Ο Μητροπολίτης Γρηγόριος που οι Εβραίοι έκαναν “άγιο”

 

Η 27η Ιανουαρίου έχει καθιερωθεί, ως διεθνής ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι τυχαία, καθώς στις 27 Ιανουαρίου 1945 απελευθερώθηκε από τα σοβιετικά στρατεύματα ένα από τα κολαστήρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Με αφορμή το γεγονός αυτό, ας θυμηθούμε πώς ο τ. Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος (1891-1971) προστάτεψε τους Εβραίους της Χαλκίδας, τα χρόνια της Κατοχής και τη γεμάτη ανθρωπιά συμπεριφορά του.

Ο τ. Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος, κατά κόσμον Πέτρος Πλειαθός, γεννήθηκε στον Τριαντάρο της Τήνου το 1891, ενώ υπήρξε συγγενής του εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Μοσχονησίων, Αμβροσίου. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στις 23 Αυγούστου 1916 εκάρη μοναχός. Τον Δεκέμβριο 1922, στον Ιερό Ναό Αγίας Ειρήνης Αθηνών, χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Χαλκίδος, ενώ στις 29 Σεπτεμβρίου 1968 απεχώρησε της ενεργού υπηρεσίας. Εκοιμήθη στις 23 Ιουλίου 1971.

Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βρήκε τον Γρηγόριο, Μητροπολίτη στη Χαλκίδα, να προσπαθεί ως αληθινός ποιμενάρχης να προστατεύσει το ποίμνιο του. Δεν έμεινε όμως εκεί. Δεν ήταν άνθρωπος που βολευόταν στην ασφάλεια της θέσης του. Ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος εκλήθη, πάμπολλες φορές, από τις διοικήσεις των δυνάμεων Κατοχής να δώσει εξηγήσεις για το πατριωτικό περιεχόμενο των ομιλιών του και ήσαν αρκετές οι περιπτώσεις που κινδύνευσε και η ζωή του ακόμη.

Πολλές φορές, όταν απηλείτο η ζωή εκατοντάδων πολιτών, λόγω παραβάσεως των διαταγών των κατοχικών διοικήσεων, εκείνος με κατάλληλα διαβήματα απέτρεπε τον κίνδυνο, θέτοντας κατ’ επανάληψη στη διάθεση των κατακτητών τον ίδιο του τον εαυτό.

Την ίδια περίοδο, ο Μητροπολίτης Γρηγόριος με τη συνδρομή του Πρωτοσύγκελού του, και μετέπειτα Μητροπολίτου Καρυστίας και Σκύρου Χρυσοστόμου, και άλλων παραγόντων της πόλης, ίδρυσε ορφανοτροφείο, στο οποίο πολλά παιδιά βρήκαν καταφύγιο και γλίτωσαν τον θάνατο εξαιτίας της πείνας. Παράλληλα, είχε ιδρύσει ορφανοτροφείο για κορίτσια στην ιστορική γυναικεία Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Γαλατάκη, στη Λίμνη Ευβοίας. Διετέλεσε, επίσης, πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος του Ερυθρού Σταυρού, ο οποίος ανέπτυξε σημαντική δράση, καθιερώνοντας το “πιάτο του πεινασμένου παιδιού”.

Διαφύλαξε ιερά κείμενα της Συναγωγής 

Ο Μητροπολίτης Γρηγόριος που οι Εβραίοι έκαναν “άγιο”

Η προσφορά της Εκκλησίας στον πόλεμο του 1940

Του Χάρη Ανδρεόπουλου *

Ο Οκτώβριος είναι ένας μήνας εθνικά φορτισμένος. Η επέτειος της 28ης αυτού του μηνός, μια από τις κορυφαίες εθνικές μας γιορτές, αποτελεί κάθε χρόνο εὐκαιρία ενισχύσεως της ιστορικής μας μνήμης καθώς μας δίνεται η δυνατότητα ν' ανατρέξουμε στη δύσκολη αλλά και ηρωϊκή εκείνη περίοδο του 1940 - 44, την περίοδο της τριπλής κατοχής της χώρας μας (ιταλικής, γερμανικής και βουλγαρικής) και στο ΄Επος που έγραψε με το αίμα και τη θυσία του ο λαός μας με την αντίστασή του στους κατακτητές.

Κατά τήν περίοδο αυτή, όπως άλλωστε και σε κάθε χρονική περίοδο αγώνων του Έθνους μας, ιστορικός υπήρξε και ο ρόλος, τον οποίο διεδραμάτισε η Εκκλησία μας και τεράστια η συμβολή της στη σωτηρία του λαού και του τόπου. Στις δύσκολες ώρες της κατοχής η Εκκλησία μας ευτύχησε να έχει στο πηδάλιό της διαδοχικά Προκαθημένους, τόν Χρύσανθο (Φιλιππίδη, 1938-1941) καί τόν Δαμασκηνό (Παπανδρέου, 1941-1949), άνδρες με πίστη, τόλμη, παρρησία καί σθένος, που ο καθένας τους προσέφερε στην Εθνική Αντίσταση υπηρεσίες μοναδικές. Η πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Πατρίδα μας ήταν αναμφισβήτητα η σθεναρή και απόλυτη άρνηση του Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου να «παραδώσει» συμβολικά, ως μελος Επιτροπής, την πόλη των Αθηνών στούς Γερμανούς κατακτητές. Μετά το περήφανο «ΟΧΙ» του Ιωάννη Μεταξά στους Ιταλούς, τώρα ακούσθηκε και το άλλο «ΟΧΙ», αυτή τη φορά στους Γερμανούς. Αυτό το «ΟΧΙ», το οποίο διεκήρυξε επισήμως ο Κομοτηναίος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος, ο από Τραπεζούντος, ο οποίος ευθαρσώς αρνήθηκε να συμμετάσχει στην συμβολική παράδοση της πόλεως των Αθηνών δηλώνοντας με παρρησία ότι: «Ο επικεφαλής της Εκκλησίας δεν παραδίδει την πρωτεύουσα της πατρίδας του εις ουδένα ξένον. Ο επικεφαλής της Εκκλησίας ένα καθήκον έχει: να φροντίσει διά την απελευθέρωσιν αυτής». Ακολούθησαν οι σημαντικές αρνήσεις του να προστεί δοξολογίας στη Μητρόπολη, επί τη αφίξει των κατακτητών και να ορκίση την από αυτούς σχηματισθείσα Κυβέρνηση Τσολάκογλου. Οι πράξεις αυτές κρινόμενες με τα μετρα της τότε εποχής, συνιστούν σπάνιο φαινόμενο υψηλού πατριωτικού και εκκλησιαστικού ήθους, που αναδεικνύει τόν Χρύσανθο αντάξιο του Ελληνικού Κλήρου και των Ελλήνων Ιεραρχών.

Εἶναι συνένοχος ὅποιος ἀνέχεται τὴν ἐγκληματικὴ συμπεριφορὰ τῆς κυβέρνησής του

Ἐνόψει τῶν ἐκδηλώσεων μνήμης τῶν θυμάτων τῶν φρικτῶν ἐγκλημάτων τοῦ ναζισμοῦ παραθέτουμε ἐνδεικτικὰ τὸ κείμενο τῆς διαμαρτυρίας τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Δαμασκηνοῦ τῆς 23.3.1943 στὶς γερμανικὲς Ἀρχὲς Κατοχῆς ἐνάντια στὶς ἐκτοπίσεις τῶν Ἑλλήνων Ἑβραίων, καθὼς καὶ ἀπόσπασμα τοῦ 2ου φυλλαδίου τοῦ “Λευκοῦ Ρόδου”, συνταγμένο ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀλέξανδρο Σμορέλ, ἀπὸ τὸ ὁποῖο προκύπτει ὅτι οἱ ναζιστικὲς θηριωδίες ἦταν κοινὸ μυστικό τὴ χιτλερικὴ περίοδο.   

“’Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και ο ακαδημαϊκός κόσμος του Ελληνικού Λαού, διαμαρτύρεται κατά της δίωξης των Εβραίων. Ο ελληνικός λαός, είναι βαθιά λυπημένος όταν έμαθε πως οι γερμανικές αρχές Κατοχής, έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα σταδιακής απέλασης των Ελλήνων της εβραϊκής κοινότητας και ότι οι πρώτες ομάδες των εκτοπισμένων, βρίσκονται ήδη καθ’ οδόν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Πολωνίας. Σύμφωνα με τους όρους της ανακωχής, όλοι οι Έλληνες πολίτες, χωρίς διακρίσεις, φυλής ή θρησκείας, θα έπρεπε να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης από τις κατοχικές αρχές. Οι Έλληνες Εβραίοι έχουν αποδείξει την αξία τους. Έχουν συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, είναι νομοταγείς πολίτες και κατανοούν πλήρως τα καθήκοντά τους, ως Έλληνες. Έχουν κάνει θυσίες για την Ελλάδα και ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή της πάλης του ελληνικού έθνους, για την υπεράσπιση των αναφαίρετων ιστορικών δικαιωμάτων του.