ΑΓΤΖΙΔΗΣ ΒΛΑΣΗΣΟ πατέρας της Νεοελληνικής κοινωνιολογίας και ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους που εισήγαγε την ελληνική σκέψη στα πλέον προχωρημένα ρεύματα επιστημονικής σκέψης της Ευρώπης, υπήρξε ο Τραπεζούντιος Γεώργιος Κωνσταντινίδης, που έγινε γνωστός με το ψευδώνυμο “Σκληρός”. Το 2019, με αφορμή τα 100 χρόνια από τον θάνατο του, η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών είχε διοργανώσει ένα επιστημονικό συνέδριο για την αποτίμηση της μνήμης του.
Στο συνέδριο αυτό έχουν κατατεθεί πολύ σημαντικές αναλύσεις επιφανών επιστημόνων. Η δική μου εισήγηση είχε επικεντρωθεί στην θεώρηση του Σκληρού για το χαρακτήρα του Νεοτουρκικού κινήματος του 1908. Ο τίτλος της ήταν: “Το Νεοτουρκικό Κίνημα του 1908 και η ανάλυση της φυσιογνωμίας του με τη χρήση των νέων αναλυτικών εργαλείων από τον Γεώργιο Σκληρό”.
Ο Γεώργιος Σκληρός είναι αυτός που εισήγαγε την κοινωνιολογία στην Ελλάδα και χρησιμοποίησε τη μαρξιστική θεώρηση για να αναλύσει την ελληνική κοινωνία. Πέθανε στο Κάιρο της Αιγύπτου σε ηλικία μόλις 41 χρόνων, λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 1919 (22 Δεκεμβρίου 1919 με το παλαιό ημερολόγιο-4 Ιανουαρίου 1920 με το νέο). Υπήρξε ένας κορυφαίος διανοούμενος, που ακόμα δεν έχει βρει τη θέση του στο πάνθεον των σύγχρονων Ελλήνων διανοητών. Όμως η σημασία του έργου του ήταν γνωστή στους διανοούμενους της εποχής του.
Ο ίδιος επέλεξε το ψευδώνυμο “Σκληρός”. Όπως τον αναπλάθει η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, η οποία μελέτησε σε βάθος την ψυχοσύνθεσή του, στη μυθιστορία της με τίτλο “Ένας τρυφερός σύντροφος” τον παρουσιάζει να τεκμηριώνει ως εξής την απόφασή του: «Το αποφάσισα, το Σκληρός, ως ψευδώνυμο μου ταιριάζει, εκφράζει όσα πιστεύω και όσα αισθάνομαι. Τη φοβερή μου απέχθεια για τις αισθηματολογίες, τη μαλθακότητα, τις ρομάντζες, τους ψευτοαισθηματισμούς και όλα τα συναφή που ωραιοποιούν και συσκοτίζουν τα πράγματα. Πάει, τελείωσε, η πραγματικότητα πρέπει να είναι η αρχή των πάντων κι όχι τα αισθήματα και η διάθεσή μας, που βασανίζουν και ταλαιπωρούν την ψυχή, πολύ συχνά, το ίδιο οδυνηρά με τις αντικειμενικές δυσκολίες. Χίλιες φορές πεζός και ανούσιος ρεαλιστής που δεν υπερτιμά ούτε υποτιμά τις δυνάμεις του, παρά ιδεαλιστής φαντασμένος ή δονκιχώτης ουτοπιστής».
Ο Σκληρός για τους Νεότουρκους
Με το κείμενό του “Το Ζήτημα της Ανατολής”, που έγραψε 1909, υποστήριξε για το κίνημα των Νεότουρκων πως πρόκειται για ένα απειλητικό εθνικιστικό κίνημα μιας στρατιωτικής γραφειοκρατίας, η οποία απειλούσε τα ζωτικά συμφέροντα των υπόδουλων λαών. Ένα κίνημα του οποίου τον “αντεπαναστατικό χαρακτήρα” είχε εντοπίσει η Ρόζα Λούξεμπουργκ, θεωρώντας ότι λειτουργούσε εξυπηρετικά προς τον γερμανικό ιμπεριαλισμό.Να σημειώσουμε ότι τον ίδιο καιρό στην Ελλάδα, το Κίνημα των Νεότουρκων είχε αντιμετωπιστεί με εξαιρετικά θετικό τρόπο, ενώ επιβιώνουν ακόμα και στις μέρες τέτοιες θεωρήσεις. Ήταν τόσο θετική αυτή η αίσθηση, ώστε οι συντηρητικοί διανοούμενοι είχαν αντιταχθεί στη συμμετοχή της Ελλάδας στη Βαλκανική Συμμαχία και στον Βαλκανικό Πόλεμο γιατί τάχα έθετε εμπόδια στον στόχο της αντισλαβικής ελληνοτουρκικής συμμαχίας, που θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και σε Ομοσπονδία!
«Εάν η Ελλάδα είχε στοιχειώδη κοινωνική μόρφωση – έγραφε ο Γεώργιος Σκληρός – θα καταλάβαινε αμέσως, αναφορικά με την Τουρκική Επανάσταση (ότι ) αναπόφευκτο αποτέλεσμα θα έχη την πολιτική αναγέννηση και το δυνάμωμα της Τουρκίας από τη μια, και το άνθισμα του αστικού σωβινιστικού πατριωτισμού των Τούρκων από την άλλη, αναγκαστικά θ’ αλλάξη και όλη η υπόσταση της Τουρκίας, όλη της η στάση απέναντι της Ευρώπης, των γειτόνων κρατών και των υποτελών ξένων φυλών. Ο ασθενής της χτες, όχι μόνο θα λείψει πλέον, αλλά στον τόπο του θα μπη ένας νέος, γερός και γιομάτος σφρίγος παράγοντας, που θα υπερτερή κατά πολύ στη δύναμη όλους τους άλλους παράγοντες της Ανατολής.
ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΛΟΥΚΑΣ ΑΞΕΛΟΣ
