ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ / 14-5-2018.
Μιας και τον απλώσαμε τον τραχανά:
Σχόλιά μου -όσο γίνεται σύντομα- στην επίσημη ομιλία του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμου κατά την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του ΑΠΘ [1]:
1. Ξεκινώ από την τελική παράγραφό του. Πώς κάνει ο επίσκοπος το ντεμπούτο του στην ακαδημαϊκή του ταυτότητα; Κλείνοντας την ομιλία του με α π ο κ λ ε ι σ μ ό της σ υ ζ ή τ η σ η ς περί εκφοράς των θείας λατρείας στη δημοτική! «Εἶναι ἀδύνατος καὶ ἀπαράδεκτος», λέει, « ο ἱ α δ ή π ο τ ε συζήτησις διὰ τὰ λειτουργικὰ κείμενα».
Μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί με τη μεταγλώττιση. Αλλά όχι και απαράδεκτο το να συζητάμε! Το χούι δεν κρύβεται! Είναι γαρ χρόνιος ο εθισμός πλείστων εκκλησιαστικών στον τρόμο της ελευθερίας και στη δίψα τους να μιλούν οι ίδιοι στον δημόσιο χώρο, για να βγάζουν τον σκασμό οι άλλοι! [2].
2. Είπεν ο κ. Άνθιμος:
«Τὰ λειτουργικὰ κείμενα ἔχουν ἀποκτήσει μίαν ἱερότητα· ἱερότητα σταθερὰν καὶ ἀμετάτρεπτον. Εἶναι δυνατὸν ποτὲ ἕν ἱερὸν σκεῦος νὰ διαλυθῇ καὶ νὰ ἐξακολουθήσῃ νὰ εἶναι εἰς χρῆσιν ὡς ἱερὸν σκεῦος; Εἶναι δυνατὸν ἕνας ναὸς νὰ μετατραπῆ εἰς οἰκοδομικὰ ὑλικὰ καὶ νὰ ἐξακολουθήσῃ νὰ εἶναι ναός; Κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον εἶναι ἀδύνατος ἡ μετατροπὴ τῶν ἱερῶν κειμένων καὶ ἡ προσαρμογή των εἰς νέον γλωσσικὸν ἰδίωμα».
Και λέω:
Αυτή είναι η παράδοση της Εκκλησίας; Στ΄ αλήθεια;
Για το Ισλάμ, Κοράνιο είναι μόνο το αραβικό πρωτότυπο, οι δε μεταφράσεις του σε άλλες γλώσσες δεν αποτελούν Κοράνιο, αλλά «απόδοση των εννοιών του». Για τον Χριστιανισμό όμως οι μεταφράσεις του Ευαγγελίου ε ί ν α ι Ευαγγέλιο. Δεν αποτελούν μη-ιερά κείμενα. Απλούστατα, διότι για τον Χριστιανισμό η γλώσσα δ ε ν είναι μέρος της αποκάλυψης. Ζούμε αδιάκοπα τη σύγκρουση του αιρετικού Ευνόμιου με τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης και άλλους Πατέρες. Μόνο που σήμερα πλήθος εκκλησιαστικών ανθρώπων ανήκουν στην αίρεση του Ευνόμιου, κι από πάνω εγκαλούν τους αντιπάλους τους επί αιρέσει ή (το λιγότερο) επί νεωτερισμώ! Τι υποστήριζε ο Ευνόμιος; Ότι ο Θεός αποκαλύπτει λέξεις. Τι υποστήριζε ο Γρηγόριος; Ότι ο Θεός αποκαλύπτει νοήματα, και ότι είναι δουλειά και ευθύνη του ανθρώπου να βρίσκει τις καταλληλότερες λέξεις για να τα διατυπώνει [3]. Για δες, που η αίρεση και οι ορθοδοξία είναι πολύ περισσότερο από καραμελίτσα σε απύλωτα στόματα!
Σχετικά με τον ισχυρισμό του Άνθιμου ότι η εφαρμογή της δημοτικής είναι και μπορετή και χρήσιμη στο κήρυγμα κ.α., αλλά όχι στη λατρεία: Νομίζω ότι ξανά χάνεται τη μπάλα της εκκλησιαστικής εμπειρίας. Πότε θα πάρουμε είδηση ότι πολλοί υπέρμαχοι μιας «πούρας Ορθοδοξίας», που πανεύκολα καταγγέλλουν τους διαφωνούντες επί αιρέσει, ανήκουν οι ίδιοι στην αίρεση του Τριγλωττισμού (δηλαδή ανήκουν στους αντιπάλους των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίοι αντίπαλοι υποστήριζαν την ιερότητα -και νομιμότητα χρήσης- μόνο τριών γλωσσών: εβραϊκών, ελληνικών και λατινικών);
Θα το ξαναπώ:
Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος δεν πήγαν στη Μοραβία για να εκχριστιανίσουν τους Σλάβους. Αυτοί ήταν ήδη Χριστιανοί, από Βαυαρούς ιεραποστόλους. Αυτό που δεν άντεχαν οι Βαυαροί επικυρίαρχοι ήταν η χρήση κάθε άλλης γλώσσας (πλην των τριών) -προσοχή!- στη λ α τ ρ ε ί α της εκκλησίας. Στη Δύση είχαν ήδη γίνει σύνοδοι για το θέμα, και φαίνεται ότι η χρήση της σλαβικής γλώσσας στο κήρυγμα είχε γίνει δεκτή! Με τίποτα, όμως, στη λατρεία! Και ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που μετέφρασε ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος; Το Ευαγγελιστάριο, δηλαδή ακριβώς αυτό που περιέχει τα ευαγγελικά αποσπάσματα που διαβάζονται στη λατρεία! [4]
