Κοντογιώργης: Πουθενά στήν Δύση καί στόν κόσμο δέν παράγεται σήμερα μία, ἔστω, νέα ἰδέα

του Γιώργου Κοντογιώργη

Ἐν ὄψει τοῦ ἀρρήτου παραδόξου πού παρουσίασε στόν ἑλληνικό λαό τό ἀποτέλεσμα τῶν τελευταίων βουλευτικῶν ἐκλογῶν –τοῦ παραδόξου χαρακτῆρα τοῦ γεγονότος ἔτι περαιτέρω πολλαπλασιαζομένου ἀπό τήν ἐκ τοῦ ἰδίου τοῦ λαοῦ προέλευση τῶν ἀνεξήγητων ἀποτελεσμάτων–, πολλοί ἀνατρέχουμε στίς αἰτίες καί τούς παράγοντες διαμορφώσεως τῶν συλλογικῶν ἀποφάσεων. Ἕνας ἀπό τούς πλέον προβεβλημένους στήν ἐποχή μας εἶναι αὐτός τῶν περιβόητων «διανοουμένων»: ἐκεῖνοι εἶναι πού, ἐφοδιασμένοι μέ τίς γνώσεις τους, μέ τά «φῶτα τῆς ἐπιστήμης», θά παρέμβουν στίς κρίσιμες στιγμές προκειμένου νά καθοδηγήσουν τόν λαό. Ἤ καί νά προστρέξουν τῶν ἐξελίξεων, νά ἡγηθοῦν τῆς διαμαρτυρίας. Ἀπό κοντά τους οἱ «καλλιτέχνες» εἶναι ἐκεῖνοι πού μέ τήν ἔμπνευσή τους θεωροῦνται σήμερα ὡς ἑρμηνευτές αὐθεντικοί τῆς ἐθνικῆς ζωῆς μας, πρῶτοι ἐκφραστές τῆς ἀγανάκτησης. Αὐτούς τούς δύο πόλους τῆς σύγχρονης πνευματικῆς ζωῆς, ἔτσι, ἀναζητήσαμε στήν ἑπόμενη ἡμέρα τῶν πολιτικῶν ἐξελίξεων: «Ὑπάρχουν»; Καί, ἄν ναί, τί πιστεύουν; Ὁ ὁμ. Καθηγητής τῆς Παντείου κ. Γεώργιος Κοντογιώργης ἀναδιατύπωσε «ἐπί τό ὀρθότερον» τήν ἐρώτηση ὡς ἑξῆς: «Γιατί δέν ὑπάρχει γενιά Ἑλλήνων διανοουμένων καί καλλιτεχνῶν μέ προοδευτική σήμανση σήμερα;». 

Εξηγεί, ἔτσι, στήν «ΕτΚ» τό κενό τῆς διανόησης ὄχι μόνο στήν «ἑτερόφωτη» Ἑλλάδα ἀλλά καί στήν «φωτοφόρα» Δύση, ἕνα κενό πού ἐπιδεινώνει δραματικά τό ἀδιέξοδο τοῦ συγχρόνου πολιτικοῦ συστήματος, τό ὁποῖο ὁ ἴδιος ἔχει χαρακτηρίσει ὡς «αἱρετή μοναρχία». Τό δυσοίωνο εἶναι ὅτι ὁ κ. Κοντογιώργης ἐπιβεβαιώνεται στίς προβλέψεις του –τόν ἐπαληθεύουν τά οἱονεί μοναρχικά ποσοστά τῶν ἐκλογῶν…

του Γιώργου Κοντογιώργη,
Ἡ ἰδεολογική ἐπιδρομή τῆς διανόησης

1 Θά φανεῖ παράδοξος ὁ ἰσχυρισμός ὅτι δέν ὑπάρχει οὔτε ψῆγμα ἑλληνικῆς διανόησης σήμερα πού νά ἔχει νά πεῖ κάτι γιά ὅ,τι συμβαίνει στήν Ἑλλάδα καί στόν κόσμο. Γιά νά εἶμαι ἀκριβής, τέτοια γενιά διανοουμένων δέν ὑπῆρξε ποτέ στήν Ἑλλάδα, τοὐλάχιστον τῆς μεταπολίτευσης [1].

Έχει σχέση ο Δυτικός Χριστιανισμός με τον “ανθρωπόθεο” και τη woke ατζέντα;

ΓΡΙΒΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

Στη δημόσια αντιπαράθεση για τον γάμο ομόφυλων έχει επιβληθεί ένα παραπλανητικό στερεότυπο. Και το στερεότυπο αυτό είναι πως, όσοι αντιδρούν σε αυτόν και στο ευρύτερο αφήγημα μέσα στο οποίο αυτός εντάσσεται, είναι θρησκόληπτοι φονταμενταλιστές, ενώ αυτοί που είναι υπέρ παλεύουν για την απαλλαγή της κοινωνίας από θρησκευτικούς σκοταδισμούς.

Στην πραγματικότητα όμως, το ευρύτερο αφήγημα το οποίο υπηρετεί η woke ατζέντα, μέρος της οποίας είναι ο γάμος ομόφυλων, αποτελεί έκφανση του σκληρού πυρήνα του Δυτικού Χριστιανισμού. Όπως ο γράφων υποστήριξε σε προηγούμενο άρθρο του στο SLpress, το ευρύτερο αφήγημα είναι η άρνηση των διαφορετικών ρόλων των δύο φύλων σε μια οικογένεια, αυτόν του πατέρα και της μητέρας. Και αυτή προκύπτει από την άρνηση της ύπαρξης βιολογικών διαφορών μεταξύ των φύλων και εν τέλει από την άρνηση της ίδιας της έννοιας του βιολογικού φύλου. Το φύλο θεωρείται ως μια αυθαίρετη “φαντασιακή” κατασκευή και τίποτε άλλο.

Όμως, αυτή η άρνηση της ίδιας της βιολογίας, που θα ήταν αδύνατη για οποιονδήποτε άλλο πολιτισμό στην ιστορία της Ανθρωπότητας, καθίσταται δυνατή εξαιτίας της τεράστιας αυτοπεποίθησης που έχει προσδώσει στον άνθρωπο της μετανεωτερικής Δύσης το κοσμοείδωλο του “ανθρωποθεού” (man-god), το οποίο εντάσσεται στον σκληρό πυρήνα του Δυτικού Πολιτισμού και προέρχεται από τον Δυτικό Χριστιανισμό.

Ποιος γέννησε τον “ανθρωπόθεο”

Αναλυτικότερα, η παρακμή του Χριστιανισμού στη Δύση και η άνοδος του Ανθρωπισμού ουσιαστικά οδήγησε στην αντικατάσταση του Θεού στη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων από την πίστη στις δυνατότητες του ίδιου του Ανθρώπου. Δηλαδή, δημιουργήθηκε το κοσμοείδωλο του “ανθρωποθεού”, όπως το περιγράφει ο Ντοστογιέφσκι στο βιβλίο του οι “Δαιμονισμένοι”. Με απλά λόγια, ο άνθρωπος επιχείρησε να υποκλέψει τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες του θεού και να θεοποιηθεί ο ίδιος.

Μονάχα η Δύση υπάρχει;

Σκέψεις με αφορμή ένα συνέδριο στο Παρίσι

από Σωτήρης Γουνελάς -16 Σεπτεμβρίου 2024

Σημείωμα

Το κείμενο που ακολουθεί στάλθηκε στη «Σύναξη» και δημοσιεύτηκε στο 116 τεύχος (Οκτώβριος -Δεκέμβριος 2010, σ.75-80). Επειδή ούτε τότε υπήρξε κάποιου είδους απάντηση ή σχολιασμός και επειδή βρίσκω τα ερωτήματα και το περιεχόμενο του κειμένου απολύτως επίκαιρα-ειδικά σήμερα που ο δυτικός κόσμος βρίσκεται υπό κατάρρευσιν-αποφάσισα να το γνωστοποιήσω στο φιλόξενο «Αντίφωνο».

_______***________

Θα μπορούσα να αρχίσω με τη φράση: πολύπαθος ο χώρος της θεολογίας. Το γνωρίζω όχι βέβαια από τη συμμετοχή μου σε αυτό το συνέδριο (μεταφορά στα γαλλικά μέρους του συνεδρίου με τίτλο «Αναταράξεις στη μεταπολεμική Θεολογία- η ‘Θεολογία του ’60’, εκδ. Ίνδικτος 2009, που έλαβε χώρα στην Ακαδημία του Βόλου το 2005) αλλά από τα δεκαέξη χρόνια στη ‘Σύναξη’. Η θητεία εκείνη (μέχρι το 1997) και η πορεία μου απο εκεί και πέρα με υποχρεώνουν σε μια σειρά σκέψεων και συγκρίσεων, καθώς απλώνεται μπροστά μου ο κάμπος της λεγόμενης γενιάς του 60 και τώρα της λεγόμενης γενιάς του 90. Θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι μετέχω κάπως και των δύο. Γι’ αυτό και γράφω όσα ακολουθούν.

Το συνέδριο αυτό ως προς ορισμένες πλευρές του φαντάζει σαν μια συμφιλίωση με τη Δύση. Εάν είναι έτσι προκύπτουν τα ακόλουθα ερωτήματα:

Α) Γίνεται λόγος για πόλωση Ανατολής–Δύσης, για αντιδυτικισμό από πλευράς γενιάς του 60, για ελληνοκεντρισμό κλπ. Τίθεται το ερώτημα: πόσα χρόνια υπάρχει στη Δύση, μέσα στους χώρους σπουδής και μελέτης, η χιλιετία του Βυζαντίου ή σωστότερα της Ρωμανίας, ως θεολογική, ιστορική, πολιτιστική, κοινωνική πραγματικότητα και το σημαντικότερο ως η περίοδος που συνδέει τον σημερινό χριστιανισμό –ορθόδοξο και μη ορθόδοξο– με τις απαρχές της χριστιανικής Αλήθειας; Θέλω να πω ότι για τη Δύση, το Βυζάντιο ως πνευματική πραγματικότητα είτε παρουσιαζόταν ως ‘παρακμή’, ή ‘θλιβερή συνέχεια’ της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Γίββωνας), είτε, από τους διαφωτιστές, κάτι μεταξύ δολοπλοκίας και ρητορισμών, για να μη πούμε τίποτε για την άποψη του Χέγκελ που είναι αχαρακτήριστη. Δεν αποκλείεται μετά από αυτόν να φτάνει ο πολύς Καστοριάδης στη διατύπωση: «ο βυζαντινός πολιτισμός είναι πολιτισμός θεοκρατικής ετερονομίας, αυτοκρατορικού αυταρχισμού και πνευματικού δογματισμού». Ο Κλεμάν, που μας άφησε πρόσφατα, συνοψίζει άριστα τα πράγματα στο ακόλουθο (αδιάβαστο;) απόσπασμα: «Εμφανίστηκε, λοιπόν, και αναπτύχθηκε προοδευτικά μια θεωρία για τον Θεό, που παραμέριζε ταυτόχρονα την αποφατική προσέγγιση και το συμβολισμό, και που γρήγορα χωρίστηκε αυτή η θεωρία από την εκκλησιαστική εμπειρία. Θεολογία των εννοιών και των συστηματοποιήσεων, αφημένη, με την παρακμή του Θωμισμού, στην αυτάρκεια της λογικής που χωρίζει και αντιθέτει, που αντικειμενοποιεί και κατέχει – αντί να πεθάνη και να ξαναγεννηθή μέσα στο νερό του Βαφτίσματος, για να ιερουργήση ταπεινά το μυστήριο, να στοχαστή μέσα στα όρια του μυστηρίου και όχι π ε ρ ί του μυστηρίου» (Η θεολογία μετά τον ‘θάνατο του Θεού’, εκδ. ‘Αθηνά’, σειρά ‘σύνορο’, 1973, σ. 76). Αυτά σημαίνουν ότι ο τρόπος ή οι τρόποι με τους οποίους οι ευρωπαίοι προσέγγισαν το χριστιανισμό, εκκλησιαστικά και θεολογικά, εξ ορισμού πάσχει. Όχι μόνο λόγω της παραπάνω εξέλιξης, αλλά και λόγω της συσσώρευσης διαφορετικών εμπειριών και πεποιθήσεων στη διάρκεια των αιώνων.

Β) Μήπως η προσπάθεια καθ’ όλα γόνιμη και ουσιαστική αλλά και ορθόδοξη της γενιάς του 60, όπως λέγεται, να ‘επιστρέψει’ στην πατερική παράδοση κάθε άλλο παρά αντιγραφικά και αγκυλωτικά, περνά στη φάση της ‘αποδόμησης’ και ξαναβρισκόμαστε στην αγκαλιά του περιβόητου δυτικού πολιτισμού τον οποίο μια σειρά από θεολόγους, φιλόσοφους, ποιητές κλπ. είχαν καταγγείλει από χρόνια ως στερημένο πνευματικού προσανατολισμού; Τί έκανε τον Μπωντλαίρ, βλέποντας την εξέλιξη της Ευρώπης σε επίπεδο τεχνικής, να διατυπώνει την τρομερή φράση «πολιτισμός δεν είναι ο ηλεκτρισμός και το γκάζι αλλά η ελάττωση των ιχνών του προπατορικού αμαρτήματος»; Τί ήταν αυτό που έκανε τον Πάουντ να γυρεύει πνευματικότητα στην αρχαία Κίνα, τι έκανε τον Αρτώ να ζητά καταφυγή στα μυστήρια των ινδιάνων στο Μεξικό; Τί είναι αυτό που κάνει τον θαυμάσιο Νοβάλις να μιλά για ‘μετατροπή της άπειρης δημιουργικής μουσικής του σύμπαντος σε μονότονο κροτάλισμα ενός τερατώδους νερόμυλου’, στο άγνωστο σχεδόν βιβλίο του Η χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη (μετ. στα ελληνικά: Ν. Μ. Σκουτερόπουλου, Εκκρεμές 2004); Γιατί ο Σεφέρης στρέφεται μέσω Έλιοτ στην παράδοση –όσο και όπως στράφηκε– και γιατί ο φίλος του ο Λορεντζάτος (που ήξερε τη Δύση απέξω και ανακατωτά) προχώρησε όντως πέρα από εκεί που σταμάτησε ο Σεφέρης;

Έφυγε ο Χρήστος Γιανναράς

Ο Δάσκαλος έφυγε σήμερα από κοντά μας. Αφήνει πιο φτωχό τον ελληνισμό, θα λείψει από τα γράμματα του τόπου. 

Ο Χρήστος Γιανναράς ήταν μια πυξίδα, σηματωρός στα δύσκολα και έφυγε την πιο δύσκολη ώρα....

Αιωνία η μνήμη του!

Παλιότερες αναρτήσεις στο Γερομοριά και κείμενα του Χρήστου Γιανναρά ή κριτική στο έργο του ΕΔΩ

«Το μεγαλύτερο δώρο στη ζωή είναι ν’ αγαπήσεις και ν’ αγαπηθείς»

_________****________

Χρῆστος Γιανναρᾶς: Ὀρθοδοξία καὶ Δύση στὴ Νεώτερη Ἑλλάδα [ΠΟΛΥΤΟΝΙΚΟ!]

[Ἀκολουθεῖ βιβλιοκριτικὴ καὶ ὁλόκληρο τὸ πρῶτο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου.]

Βιβλιοκριτική τοῦ Ἀνδρέα Φαρμάκη [*], 20-8-2002

Θυμᾶμαι μιὰ κριτικὴ γιὰ τὸ βιβλίο «Ὀρθοδοξία καὶ Δύση στὴ Νεώτερη Ἑλλάδα» τοῦ Χρήστου Γιανναρᾶ -ποῦ τὴν διάβασα; Ἔλεγε κάποιος ἐνθουσιασμένος κριτικὸς πὼς τὸ βιβλίο αὐτὸ τοῦ Γιανναρᾶ εἶναι μιὰ βραδυφλεγὴς βόμβα στὰ θεμέλια τῶν ἐκσυγχρονισμένων σημερινῶν ἐπιλογῶν μας -καὶ δὲν μπορεῖ, ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ σκάση (ἦταν πρὸ ἑξαρθρώσεως καὶ μποροῦσες ἀκόμα νὰ μιλᾶς ἔτσι). Διάβασα ἀλλοῦ ὅτι τὸ βιβλίο αὐτὸ «πρέπει νὰ ἔχει συμβάλλει στὸ δημόσιο διάλογο τὰ τελευταία χρόνια».

Ὄχι, δὲν συζητᾶνε στοὺς τάφους οἱ νεκροί. Τρῶνε βροῦβες κι αὐτὲς μεταλλαγμένες.

Δὲν ὑπάρχει δημόσιος διάλογος. Καμμία βόμβα δὲν ἔσκασε -καὶ τότε ἔσκασε ὁ πυροκροτητὴς στὰ χέρια τοῦ Γιανναρᾶ. (Αὐτὴ εἶναι ἡ βασικὴ αἰτία τῆς ἀπάνθρωπης ἀπαγοήτευσίς του. Ἐργάστηκε χρόνια πολλὰ καὶ εἰσέπραξε σιωπὴ καὶ χυδαία συκοφαντία. Ἔφτασε νὰ ζητᾶ τὴν ἀναγνώρισι τοῦ… Πρετεντέρη. Δυστυχῶς, ζῶ σὲ μιὰ χώρα ποὺ κανεὶς καὶ τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ πείση τὸν Γιανναρὰ γιὰ τὴν σπουδαιότητα -καὶ τὴν ὀμορφιά!- τοῦ ἔργου του. Αὐτὸ -κυρίως αὐτὸ- λέγεται παρακμή.)

(Ὅπως ἔχει πεῖ ὁ ἴδιος -ὅταν πῆρε τὴν ἕδρα στὸ Πάντειο-, διαδήλωσε ἐναντίον του -μὲ πανώ!- ἡ ΚΝΕ. Κι ἔλεγε ἔκπληκτος ὁ Γιανναρᾶς: μὰ δὲν πρόκειται γιὰ ἕναν δημόσιο διάλογο, γιατί τί ἄλλο εἶναι ἕνα Πανεπιστήμιο; Θέλουν νὰ μὲ ἀποκλείσουν; Ὕστερα, ἢ πρίν, δὲν θυμᾶμαι, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, τὸν ἐξεδίωξε ἀπὸ τὸ ΒΗΜΑ ὁ Μαρωνίτης. Ἔγραψε δημοσίως, στὴν ἴδια σελίδα τῆς ἐφημερίδος, πὼς δὲν μπορεῖ αὐτὸς ὁ μέγας, συγκάτοικο τὸν Γιανναρᾶ -ἢ αὐτὸς ἢ ὁ Γιανναρᾶς, νὰ διαλέξουν. Καὶ κράτησαν -φυσικὰ- τὸν Μαρωνίτη. Πρόσθεσε σ᾿ αὐτὰ τὴν ἐχθρότητα τῶν συναδέλφων του, τὴν σιωπὴ μὲ τὴν ὁποία φάσκιωσαν τὸ ἔργο του, τὶς συκοφαντίες -τὶς ὁποῖες ἀκολούθησαν οἱ γνωστὲς δίκες. Μιὰ φορά, σὲ ἐκπομπὴ τῆς ΕΤ2, ὅπου μεταξὺ ἄλλων καὶ ὁ Γιανναρᾶς, ἔπεσε τηλέφωνο κυβερνητικὸ νὰ τὸν ἐξαφανίσουν. Αὐτὸς εἶναι ὁ δημόσιος διάλογος.

Εἶναι ἀσφαλῶς καὶ ὁ χαρακτήρας του. Ἀλλὰ καὶ οἱ ἀπὸ δῶ περίπου τὰ ἴδια. Ὡς καὶ καλόγερος ἐξ Ἁγίου Ὅρους γυρνοῦσε σὲ ραδιόφωνα, συλλόγους καὶ ἐνορίες, πὼς τάχα ὁ Γιανναρᾶς εἶναι αἱρετικὸς -περίπου Νεογνωστικὸς ἂς ποῦμε- ποὺ πιστεύει πὼς μὲ τὸ θεῖο ἡ ἕνωσι συμβαίνει μὲ τὸν ἔρωτα. Δημόσιος διάλογος! Ὡραῖο τὸ καλαμπούρι. Ὅμως τὸ ἔργο του ὑπάρχει κι ἂν εἴμαστε τυχεροὶ καὶ προλάβουμε -μακάρι!- θ᾿ ἀνθίση μιὰ ἡμέρα. Ὅταν ξαναβγῆ ὁ ἥλιος. (Θὰ σκάση ἤθελα νὰ πῶ.)

[* Διατηρήθηκε ἡ ὀρθογραφία τοῦ συγγραφέως.]

==============================================================================

[Ἀκολουθεῖ τὸ πρῶτο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου.]

Ὁ Ἱστορικὸς Ὁρίζοντας

Σπουδάζουμε τὴν ἱστορία τοῦ «νεώτερου» Ἑλληνισμοῦ μὲ ἀφετηρία, συνήθως, τὴν πτώση τῆς Κωνσταντινούπολης (1453). Ἦταν ἡ τελικὴ πράξη στὴν κατάρρευση τοῦ «βυζαντινοῦ» -ὅπως λεμὲ σήμερα- Ἑλληνισμοῦ, τὸ τέλος τῶν «μέσων» καὶ ἡ ἀρχὴ τῶν «νεώτερων» χρόνων τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας. 

Ἡ Δύση, παρά τίς ἀνακαλύψεις της, δέν ἀνανεώνεται πνευματικά

από π. Νικόλαος Λουδοβίκος

Μία ἀπό τίς σπάνιες μορφές τῆς διεθνοῦς Ὀρθοδοξίας, ὁ π. Νικόλαος Λουδοβίκος εἶναι
συνάμα ἕνας παπάς σάν ὅλους τούς ἄλλους. Μπορεῖ νά ἔχει ἐκδώσει σημαντικές μελέτες πού ἔχουν μεταφραστεῖ σέ δέκα γλῶσσες, μπορεῖ νά ἔχει περάσει ἀπό τά λαμπρότερα πανεπιστήμια τοῦ κόσμου —ἀπ’ τήν Σορβόννη ὥς τό Καίμπρητζ, γιά νά καταλήξει σήμερα στό Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων ὅπου εἶναι καθηγητής— μπορεῖ να διατηρεῖ ἐπικοινωνία μέ τίς πιο ἐπηρρεαστικές φωνές τῆς παγκόσμιας θεολογίας — «ἕνας ἀπό τούς σημαντικότερους Εὐρωπαίους θεολόγους σήμερα», κατά τόν ἀρχιεπίσκοπο Καντέρμπουρι, Ρόουαν Οὐίλλιαμς, ή, ὅπως γράφει καθηγητής τοῦ Καίμπριτζ στό Modern Theology «ἕνας ἀπό τούς βαθύτερους θεολόγους πού γράφουν τόν 21ο αἰῶνα»— ὁ π. Νικόλαος ἐξακολουθεῖ τίς Κυριακές νά λειτουργεῖ στό μικρό προάστιο τοῦ Χορτιάτη Θεσσαλονίκης καί νά κηρύττει στίς μοναχές. Ἐκεῖ καί μέ ὑποδέχεται, πρίν κατευθυνθοῦμε ἀκόμη πιο ψηλά στό ὅρος, ἐκεῖ πού φαίνεται πιά ἡ Θεσσαλονίκη ν’ἁπλώνεται προς κάθε κατεύθυνση τοῦ Θερμαϊκοῦ. Χειμαρρώδης, ὁ π. Νικόλαος μιλᾶ γιά τήν μυθιστορηματική ζωή του, γιά τήν ἐν Χριστῶ ἐλευθερία, γιά τό πάθος του γιά τήν μουσική, μιλᾶ γιά τήν κατάσταση τῆς ἑλληνικῆς διανόησης πού ὅπως πολλοί ἄλλοι διαπιστώνει μέ πικρία τόν μεταπραττικό της χαρακτήρα…

 «Αὐτό πού μέ βοήθησε εἶναι ὅτι νιώθω Εὐρωπαῖος. Τό λέει ἄλλωστε καί τό ὄνομά μου, Λουδοβίκος —οἱ πρόγονοί μου εἶχαν ζήσει πολλά χρόνια στήν Γαλλία, ὥστε τούς ἔδωσαν τό παρατσούκλι γιατί δέν μιλοῦσαν, ὅταν ἐπέστρεψαν, καλά ἑλληνικά…»

Ἀκροβατώντας, ὅπως πάντοτε, μεταξύ φιλοσοφίας, ψυχολογίας καί θεολογίας, ὁ π. Νικόλαος Λουδοβίκος συζητᾶ μέ τήν «ΕτΚ» γιά τό νέο βιβλίο του «Ὁ Τεχνοπίθηκος καί ἡ ἀλήθεια» πού κυκλοφορεῖ ἀπό τίς ἐκδόσεις «Ἀρμός» —ἕνα βιβλίο πού, ὅπως ἐξηγεῖ στόν ἐπίλογο, δείχνει ἀκριβῶς αὐτό πού ἡ τεχνητή νοημοσύνη δέν μπορεῖ νά κάνει: νά θέσει, γιά ἀρχή, ὑπαρξιακά ἐρωτήματα. Σέ μία ἐποχή ὅπου τά κλασικά μεταφυσικά ἐρωτήματα δέν ἰσχύουν πιά, ἡ βιοτεχνολογία καί ἡ τεχνητή νοημοσύνη θέτουν ἐρωτήματα πού δέν ἀπευθύνονται στόν ἄνθρωπο στήν οὐσία του, ἀλλά μιλοῦν σέ ἕνα νέο στυλ, μιλοῦν τήν γλώσσα τῆς ἐπιθυμίας…

— πάτερ Νικόλαε, στό βιβλίο σας, ὅπως καί σέ πολλά ἄλλα, ἐπιχειρεῖτε πρωτίστως μία γενεαλογία τοῦ σύγχρονου Δυτικοῦ ὑποκειμένου…

Ἡ προέλευση τοῦ Δυτικοῦ ἀνθρώπου εἶναι σύνθετη. Σχετίζεται μέ μία ἑρμηνεία τοῦ Χριστιανισμοῦ, μέ τήν πρόσληψη τοῦ ρωμαϊκοῦ πνεύματος καθώς καί τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας. Εἶναι ὁ τρόπος πού κατενοήθησαν καί συνδέθηκαν μεταξύ τους αὐτά, πού γεννᾶ τόν Δυτικό ἄνθρωπο. Ἐγώ ὅμως, τό τονίζω, μιλῶ γιά Ἑλληνοδυτικό ἄνθρωπο. Ὁ κόσμος αὐτός —καί αὐτό εἶναι θεμελιῶδες— εἶναι ἐνιαῖος παρότι διαφορετικός. Οἱ διαφοροποιήσεις δέν μειώνουν τήν κοινή μήτρα. Ἑπομένως ἀφήνοντας πίσω τήν ἄρνηση τῆς Ἀνατολῆς ἀπό τήν Δύση ἤ τό ἀντίστροφο, ἐγώ ἐντάσσομαι σέ ἕνα νέο ρεῦμα, πού μιλᾶ γιά τόν Ἑλληνοδυτικό κόσμο. Ὁ Ἑλληνοδυτικός αὐτός κόσμος εἶναι Χριστιανικός —αὐτό εἶναι πού δέν κατάλαβε ὁ Καστοριάδης, πού μίλησε μέν γιά Ἑλληνοδυτικό κόσμο, ὅμως ὄντας ἄθεος ἀδυνατοῦσε νά καταλάβει τήν φοβερή ὀντολογική ὑπαρξιακή δυναμική τοῦ Χριστιανισμοῦ στήν διαμόρφωση τῆς Εὐρώπης καί τοῦ κόσμου. Εἶναι σημαντικό νά βλέπουμε ὄχι μόνο τίς διαφοροποιήσεις ἀλλά καί τίς συγκλίσεις καί τίς συμπληρώσεις.

Από τον Διαφωτισμό στην Μετανεωτερικότητα και το Woke κίνημα

Η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι την Παρασκευή 26 Ιουλίου 2024, προκάλεσε αλγεινή εντύπωση σε πολλούς εντός και εκτός Ελλάδος και την χαρακτήρισαν με σκληρά λόγια και δυνατές εκφράσεις, και για μερικές σκηνές και για το σύνολο της τελετής και έχουν δίκιο. Πολλοί έκαναν λόγο για το Woke κίνημα που επικρατεί στον Δυτικό κόσμο, ιδιαίτερα στην Αμερική.

Όμως, για όσους παρατηρούν τα ιδεολογικά, φιλοσοφικά, πολιτιστικά, κοινωνικά δρώμενα στον δυτικό κόσμο, την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Γαλλία δεν φαίνονται αυτά παράξενα. Εμείς, κλεισμένοι μέσα στο στενό μας περιβάλλον, αγνοούμε τις ποικιλόμορφες επαναστάσεις που έγιναν στον Ευρωπαικό χώρο και έχουμε λανθασμένες εντυπώσεις για τον κόσμο που μας περιβάλλει.

Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ότι η απομάκρυνση της Δύσεως με τον σχολαστικισμό της από την Ορθόδοξη θεολογία, με την αποκαλυπτική πίστη και τον ορθόδοξο ησυχασμό της, δημιούργησε αναστατώσεις, ανακατατάξεις στον δυτικό χώρο, κυρίως στον Ευρωπαικό, και ακολούθησαν πολλά θεολογικά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά και κοινωνικά ρεύματα. Η Αμερική είναι μια χώρα ελευθερίας, και αφήνεται χώρος για την αναζήτηση της ορθόδοξης θεολογίας, ενώ η Ευρώπη διαπνέεται από σκληρά φιλοσοφικά, αθειστικά συστήματα που δεν προσφέρονται για άνθηση της ορθόδοξης θεολογίας. Υπάρχουν, βέβαια, μερικοί ορθόδοξοι θύλακες, αλλά γενικά επικρατεί η αδιαφορία.

Ο Χρήστος Γιανναράς, η Μεταπολίτευση και ο «Μάης του ’68» στην Ορθόδοξη θεολογία και ηθική

από Μύρων Ζαχαράκης

Για ακόμη μια φορά, οι τοποθετήσεις του Χρήστου Γιανναρά, στην πρόσφατη συνέντευξή του, έφεραν ποικίλες αντιδράσεις. Ορισμένοι επέκριναν αυστηρά τους προβληματισμούς του για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις δηλώσεις του εναντίον του ευρωπαϊκού κόσμου, ενώ άλλοι εγκωμίασαν τη σταθερή προσήλωσή του στον γνήσιο ανθρώπινο έρωτα και την ανησυχία του για την παρακμή του σύγχρονου κόσμου. Κοινός παράγοντας και των δύο, ήταν ότι οι σκέψεις του, είτε για να απαξιωθούν είτε για να εγκωμιασθούν συνδέονταν με «συντηρητικές» θέσεις. Και εδώ είναι που προκύπτει το ερώτημα:

 πώς ο Χρήστος Γιανναράς κατέληξε, από ριζοσπάστης και ανατρεπτικός θεολόγος να κατηγορείται για «οπισθοδρομική» συμπεριφορά;

Μήπως οφείλεται σε αλλαγή απόψεων ή πρόκειται για ευρύτερη ιδεολογική μετατόπιση του κοινωνικού περιβάλλοντος το οποίο τον ερμηνεύει;

Ήδη από νωρίς, ο Χρήστος Γιανναράς επεδίωξε να διατυπώσει αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως την αυθεντική ηθική της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς και να την αντιδιαστείλει από την εγωκεντρική, νομικίστικη ηθική που μέχρι σήμερα έχει επικρατήσει στις χριστιανικές χώρες. Η κεντρική διαφορά της ορθόδοξης εκκλησιαστικής ηθικής από οποιαδήποτε άλλη είναι, σύμφωνα με εκείνον, ότι για την Εκκλησία η ηθική ταυτίζεται με την οντολογία: αυτό που πρέπει να είναι ο άνθρωπος ταυτίζεται ουσιαστικά με αυτό που πραγματικά είναι. Αυτό φανερώνεται σ’ ένα από τα πρώτα και σημαντικότερα έργα του Χρήστου Γιανναρά, την Ελευθερία του ήθους, έργο που επεδίωξε ν’ ανανεώσει τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό στον ελλαδικό χώρο. Το βιβλίο εκείνο, που έχει χαρακτηριστεί ως «ο Μάης του '68 στην Ορθόδοξη Θεολογία και ηθική» και που όταν δημοσιεύτηκε σημείωσε θυελλώδεις αντιδράσεις (κυρίως από τις εν Ελλάδι θρησκευτικές οργανώσεις), προσπαθεί να τεκμηριώσει τη θέση ότι, για την Ορθοδοξία, η αρετή επιδιώκει την αλήθεια και όχι η αλήθεια την αρετή. Αυτός είναι και ο λόγος που έχει δύο συγκεκριμένους υπότιτλους στην αρχή τα αποφθέγματα «διά τήν ἀλήθειάν ἐστιν ἡ ἀρετή, ἀλλ᾿ οὐ διά τήν ἀρετήν ἡ ἀλήθεια» (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής) και «Ὅταν ὑπεραναβῇς τὴν ὁδὸν τῆς δικαιοσύνης, τότε προσκολληθήσῃ τῇ ἐλευθερίᾳ ἐν παντὶ πράγματι» (Όσιος Ισαάκ ο Σύρος).

1η Αυγούστου: Ας ψαχουλέψουμε μερικά χνάρια της δίψας για απελευθέρωση, με αφορμή την ημέρα αυτή

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου 

1η Αυγούστου:

Ας ψαχουλέψουμε μερικά χνάρια της δίψας για απελευθέρωση, με αφορμή την ημέρα αυτή:

Την 1η Αυγούστου 1833 το βρετανικό κοινοβούλιο ψήφισε την κατάργηση της δουλείας στην βρετανική αυτοκρατορία. Η απόφαση τέθηκε σε ισχύ έναν χρόνο αργότερα, την 1η Αυγούστου 1834. Προϊόν μεγάλων αντιπαραθέσεων και ζυμώσεων, η σχετική Πράξη ανταποκρίθηκε σε φιλελεύθερα αιτήματα, αλλά λογάριασε βεβαίως-βεβαίως και τα κέρδη από την αποικιοκρατία (διότι δεν ήταν και τίποτα άλλο η αυτοκρατορία): Από την κατάργηση της δουλείας εξαιρέθηκαν για μια σχεδόν δεκαετία (ως το 1843) οι πελώριες περιοχές τις οποίες διαφέντευε η βρετανική «Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών», η Κεϋλάνη και το νησί της Αγίας Ελένης.

Ας κάνουμε μια στοχαστική σύγκριση: Δέκα χρόνια πριν η βρετανική κοσμοκράτειρα προχωρήσει στην Πράξη κατάργησης της δουλείας, οι επαναστατημένοι Έλληνες ψήφιζαν το πρώτο τους Σύνταγμα (το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος») στις εθνοσυνελεύσεις της Επιδαύρου (Ιανουάριος 1822) και του Άστρους (Απρίλιος 1823). Με την καθαρή αλήθεια ότι πνευματική, εθνική και κοινωνική απελευθέρωση τελούν σε όσμωση, οι ρέμπελοι αποφάσισαν ότι:

- «Εις την Ελληνικήν επικράτειαν ούτε πωλείται, ούτ’ αγοράζεται άνθρωπος· αργυρώνητος [δούλος] δε παντός γένους και πάσης θρησκείας, άμα πατήσας το Ελληνικόν έδαφος, είναι ελεύθερος, και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος». Ό,τι πιο επαναστατικό: Το έδαφος της ελληνικής επικράτειας γινόταν άσυλος τόπος, στον οποίον μόλις θα πατούσαν οι δούλοι θα ελευθερώνονταν, το δε δικαίωμα των κυρίων τους επί της ιδιοκτησίας τους πήγαινε περίπατο.

- Έλληνες και ξένοι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.

Κάνω αυτή την αντιπαραβολή, για να νιώσουμε την διαφορετική δυναμική που έχει ο λόγος περί ελευθερίας όταν είναι λόγος επικυρίαρχου και όταν είναι λόγος καταπιεζόμενου. 

Φυσικά, η δουλεία (όπως κι αν ονομαστεί η πραγμο-ποίηση του προσώπου, η εργαλειοποίηση του ανθρώπου από άνθρωπο και η μετατροπή της εργασίας σε εμπόρευμα) αλλάζει τρόπους, και μάλιστα πολύ πολύ ευέλικτα. Για παράδειγμα, η αποικιοποίηση μέσω της «ελευθερίας» σύναψης δανειακών συμβάσεων που δένουν χειροπόδαρα έναν τόπο (με συναινετικές διαδικασίες, παρακαλώ), ή η υποδούλωση μέσω της εθελοδουλείας χάριν χρυσών αλυσίδων έχουν τεράστια ισχύ και εφαρμογή – αδιάκοπα. 

1η Αυγούστου 2024. Ξεκίνησαν τα απογεύματα στους ναούς οι Παρακλήσεις της Θεοτόκου, καθ’ οδόν προς τον Δεκαπενταύγουστο. Οι Παρακλήσεις είναι καρδιακές, κατανυκτικές προσευχές για τους ανθρώπινους πόνους και τις ελπίδες. Αν όσοι μπαίνουν στις εκκλησίες έχουν μια στάλα μυαλό, κι αν όσοι δεν μπαίνουν στις εκκλησίες έχουν ένα δράμι μυαλό, αξίζει να προσέξουν το εξής. Από τους πρώτους ύμνους στην Παράκληση της 1ης Αυγούστου είναι ένας που υπενθυμίζει την Έξοδο: την απελευθέρωση των Ισραηλιτών από την δουλεία της Αιγύπτου. Και το ευαγγέλιο που διαβάζεται αφηγείται τον ύμνο που τραγούδησε η έγκυος Μαρία, για τον απελευθερωτή Θεό. Τα λόγια της είναι αντίστοιχα του παιάνα που είχε τραγουδήσει στην Έξοδο η Μαριάμ, η αδερφή του Μωυσή... 

16 Ἰουλίου 1054 - Μεγάλο Σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν

Γράφει ο Αλκιβιάδης Αποστολίδης 

Μὲ αὐτὸ τὸ θέμα ἔχω ἀσχοληθεῖ ἐκτενῶς σὰν Ἄλκης μελετῶντας ἀρκετὲς πηγὲς ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, ἔχοντας γράψει καὶ paper σχετικὰ μὲ τὶς σχέσεις τῶν Ἐκκλησιῶν Δύσεως καὶ Ἀνατολῆς (τὸ ὁποῖο ἔχω πρόσφατα ἐμπλουτίσει). Ἡ ἀλήθεια νὰ ξέρετε, ὅπως λέγει καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, μέσην ὁδὸν βαδίζει. Προπαγάνδα ὑπάρχει καὶ στὴ Δύση καὶ στὴν Ἀνατολὴ καὶ μερικὰ πράγματα, ἐνῶ εἶναι γεγονότα, δὲν ἀναφέρονται. Γιὰ αὐτὸ καὶ ἐγὼ σὰν ἱστοριοδίφης ποὺ σέβομαι τὸν ἑαυτὸ μου καὶ ποὺ ἐπιθυμῶ νὰ δῶ ξανὰ ἑνωμένη τὴν Ἐκκλησία ἐν ὀρθῇ πίστει καὶ ἀγάπῃ, σᾶς γράφω ἐδῶ ὅσο γίνεται συνοπτικὰ τὰ γεγονότα. Τὰ σχόλια στὶς παρενθέσεις συνιστοῦν δικὸ μου προσωπικὸ κυνισμὸ γιατὶ δὲν κρατιέμαι νὰ μὴν σχολιάσω μερικὰ πράματα. 

Σὰν σήμερα λοιπὸν τὸ 1054, ἦταν Σἀββατο, μπαίνει μὲς στὴ μεγάλη ἐκκλησία τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας στὴν Κωνσταντινούπολη ὁ Καρδινάλιος τῆς Σῖλβα Καντῖντα Οὑμβέρτος (ἀνθέλληνας μέχρι τὸ κόκαλο καὶ ἀμόρφωτος) μαζὶ μὲ τὴν ὑπόλοιπη παπικὴ ἀντιπροσωπεία ἤτοι τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀμάλφης Πέτρο καὶ τὸν Διάκονο καὶ Καγκελάριο Φρειδερῖκο. Ἦταν περίπου 9 τὸ πρωὶ καὶ εἶχε θεία λειτουργία ποὺ προεξῆρχε ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μηχαὴλ Κηρουλάριος (ἄλλος ἀμόρφωτος κὶ αὐτός) καὶ ἦταν παρὼν προσευχόμενος καὶ ὁ Αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος Θ' ὁ Μονομάχος. Ἐκεῖ οἱ παπικοὶ ἀντιπρόσωποι ἀφήνουν βοῦλλα (πλαστὴ ὅπως ἀποδείχτηκε ἀφοῦ ὁ Πάπας Λέων Θ' εἶχε πεθάνει τὸν Ἀπρίλιο), στὴν ὁποία ἀναθεματίστηκε ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μιχαὴλ Κηρουλάριος, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀχρίδος Λέων (ἄλλος ἀμόρφωτος καὶ αὐτός), ὁ σακελλάριος Μιχαὴλ Νικηφόρος (ὁ ὁποῖος ἦταν πανηλίθιος καὶ βλάσφημος γιατὶ πάτησε τὴ λατινικὴ θεία κοινωνία θεωρῶντας τὴν ἀφ' ἑαυτοῦ ὡς ἄκυρη) καὶ τινὲς ἕτεροι. Στὴν πλαστὴ βοῦλλα ἀναφέρεται ὅτι οἱ λόγοι τοῦ ἀφορισμοῦ γιὰ τὴν Ἐκκλησία τῶν Γραικῶν ἦταν ὅτι ἀπέκοψε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως τὴν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ (ἐδῶ φαίνεται πόσο ἀμόρφωτος ἦταν ὁ Καρδινάλιος Οὑμβέρτος), ὅτι ἀναβαπτίζει τοὺς βαπτισμένους στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδας, ὅτι οἱ κληρικοὶ μποροῦν νὰ παντρεύονται (γιὰ πήγαινε καὶ δὲς φίλε μου ὅτι ἔτσι συνέβαινε καὶ στὴ Ῥώμη παλαιότερα, διάβασε καὶ ἐπιστολὲς τοῦ Ἁγίου Πάπα Λέοντα νὰ ξεστραβωθῇς), ὅτι τηροῦν τὸν ἰουδαϊκὸ καθαρμὸ στὰ βρέφη τὴν 8η μέρα ἀπὸ τὴ γέννηση καὶ δὲν κοινωνοῦν τὶς γυναῖκες στὴν ἐμμηνορρυσία (ἐδῶ ποὺ τὰ λέμε ἕνα δίκιο τὸ ἔχει, ἔχουμε πιάσει καὶ ἐμεῖς ἀπὸ τὰ μαλλιὰ κάτι κανόνες μεμονωμένους καὶ τὸ κάναμε ἔθιμο), ὅτι τρέφουν μακριὰ μαλλιὰ καὶ γένια σὰν τοὺς Ναζηραίους καὶ δὲν δέχονται σὲ κοινωνία τοὺς ξυρισμένους Λατίνους, ὅτι ἔκλεισε τὶς λατινικὲς ἐκκλησίες καλῶντας περιφρονητικὰ τοὺς Λατίνους «ἀζυμῖτες». Ἐξερχόμενη ἡ παπικὴ ἀντιπροσωπεία ἀπὸ τὸν ναό, τίναξαν ὅλοι τους τὴ σκόνη άπὸ τὰ πόδια τους φωνάζοντας "Videat Deus et judicet" ἤτοι "Ἀς δῇ ὁ Θεὸς καὶ ἀς κρίνῃ". Ὁ Πατριάρχης Μιχαὴλ θεώρησε ὅτι οἱ παπικοὶ ἀντιπρόσωποι ἔδρασαν κατόπιν παραινέσεως τοῦ Δοῦκα τῆς Ἰταλίας Ἀργυροῦ (δὲν τὰ πήγαιναν καὶ πολὺ καλὰ τὰ δυο τους). Τὸ ἔγγραφο αὐτὸ κάηκε ἔξω άπὸ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά. Στὶς 20 Ἰουλίου συνεκλήθη στὴν Κωνσταντινούπολη ἐνδημοῦσα σύνοδος, στὴν ὁποία καταδικάστηκε τὸ "ἀνόσιο" (ὅπως γράφει στὴ σύνοδο ἐκείνη) ἔγγραφο τῶν "δυσσεβῶν" ἀνθρώπων καὶ ἀναθεματίστηκε καὶ ἡ ἴδια ἡ παπικὴ ἀντιπροσωπεία. Ἔτσι θεωρεῖται τυπικὰ ὅτι ξεκίνησε ἡ διακοπὴ κοινωνίας καὶ τὸ Σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν. Πᾶμε τώρα νὰ δοῦμε πράγματα ποὺ δὲν ἀναφέρονται.

Μεσαιωνικός ορθολογισμός και Βυζαντινός αποφατισμός: Η εξέλιξή τους στο ρεύμα τού χρόνου

Λ

Η Βυζαντινή θεολογία αρθρώνει τον αποφατισμό και η μεσαιωνική σκέψη καταλήγει στον ορθολογισμό […] ο αποφατισμός σημαίνει την γνωσιολογική επιφυλακτικότητα και την αυτοκριτική οριοθέτηση της λογικής.

Μάριος Μπέγζος – 23/11/2017 – ΟΟΔΕ

Πιο συγκεκριμένα με τον αποφατισμό υπονοούνται τα εξής στοιχεία: 

(α) Η αλήθεια και η γνώση είναι δύο άνισα μεγέθη, τα οποία ουδέποτε ταυτίζονται εντελώς. Η αλήθεια είναι μεγαλύτερη από την γνώση και ο λόγος διατυπώνει ένα μόνο μέρος της αλήθειας των όντων. Η αλήθεια δεν εξαντλείται στις ορθολογικές διατυπώσεις της. Η λογική δεν ορίζει εξαντλητικά, αλλά μόνο οριοθετεί ενδεικτικά. Ο ορθός λόγος είναι ο όρος και το όριο της γνώσης: δεν υπάρχει γνώση χωρίς λόγο, αλλά μόνο με το λόγο δεν γνωρίζεται η αλήθεια. Η λογική χρειάζεται, αλλά δεν αρκεί.

 (β) Η γνώση σημαίνει την ένωση του γινώσκοντος υποκειμένου με το γινωσκόμενο αντικείμενο. «Γνώσις κατά το εγχωρούν εστίν η μετουσία» (Γρηγόριος Νύσσης, P.G. 46, 176B). Θεογνωσία είναι η σχέση, επι-κοινωνία και συμ-μετοχή του ανθρώπου στις ενέργειες του Θεού. Η γνωστική διαδικασία δεν είναι μια κτητική-κατακτητική λειτουργία, αλλά μια μετοχική-συμμετοχική διαδικασία με αμοιβαιότητα και αλληλοπεριχώρηση: «γνόντες τον Θεόν, μάλλον δέ γνωσθέντες υπό Θεού» (9 Γαλ. 4,9).

Ο αποφατισμός δεν αποκλείει τον καταφατισμό, αλλά τον προϋποθέτει και τον εμπερικλείει: « Η αποφατική θεολογία ουκ εναντιούται ουδέ αναιρεί την καταφατικήν, αλλά δείκνυσι τα καταφατικώς επί Θεού λεγόμενα, αληθή μεν είναι και ευσεβώς επί Θεού, ού καθ’ημάς δέ ταύτα έχειν τον Θεόν» (Γρηγόριος Παλαμάς, P.G. 150, 120 5 D).

Η μεσαιωνική θεολογία ακολουθώντας διαφορετικό δρόμο υποτίμησε τον αποφατισμό και προτίμησε τον καταφατισμό μονομερώς. Η παραθεώρηση του αποφατισμού στη Δύση είχε τις ακόλουθες συνέπειες:

Το Ανατολικό ζήτημα και η Ελλάδα

Του Γιώργου Καραμπελιά

Η ένδοξη Ρώμη σε περίμενε τόσους αιώνες

σε προφητείες έλεγε τον ερχομό σου

και συ αφομοιώθηκες;

Μιχάλης Κατσαρός, «Κατά Σαδδουκαίων»

Το  Ανατολικό Ζήτημα, παρ’ όλο που αφορά και εμπλέκει όλους τους Βαλκανικούς λαούς, τους Άραβες, τη Ρωσία και της Δυτικές Μεγάλες Δυνάμεις, στον πυρήνα του παραμένει ένα ζήτημα μεταξύ ελληνισμού και τουρκισμού. Έλληνες και Τούρκοι βρίσκονται σε αντιπαράθεση για μια ολόκληρη χιλιετία. Η μάχη του Ματζικέρτ, το 1078, με την οποία οι Σελτζούκοι Τούρκοι θα εγκαινιάσουν την κυριαρχία τους στην Μικρά Ασία, η άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, η επανάσταση του 1821, η Μικρασιατική καταστροφή το 1922, και η εισβολή στην Κύπρο το 1974  θα σημαδέψουν τις μεγάλες περιόδους των αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε δύο λαούς, σε δύο πολιτισμούς, αντιπαραθέσεις που δεν έχουν λάβει ακόμα τέλος.

Αυτή η αντιπαράθεση που ίσως δεν έχει ιστορικό προηγούμενο σε διάρκεια, επιμονή και ένταση, τουλάχιστον στη σύγχρονη ιστορία (ξεπερνάει κατά πολύ και την αντιπαράθεση Γαλλίας-Γερμανίας), είναι ταυτόχρονα και αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο ριζικά αντίθετες εθνικές τυπολογίες: Απέναντι σε ένα έθνος, το τουρκικό, που σχηματίστηκε μέσω του κράτους, βρίσκεται ένα έθνος που ποτέ δεν μπόρεσε εν τέλει να δεχτεί το κράτος, ένα έθνος που μέσω του “ελληνισμού”, υπερέβαινε σχεδόν πάντα την κρατική-εθνική υπόσταση.

Και αν αυτό το στοιχείο υπήρξε παράγοντας ανάπτυξης και πολιτισμού για όλη τη Μεσόγειο στο παρελθόν, από τα τέλη του 19^ου αιώνα και μετά μεταβάλλεται σε θανάσιμο βρόγχο. Είναι αλήθεια πως ο ελληνισμός δεν υπήρξε ποτέ κρατικός ή κρατικίστικος. Η επέκτασή του ήταν πολιτιστική, εμπορική, και σπάνια  προχωρούσε πέρα από τα παράλια ή τις πόλεις στο εσωτερικό. Έτσι υπήρξε φορέας γλώσσας, πολιτισμού, τέχνης, ανταλλαγών, αλλά ποτέ «εθνι­κού» κράτους και συστηματικής κατάκτησης στην αρχαιότητα (όπως θα κάνει η Ρώμη), ή βιομηχανικού πολιτισμού στην σύγχρονη εποχή. Και αν το εμπόριο και οι μεταφορές στις αγροτικές κοινωνίες αποτελούσαν το υψηλότερο επίπεδο της οικονομικής ζωής, δεν συμβαίνει το ίδιο  με την βιομηχανική. Οι Έλληνες στην αρχαιότητα και μέχρι την Βυζαντινή εποχή, ενώ υποτάσσονταν σε κατακτητικά κράτη που στηρίζονταν στην εδαφική τους επέκταση –με κλασικό το παράδειγμα της υποταγής στη Ρώμη η οποία δεν πρωτοστατούσε στην τέχνη ή ακόμα και το εμπόριο αλλά διαμόρφωσε την ίδια την έννοια του σύγχρονου κράτους–, κατόρθωναν όμως να υπερισχύουν ή έστω να επιβιώνουν οικονομικά και πολιτιστικά. Αυτή η φύση του ελληνισμού είχε ως συνέπεια την υποταγή του είτε στις κατακτητικές δυνάμεις που έρχονται από την Ανατολή, είτε στη Δύση, από τη στιγμή και πέρα που αναπτύσσεται ο βιομηχανικός καπιταλισμός.

Όσο η Οθωμανική Αυτοκρατορία και οι υπόλοιπες αυτοκρατορίες της περιοχής (Αυστρο-ουγγρική, Ρωσική) συνέχιζαν να επιβιώνουν ως πολυεθνικές αυτοκρατορίες, οι Έλληνες, κυρίως μέσω του εμπορίου κατορθώνουν να αποκτήσουν ένα πεδίο δραστηριότητας που άρχιζε από την Αλεξάνδρεια και έφτανε στην Οδησσό ή τη Βιέννη και το Τριέστι. Ωστόσο η ανάπτυξη των εθνικών κρατών που από τη Δυτική Ευρώπη επεκτάθηκε προς την Ανατολή  υπονόμευσε αυτή τη νέα εμπορική και πολιτιστική άνθιση του ελληνισμού. Τα εθνικά κράτη συρρίκνωσαν τον ελληνισμό, καθώς αυτός παρά την προσπάθεια της περιόδου 1909-1922 δεν θα κατορθώσει να εντάξει το έθνος σε ένα ισχυρό κράτος.

Οι Έλληνες θα ηττηθούν από τους Τούρκους το 1922, και ο ελληνισμός θα γνωρίσει μια ιστορική αμπώτιδα, διότι δεν κατόρθωσαν να βρουν μια σταθερή βάση συνεννόησης με τους Βαλκανίους γείτονές τους και έτσι έδωσαν τη δυνατότητα στην Τουρκία να χρησιμοποιήσει τις ενδοβαλκανικές αντιθέσεις, στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, την εποχή που έμοιαζε πως το Ανατολικό ζήτημα επρόκειτο να λυθεί οριστικά με το διαμελισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας· έτσι η Τουρκία θα κερδίσει χρόνο και θα αρχίσει να ανασυγκροτείται από το 1908, με την Επανάσταση των Νεοτούρκων, που θα καταλήξει στο 1922.

Η οδός του Βησσαρίωνα

Η οδός του Βησσαρίωνα

Ένας α­πο τους πρωτους λο­γί­ους που τα­ξί­δε­ψαν στην Ι­τα­λί­α και προ­ε­τοί­μα­σε το έ­δα­φος για το κύ­μα που α­κο­λού­θη­σε ή­ταν ο Μα­νου­ήλ Χρυ­σο­λω­ράς1 ο ο­ποί­ος, ε­νώ βρι­σκό­ταν στην Ι­τα­λί­α το 1396 σε δι­πλω­μα­τι­κή α­πο­στο­λή, πεί­στη­κε α­πό τους Φλω­ρε­ντι­νούς να μεί­νει για τρί­α χρό­νια στην Ι­τα­λί­α για να πα­ρα­δί­δει μα­θή­μα­τα.

Γιώργος Καραμπελιάς, 

από το Άρδην τ. 51, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2004

“Στη διάρ­κεια του ε­πό­με­νου η­μί­σε­ως του αιώ­να, οι μα­θη­τές του Χρυ­σο­λω­ρά, κα­θώς και ο­ρι­σμέ­νοι ρι­ψο­κίν­δυ­νοι λό­γιοι που εί­χαν πράγ­μα­τι σπου­δά­σει στο Βυ­ζά­ντιο, κυ­ριάρ­χη­σαν στις ελ­λη­νι­κές σπου­δές στην Ι­τα­λί­α”2. Ο μα­θη­τής του Χρυ­σο­λω­ρά Guarino θε­ω­ρεί πως ο Χρυ­σο­λω­ράς, πα­ράλ­λη­λα με τις ελ­λη­νι­κές σπου­δές, α­νέ­στη­σε και τις λα­τι­νι­κές,3 ό­σο πα­ρά­δο­ξο και αν φαί­νε­ται, διό­τι δί­δα­ξε στους Ι­τα­λούς, α­να­φέ­ρει ο Γκουα­ρί­νο, πώς να χρη­σι­μο­ποιούν το λε­ξι­κό, τη γραμ­μα­τι­κή και το λο­γο­τε­χνι­κό εί­δος. Σύ­ντο­μα θα τον α­κο­λου­θή­σει η πλειά­δα των λο­γί­ων που θα ε­γκα­τα­στα­θεί στην Ι­τα­λί­α και θα σκορ­πι­στεί σε ό­λη τη Δύ­ση, μέ­χρι την Αγ­γλί­α. Ο Θεσ­σα­λο­νι­κεύς Θε­ό­δω­ρος Γα­ζής (1370-1475) θα φύ­γει για την Ι­τα­λί­α με­τά την ά­λω­ση της Θεσ­σα­λο­νί­κης το 1429. Θα με­τα­φρά­σει Α­ρι­στο­τέ­λη και Θε­ό­φρα­στο στα Λα­τι­νι­κά, θα πα­ρέμ­βει στη δια­μά­χη πλα­τω­νι­κών-α­ρι­στο­τε­λι­κών με τά­σεις συν­διαλ­λα­γής, ως με­τριο­πα­θής α­ρι­στο­τε­λι­κός, και θα γρά­ψει την πε­ρι­βό­η­τη Γραμ­μα­τι­κή Ελ­λη­νι­κή που εκ­δό­θη­κε για πρώ­τη φο­ρά το 1516 και γνώ­ρι­σε στη συ­νέ­χεια ά­πει­ρες α­να­τυ­πώ­σεις, εκ­παι­δεύ­ο­ντας και “τα­λαι­πω­ρώ­ντας” με την ατ­τι­κί­ζου­σα γλώσ­σα του ό­λους τους Έλ­λη­νες μέ­χρι τον 19ο αιώ­να4. Ο Γε­ώρ­γιος Τρα­πε­ζού­ντιος (1395-1484), που έ­φυ­γε για την Ι­τα­λί­α το 1430, α­ξί­ζει να α­να­φερ­θεί ό­χι μό­νο ε­πει­δή με­τέ­φρα­σε Πλά­τω­να, Α­ρι­στο­τέ­λη, Ευ­σέ­βιο Και­σα­ρεί­ας κ.ά., ε­πι­τέ­θη­κε στους “πλα­τω­νί­ζο­ντες” με ε­πι­χει­ρή­μα­τα α­ντά­ξια του δυ­τι­κού σχο­λα­στι­κι­σμού αλ­λά και για­τί υ­πήρ­ξε ί­σως ο πρώ­τος Έλ­λη­νας δια­νο­ού­με­νος που ει­ση­γή­θη­κε τη συ­νεν­νό­η­ση Ελ­λή­νων και Τούρ­κων, στις πε­ρι­βό­η­τες ε­πι­στο­λές του προς τον Μω­ά­μεθ το 1465:


Ει τις ουν τα δύ­ο ταύ­τα των αν­θρώ­πων γέ­νη, χρι­στια­νούς τε λέ­γω και μου­σουλ­μά­νους. Εις μί­αν πί­στιν και ο­μο­λο­γί­αν ε­νώ­σοι,… δο­ξα­σθή­σε­ται πα­ρά πά­ντας αν­θρώ­πους… τού­το δε, θαυ­μά­σιε α­μη­ρά, ου­δείς πλην σου κα­τορ­θώ­σαι δύ­να­ται5.

Και το διά­βη­μα του Τρα­πε­ζού­ντιου ή­ταν α­ξιο­ση­μεί­ω­το για­τί δεν πα­ρέ­μει­νε, ό­πως ο Α­μι­ρού­τζης στο κα­τα­κτη­μέ­νο Βυ­ζά­ντιο, αλ­λά έ­κα­νε το διά­βη­μά του με­τά α­πό τριά­ντα πέ­ντε χρό­νια πα­ρα­μο­νής στην Ι­τα­λί­α και ε­νώ τα­ξί­δε­ψε στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη ως α­πε­σταλ­μέ­νος του Πά­πα6. Ε­ξάλ­λου αυ­τή η α­πό­πει­ρα θα του στοι­χί­σει τη φυ­λά­κι­σή του στον πύρ­γο του Α­γί­ου Αγ­γέ­λου στη Ρώ­μη. Ε­πρό­κει­το ά­ρα­γε για έ­σχα­τη κα­τά­πτω­ση των Ελ­λή­νων λο­γί­ων που ε­πέ­λε­γαν τον αυ­θέ­ντη τους βά­σει των προ­σω­πι­κών τους συμ­φε­ρό­ντων ή για μια α­πό­πει­ρα δια­φυ­γής α­πό την κη­δε­μο­νί­α των κα­θο­λι­κών;

Η ση­μα­ντι­κό­τε­ρη προ­σω­πι­κό­τη­τα του Βυ­ζα­ντί­ου στη Δύ­ση υ­πήρ­ξε ο τρα­πε­ζού­ντιος Βησ­σα­ρί­ων(1389/1395-1472), ο με­τέ­πει­τα Καρ­δι­νά­λιος και τι­του­λά­ριος κα­θο­λι­κός πα­τριάρ­χης Κων­στα­ντι­νου­πό­λε­ως. Ο Βησ­σα­ρί­ων υ­πήρ­ξε μα­θη­τής του Πλή­θω­να και έ­μει­νε πι­στός στις πλα­τω­νι­κές ε­πι­λο­γές του. Ως αρ­χιε­πί­σκο­πος Νι­καί­ας συμ­με­τεί­χε στη Σύ­νο­δο της Φερ­ρά­ρας-Φλω­ρε­ντί­ας ό­που α­να­δεί­χθη­κε σε υ­πο­στη­ρι­κτή της Ε­νώ­σε­ως των εκ­κλη­σιών, σε α­ντί­θε­ση με τον δά­σκα­λό του Γε­μι­στό και ως κύ­ριος α­ντί­πα­λος του Μάρ­κου Ευ­γε­νι­κού. Το 1439, θα ε­γκα­τα­στα­θεί ο­ρι­στι­κά στην Ι­τα­λί­α και θα χρι­στεί καρ­δι­νά­λιος. Ο Βησ­σα­ρί­ων, που θα διεκ­δι­κή­σει δύ­ο φο­ρές την πα­πι­κή έ­δρα και θα την χά­σει λό­γω της ελ­λη­νι­κής του κα­τα­γω­γής7 και της άρ­νη­σής του να εν­δώ­σει σε χα­μερ­πείς συ­ναλ­λα­γές, εί­ναι ε­κεί­νος που θα συ­γκε­ντρώ­σει και θα προ­στα­τεύ­σει τους Έλ­λη­νες λο­γί­ους που βρί­σκο­νταν ή έ­φθα­σαν στην Ι­τα­λί­α. Ο Θε­ό­δω­ρος Γα­ζής, ο Γε­ώρ­γιος Τρα­πε­ζού­ντιος, ο Μι­χα­ήλ Α­πο­στό­λης, ο Αν­δρό­νι­κος Κάλ­λι­στος, θα σχη­μα­τί­σουν υ­πό την προ­στα­σί­α του τον πρώ­το κύ­κλο των Ελ­λή­νων λο­γί­ων της Ρώ­μης. Ο Βησ­σα­ρί­ων, μα­ταί­ως, θα προ­σπα­θεί σε ό­λη του τη ζω­ή να στρέ­ψει τους Δυ­τι­κούς η­γε­μό­νες σε μια εκ­στρα­τεί­α ε­να­ντί­ον των Ο­θω­μα­νών, για την α­πε­λευ­θέ­ρω­ση της Ελ­λά­δας. Το 1463, ο Πί­ος ο Β΄, ο ελ­λη­νι­στής και ου­μα­νι­στής Πά­πας Σίλ­βιος Αι­νεί­ας Πι­κο­λό­μι­νι, θα εί­ναι έ­τοι­μος να ε­πι­βι­βα­στεί ο ί­διος στα σκά­φη που θα ε­ξε­στρά­τευαν ε­να­ντί­ον των Τούρ­κων, και γι’ αυ­τό θα ο­ρί­σει προ­κα­τα­βο­λι­κά τον Βησ­σα­ρί­ω­να Πα­τριάρ­χη Κων­στα­ντι­νου­πό­λε­ως. Ο θά­να­τος του Πά­πα και η α­δια­φο­ρί­α των δυ­τι­κών η­γε­τών θα ο­δη­γή­σει για άλ­λη μια φο­ρά τα σχέ­δια σε α­πο­τυ­χί­α.

Ο Βησ­σα­ρί­ων, που πί­στευε ή­δη α­πό τη Σύ­νο­δο της Φερ­ρά­ρας ό­τι η σω­τη­ρί­α του ελ­λη­νι­σμού α­πό τον τουρ­κι­κό κίν­δυ­νο ε­να­πό­κει­το πλέ­ον στη συμ­μα­χί­α με τη Δύ­ση, εί­ναι ο κυ­ριό­τε­ρος εκ­πρό­σω­πος του “δυ­τι­κού δρό­μου” και προ­δια­γρά­φει, στην αυ­γή του νε­ώ­τε­ρου ελ­λη­νι­σμού, μια α­πό τις βα­σι­κές κα­τευ­θύν­σεις που θα πά­ρει η ι­στο­ρί­α μας, ί­σως και την κυ­ρί­αρ­χη. Το βέ­βαιο εί­ναι πως δεν ε­πρό­κει­το για κά­ποιον α­πλό “ε­ξω­μό­τη”, αλ­λά για έ­ναν Έλ­λη­να πε­πει­σμέ­νο πως η σω­τη­ρί­α θα ερ­χό­ταν μό­νο α­πό την ταύ­τι­ση με τη Δύ­ση. Σύμ­φω­να με τον Ι­τα­λό ποι­η­τή Τζιο­βάν­νι Μπα­τί­στα Νι­κο­λί­νι, “ή­το πά­ντο­τε ορ­θό­δο­ξος… Προ­σήλ­θε εις τον κα­θο­λι­κι­σμόν διό­τι ως με­γά­λος δι­πλω­μά­της διέ­βλε­πε τα ε­ξαι­ρε­τι­κά ο­φέ­λη που θα προ­σε­πο­ρί­ζε­το με το μέ­σον αυ­τό δια την πα­τρί­δα του, που τό­σον ε­λά­τρευε”8. Ο Βησ­σα­ρί­ων, με την τε­ρά­στια βι­βλιο­θή­κη του στη Ρώ­μη, με τα έρ­γα του προς υ­πε­ρά­σπι­ση του Πλή­θω­νος και του Πλά­τω­νος, θα ε­νι­σχύ­σει α­πο­φα­σι­στι­κά τις ου­μα­νι­στι­κές σπου­δές9.

Ενάντια στα λάθη των Γραικών. Μια πολύ παλιά ιστορία διαφορών Ευρώπης – Ελλήνων

Του Δημήτρη Σταθακόπουλου*

Contra errores Graecorum / ενάντια στα λάθη των Γραικών ( Ελλήνων ή ΑνατολικόΡωμαίων / Ρωμιών).

Το πρώτο σχίσμα Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας έγινε το έτος 867 με βασικούς εκφραστές τον Πατριάρχη Φώτιο Α’ και τον Πάπα Νικόλαο Α’ . Θέμα ήταν τα Πρωτεία της Ρώμης έναντι της Κωνσταντινούπολης. Βέβαια ιδεολογικά, πολιτιστικά και πολιτικά προβλήματα υπήρχαν εξ αρχής, από του διαχωρισμού Ανατολικής – Δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και την εποχή του αυτοκράτορα Αναστάσιου ( έτη, 491 – 518 ).

Το σχίσμα κράτησε λίγο, αλλά το 1054 επανήλθε δριμύτερο και οριστικό, με τον Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο και τον Πάπα Λέοντα Θ’ ( έγιναν αμφότερα αναθέματα ) λόγω θεολογικών διαφορών για το ζήτημα των αζύμων και του filioque ( σημαίνει: “και εκ του Υιού” εκπορευόμενο το Αγ. Πνεύμα).

Όμως ήδη από το 1ο σχίσμα, κατ’ εντολή των Φράγκων/ Γερμανών Καρολιδών ( επιγόνων του αυτοκράτορα Καρλομάγνου/ Charlemagne, πεθ. το 814 ) που σήμερα τιμώνται από την ΕΕ ως οι πρώτοι ενοποιητές της , όλοι οι λόγιοι Θεολόγοι της Δύσης είχαν καταπιαστεί με το θέμα των αιρετικών Γραικών και το κατακεραύνωμα των αξιών τους εν γένει, όχι μόνο των Θεολογικών (όπως ίσως θα εδικαιούντο να αντικρούσουν).

Μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι τέτοιων έργων:Contra Graecorum opposita (ενάντια στην αντίθεση των Γραικών, Ρατράμνος του Κορμπί, 868).
Contra Graecorum haeresim de fide sanctae Trinitatis (κόντρα στην γραικική αίρεση σε αντίθεση με την πίστη στην Αγία Τριαδικότητα, σύνοδος της Βορμς, 868).
Liber adversos Graecos (βιβλίο εναντίον των Γραικών, Αινείας του Παρισιού, 870).
Contra Graecos (εναντίον των Γραικών, Ανσέλμος Κανταρβουρίας, 11ος αιώνας).
Libellus ss. Trinitatis ( λίβελος για το [θέμα] της Τριαδικότητας), Νικόλαος του Κρότωνα (1254).
Contra errores Graecorum / ενάντια στα σφάλματα των Γραικών, του
Θωμά Ακινάτη, έργο που συνέταξε το 1263 κατά παραγγελία του Πάπα Ουρβάνου Δ´. Ο τίτλος δόθηκε εκ των υστέρων από ανθολόγους του Θ. Ακινάτη. Το έργο έχει μια παραδοξότητα. Ενώ επικαλείται την επανένωση των Εκκλησιών, στηλιτεύει τα ανεπανόρθωτα λάθη των Γραικών. Βέβαια ήδη από το 1204 υπήρχε άλωσις της Κωνσταντινούπολης από τους Δυτικούς Σταυροφόρους. Άρα πως μπορούσε να γίνει αποδεκτό το έργο του Ακινάτη ;

Η Ορθοδοξία τροχοπέδη στην ανάπτυξη

Η Ορθοδοξία τροχοπέδη στην ανάπτυξη

Παγκόσμια Τράπεζα: 

Δυστυχώς οι κοινωνίες δεν πλουτίζουν με "προσευχή και υπακοή"

Η Θρησκεία και η θρησκευτική παράδοση έχουν παίξει τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση οικονομικών και κοινωνικών αντιλήψεων, επηρεάζοντας καθοριστικά την οικονομική ανάπτυξη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η ορθοδοξία απετέλεσε μάλιστα τροπέδη στην ανάπτυξη, σε αντίθεση με τον προτεσταντισμό, που συνέβαλε θετικά στη δημιουργία πλούτου, στη διαμόρφωση σύγχρονων οικονομικών αντιλήψεων και στον εκσυγχρονισμό.

Η Παγκόσμια Τράπεζα δημοσίευσε έρευνα δύο Βουλγάρων επιστημόνων, που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η υπανάπτυξη των ορθοδόξων εθνών της ΕΕ οφείλεται σε σηματικό βαθμό στη θρησκευτική τους παράδοση.

Οι δύο επιστήμονες, ο Συμεών Τζάνκοφ που διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών στη Βουλγαρία και η ακαδημαϊκό του UCL Ελένα Νικόλοβα, επισημαίνουν ότι "η Δυτική Χριστιανοσύνη έδωσε έμφαση στον ρασιοναλισμό, τη λογική και την ατομικότητα, καθώς και την αμφισβήτηση των κατεστημένων αρχών. Η Ανατολική Χριστιανοσύνη συνδέθηκε με τον μυστικισμό, το συναίσθημα και την κοινότητα και έδωσε μικρότερη έμφαση στον νόμο και τον λόγο."

Γιάννης Τσαρούχης

Απόσπασμα από Δημήτρης Γιαννάτος fb

» Το 1937 επιστρέφω στην Ελλάδα. Ο ελληνικός ήλιος, η παντοτινή μου αγάπη για τις ρεκλάμες του Καραγκιόζη, για τον Θεόφιλο, για την αγνότητα της μεσογειακής ζωγραφικής, με οδηγούν σε μια ζωγραφική σαν του Ματίς, ενώ θέλω να κάνω Κουρμπέ. » (…)

«Είναι φυσικό να θέλω να κάνω ελληνικό ό,τι μ’αρέσει στην Αναγέννηση. Αλλά ποτέ δεν θέλησα να γίνω Ιταλός. Τελικά, θέλω να αισθανθώ τη μεγάλη χαρά να κάνω εγώ ο ίδιος έργα τέλεια, σχεδόν, αχειροποίητα, όπως οι χρωμολιθογραφίες που θαύμαζα στις ταβέρνες και στις λατέρνες, ξεκινώντας από πρόσωπα υπαρκτά και σύγχρονα που με συγκινούν. Ο γραφισμός του Καραγκιόζη και της Κεραμικής, είναι κάτι το έμφυτο στη μεσογειακή ράτσα και το αγαλματώδες και φωτοσκιασμένο είναι η μεγάλη και επίσημη παράδοσή μας, από την αρχαιότητα ως τις εικόνες. Μου έρχεται να πω : Καλότυχοι όσοι είναι διχασμένοι...» (…)

«Τώρα που σκέφτομαι το τι έκανα εδώ και τόσα χρόνια, νομίζω ότι ακολούθησα αρχικώς κι εγώ την διεθνή αστική τάση ή μανία, θα έλεγα, ν’αλλοτριώσω καθετί που δεν είναι αστικό. Να μην αφήσω τίποτα που δεν είναι «δικό μας», που να μή διευθύνεται από την αχόρταγη αστική τάξη. Αργότερα όμως κατάλαβα πως ο ελληνικός λαός δεν ήταν μια αποθήκη μοτίβων αλλά η αυθεντική αριστοκρατία στην Ελλάδα, πεσμένη στην σκλαβιά και την περιφρόνηση.» (…).

«Πολύ πριν απ΄εκείνη την εποχή είχα καταλάβει πως δεν υπήρχαν μόνο δύο ζωγραφικές αλλά και δύο κόσμοι. Υπήρχαν δύο μουσικές, δύο τρόποι να ντύνονται οι άνθρωποι, δύο τρόποι να χορεύουν και να τραγουδούν, δύο τρόποι να φέρονται. Υπήρχε η Δύση και η Ανατολή. Η αστική τάξη είχε φέρει αυτό που ονομάζουμε «ευρωπαϊκό πολιτισμό» και ο φτωχός κόσμος, ο λαός, διατηρούσε όσο μπορούσε τις παλιές του συνήθειες. Πόσο ωραία πράγματα με περιτριγυρίζανε, φερμένα από τη Γαλλία, από τη μυθώδη πόλη που λεγόταν Παρίσι. Αλλά και πόσα μυστηριώδη πράγματα μ’αγγίζανε από το λαό, που είχε κρατήσει τα παλιά. Κάθε τόσο συγκλονιζόμουν από την ομορφιά του λαού, σαν από μια σουβλιά ή νυγμό…Εξαθλιωμένοι και περιφρονημένοι οι άνθρωποι του λαού είχαν μια αριστοκρατικότητα που δεν μπορούσες να συναντήσεις στον χυδαίο αστικό κόσμο, αλλά ούτε σε αυτούς που απομιμούνταν ευρωπαϊκούς καλούς τρόπους για να ξεχωρίσουν και από τους αστούς και από το λαό«.(…)

Μάνος Δανέζης – Το χάσμα μεταξύ Ελληνικού και Δυτικού Πολιτισμού

Ο Δυτικός Πολιτισμός διέρχεται μια περίοδο δραματικά αυξανόμενης κοινωνικής κρίσης, η οποία συν τω χρόνω αποσαρθρώνει τις παγκόσμιες κοινωνικές δομές.

ΑΝΤΙΦΩΝΟ – 13/07/2015

Η Πολιτισμική κατάρρευση

Η οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε, αλλά και η κατάρρευση όλων των κοινωνικών δομών, δεν είναι το αίτιο αλλά το αποτέλεσμα μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης αξιών και ιδεών.

Αυτό που καταρρέει είναι ολόκληρο το «Δυτικό Πολιτισμικό Ρεύμα»όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την μεγάλη επιστημονική επανάσταση του 16ου -17ου αιώνα

Ο Δυτικός Πολιτισμός, άρα και η Οικονομία, από τότε ασπάστηκαν τα φιλοσοφικά και επιστημονικά δόγματα αυτής της Επανάστασης τα οποία όμως ήδη έχουν καταρρεύσει κάτω από τα πορίσματα της σύγχρονης Επιστημονικής Σκέψης.

Με βάση τα δόγματα της Επιστημονικής Επανάστασης του 16ου – 17ουαιώνα, το Δυτικό πολιτισμικό ρεύμα αναγόρευσε την ύλη ως πρωταρχικό και μοναδικό αξιακό γεγονός.

Στο βωμό αυτού του αγαθού και των παραγώγων του, ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός, επί αιώνες, θυσίαζε και θυσιάζει ακόμα, το σύνολο των ανθρώπινων αξιών του, ακόμα και την ίδια την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Με τον τρόπο αυτό, δημιουργήθηκε ένα υλιστικό και μηχανοκρατικό πολιτισμικό ρεύμα το οποίο κυριάρχησε σε όλο το δυτικό κόσμο, ως μια νέα Δογματική Θεολογία.

Θεός αυτής της θεολογικής δομής είναι η φιλοσοφική έννοια της ύλης. Είναι «πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός».

Οι επί της Γης Απόστολοι και Νομοθέτες του νέου αυτού Θεού είναι οι Χρηματιστηριακοί Οίκοι, οι οποίοι συντάσσουν τις δέκα εντολές, δηλαδή τους κανόνες αγιοσύνης, τους οποίους οι πολίτες πρέπει να τηρούν αν θέλουν να έχουν τις ευλογίες του Θεού της «ύλης».

Το «Άγιο Πνεύμα» αντικαθίσταται από την έννοια του «χρήματος». το οποίο εκπορεύεται από τον θεό της Ύλης ως ανταπόδοση σε εκείνους τους πολίτες που τον υπηρετούν.

Ναοί του Θεού της ύλης, τα χρηματιστήρια και οι τράπεζες.

Το απάνθρωπο αυτό οικονομικό σύστημα το οποίο καταδυναστεύει τον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό στηρίχθηκε σε μια παραχάραξη της έννοιας και της πρακτικής έκφρασης της έννοιας της Λογικής.

Ας δούμε όμως λίγο αναλυτικότερα τις ρίζες αυτού του προβλήματος.

Η έννοια της Λογικής

Ο Δυτικός Πολιτισμός, στη φάση της συγκρότησής του στηρίχθηκε, σε Θεολογικό επίπεδο, στα σκληρά δόγματα του Προτεσταντισμού. Τα θεολογικά αυτά δόγματα επηρέασαν δραματικά την επιστημονική και τεχνολογική συγκρότηση του νεοσύστατου δυτικού πολιτισμού δημιουργώντας το φιλοσοφικό σύστημα του Ορθολογισμού και την ακραία έκφρασή του, τον Υπερασιοναλισμό.

24.4.1204: Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Επανάκαμψη σε μια σκοτεινή και δόλια εποχή

Γράφει ο Γεράσιμος Δενδρινός //

 

 

 

Α΄ ΜΕΡΟΣ

1] ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ: Η Δ’ Σταυροφορία (1201-1204) αποτελεί ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ιστορικό φαινόμενο, το οποίο υπήρξε αποτέλεσμα διάφορων συμφερόντων και συναισθημάτων: α) θρησκευτικά αισθήματα και β) ελπίδες των Σταυροφόρων για ηθική ανταμοιβή και επιθυμία για κέρδη. Όμως η επικράτηση των υλικών συμφερόντων, η οποία ήταν αισθητή και στις προηγούμενες Σταυροφορίες εκδηλώθηκε ξεκάθαρα κατά την Δ’ Σταυροφορία με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Η Δ’ Σταυροφορία ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Πάπα Ιννοκέντιου Γ’ 1] το 1198 για την κατάληψη των Αγίων Τόπων που κατείχαν οι Μουσουλμάνοι. Μετά την αποτυχία της Γ΄ Σταυροφορίας (1189-1192) το ενδιαφέρον των δυτικοευρωπαίων ατόνησε. Την Ιερουσαλήμ, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Συρίας και της Αιγύπτου, ήλεγχε η μουσουλμανική δυναστεία των Αγιουβιδών. Το Λατινικό Βασίλειο της Ιερουσαλήμ μόνο κατ’ όνομα υπήρχε, περιορισμένο σε λίγες πόλεις στις ακτές της Παλαιστίνης. Στην αρχή ο Πάπας συνάντησε τη γενική αδιαφορία των εστεμμένων της Ευρώπης επειδή είχαν τα δικά τους προβλήματα να επιλύσουν. Τον επόμενο χρόνο, κάποιοι ευγενείς, κυρίως από τα εδάφη της σημερινής Γαλλίας, πείσθηκαν να συγκροτήσουν ένα εκστρατευτικό σώμα, με επικεφαλής τον κόμη Τιμπό της Καμπανίας. Ο Τιμπό όμως πέθανε τον επόμενο χρόνο 1201 και αρχηγός της Δ’ Σταυροφορίας ανακηρύχθηκε ο ιταλός κόμης Βονιφάτιος ο Μομφερατικός.[2]

2] ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ–ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ: 

Φεύγετε την Ευρώπην

από Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος

Δεν δύναμαι, ούτε να ακούω ούτε να αναγινώσκω με υπομονήν τους ταλανισμούς του ημετέρου γένους, με το να πάσχη αμάθειαν της έξω φιλοσοφίας. Όλοι σχεδόν, όσοι εις τας ακαδημίας της Ευρώπης υπάγουσι και εκεί βλέπουσι τόσα πλήθη φιλοσόφων, άλλοι δια ζώσης φωνής και άλλοι εν τοις προλεγομένοις των βιβλίων, οπού εκδίδουσι εις το κοινόν φως, τόσους ταλανισμούς και τόσας θρηνολογίας κάνουσι του γένους μας δια την στέρησιν της έξω σοφίας, ώστε οπού και τυφλόν και σκοτεινόν και ελεεινόν και μυρίων δακρύων άξιον το ονομάζουσι, τόσος φαίνεται να είναι ο ζήλος των. Αλλά τάχα ο ζήλος αυτών ούτος, είναι ένας ζήλος επαινετός ή όχι;

Αδόκιμος κρίνεται ο ζήλος ούτος. Διατί; Επειδή του λείπει η επίγνωσις. Ήγουν διατί δεν αισθάνονται, ούτε διακρίνουσι τί θέλει να ειπή γη, και τί θέλει να ειπή ουρανός· τί θέλει να ειπή σώμα και τί θέλει να ειπή ψυχή· τί θέλει να ειπή κόσμος, και τί θέλει να ειπή Εκκλησία· τί θέλει να ειπή φιλοσοφία, και τί θέλει να ειπή Αγία Γραφή.

Ηξεύρω βέβαια πως ο λόγος ούτος ούτος θέλει φανή απαράδεκτος, και πολλούς έχει να λυπήση από εκείνους οπού μάλιστα και σεμνύνονται εις αυτήν (την φιλοσοφίαν) παρά εις την λογικήν τους ψυχήν. Όμως εγώ βάνοντας σκοπόν να ωφελήσω κοινώς, καθ’ όσον δυνηθώ, τους απλούς αδελφούς μου, δεν ψηφώ των ολίγων την ματαίαν λύπην και οργήν. Το παρόν μου εγχειρίδιον λοιπόν θέλει εξετάσει πρώτον, τί πράγμα είναι τούτη η φιλοσοφία, εις την οποίαν ούτως ακράτως οι ημέτεροι φέρονται και την οποίαν τόσον πολλά εκθειάζουσι και υπερυψώνουσι.

Μέγα τίποτας και εξαίσιον χάρισμα παρά Θεού εδόθη εις τον άνθρωπον ο νους. Τέχνας επινοεί, επιστήμας ευρίσκει διαφόρους […] Και επειδή όλα αυτά οπού εξετάζει ο νους είναι ποιήματα Θεού, διά τούτο η φιλοσοφία, οπού είναι γνώσις τούτων απάντων, ονομάζεται από τους παλαιούς γνώσις θείων πραγμάτων. Και η γνώσις αύτη λέγεται το θεωρητικόν μέρος της φιλοσοφίας. Διατί ονομάζεται πρακτικόν το άλλο μέρος, εκείνο οπού καταγίνεται εις την εξέτασιν των ανθρωπίνων πράξεων. Ανθρώπινα δε πράγματα λέγουσι τας αρετάς και τας κακίας. Τούτο είναι το μέρος εκείνο, οπού δείχνει εις τον άνθρωπον ποία είναι εκείνα οπού πρέπει να κάνη ως λογικός οπού είναι […]π

Η λογική ταύτη παιδεία δεν είναι διά τον ουρανόν, είναι διά την γην, διά τας πόλεις, διά τα βασίλεια, αυτή είναι ένα από τα οργανικά αγαθά, καθώς είναι δηλαδή τα χρήματα, τα κάλλη, η ρώμη του σώματος, τα αξιώματα και τα τοιαύτα, με ταύτην την διαφοράν, ότι αυτή είναι το πρώτον και τιμιώτατον των οργανικών καλών. Διατί όλα τα αλλά είναι και λέγονται υλικά και σωματικά, η δε μάθηση είναι λογική, δηλαδή της λογικής ψυχής γέννημα και καρπός εξαίρετος. Πλην και αυτή δεν είναι από την εδικήν της φύσιν ούτε κακή, ούτε καλή, αλλά από την μεταχείρισιν των εχόντων αυτήν, γίνεται ή καλή ή κακή. Λοιπόν η κατάχρηση της έξω σοφίας δίδει εις αυτήν το όνομα να λέγεται κακή. Δεν είναι όμως η κατάχρηση αυτή απλή και μονοειδής, αλλά πολλών λογιών. Πρώτη κατάχρηση ευρίσκεται εκείνη, οπού πολλοί την κρατούν εις μίαν υπόληψιν υπερτάτην, φρονούντες και λέγοντες πως αυτή μόνη, ήγουν η φιλοσοφία, είναι φως. Και όσοι την έχουν, εκείνοι μόνοι ιλλουμινάτοι και είναι και λέγονται, ήγουν φωτισμένοι. Οι δε άλλοι είναι σκοτεινοί και τυφλοί. Τέτοια ήτον η δόξα του παράφρονος Βαρλαάμ του Καλαβρού, και τέτοια είναι η των Γάλλων και των ομοίων τους. Δευτέρα κατάχρηση είναι εκείνη, οπού μερικοί καταγηράσκουσι και φθείρονται επάνω εις πράγματα πάντη άχρηστα, διά να επαινούνται πως είναι πνεύματα υψηλά και περίεργα. Τρίτη κατάχρηση είναι, οπού πολλοί ιερωμένοι, αφήνοντες την τάξιν τους και την ευσχημοσύνην του επαγγέλματός των, υπάγουν και κυλίονται εις τους βορβωρώδεις τόπους των αθεωτάτων γενών της Ευρώπης, διά να παραλάβουν μαθήματα πάντη ανοίκεια και αλλότρια του ιδίου των επαγγέλματος. Τετάρτη και τελευταία και χειρίστη απασών κατάχρηση είναι εκείνη, οπού τολμά να κρίνη και να ανακρίνή τας θείας γραφάς, και να μεταχειρίζεται την αντίθεον γλώσσαν της εναντίον εις την θείαν πρόνοιαν.

Ούτω γίνεται και κακή και ολεθρία και ψυχοβλαβεστάτη, και μίσους αξία και αποφυγής η έξω μάθηση. Λοιπόν δια να βάλλωμεν όρια εις εκείνους οπού θέλουν και καταδέχονται να μας ακούσουν, λέγομεν και συμβουλεύομεν να παύσουν και να λείψουν από μιας από την Ευρώπην, αν θέλουν να είναι και να μένουν Χριστιανοί…

Άξιον είναι να απορήση τινάς διά τον μυθολογικόν πίνακα του Κέβητος, ότι εκείνος ονομάζει εκεί ψευδοπαιδείαν όλα ομού τα είδη της φιλοσοφίας, και δεν είναι κανένας χριστιανός δεισιδαίμων εκείνος οπού τους δίδει αυτήν την επωνυμίαν. Είναι έλλην παλαιός, μάλιστα και από την καρδίαν της Ελλάδος, ήτοι από τας Θήβας της Βοιωτίας. Ιδού επί λέξεως, ούτοι δε, φησί, οι άνθρωποι οι έσω των περιβόλων ανακάμπτοντες τίνες εισίν; οι τας ψευδοπαιδείας, έφη, ερασταί ηπατημένοι, οιόμενοι μετά της αληθινής παιδείας συνομιλείν. Τίνες ουν καλούνται ούτοι; Οι μεν ποιηταί, έφη, οι δε ρήτορες, οι δε διαλεκτικοί, οι δε μουσικοί, οι δε αριθμητικοί, οι δε γεωμέτραι, οι δε αστρονόμοι, οι δε ηδονικοί, οι δε περιπατητικοί, οι δε κριτικοί και όσοι άλλοι τούτοι εισί παραπλήσιοι.

Τώρα να ονομάση ψευδοπαιδείαν την ποιητικήν και την ρητορικήν και την διαλεκτικήν και αλλά τοιαύτα είδη μαθήσεως, και η ύλη το δέχεται και το είδος το συγχωρεί. Αλλά να λέγη ψευδοπαιδείαν την γεωμετρίαν και τα σύστοιχα αυτή μαθήματα, τούτο βέβαια είναι παράξενον και μεγάλης απορίας άξιον. Αλλά δεν ονομάζει ο Κέβης ούτε την γεωμετρίαν ούτε καμμίαν άλλην επιστήμην ψευδοπαιδείαν, ότι τάχα σφάλλει και δεν ορθοποδεί εις τας αποδείξεις της, όχι λέγω κατά τούτο. Αλλ’ επειδή παιδεία θέλει να ειπή αγωγή ωφέλιμος της ψυχής, επιμόνως πολλάκις των από κακίας κυλίδων αυτήν εκκαθαίρουσα. Και πάλιν παιδεία, ηθών κατόρθωσα επί το κρείττον φέρουσα. Και απλώς ειπείν, παιδεία εστίν η αρετή. Επειδή, λέγω, τούτο θέλει να ειπή παιδεία, και έπειτα καμμία από αυτάς,

έξω από την εδικήν τους παρουσίαν ήτοι έξω από την εδικήν τους γνώσιν, καμμίαν βελτίωσιν δεν κάνουσι της ψυχής, ούτε του θυμού, ούτε της επιθυμίας, αλλά και είναι και γνωρίζονται οι περισσότεροι από αυτούς εμπαθέστατοι, φαυλοβιότατοι, ανδράποδα των ηδονών, δούλοι των ιδίων τους παθών, και μηδέν κατά τα ήθη διαφέροντες των πάντη απαίδευτων και αμαθών, διά ταύτα ονομάζει ο Κέβης, αλλά και προ του Κέβητος ο Σωκράτης, ψευδοπαιδείαν την λογικήν, ήτοι την διά λόγων περαινομένην και ποριζομένην φιλοσοφίαν. Αληθινήν παιδείαν καλούνε την των αλόγων παθών κάθαρσιν και των αρετών πασών κατόρθωσιν, ήγουν την ανδρείαν, την δικαιοσύνην, την σωφροσύνην, την επιείκειαν, την πραότητα, την συμπάθειαν και τας λοιπάς εννοίας. Αι οποίαι με έναν λόγον, ηθική φιλοσοφία ονομάζονται και εις την μητέρα, ήτοι εις την ευδαιμονίαν, αυταί φέρουσι τον άνθρωπον. Και τοιούτοι φιλόσοφοι ήσαν και ωνομάζοντο οι αναχωρηταί και ασκηταί λεγόμενοι. Λοιπόν όταν και οι έλληνες ακόμη ονομάζουσι ψευδοπαιδείαν την γεωμετρίαν και τας άλλας λογικάς επιστήμας, ωσάν οπού καμμίαν ηθικήν ωφέλειαν δεν προξενούν εις την ψυχήν, μάλιστα και την γεμίζουν από φαντασίαν και δαιμονικήν υψηλοφροσύνην […]

Με εσάς αδελφοί ομιλώ οπού έτι εδώ ευρίσκεσθε, και όλον ένα διανοείσθε και βουλεύεσθε, να κινήσητε ή να μη κινήσητε. Δεν ομιλώ με εκείνους οπού ήδη απήλθον. Ότι είναι περιττός διά εκείνους κάθε λόγος, όχι μόνον διατί απήλθον, αλλ’ ότι και καλώς έπραξαν κομπάζουσι, και επήγαν και ήνοιξαν τα ομμάτιά τους.

Φεύγετε όσον δύνασθε την Εύρώπην. Και ακόμη και εκείνοι οπού έρχονται από την Ευρώπην. Ότι οι λόγοι τους ρέουσι από τα χείλη τους γλυκύτεροι από το μέλι. Μα αλοίμονον, αυτοί απαραλλάκτως είναι εκείνοι διά τους οποίους ο προφήτης λέγει τάδε: ότι ουκ έστιν εν τω στόματι αυτών αλήθεια, η καρδία αυτών ματαία.

Εγώ κατά αλήθειαν φρίττω και αμηχανώ, όταν από το ένα μέρος στοχάζομαι την σημερινήν κατάστασιν της Ευρώπης, και από το άλλο μέρος βλέπω τούτους τους ημετέρους, οπού έτσι ακράτως φέρονται εις την απόλαυσιν των δήθεν καλών αυτής. Οι μεν γαρ εμπορίας χάριν, οι δε φιλοσοφίας, εκεί τρέχουσι. Φρίττω λέγω και απορώ. Διατί ένα καιρόν ημείς οι ανατολικοί είχαμεν φόβον διά εκείνους οπού επήγαιναν εις την Ευρώπην, μη τύχη και πάθουν ένα από τα δύο, ή την σωφροσύνην να χάσουν, ή να πέσουν εις λατινισμόν. Την σήμερον αυτά και τα δύο λογίζονται παραμικρά και σχεδόν το ουδέν ως προς το έσχατον και ακρότατον των κακών, την αθεΐαν. Οι γάλλοι την επαρρησίασαν, αποβάλλοντες κοινώς τον Χριστιανισμόν, από τον οποίον και προ τούτου χριστιανοί ονομαζόμενοι, δεν είχαν καμμίαν ωφέλειαν. Τα άλλα μέρη της Ευρώπης ακόμα γελούν τον εαυτό τους τάχα πως είναι χριστιανοί, ουδέ μόρφωσιν καν έχοντες, ει μη μόνους τους ναούς και πολλάς και μεγάλας καμπάνας και τας πυκνάς λιτανείας και τα ποικίλα και διάφορα σχήματα και τα βδελυκτά και θεοστυγή τάγματα και τα λεγόμενα μοναστήρια. Τα δε αλλά πάντα γάλλοι αυτόχρημα. Αυτοί οι ίδιοι οι φιλόσοφοι εις τους οποίους τρέχουσι ούτοι διά να λάβωσι το μέγα φως, ότι είναι φιλόσοφοι και το κομπάζουσι, χριστιανοί δε και να τους υπολαμβάνουν πως είναι αισχύνονται και το αναγουλιάζουσι.

Λοιπόν αυτοί οπού τόσον ακρατώς εκείσε τρέχουσι, τάχα δεν μανθάνουσι από άλλους πως η Ευρώπη είναι το χάος της απωλείας; Οι περισσότεροι όμως και ακούουσι και μανθάνουσι, αλλά δεν ψηφούσι τίποτας την τοιαύτην βροντήν. Μα διατί; Διατί πιστεύουσι εις τους λογισμούς των, ότι αυτοί δεν έχουν να πάθουν τίποτες. Έπειτα αφού υπάγουν και πάθουν, μάλιστα και καυχώνται εις την ελεεινήν τους διαστροφήν. Λέγοντες πώς επήγαν και απέβαλον τας δεισιδαιμονίας, δεισιδαιμονίας ονομάζοντες οι κακοδαίμονες τας νενομισμένας νηστείας, τας προσευχάς τας ευλαβείας, σημεία και χρέη αχώριστα των ευσεβούντων Χριστιανών.



πηγή: Επιμέλεια κειμένου· Παναγιώτης Νέλλας, Περιοδικό «Σύναξη», τεύχος 5, Χειμώνας 1983.

https://www.pemptousia.gr/2012/01/fevgete-tin-evropin/

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Η κοιλάδα του κλαυθμώνος”, 1930) είναι έργο του Φώτη Κόντογλου.
ΠΗΓΗ:https://antifono.gr/fevgete-tin-evropin/?fbclid=IwAR2xMXS4RNH6ydQONFfJ92KQ2YAU1uTRf7_T1-cCdD3orDAMGn7PcbNKdE4
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

δουλεύουνε για να "συγχρονίσουν" την Ελλάδα, ενώ στ΄ αληθινά σκάβουνε το λάκκο της.

Του Φώτη Κόντογλου 

"Η ψευτιά και ο πνευματικός εκφυλισμός απλώνεται μέρα με την ημέρα απάνω στους Έλληνες και τους παραμορφώνει. Έναν λαό που ξεχωρίζει ανάμεσα σ’ όλα τα έθνη και που είναι γεμάτος πνευματική υγεία, πάμε να τον κάνουμε εμείς, οι λογής-λογής καλαμαράδες και οι άλλοι γραμματιζούμενοι, σαχλόν, χωρίς χαρακτήρα, χωρίς πνευματικό νεύρο, χωρίς πνευματική ανδροπρέπεια, χωρίς χαρακτήρα.

Οι διάφοροι φωστήρες βαστάνε από μια πατέντα στα χέρια και μέρα – νύχτα δουλεύουνε για να "συγχρονίσουν" την Ελλάδα, ενώ στ΄ αληθινά σκάβουνε το λάκκο της.

Άμυαλα νευρόσπαστα! Ποιόν θα συγχρονίσετε; Αυτό που εσείς λέτε «συγχρονισμό» και «εξέλιξη» είναι μια άθλια παραμόρφωση, σύμφωνα με ένα βλακώδες μοντέλο, όπου κάνανε οι σαρακοστιανοί και κάλπικοι άνθρωποι, που τους λέγει η Γραφή «χλιαρούς», δηλαδή σαχλούς…

Μέσα σ΄ αυτό το καλούπι θέλετε να βάλετε τον λαό, κι έτσι να χαθεί από πάνω του κάθε πρωτοτυπία, κάθε σημάδι αληθινής ζωής, κάθε χαρακτήρας. Θέλετε με άλλα λόγια να επιβάλλετε στον κόσμο ένα πνευματικό «εσπεράντο», που να καταργήσει κάθε ζωντανή ουσία κι έκφραση στους ανθρώπους, δηλαδή ένα πνευματικό θάνατο ή μια πνευματική παραλυσία. Αυτό το λέτε «συγχρονισμό» και «εξέλιξη»."

Από άρθρο του μεγάλου ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Πόσο επίκαιρο!

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/100016422913934/posts/pfbid02YtWpXqxHCUasHAzXzwrxEVt6DW6JidvQy4muEr7uhAL5B9h8kK19FwkdcgCSP7v8l/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι τό τελευταῖο ὀχυρό τοῦ Χριστιανισμοῦ»

Συνέντευξη στήν Μαρία Κορνάρου.

από Αντίφωνο

Ἡ ἐπίσκεψις τοῦ Τζόρνταν Πήτερσον στό Ἅγιον Ὅρος δέν πέρασε ἀπαρατήρητη —ἡ εἴδησις πού ἔκανε τον γύρο τοῦ κόσμου, ὅπως τό κάνουν ἄλλωστε οἱ ἑκάστοτε δηλώσεις τοῦ διάσημου ψυχολόγου καί ὀμιλητῆ, ἦρθε ἀμέσως μετά ἀπό αὐτήν τῆς ἐπίσκεψῆς του στά Μετέωρα. Λίγοι ὅμως φαντάζονται ὅτι πίσω ἀπό τήν γνωριμία τῆς γνωστῆς προσωπικότητας μέ τήν Ἑλλάδα καί τήν Ὀρθοδοξία κρύβεται ἕνας Καναδός… ἁγιογράφος, ἐπιστήθιος φίλος τοῦ Πήτερσον καί προσήλυτος στήν Ὀρθοδοξία ἀπό τον Προτεσταντισμό.

 «Τό νά εἶμαι Χριστιανός καί καλλιτέχνης, σέ μία ἐκκλησία χωρίς εἰκόνες, σέ ἕνα μετα-νεωτερικό κόσμο κυνικῆς μοντέρνας τέχνης, μετά ἀπό ἕνα σημεῖο δέν εἶχε πολύ νόημα», διηγήθηκε στήν «ΕτΚ» ὁ Jonathan Pageau κατά τήν συνάντησή τους στό πολύκροτο παγκόσμιο συνέδριο τοῦ Πήτερσον, τό ARC. Ἐξιστόρησε ἐξ ἴσου, σέ ἀποκλειστικότητα, τήν σχέση τοῦ Καναδοῦ ψυχολόγου μέ τήν Ὀρθοδοξία, στήν ὁποία ὅπως ἐξηγεῖ τον εἶχε ἤδη συστήσει μέσα ἀπό τήν πρόσκλησή του σέ Λειτουργίες, ἀπό τίς ὁποῖες συνήθως ἔφευγε. «Μοῦ ἐκμυστηρεύτηκε ὅτι ἔνοιωθε σάν παιδί πού τό ἀναγκάζουν νά πάει σχολεῖο». 

Ὅλα ὅμως ἀλλαξαν ὅταν ἀποφάσισε νά συνοδέυσει τον Pageau στήν ἐπίσκεψή του στό Ἅγιον Ὅρος. Ἐν μέσω δύσκολων συνθηκῶν —ἔγερση ἀπό τίς τέσσερεις, λειτουργία στά ἑλληνικά ὅπου «δέν καταλαβαίναμε τίποτα», πολύωρες ἀκολουθίες— ὁ Πήτερσον τοῦ ἐξομολογήθηκε: «ξέρεις, παλιά τό μισοῦσα αὐτό. Τώρα τό βρίσκω ἀρκετά ἀνακουφιστικό». Ἡ γνωριμία τους μέ τον χαρισματικό γέροντα τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος, ὁ ὁποῖος «ἔλαμπε» ὅπως εἶδαν ὅλοι οἱ συνταξιδιῶτες τοῦ Πήτερσον, σημάδεψε τήν ἐπίσκεψη μέ τά δῶρα τῆς διορατικότητας καί μέ τά ἁπλᾶ λόγια τοῦ γέροντα, ὁ ὁποῖος «ἔλεγε πράγματα πού θά ἔλεγε καί ὁ Χριστός». Τελειώνοντας ἕνα προσκύνημα γεμάτο ἀπό… φωτογραφίες καί αὐτόγραφα —καθώς τον ἀναγνώριζαν μέχρι καί οἱ μοναχοί!— ὁ Πήτερσον εἶπε τά ἑξῆς: «πρέπει νά κάνουμε αὐτά τά μέρη πολύ δημοφιλῆ, πρέπει νά φέρουμε πολύ κόσμο σέ αὐτά τά μοναστήρια». Ἦταν χάρη στον Πήτερσον, κατά μία ἔννοια, πού μπόρεσε ἡ «ΕτΚ» νά σᾶς παρουσιάσει, ἔτσι, τήν ἀκόλουθη συζήτηση γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τό μέλλον τῆς Δύσης, κατά τήν ὁποία ὁ Jonathan Pageau καί ὁ Rod Dreher, δύο ἀπό τίς πιο ἐπηρεαστικές φωνές τῆς Ὀρθοδοξίας στήν Ἀμερική, μοιράζονται τήν πίστη τους, προειδοποιοῦν γιά τίς μεταρρυθμίσεις στήν Ἐκκλησία, καί ἐξηγοῦν γιατί ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι τό μέλλον τῆς Δύσης.

ΤΖ. Π.: Νομίζω ὅτι ὁ Ρόντ θά συμφωνοῦσε μαζί μου σέ αὐτό, ὅτι δηλαδή παρ’ὅλο πού ὁ μετα-χριστιανικός κόσμος ξεκίνησε μέ τήν ἐπίκληση τῆς λογικῆς καί τῆς ἐπιστήμης καί μίας κοσμικῆς ἀντίληψης γιά τά πράγματα, αὐτό πού βλέπουμε τελικά εἶναι ἡ ἐπιστροφή τοῦ παγανισμοῦ. Τό βλέπουμε μέ τήν ἀναβίωση αὐτῶν τῶν ἀρχαίων ἠθικῶν ἀρχῶν, πού βέβαια ἔρχονται μεταμφιεσμένες, ὅμως παραμένουν οὐσιαστικά οἱ ἴδιες. Βλέπουμε ὁρισμένες ἰδέες καί ὁρισμένες δυνάμεις νά ἐπικρατοῦν ἐν μέςῳ τῶν αὐξανόμενων διαιρέσεων, τῆς κοινωνικῆς κατάρρευσης, τῆς ἰδεολογικῆς κατάρρευσης, καί ὅλα αὐτά συμβαίνουν ταυτόχρονα. Βλέπουμε τήν ἐπιστροφή τῆς παγανιστικῆς ἠθικῆς μέ τήν λατρεία τῆς «μητέρας Γῆς», ἤ τῶν ὀρέξεων τοῦ καθενός, ἤ μέ τον ἀνδρογυνισμό πού ἦταν πολύ διαδεδομένος στις λατρεῖες τῆς ὕστερης ρωμαϊκῆς ἐποχῆς, τό ἴδιο ὅπως ἡ ὁμοφυλοφιλία καί τό διαζύγιο. Ἡ βρεφοκτονία καί ἡ θανάτωση τῶν ἠλικιωμένων ἦταν ἐξ ἴσου κομμάτι τῶν παγανιστικῶν κοινωνιῶν, οἱ ὁποῖες περίμεναν ὅτι οἱ γέροι μετά ἀπό μία συκγεκριμένη ἠλικία θά πᾶνε στό δάσος νά πεθάνουν, ἤ ὅτι τά ἀνάπηρα βρέφη θά ἐγκαταλείπονται, κ.ο.κ.