκους το 1932, επεκτείνοντάς την μέχρι το Καστελόριζο. Μέχρι το 1974 η Τουρκία αναγνώριζε αυτά τα σύνορα.

Μετά την ανακοίνωση, όμως, το 1977, του Στεϊτ Ντιπάρτμεντ, ότι υπάρχουν «ασυνήθιστες γεωγραφικές διευθετήσεις στο Αιγαίο», χωρίς η ελληνική κυβέρνηση τότε να αντιδράσει, ενθαρρύνθηκε η Τουρκία να εκδώσει το 1985 νέους χάρτες που δεν παρουσίαζαν πλέον το Αιγαίο ως κλειστή ελληνική θάλασσα, αλλά ως θάλασσα με διεθνείς και εναέριες περιοχές που μπορούσαν να αναπτύσσονται και οι Τούρκοι. Αυτή η αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο, θα υποδαυλιστεί και από την ‘’συμφωνία’’ Παπανδρέου-Οζάλ στο Νταβός, το 1988, και το Σύμφωνο Γιλμάζ-Παπούλια, το 1989. Με πρόσχημα την αποφυγή πολέμου («μη πόλεμος») και την αναγνώριση των περιουσιών των Ελλήνων της Κπολης, οι συμφωνίες αυτές έδωσαν το δικαίωμα στην Τουρκία να κάνει «χρήση της ανοιχτής θάλασσας και του διεθνούς εναερίου χώρου του Αιγαίου», διασπώντας έτσι την ενότητα του, δρομολογώντας και τη στρατηγική της «συνδιαχείρισής» του.

Η στρατηγική της ανάτασης του ελληνισμού στο έργο του Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Δημήτρης Μάρτος

Γνώρισα τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη στη Φλωρεντία, στα μέσα της δεκαετίας του 1970. 
Αμέσως με κέρδισε με την οξυδέρκεια και την σαφήνεια του πολιτικού του λόγου. Επηρέασε καθοριστικά την πολιτική μου αγωγή. Φώτισε τα σκοτάδια της μεταδικτατορικής  πολιτικής αβελτηρίας. Τα βιβλία, τα κείμενα, οι ομιλίες, οι νουθεσίες και οι δράσεις του, συγκροτούν όχι μόνο ένα απόθεμα ιδεών και πρακτικών για τους νέους ανθρώπους, τους «ευγενείς συναθλητές» του, όπως αισιόδοξα ευελπιστούσε, αλλά και μια σχολή πολιτικής θεωρίας και
σχεδιασμού. Αυτό που διέκρινε κανείς στην υπερβατική προσωπικότητα του ήταν το υψηλό αίσθημα ατομικής ευθύνης απέναντι στην εθνική συλλογικότητα. 

Ήταν από τους λίγους που συνέλαβαν την έννοια της πολιτικής στο υπερθετικό βαθμό.
Την εγκωμίασε με σθένος και πάθος, σαν αντιστάθμισμα στο μαγαρισμό της και τελικά στη «δολοφονία» της από τη διανοητική πενία και τον καιροσκοπισμό των μεταπολιτευτικών
πολιτικών μορφωμάτων.

Ό,τι επεξεργαζόταν και ό,τι πρότεινε το τεκμηρίωνε και ιστορικά στις διδαχές των μεγάλων δασκάλων μας. Και είχε εμπεδώσει πρωτίστως την ουσία της αρχαίας ελληνικής παιδείας: ότι ο άνθρωπος πρέπει να κρίνεται από το «είναι» του, από το λόγο και την ηθική και όχι από το «έχειν», τον πλούτο και τη δύναμη. 

Ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου πρέπει να αξιολογείται από την ικανότητα και τη βούλησή του να κατανοεί τη φύση και την κοινωνία και όχι να τις κατακτά. Σε αυτό το σημείο βρισκόταν και η κριτική του στη δυτική πνευματικότητα, γιατί αυτή αντλούσε περισσότερο από τη Ρώμη, το ρωμαϊκό-ατομικό Δίκαιο και τον ιμπεριαλισμό της παρά από την Αθήνα της Δημοκρατίας και της υψηλής πολιτικής.

Ύφαινε ένα νήμα στιγμών της ελληνικής ιστορίας που μπορούσαν να αποτελέσουν τα σταθερά βάθρα μιας στρατηγικής ανάτασης, μιας εξόδου από το αέναο τέλμα και τη συρρίκνωση. Η Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα ήταν η μεγαλειώδης αφετηρία του νήματος. Στην σκέψη του το κλεινόν άστυ δεν ήταν ένα άθροισμα σπιτιών, ιδιοκτησιών και ιδιωτών, αλλά ο δημόσιος χώρος, ήταν η Αγορά, η οποία μετέτρεπε το άστυ σε Εκκλησία του Δήμου, σε πόλη-πολιτεία, και όχι σε πόλη-κράτος, δηλαδή, σε πόλη - γραφειοκρατών και ιδιοκτητών. Η Πόλη-Αγορά ήταν, για τον ΜΧ, η πρώτη ιστορική στιγμή, όχι μόνο για την εθνική αλλά και την οικουμενική χειραφέτηση. Την τίμησε, δίνοντας στο ηλεκτρονικό βήμα του το όνομά της.

Βάσισε τη στρατηγική της ανάτασης και της νέας διεθνούς περπατησιάς των Ελλήνων σε κάποιες ιδεολογικοπολιτικές, κοινωνικές, αναπτυξιακές και ιστορικές κοινότητες. Η πρώτη ιδεολογικοπολιτική κοινότητα ήταν το ΠΑΣΟΚ. Ως ιδρυτικό μέλος και μέλος της συντακτικής ομάδας της Διακήρυξής του, ήλπιζε στη συγκρότηση ενός πολιτικού θεσμού σε δημοκρατική βάση και όχι παλαιοκομματική και σταλινική, βασισμένο στα κοινωνικά κινήματα και όχι στο πελατειακό κράτος. Διέκρινε, όμως, ότι το ΠΑΣΟΚ κατανάλωσε σύντομα την «πολιτική πρόσοδο» που του έδωσε η Ιστορία. Μας έλεγε ότι «το ΠΑΣΟΚ το κάναμε για να πάμε στην Κερύνεια και όχι στα Ίμια». Προσπάθησε να εξηγήσει τι  οδηγούσε αυτή τη μεγάλη ιδεολογικοπολιτική κοινότητα στον εκφυλισμό, προτείνοντας και τους τρόπους της ανασυγκρότησής της. Τη «Σύγκρουση του Νέου με το Παλαιό», όπως παρουσίασε στο ομότιτλο βιβλίο τη σύγκρουσή του με τις γραφειοκρατικές, σταλινικές και κρατικίστικες αντιλήψεις και πρακτικές στο κόμμα, νομίζω ότι η μέθη της εξουσίας δεν άφησε να την καταλάβουν.

Η δεύτερη κοινότητά του ήταν οι «Ιταλοί», ένα διακριτό ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα, που ανδρώθηκε αρχικά μέσα στο ΠΑΣΟΚ και τη διαμόρφωσή του την επιμελήθηκε ο ίδιος. Δεν επρόκειτο για κάποια πολιτική σέχτα αλλά για συναγωνιστές των φιλόδοξων στρατηγικών του και των ενδιάμεσων εφαρμογών τους. Αλλά ο ΜΧ υπερέβη το στενό πολιτικό προσδιορισμό του «Ιταλού», βαδίζοντας στη συνέχεια μόνος του, για να ενδυθεί η προσωπικότητά του με εθνικές και σταδιακά με οικουμενικές διαστάσεις.

Η τρίτη κοινότητα ζητημάτων, που περιπλανήθηκε και ανέδειξε ως ψηφίδες της στρατηγικής του, ήταν οι αναπτυξιακές κοινότητες. Πρωτίστως, οι «τόποι», οι γεωγραφικοί και ιστορικοί, με τους οποίους ως άλλος Δημητριεύς υποδείκνυε να ασχοληθούμε, να αναδείξουμε τα απόκρυφα νοήματά τους και τα παραγωγικά τους πλεονεκτήματα που απωθήθηκαν από τον αθηνοκεντρισμό. «Ο μεγάλος πόρος του συστήματος Ελλάδα είναι ο τόπος, το έδαφος, το τοπίο» μας υπενθύμιζε. Η γονιμότητα της σκέψης του τροφοδοτούνταν από τη μεγάλη κοινοτιστική, συνεταιριστική και αγροτοδιατροφική μας παράδοση.

 Στις έννοιες της «τοποφιλίας» και «αγροφιλίας» διέκρινε τους μηχανισμούς μιας αναπτυξιακής

ανασυγκρότησης πέρα από το στενόχωρο και παρασιτικό αθηνοκεντρικό μοντέλο. Διέκρινε στο ρωμαλέο και αυτόνομο εργατικό κίνημα της πρώτης μεταπολιτευτικής δεκαετίας μια πραγματική και όχι κάποια ιδεοληπτική πρωτοπορία. 

Τι δεν θέλει να δει η Αριστερά στην παράνομη μετανάστευση

ΜΑΡΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Το μεταναστευτικό επιστρέφει στο προσκήνιο της Ευρώπης. Ποια είναι, όμως, η θέση της Αριστεράς για την παράνομη μετανάστευση και την εργαλειοποίηση της από την Τουρκία;

Το μεταναστευτικό βρέθηκε στο επίκεντρο της συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Γερμανό καγκελάριο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε «ένα δυναμικό σχέδιο με διπλή κατεύθυνση αφενός, την αποτροπή των παράνομων διελεύσεων και αφετέρου, τη διαχείριση των νόμιμων ροών». Έπειτα από το “διάλειμμα” του κορονοϊού που αποδυνάμωσε το επιχείρημα της ελεύθερης διακίνησης (με την Τουρκία να είχε τότε ικανοποιηθεί οικονομικά από την Ευρώπη, τουλάχιστον έτσι διατείνονταν τότε ένα μέρος του γερμανικού Τύπου), το μεταναστευτικό έχει επιστρέψει στο ευρωπαϊκό προσκήνιο. Όμως το μεταναστευτικό και η παράνομη μετανάστευση, απασχολούν και την γερμανική Αριστερά.

Συγκεκριμένα, η Σάρα Βάγκενκνεχτ διέσπασε το κόμμα Die Linke και ίδρυσε δικό της, αντιτασσόμενη μεταξύ άλλων στην αλόγιστη μετανάστευση. Η Βάγκενκνεχτ είχε καταγγείλει «το ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων» από την κυβέρνηση Μέρκελ, μετά την τρομοκρατική επίθεση σε χριστουγεννιάτικη αγορά το 2016. Σε ό,τι αφορά την χώρα μας, ποια είναι η στάση της ελληνικής Αριστεράς στη λεγόμενη “μεταναστευτική κρίση”; 

Πως ο Ερντογάν εργαλειοποίησε την Αγιά Σοφιά

Πως ο Ερντογάν εργαλειοποίησε την Αγιά Σοφιά: Με πανηγυρισμούς στην Αγιά Σοφιά γιόρτασαν οπαδοί του Ερντογάν την νέα εκλογική νίκη του . Ο Ερντογάν εργαλειοποίησε και αυτό το σύμβολο.

Ένα – διαχρονικά- επίκαιρο βιβλίο

Ένα – διαχρονικά- επίκαιρο βιβλίο

Του Βασίλη Ασημακόπουλου

Δημήτρης Μάρτος, Το ζήτημα της επιστροφής των αρχαιοτήτων. Από τον ελγινισμό στην ανασυγκρότηση του ιστορικού χώρου του ελληνισμού (Γόρδιος, 1993)

« ‘Το ζήτημα της επιστροφής των αρχαιοτήτων’ φιλοδοξεί ν’ ανοίξει ένα διάλογο γύρω από ένα πολιτικό και διεθνές ζήτημα. Σ’ αυτό το βιβλίο το αίτημα της ‘επιστροφής’ δεν αφορά μια διαδικασία αναδιανομής των συμφερόντων που οργανώνονται γύρω από το εμπόριο αρχαιοτήτων, αλλά αφορά μια ιστορική επιλογή του σύγχρονου ελληνισμού, για να σταματήσει το ‘χρόνο της συρρίκνωσης’. Το χρόνο δηλαδή της εδαφικής διχοτόμησης, της ιστορικής παραχάραξης, και της πολιτικής παρακμής.

‘Ο θάνατος των πολιτικών ή διεθνών ζητημάτων είναι η λήθη’ γράφει ο Καβάφης το 1891.

… … …

Η θανάσιμη αντιπαλότητα ανάμεσα στη μνήμη και τη λήθη, είναι έκφραση της σύγχρονης ιστορικής αντίθεσης, ανάμεσα στην εθνική ανεξαρτησία και τον ιμπεριαλισμό. Αναφέρεται στους δύο πιθανούς δρόμους που η ανθρωπότητα μπορεί να βαδίσει. Το δρόμο των εθνών και των πολιτισμών που για να επιβιώσουν, απαιτούν ένα διεθνές πλαίσιο αρχών και αξιών, που θα προάγουν την αλληλεγγύη, τη δημιουργική αντιπαράθεση των εθνών και την ποικιλία, σε νέα πολιτισμική ουσία της κοινωνίας των εθνών ή το δρόμο του ιμπεριαλισμού, του κυρίαρχου έθνους που επιβάλλει το δικό του κώδικα αρχών και αξιών, τη δική του γλώσσα, τη δική του κουλτούρα. (σ. 9-10)

….

Κεφάλαιο : Ελγινισμός μορφή του ιμπεριαλισμού

Ο ελγινισμός είναι η ιδιαίτερη εκδήλωση του αρπακτικού δυτικού ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα, που οδηγεί στην υποταγή ενός λαού, διαμέσου της υποταγής της Ιστορίας του. Τα μνημεία, τα αγάλματα, οι τάφοι, τα κτερίσματα, οι μύθοι για το ένδοξο παρελθόν, ενεργοποιούσαν όχι μόνο το αίτημα της εθνικής απελευθέρωσης από την τουρκική σκλαβιά, αλλά προσδιόριζαν και την εθνική ενότητα του ελληνισμού, τα σύνορά του, το διαφοροποιό χαρακτήρα του (σ. 57)

Έρχεται η «άνοιξη» ή η «μικρασιατική καταστροφή» της Τουρκίας;

                                         

               Δημήτρης Μάρτος

Το 1922 υπήρχαν δύο προοπτικές για τους λαούς της  Μικράς Ασίας: ή να γίνουν  τουρκικό κράτος ή να γίνουν κράτος της Ρωμανίας. Η προοπτική της Ρωμανίας  ηττήθηκε και αυτό δεν οφείλεται σε κάποια υπεροχή των Τούρκων στο πολεμικό πεδίο, αλλά στο κακό συναπάντημα του εγχώριου διχασμού με τις γεωπολιτικές αναθεωρήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Μικρά Ασία αντί να δοθεί στους λαούς της δόθηκε, από γεωπολιτικό καιροσκοπισμό των δυνατών της Γης, στον Κεμάλ, τον κληρονόμο των Οθωμανών Σουλτάνων, ανοίγοντας το δρόμο για την τουρκοποίηση και την εξόντωσή τους. Και μετά τον β΄π.πόλεμο  αυτός  ο εσωτερικός εκτουρκισμός προσανατολίστηκε στην τουρκοποίηση των εκτός συνόρων λαών επειδή ήταν κάποτε, λέει, υποτελείς στους Οθωμανούς και επειδή ισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου που θεωρεί ότι ο αδύνατος πρέπει να υποτάσσεται στον δυνατότερο. Αυτήν την παράλογη «λύση του ανατολικού ζητήματος» και την αποκρουστική πνευματικότητα-εθνικισμό του τουρκικού κράτους εύστοχα ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης τα ονόμασε «τουρκικό πρόβλημα».

Οι ευφάνταστες τουρκικές πολιτικές ελίτ θεωρούν ότι μπορούν να πάνε τη ρητορική τους και τους «στρατηγικούς τους στόχους» ακόμη πιο μακριά από τη «γαλάζια πατρίδα», ως «τα σύνορα της καρδιάς τους», στον «αιώνα» και  στους «κόσμους της Τουρκίας». Αλλά, όταν πάρουν τα μυαλά σου αέρα και αυτοί οι «κόσμοι» γίνονται πεπερασμένοι,  και ο επόμενος στόχος γίνεται ο κόσμος όλος. Είναι μια παράδοση που έμεινε στο υποσυνείδητο της τουρκικής πνευματικότητας-εθνικισμού από τα χρόνια του Τζέκις Χαν, του μεγαλύτερου σφαγέα όλων των εποχών, όταν χρησιμοποίησε τους Τούρκους της κεντρικής Ασίας ως μισθοφόρους για να κατακτήσει τον κόσμο. 

Αυτές βέβαια οι εμετικές νοσταλγίες τουρκοποίησης του κόσμου βασίζονται σε δύο ιστορικές εμπειρίες. Σε κάποιες επιτυχίες του τουρκικού επεκτατισμού και σε λάθη των άλλων κόσμων, ας πούμε, για παράδειγμα, του Δυτικού κόσμου. Αφού καταφέραμε, λένε οι πολιτικοστρατιωτικές ελίτ της Τουρκίας, να κυριαρχήσουμε στους αναπτυγμένους πολιτισμούς-έθνη της Μικράς Ασίας, συνδυάζοντας πόλεμο, τρομοκρατία και διπλωματία, μπορούμε και πέρα από αυτούς. Και,  ως προς το Δυτικό κόσμο, κατανόησαν ότι τα «λάθη» του είναι συνάρτηση της ιδεοληψίας του περί συνεχούς οικονομικής επέκτασης. Ότι, δηλαδή, παρακολουθεί την ιμπεριαλιστική έξαρση του τουρκικού κράτους υπό το πρίσμα των ιδιαίτερων οικονομικών συμφερόντων των ισχυρών χωρών του και όχι του Διεθνούς Δικαίου.  Το τουρκικό κράτος γνωρίζει επίσης ότι η Δύση ανησυχεί για τη διάλυση της  νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Γνωρίζει, δηλαδή, από την ιστορία, ότι οι Δυτικοί προτιμούν να μοιραστούν τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή με την Τουρκία παρά με τη Ρωσία και ότι προκρίνουν την ακεραιότητα της. Και έτσι κατάφερε στα πλαίσια αυτών των ιδεοληψιών της Δύσης να προκαλέσει τόσο μια συστηματική βοήθεια-υποστήριξή της που την κατέστησαν μέλος της G20 όσο και την αφελή πίστη, ότι με την οικονομική της άνοδο θα εκδημοκρατικοποιούνταν και θα γινόταν μια χώρα του Δυτικού κόσμου. Ότι, δηλαδή, ένα κράτος που καταδιώκει τους διαφορετικά σκεπτόμενους, που χρησιμοποιεί βασανιστήρια και εξοντώνει κάθε μη τουρκική κουλτούρα θα αναδείκνυε μια δημοκρατία! 

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΤΟΥ

Εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο «Γόρδιος» το μυθιστόρημα του Δημήτρη Μάρτου «Τα παιδιά της Πλάκας».

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ

Το έργο αναφέρεται σ’ ένα πραγματικό γεγονός, που επαναπροσδιόρισε το νόημα της λέξης «Πλάκα»· από τοπωνύμιο την κατίσχυσε σε προσδιορισμό συμπεριφοράς. Το ζήτημα αφορά μια παρέα νεαρών φοιτητών, η οποία, σε κάποιο σημείο της συνοικίας Πλάκας της Αθήνας, κατά πάσα πιθανότητα σ’ ένα καφενείο, διακήρυττε ότι είχε το σθένος ν’ αντισταθεί στους Άγγλους, σε ενδεχόμενη απόπειρα τους να καταλάβουν την Αθήνα, κατά τον αποκλεισμό του 1850 (Παρκερικά). Όταν, όμως, φημολογήθηκε ότι οι Άγγλοι ανέβαιναν στην Αθήνα οι νεαροί δείλιασαν και διαλύθηκαν. Η φράση ‘’Παιδιά της Πλάκας’’ σηματοδότησε από τότε το λεονταρισμό, την ανημποριά και τη λιγοψυχία. Σταδιακά επεκτάθηκε σε ό,τι ήθελε να στιγματίσει σαν αναξιόπιστο και γελοίο. «Πλάκα κάνεις», δηλαδή, αστειεύεσαι, λες πράγματα που δεν μπορείς να κάνεις, «αυτός είναι της πλάκας», «σπάω πλάκα» κλπ.

Στο έργο, πρόσωπα και γεγονότα είναι φανταστικά, συναρθρώνονται, όμως, με αληθινά. Πολλές φορές, αληθινά περιστατικά, αν και συνέβησαν σε απόσταση χρονική το ένα από το άλλο και σε διαφορετικά μέρη, συνθέτονται σε μια συμπυκνωμένη χρονική στιγμή, μυθιστορηματικά, περισσότερο για να αποδώσουν την ιστορική ατμόσφαιρα που μεταμόρφωσε τον κοινωνικογεωγραφικό προσδιορισμό ‘’παιδιά της Πλάκας’’ σε προσδιορισμό συμπεριφοράς.

Ο μύθος, παρακολουθεί έναν μπαρουτοκαπνισμένο καπετάνιο του 1821, που ένα πρωινό του Απρίλη, θ’ ανηφορήσει με τη δεκαεξάχρονη εγγόνα του προς την πλακιώτικη πλατεία. Εκεί, στο καφενείο ‘’Ο γενναίος Έλλην’’, σύχναζαν παρέες φοιτητών, που δημιουργούσαν πηγαδάκια σφοδρής αντιπαράθεσης, ενόψει του αποκλεισμού των ελληνικών λιμανιών από τον αγγλικό στόλο. Αυτές οι παρέες πήραν το προσωνύμιο ‘’παιδιά της Πλάκας’’, εξ αιτίας, κυρίως, μιας παρέας που εντυπωσίαζε με τις απόψεις και τις υποσχέσεις της ν’ αντιμετωπίσει τους Άγγλους στην περίπτωση που αυτοί ανέβαιναν στην Αθήνα.

Τον καπετάν Γιάγκο τον ενδιέφεραν οι αντιπαραθέσεις των νεαρών γιατί προσδοκούσε να βρει απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα που του δημιούργησε η επαναστατική του δράση, ενώ την Ελένη την παρακινούσε ο έρωτάς της για έναν πρωταγωνιστή εκείνων των αντιπαραθέσεων. Αφού έκαναν τα πρωινιάτικά τους πήραν το δρόμο για την Πλάκα.

Αρχικά έγιναν μάρτυρες ενός περιστατικού (αναφέρεται σε αληθινό γεγονός) ανάμεσα σ’ έναν περιφερόμενο επαγγελματία Γάλλο παλαιστή και έναν Αρναούτη βοσκό της περιοχής, ο οποίος βρέθηκε στην αρένα να παλεύει με τον Γάλλο, μετά από μια σπρωξιά κάποιων νεαρών που ήθελαν να αστειευτούν μαζί του. Ο βοσκός, όμως, ξυλοφόρτωσε τον Γάλλο παλαιστή, δημιουργώντας αισθήματα εθνικής ανάτασης στους παρευρισκομένους και σε λίγο σε όλη την Αθήνα, η οποία τότε μαστιζόταν από τις προσβολές των Άγγλων κατακτητών.

Στα ουκρανικά οδοφράγματα η σωστή πλευρά της Ιστορίας

Μάρτος Δημήτρης

FacebookTwitter

LinkedInmaiPViberΑντα

Η ναζιστικού τύπου επέμβαση των Ρώσων στην Ουκρανία, φαίνεται να κλονίζεται. Τί είναι αυτό που ανατρέπει τους σχεδιασμούς τους; Μήπως οι “έγκαιρες αντιδράσεις” της διεθνούς κοινότητας, του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ή μήπως οι γιαλαντζί απόπειρες ανακωχής καιροσκοπούντων μεσολαβητών; Όλοι είδαμε ότι η διεθνής κοινότητα, στις πρώτες μέρες της εισβολής, αντέδρασε νωχελικά. Οι στρατιωτικοί αναλυτές που ανέλυαν την πολεμική μηχανή των Ρώσων, απλά μετρούσαν τις μέρες που οι σιδερόφρακτες μεραρχίες τους θα υπέτασσαν την Ουκρανία. Είχαν άλλη γνώμη, όμως, τα ουκρανικά οδοφράγματα!

Είδαμε όλους αυτούς που μπορούσαν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στους αμάχους, να εξαντλούν τις “κυρώσεις” τους στο χώρο της οικονομίας. Φαίνεται ότι όλα τα ισχυρά κράτη του κόσμου, ετοιμάζοντας την ολιγοεθνική αρχιτεκτονική, δηλαδή έναν κόσμο όπου τα ισχυρά έθνη-κράτη θα απορροφήσουν τα αδύναμα, υπολογίζουν ότι μπορούν να προκαλέσουν στο μέλλον κι αυτοί ανάλογα “πουτινικά” εγκλήματα. Κι αυτοί οι υπολογισμοί τούς οδηγούν, μάλλον, να αντιμετωπίζουν έναν αντίπαλο κατακτητή, μέχρι εκεί που δεν θα μπει σε “δικά τους χωράφια” και όχι μέχρι εκεί που υποδεικνύει το διεθνές δίκαιο.

Πολλοί “φαν” του Πούτιν, δεξιοί και αριστεροί, πλειοδοτούσαν στις “νεοναζιστικές” πρακτικές του με αναλύσεις συμψηφισμού και ουδετερότητας. Κατά την άποψή τους “αφού τέτοιες αιματοχυσίες έκαναν και οι άλλοι (π.χ. Γιουγκοσλαβία) λογικό είναι να τις κάνουν και οι Ρώσοι”. Αποπροσανατόλιζαν έτσι τη συζήτηση για τις υποχρεώσεις της διεθνούς κοινότητας απέναντι σ΄ έναν σφαγιαζόμενο λαό, στον φαύλο κύκλο των συγκρούσεων των ιμπεριαλισμών.

Τί ανέστειλε, λοιπόν, την επελαύνουσα υπερδύναμη και άνοιξε ένα παράθυρο στο μέλλον; Ένα γεγονός, από αυτά που συμβαίνουν συχνά στην ιστορία των λαών. Μερικοί γενναίοι Ουκρανοί ζήτησαν όπλα από τους κυβερνήτες τους για να αντισταθούν στους κατακτητές τους. Αυτοί οι πολίτες ενθάρρυναν ακόμη και τη μουδιασμένη και απροετοίμαστη κυβέρνηση τους να μπει στην χορεία των μεγάλων στιγμών της ανθρωπότητας, που προσφέρουν τελικά, μόνον οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες των λαών. Μόνον η αντίσταση του ουκρανικού λαού είναι το μεγάλο παράδειγμα για τους λαούς που απειλούνται από μικρούς ή μεγάλους σιδερόφρακτους ιμπεριαλισμούς. Στα ουκρανικά οδοφράγματα βρίσκεται η “σωστή πλευρά της ιστορίας”.

Το καθήκον της διεθνούς κοινότητας

Αν τα ισχυρά κράτη ήθελαν να δράσουν σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και να προστατέψουν τα θεμελιώδη δικαιώματα του ουκρανικού λαού, μπορούσαν να συγκροτήσουν μια διεθνή στρατιωτική-ειρηνευτική δύναμη (όχι νατοϊκή), που θα δημιουργούσε αυτό που τους ζητούσε ο πρόεδρος Ζελένσκι: Μια αντιπυραυλική ομπρέλα πάνω από την Ουκρανία. Ήταν ο μόνος τρόπος για να μην γίνει η καταστροφή και η σφαγή. Είχαν και την υπεροχή και το νόμιμο δικαίωμα να το πράξουν.

1922: Από τη Μεγάλη Ιδέα στη Μεγάλη Ανάμνηση

 

 

 

Μάρτος Δημήτρης

Το 1922, η Mικρασιατική Kαταστροφή ανέτρεψε το κλίμα ανάτασης και ελπίδας που δημιούργησαν η επανάσταση του 1821, οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-13) και η Συνθήκη των Σεβρών (1920). Η προσδοκία που συμπυκνώθηκε για αιώνες στις παραλλαγές του θρήνου «…πάλι δικά σας θάναι», ενώ φαινόταν αρχικά να επιτυγχάνεται, στην κρίσιμη στιγμή, όμως, δημιουργήθηκε πολιτική κρίση, με το θάνατο του βασιλιά Αλέξανδρου, που οδήγησε στην εκλογική ήττα του Βενιζέλου (1920) και στη μυστηριώδη αλλαγή των “συμμάχων’’.

Το 1922 ο ελληνικός στρατός θα γίνει άθυρμα των διχαστικών αγκυλώσεων των πολιτικών ηγεσιών και θα υποστεί ταπεινωτική ήττα. Η συνειδητοποίηση της μεγάλης εδαφικής και πολιτισμικής καταστροφής θα εσωτερικεύσει τη μοιρολατρία και την ανημποριά στην εθνική ταυτότητα. Όλοι διαισθάνονταν ότι ο Ελληνισμός, ως ιστορική και γεωγραφική κατηγορία, τελείωσε και αυτή η αίσθηση, σε συνδυασμό με την συνειδητοποίηση της αδυναμίας τους να παρέμβουν, μετατρέπεται σε μεγάλο πόνο.

Πρακτικά, ο μεγάλος πόνος μεταφραζόταν σε αυτοκτονίες (Καρυωτάκης) ή σε αναζήτηση υποκατάστατων της Μεγάλης Ιδέας. Ο Σεφέρης γράφει το “Μυθιστόρημα” και ο Ελύτης “το Άξιον Εστί”, που είναι διακηρύξεις διατήρησης της Μεγάλης Ιδέας, όχι με πολεμιστές, πόλεις και εδάφη, αλλά με λέξεις και εικόνες. Ο Βάρναλης και ο Ρίτσος θα βρουν υποκατάστατο της ρωμηοσύνης στις σοσιαλιστικές ιδέες, που φέρνουν οι Δυτικοευρωπαίοι και οι εξελίξεις στη Ρωσία.

Ο Βάρναλης, επιπλέον, με το «Δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα / προσμένοντας ίσως κάποιο θάμα», διαπιστώνει την ανυπαρξία εσωτερικής δυναμικής ανάτασης. Ο Παλαμάς, σοκαρισμένος από την καταστροφή, θα αναδιπλωθεί τα χρόνια του υπερρεαλιστικού μεσοπολέμου, με τους στίχους του: «Θα διαβούμε και στεριά και πέλαγο / Θα σταθούμε, όπου το πόδι δεν μπορεί / Τούρκου κανενός να μας πατήσει», για να αναθαρρέψει όταν οι Έλληνες θα ξαναβγούνε στο βουνό ως πολεμιστές (1940).

1922 και Μεγάλη Ανάμνηση

"CARA...ΒΕΡΟΙΑ!" του Δημήτρη Μάρτου

CARA...ΒΕΡΟΙΑ!

Δημήτρης Μάρτος

Η τάση κάποιων Ελλήνων πανεπιστημιακών να ευθυγραμμίζονται με νεοθωμανικές παραχαράξεις της ιστορίας και η αφέλεια της ενδοξολογίας μας, όπως αποτυπώνεται σε σχόλιο τοπικού σάιτ, σχετικά με το όνομα της Βέροιας: «Η πόλη της Βέροιας κατά το ένδοξο παρελθόν της είχε πολλά και διαφορετικά ονόματα», προκάλεσαν τη συγγραφή αυτού του άρθρου.

Ως προς το πρώτο: Ένας υποβόσκων νεοθωμανισμός προσπαθεί να διαβρώσει την εθνική πνευματικότητα των Ελλήνων. Μέσα από συνέδρια, ερευνητικά προγράμματα και κοινές ανακοινώσεις, παγιδεύει Έλληνες και Δυτικοευρωπαίους επιστήμονες σε νεοθωμανικές αναγνώσεις της ιστορίας, όπως ότι «οι κοινωνίες στα χρόνια των Οθωμανών ήταν δυναμικές», ότι οι λαοί «ζούσαν ειρηνικά», με «συνεργασία», ακόμη και με «ισονομία». Προσπαθώντας να εξωραΐσουν τη μνήμη της τουρκοκρατίας συσκοτίζουν τις ρατσιστικές, φοβικές και άκρως καταπιεστικές διακοινοτικές σχέσεις και γελοιοποιούν την ιστορική επιστήμη, με το να βαφτίζουν την οθωμανική αυτοκρατορία «πολυπολιτισμικό παράδεισο». Υιοθετούν ονομασίες του κατακτητικού-οθωμανικού λεξιλογίου, όπως, πχ, για τη Βέροια, το ψευδωνύμιο «Karaferye», που προέρχεται από τις αλώσεις της (1386-1448).

Ως προς το δεύτερο: Η Βέροια δεν είχε «πολλά και διαφορετικά ονόματα»· είχε και έχει ένα και μόνο όνομα. Από την πρώτη γραπτή αναφορά που έχουμε γι’ αυτήν από τον Θουκυδίδη (432πΧ), μέχρι σήμερα, λεγόταν Βέροια και γύρω από αυτό το αιώνιο όνομα αναπτύχθηκαν διάφορες ηχητικές, γραμματολογικές και μεταφραστικές παραφθορές. Εκτός από μία: αυτή του Karaferye. Με βάση αυτό το ψευδωνύμιο προσπαθεί να επεκτείνει στο χρόνο και το χώρο την ασχήμια του το Τουρκικό κράτος.

Είναι γνωστό ότι από πάθη συμφώνων, όπως από β σε φ ή μπ και φωνηέντων, όπως από οι σε ι και οε, δημιουργούνται μετεξελίξεις στην προφορά λέξεων. Ακόμη και από μεταφραστικές μεταγραφές, όπως του ελληνικού ι ή οι, σε λατινικό e ή οe, δημιουργούνται νέες αποδόσεις, όπως συμβαίνει με το Berea ή Beroea. Ακόμη δημιουργούνται και γραμματολογικές ασυμφωνίες, όπως του ελληνικού β, με το λατινικό b ή v κλπ.

Έτσι, οι γραμματολογικές, φωνολογικές και μεταφραστικές αποδόσεις της Βέροιας, όπως: Βέργια, Φέροια, Beria, Beroea, Beroia, Berroia, Berea, Boor, Veria, Veroia, Verria, Veriya κλπ, ή οι επιτιμητικές προθηματικές παραφθορές: Karaveria, Karaferia, Karaferye, Karaferiya κλπ, ή και οι εγκωμιαστικές επιθετικές παραφθορές: Cara Veria, Cara Fheria κλπ, επιβεβαιώνουν ότι το όνομά της άντεξε στο χρόνο απέναντι στις αλλοιώσεις που προκάλεσαν διάφοροι κατακτητές και ταξιδιώτες.

Το τουρκικό kara (καρά)

Το Karaferia έχει διαφορετική προέλευση από το Karaferye. Παράγεται από την προσθήκη στο Βέρια ή Φέρια (μεταγραφή του Β σε Φ) του προθηματικού επιθέτου kara, που, στην περίπτωσή μας, χαρακτηρίζει την πόλη ως μαύρη-σκοτεινή. Το kara προκαλείται είτε ως αρνητικός χαρακτηρισμός του αντιστασιακού πνεύματος της πόλης, η οποία αντιστάθηκε σθεναρά στις τουρκικές ορδές και μόνο με προδοσία κατακτήθηκε, είτε ως περιβαλλοντική επιτίμηση: βροχερή, ομιχλώδης, με πολλά δάση πέριξ, που της προσέδιδαν μια σκοτεινότητα. Πιο πιθανό να είναι ενισχυτικό μιας αρνητικότητας, λόγω της αντίστασής της στους Τούρκους. Ίσως, έτσι ερμηνεύεται το ότι οι Χριστιανοί ενίοτε το αναπαρήγαγαν ως θετικότητα.

Το Karaferye προέρχεται από το όνομα του Τούρκου αξιωματούχου Kara Ferye, που πρώτος αναρριχήθηκε στα τείχη της πόλης κατά την πρώτη άλωσή της (1386) και έγινε διοικητής της. Η αναφορά σ’ αυτόν γίνεται από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (1668) και ενδεχομένως να είναι υπαρκτό πρόσωπο. Το Karaferye, όμως, δεν αποτελεί μια ηχητική ή γραμματολογική παραφθορά τoυ ονόματος της Βέροιας· πρόκειται για άλλο όνομα, που δεν επικαλούνταν ούτε και οι Οθωμανοί. Χρησιμοποιείται μετά τη δημιουργία του τουρκικού κράτους, το 1923, στα πλαίσια μια ιμπεριαλιστικής πνευματικότητας· ότι η πραγματική ιστορία της πόλης αρχίζει από την ημέρα της κατάκτησής της από τους Οθωμανούς.

Το ζήτημα της Επετείου των 200 χρόνων

Δημήτρης Μάρτος

Το 2021 σηματοδοτείται από δύο συλλογικές υποχρεώσεις: την αντιμετώπιση της πανδημίας και τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Μιλώντας ιδιαίτερα για την επέτειο των 200 χρόνων, μπορούμε να πούμε ότι καθορίζεται και από την έξαρση της μόνιμης εθνικής απειλής: την επεκτατικότητα της Τουρκίας, που για την αντιμετώπισή της χρειάζεται όχι μόνο στρατιωτική, αλλά και παλλαϊκή ετοιμότητα.

Η Επανάσταση του 1821 γίνεται το δημιουργικό ιστορικό υπόστρωμα τροχισμού των εθνικών μας αντανακλαστικών. Και υπ’ αυτήν την έννοια το ζήτημα δεν εξαντλείται στις ενέργειες μιας κρατικο-ιδιωτικής επετειακής επιχείρησης, που ακούει στο όνομα "Επιτροπή Ελλάδα 2021". Η Επιτροπή αυτή, με ανούσιο τίτλο αφού δεν αναφέρεται ούτε σε επέτειο και ούτε στο 1821, θα διαχειρισθεί, στο όνομα του ελληνικού λαού, τα 200 χρόνια από την επανάσταση.

Η συμμετοχή στην Επιτροπή προσώπων που έχουν εκφραστεί, μέσα από βιβλία, άρθρα και τηλεοπτικές σειρές (!), για πρόσωπα και γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, με αμφιλεγόμενες πολιτικοϊδεολογικές στοχεύσεις, όπως είναι η υπέρβαση της εθνικής συνείδησης για χάρη μιας "ευρωπαϊκής" και ο κατευνασμός της τουρκικής επεκτατικότητας, δημιουργούν βάσιμες ανησυχίες για το αν οι εκδηλώσεις για το 1821 θα συναρτηθούν με το εθνικό ζήτημα, που είναι η κατανόηση και η αντιμετώπιση του "τουρκικού προβλήματος".

Υπ’ αυτήν την έννοια κινδυνεύει να μαγαριστεί το βασικότερο ιστορικό υπόστρωμα απ’ όπου αντλεί ο ελληνικός εθνι(κι)σμός-πατριωτισμός τις εμπνεύσεις και τα παραδείγματά του. Έτσι, μπορεί να δούμε ανάλογες αποκαθηλωτικές προσεγγίσεις, σαν αυτές της σειράς "1821", του ΣΚΑΙ (2011) για τον Κολοκοτρώνη, τον αντιπροσωπευτικότερο ήρωα της Επανάστασης, επειδή δεν ικανοποιούσε ο συμβολισμός του, σε μια περίοδο που ο ελληνικός λαός αμφισβητούσε τον μονόδρομο των μνημονίων και άρα έπρεπε να αναθερμανθεί η δυτικοφροσύνη του.

Υποβάθμιση του ελληνικού διαφωτισμού

Μέσα από την υπερπροβολή προσωπικών παραμέτρων της ζωής του και παρουσιαζόμενος ως «ιδιοτελής», μαγαριζόταν η ηρωική του εικόνα, ενώ αναβαθμιζόταν η εικόνα του δυτικίζοντα Μαυροκορδάτου, παρουσιαζόμενος ως «ανιδιοτελής». Μπορεί ακόμη να δούμε μέλη της Επιτροπής να υποβαθμίζουν τον ελληνοβαλκανικό διαφωτισμό, είτε ως ασήμαντη υποσημείωση στο δυτικοευρωπαϊκό διαφωτισμό, είτε ως «ρωγμή στη συνέχεια» του Ελληνισμού και ότι ορθώς το ελληνικό κράτος, ως έκφραση του δυτικοευρωπαϊκού διαφωτισμού, απώθησε ως άχρηστα τα κείμενα και το "ήθος" του.

Να υπονοηθεί, κατά συνέπεια και η Επανάσταση του 1821, σαν ρωγμή στη συνέχεια του Ελληνισμού, επειδή αυτή θεωρείται μέρος του ελληνοβαλκανικού διαφωτισμού. Το ότι όμως ο ντόπιος διαφωτισμός αχρηστεύτηκε, δεν οφείλεται στην ασυνέχεια, αλλά στη συνέχειά του, στο νήμα του Ελληνισμού. Οφείλεται στο αποικιοκρατικό πρόγραμμα των Βαυαρών-δυτικών που πρόκρινε μια νέα εθνική ταυτότητα, ομογενοποιημένη γύρω από το νόημα και τη γεωγραφία της Αθήνας και όχι γύρω από τη βυζαντινή, κωνσταντινουπολιτικο-κεντρική και πλουραλιστική ταυτότητα και γεωγραφία του επαναστατικού Ελληνισμού.