Πήρα να γράψω… βούρκωσα. Κι ο τόπος βουρκωμένος σήμερα… και βουβός, Μιχάλη μου!

Πήρα να γράψω… βούρκωσα. Κι ο τόπος βουρκωμένος σήμερα… και βουβός, Μιχάλη μου!

Του Χρήστου Μποκόρου

____

Ένα όνειρο παλιό, γραμμένο. 

 

Συνέχεια αναρωτιόμουνα τι ήθελα εγώ εκεί πέρα, δεν ήξερα κανέναν. Είμασταν, λέει, παραθεριστές κι επιστρέφαμε, παρέα μεγάλη, από μακρινό περίπατο, σούρουπο, βαδίζαμε σε μονοπάτι χωματένιο, χαμηλή βλάστηση γύρω, ρείκια, αφάνες, θρούμπη, δεσποινοβοτανάκια, ξερόχορτα, σκονισμένα όλα, καλοκαιρινά, ανεβοκατεβαίναμε λόφους, υψώματα ομοιόμορφα, προπορευόμουν, ο ήλιος έπεφτε, λιγόστευε και γλύκαινε το φως, σκοτείνιαζε σιγά σιγά και φάνηκε επιτέλους κάτω αριστερά μακριά ένας μικρός συνοικισμός, φώτα αναμμένα, κάτι σπιτάκια ανάμεσα σε κήπους, ήτανε λέει τα καταλύματα, ο προορισμός μας, μπορεί και να το λέγαν Σουμιτζού -ή Σουμιτζού να ‘ταν ο τόπος απ’ όπου επιστρέφαμε;

- δίπλα τους παραλία κι ανέδιναν μια πρόσκληση δροσιάς καθαριότητας και τάξης, ένιωθα ήδη κουρασμένος, χρειαζόμουν ένα μπάνιο χλιαρό ή έστω μια βουτιά στη θάλασσα, λόξεψα, κατευθυνόμουν προς τα ‘κει υπνωτισμένος, μεσ’ απ’ στους θάμνους πέρναγα, δεν είχε μονοπάτι κι άκουσα πίσω μου φωνές: που πας; μου λέγανε, από ‘κει δεν βγαίνει, έλα από δώ μαζί μας, κοίταξα πίσω κι είδα την παρέα πολύχρωμη, με κλαρωτά πουκάμισα και παρδαλά t-shirts, βερμούδες και σορτσάκια, σακκίδια στην πλάτη, καπελάκια, σκούρα γυαλιά, χρωματιστά μαντήλια και τιράντες, κανείς γνωστός, αλλόγλωσσοι απ’όλες τις φυλές του κόσμου, σκόρπιοι προχωρούσαν, κουβέντιαζαν, γελούσανε, χαρούμενοι κι ανέμελοι μου γνέφανε καλόβολα κάποιοι απ’ αυτούς να κάνω δεξιά σε μιαν ανηφορίτσα που ‘χε φιδίσιο μονοπάτι, το πήρα κι όλο ανέβαινα κοιτώντας που και που λοξά τον φωτεινό καταυλισμό που όλο απομακρυνόταν, άκουγα πίσω και τους άλλους αραιά ν’ ακολουθάνε, σκαρφάλωνα ώσπου σκοτείνιασε εντελώς, άρχισα πια ν’ ανησυχώ κι έπιασε να φυσσάει ένα αεράκι, όλο δυνάμωνε, σαν να έφερνε υγρασία βουνίσια, άκουγα πέτρες να κυλάνε και λιθάρια, έτρεμε κάτω απ΄ τα πόδια μου ο βράχος, γονάτισα να μη με πάρει ο αέρας που ερχόταν κι έφευγε, πότε υγρός, πότε ξερός, έφερνε κάτι ακατανόητες φωνές, μιαν αναστάτωση, έναν μικρό χαμό, κοίταξα πίσω, τίποτα, ούτε σπιτάκια ούτε φώτα πουθενά, οι άλλοι χαμένοι, γαντζώθηκα στο χώμα, στ’ αγριόχορτα, μπροστά γκρεμός, ήμουν στην άκρη του και κάτω χάος, πετρούλες ξεκολλούσαν, βροντολογούσανε και πέφταν στο κενό, κρατούσα με τα δάχτυλα σφιχτά το χώμα κι αυτό όλο γλύστραγε, μέναν οι χούφτες μου αδειανές, γδαρμένες, σκονισμένες, χώμα στα χείλια, σκόνη στη μύτη μου, παντού, να τη σκορπάει ο αέρας, η μυρωδιά της γης στα μάγουλα, στ’ αυτιά, στο δέρμα, στον λαιμό μου, κι ενώ φλετούραγε η ψυχή να φύγει, με πήρε μια ευωδιά, αγιόκλημα να ‘ταν, φούλι, γιασεμί, ή μήπως νυχτολούλουδο, ή λεμονανθοί;

Tον συνάντησα για πρώτη φορά στο βιβλιοπωλείο "Ναυτίλος" να αναζητά τα βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ.

Πράος και γλυκός ιερωμένος, με άδολη σεμνότητα...

Έγινε γνωστός ως πνευματικός της οικογένειας του Αντετοκούμπο.

Όμως, στα Σεπόλια, αυτοί που φώλιασαν στην πατρική του αγκαλιά είναι πολύ περισσότεροι...

Κοινοποιώ περικοπές και ολόκληρη την συνέντευξή του στην εφ. Καθημερινή

Γερομοριάς

______****______

... η πραότητα και η βαθιά διερευνητική του σκέψη τον «διαπερνά» τόσο πολύ, που στο τέλος της κουβέντας αισθάνεται σαν να έχει μόλις βγει από μια συνεδρία ψυχοθεραπείας

...Ο πατήρ Ευάγγελος γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Από μικρός ήταν «αστέρι» στα μαθηματικά και σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ωστόσο, η βαθιά γοητεία που τού ασκούσαν οι ανθρωπιστικές επιστήμες τον οδήγησαν να σπουδάσει και Θεολογία

...Μεταξύ αυτών που είχαν περάσει το κατώφλι του ναού ήταν και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο. Η γνωριμία τους ήταν ένα δώρο και για τους δύο.

...Ξεχώρισα αμέσως τον Γιάννη ...για το δυσανάλογο ύψος του σε σχέση με την ηλικία του»... «Ήταν 12 χρονών. Είχε καθαρό και πράο βλέμμα. Δεν είχε μεμψιμοιρία ή μνησικακία. Σε όλες τις φωτογραφίες του από εκείνη την εποχή είναι χαμογελαστός»

...λειτούργησε σαν ένα «τεστ» όχι μόνο για την ενορία αλλά και για όλη την γειτονιά. «Αυτός που τώρα είναι βασιλιάς πέρασε από τους δρόμους των Σεπολίων και τα σκαλιά της ενορίας του Αγίου Μελετίου και μας έκανε ένα τεστ.

... Για εμένα, το σπουδαίο είναι ότι δείξαμε σε αυτή την οικογένεια αλληλεγγύη όταν δεν τους ήξερε κανείς. Θυμάμαι τους γονείς των παιδιών, τον Τσαρλς και τη Βερόνικα, σε κυριακάτικες λειτουργίες μέσα σε ένα αμιγώς λευκό εκκλησίασμα να κάθονται δίπλα-δίπλα. Ήταν κυριολεκτικά σαν τη μύγα μέσα στο γάλα, αλλά κανείς δεν έδινε σημασία.

...μπορεί να γράψει ένα ολόκληρο μεταπτυχιακό αν θέλει για την επαιτεία αλλά και για τη χαλιναγώγηση των ανθρώπων όταν θέλουν να πάρουν κάτι... Ο Τσαρλς και η Βερόνικα δεν ήταν τέτοιοι άνθρωποι, παρότι δυσκολεύονταν πολύ».

...Μια κοινωνιολογική παρατήρηση που έχουμε κάνει στον ναό, εγώ και οι κατηχητές, μακριά από τις ρομαντικές εξιδανικεύσεις, είναι πως αρκετά από τα παιδιά που κάθονται εδώ με τις ώρες είναι παιδιά με δυσκολίες στο σπίτι. Παιδιά που θέλουν απλώς έναν χώρο που να είναι αποδεκτά και να νιώθουν ζεστασιά

...έχουν εμφιλοχωρήσει στοιχεία πολιτισμικά αλλά και εθνικοπατριωτικά στην εκκλησία και σε έναν βαθμό συγχέεται ο ευαγγελικός λόγος με τον εθνικό λόγο. Κάποιοι άνθρωποι λένε ότι αποδέχονται τον χριστιανικό λόγο ενώ στην ουσία αποδέχονται τον εθνικοπατριωτικό λόγο και άλλοι λένε ότι απορρίπτουν τον χριστιανικό λόγο ενώ αυτό που θέλουν να απορρίψουν είναι κάτι το εθνικοπολιτισμικό. Η εκκλησία πρέπει να ψάξει πιο πολύ στις πήγες της και να δώσει ξανά στον κόσμο τον λόγο του Ευαγγελίου».

...«Πριν από δύο χρόνια, Χριστούγεννα, ο Γιάννης, μεγάλος σταρ ήδη του NBA αγόρασε πολλά τρόφιμα και τα έφερε στην εκκλησία να τα δώσουμε σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Στην ουσία, επαναλάμβανε κάτι που είχε μάθει και είχε δει εδώ».

...Αυτή η ιστορία με το “αμερικάνικο όνειρο”, πως αν δηλαδή έχεις μεγάλους στόχους, θα τα καταφέρεις αν δουλέψεις σκληρά, δεν ακουμπά στην πραγματικότητα.

...Όχι ότι ο Γιάννης δεν δούλεψε σκληρά αλλά εγώ ξέρω και άλλα, πολλά παιδιά στα Σεπόλια που δουλεύουν σκληρά και δυσκολεύονται ακόμα και να εξασφαλίσουν το μεροκάματο- άνθρωποι που τους έτυχαν περιπέτειες υγείας, ατυχήματα…

... Η τεράστια επιτυχία δεν αναιρεί την καθημερινή μάχη για να ζεις μια ζωή χαρούμενη.

...Δεν θα ήθελα ο Γιάννης να γίνει Μίδας

...Θα προσεύχομαι πάντα να διατηρεί την ισορροπία του και να πατάει στη γη όσο και αν μπασκετικά ίπταται».

Πατήρ Ευάγγελος Γκανάς: O Aντετοκούνμπο, τα Σεπόλια και το νόημα της πίστης

Ο πατήρ Ευάγγελος Γκανάς, εφημέριος στην ενορία του Αγίου Μελετίου στα Σεπόλια, συνδέθηκε στενά με την οικογένεια Αντετοκούνμπο και μοιράζεται με την «Κ» αναμνήσεις και φωτογραφικά στιγμιότυπα

Ο Ευάγγελος Γκανάς, εφημέριος στην ενορία του Αγίου Μελετίου στα Σεπόλια, θεολόγος με αρκετές δημοσιεύσεις σε συλλογικούς τόμους και σε περιοδικά, αλλά και συγγραφέας βιβλίων, τα οποία όπως λέει ο ίδιος λειτουργούν σαν «γέφυρες» ανάμεσα στη θεολογία και τη φιλοσοφία, είναι ένα ιερέας που σπάνια συναντά κανείς.

Από τα πρώτα λεπτά που συνομιλεί κανείς μαζί του, η πραότητα και η βαθιά διερευνητική του σκέψη τον «διαπερνά» τόσο πολύ, που στο τέλος της κουβέντας αισθάνεται σαν να έχει μόλις βγει από μια συνεδρία ψυχοθεραπείας.

«Μπορούν να μας σκοτώσουν, αλλά δεν μπορούν να καθορίσουν το νόημα του θανάτου μας»

Κυριακή Βαΐων Ιωαν. 12, 1-18, Φιλ. 4, 4-9

π. Ευάγγελος Γκανάς

 

Ακούσαμε σήμερα  για την είσοδο του Χριστού στην Ιερουσαλήμ. Η είσοδος είναι θριαμβευτική. Οι Ιουδαίοι υποδέχονται τον Χριστό αποδίδοντάς του τιμές βασιλικές. Όμως δεν έχουν καταλάβει τι είδους βασιλιάς είναι. Έχουν συνδέσει τους βασιλείς με την κήρυξη και τη διαχείριση του πολέμου. Ο Χριστός όμως κηρύττει και προαναγγέλλει την έλευση του βασιλείου της ειρήνης. Δεν είναι όμως μόνο το πλήθος των Ιουδαίων που δεν κατανοεί αυτό που επιτελεί ο Χριστός. Η παρανόηση αγγίζει ακόμη και τους ίδιους τους μαθητές του Χριστού. Και το κείμενο του ευαγγελίου είναι απολύτως ειλικρινές ως προς αυτό. «Αυτά στην αρχή δεν τα κατάλαβαν οι μαθητές του· όταν όμως ο Ιησούς ανυψώθηκε στη θεία δόξα, τότε τα θυμήθηκαν». Αυτή η αμηχανία απέναντι στον Ιησού φανερώνεται και στο γεγονός πως η μια αρχή παραδίδει τον Ιησού στην άλλη. O Ιούδας αποκαλύπτει το πού θα βρίσκεται ο Χριστός. Οι μαθητές τον εγκαταλείπουν. Το Συνέδριο των Ιουδαίων τον παραδίδει στον Πιλάτο. Ο Πιλάτος στον Ηρώδη. Ο Ηρώδης πίσω πάλι στον Πιλάτο. Ο Πιλάτος στον όχλο των Ιουδαίων. Ο όχλος τον παραδίδει, εντέλει, και πάλι στον Πιλάτο και στις ρωμαϊκές αρχές για την εκτέλεση. Μια περίπλοκη συγκυρία που κάνει δύσκολη την απάντηση στο ερώτημα: ποιος τελικά σκότωσε τον Χριστό; Μοιάζει σαν ο Χριστός να οδηγήθηκε στο θάνατο γιατί κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει το νόημα της ζωής του.

π. Ευάγγελος Γκανάς, O χριστιανισμός ως έσχατο εξιλαστήριο θύμα

[Εισήγηση του π. Ευαγγέλου Γκανά κατά την παρουσίαση του βιβλίου του Ρενέ Ζιράρ, Βία και Θρησκεία: Αιτία ή αποτέλεσμα; μετάφραση Αντώνιος Καλατζής, εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2017, Άγιος Παύλος (Αγγλικανική Εκκλησία Αθηνών) 30/11/2018]

Ένα παράθεμα, κάπως εκτενές, το οποίο δεν προέρχεται από τον Ζιράρ, θα μας βάλει στο θέμα:

«Επιτρέψτε μου… να επαναλάβω πως ο Θεός, ενώ πάντα υπήρξε ένα πρόβλημα, τώρα είναι το πρόβλημα… Όταν μιλάμε για συμμαχία πολιτισμών, σκεφτόμαστε ειδικά τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους, αυτούς τους εχθρούς αδελφούς που εναλλάσσονται, στη διάρκεια της Ιστορίας, μια ο ένας, μια ο άλλος, στους τραγικούς και κατά τα φαινόμενα ατέρμονους ρόλους του δήμιου και του θύματος. Επομένως, είτε το θέλουμε είτε όχι, ο Θεός ως πρόβλημα, ο Θεός ως εμπόδιο στη μέση του δρόμου, ο Θεός ως πρόσχημα για το μίσος, ο Θεός ως φορέας διχόνοιας… Αυτό το Θεό δεν μπορούμε να τον ξεριζώσουμε απ’ τα κεφάλια μας, δεν το μπορούν καν οι άθεοι, μεταξύ των οποίων με συγκαταλέγω. Τουλάχιστον όμως ας τον αμφισβητήσουμε... Ας αμφισβητήσουμε αυτή την επινόηση, ας λύσουμε αυτό το πρόβλημα, ας αναγνωρίσουμε έστω πως υπάρχει. Προτού τρελαθούμε όλοι. Κι έπειτα — ποιος ξέρει; — ίσως υπάρξει τρόπος ώστε να μη συνεχίσουμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας». 

Και λίγο παρακάτω ο ίδιος συγγραφέας θα δει τον Θεό της Βίβλου ως τον αποχρώντα λόγο της απάνθρωπης πολιτικής του σύγχρονου κράτους του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστινίους: «Καταλαβαίνουμε καλύτερα τον βιβλικό θεό όταν γνωρίζουμε τους οπαδούς του. Ο Ιεχωβάς, ή Γιαχβέ, ή όπως τον λένε, είναι ένας θεός μνησίκακος κα άγριος που οι Ισραηλινοί κρατούν διαρκώς επίκαιρο».

Ο λύχνος πάνω στη λυχνία: η εκκλησία ως εναλλακτική πόλις

π. Ευάγγελος Γκανάς

Δεν ήταν πάντα έτσι. Η Εκκλησία επί αιώνες κυριαρχούσε στο δημόσιο χώρο, μια που το σώμα των πιστών και η κοινωνία ταυτίζονταν. Ο λόγος και οι πρακτικές της Εκκλησίας ήταν διαμορφωτικές για την κοινωνία. Από την αυγή των Νέων Χρόνων και μετά αυτή η σχέση Εκκλησίας και κοινωνίας διαρρηγνύεται. Στις μέρες μας κυριαρχεί ο λόγος (discourse) της πολιτικής, της επιστήμης, της τέχνης και εσχάτως της οικονομίας (It’s the economy, stupid!). Η Εκκλησία, αν θέλει να μην δίνει απλώς απέλπιδες μάχες οπισθοφυλακών αλλά να συνεχίσει το έργο που της έχει ανατεθεί, οφείλει να αναζητήσει έναν άλλο τρόπο παρουσίας στο δημόσιο χώρο: να κηρύττει τα καλά νέα, το ευαγγέλιο,  και να διαμορφώνει το βίο της σύμφωνα με αυτό. Να συνιστά δηλαδή μια μαρτυρία για τον κόσμο.

Τα κείμενα του ανά χείρας βιβλίου λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν τα λόγια του Χριστού από την επί του Όρους Ομιλία: «Ου δύναται πόλις κρυβήναι επάνω όρους κειμένη. Ουδέ καίουσιν λύχνον και τιθέασιν αυτόν υπό τον μόδιον, αλλ’ επί την λυχνίαν, και λάμπει πάσιν τοις εν τη οικία. Ούτως λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσιν τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. 5, 14-16). Ο αναγνώστης, μέσα από τις σελίδες που ακολουθούν,  θα καταλάβει τη σημασία της αναφοράς του Χριστού στα έργα (και όχι στους λόγους ή τις πεποιθήσεις) των πιστών, αλλά και στη δοξολογία ως το κατεξοχήν έργο της χριστιανικής κοινότητας.

Νὰ μὲ προ­σέ­χεις... Ἕ­νας ἀ­πρό­σμε­νος ἐ­πί­μο­νος τα­χυ­δρό­μος

π. Εὐ­άγ­γελος Γκα­νᾶς

Στὸ ἑλ­λη­νι­κὸ τρα­γού­δι ἡ ἀ­να­φο­ρὰ σὲ θρη­σκευ­τι­κὰ καὶ πνευ­μα­τι­κὰ θέ­μα­τα, ἐμ­πνε­ό­με­να ἀ­πὸ τὴ χρι­στι­α­νι­κὴ πα­ρά­δο­ση, εἶ­ναι σχε­δὸν ἀ­νύ­παρ­κτη [...]. Ἂν θε­λή­σου­με, ἐν τού­τοις, ν' ἀ­νι­χνεύ­σου­με τὶς ὅ­ποι­ες σκόρ­πι­ες, ἀλ­λὰ ἐ­ξέ­χου­σες, πα­ρεκ­βά­σεις ἀ­πὸ τὸν κα­νό­να αὐ­τὸ τῆς σι­ω­πῆς θὰ πρέ­πει δί­χως ἄλ­λο νὰ ἀ­να­φερ­θοῦ­με σὲ δυ­ὸ κύ­ρι­ες τά­σεις τῆς με­τα­πο­λε­μι­κῆς στι­χουρ­γι­κῆς. Στὴν πρώ­τη πε­ρί­πτω­ση ἐ­πι­λέ­γον­ται λέ­ξεις-κλει­διά, φόρ­μες τῆς λει­τουρ­γι­κῆς πα­ρά­δο­σης, οἰ­κεῖ­ες ἐμ­πει­ρί­ες τῆς χρι­στι­α­νι­κῆς ζω­ῆς, ἰ­δι­αί­τε­ρα τῆς λα­ϊ­κῆς θρη­σκευ­τι­κό­τη­τας, ἐν­σω­μα­τω­μέ­νες ὅ­μως σ' ἕ­να ἐν­τε­λῶς και­νού­ριο πε­ρι­ε­χό­με­νο. Τυ­πι­κὴ πε­ρί­πτω­ση αὐ­τῆς τῆς προ­ο­πτι­κῆς εἶ­ναι τὰ τρα­γού­δια τοῦ Νί­κου Γκά­τσου σὲ μου­σι­κὴ τοῦ Μά­νου Χατ­ζι­δά­κι.

Τὰ τρα­γού­δια αὐ­τά, τὰ χα­ρα­κτη­ρί­ζει ἕ­να πέν­θος ποὺ προ­κύ­πτει ἀ­πὸ τὴν ὀ­δυ­νη­ρὴ δι­α­πί­στω­ση ὅ­τι ἡ ζω­ὴ εἶ­ναι μά­ται­η, ἐ­φή­με­ρη, γε­μά­τη αὐ­τα­πά­τες. Ταυ­τό­χρο­να ὅ­μως δο­ξο­λο­γοῦν τὴν κα­θη­με­ρι­νὴ ζω­ή, με­τα­μορ­φώ­νον­τάς την σὲ ποί­η­μα. Εἶ­ναι τρα­γού­δια ὀ­νει­ρι­κὰ ποὺ γο­η­τεύ­ουν ἀλ­λὰ πού, ταυ­τό­χρο­να, δὲν ἔ­χουν νὰ ἀν­τι­προ­τεί­νουν τί­πο­τε πέ­ρα ἀ­πὸ τὴν εὔ­θραυ­στη, καὶ τό­σο ἀ­νε­παρ­κῆ μπρο­στὰ στὴν τρα­γω­δί­α τῆς ὕ­παρ­ξης, πα­ρα­μυ­θί­α τῆς αἰ­σθη­τι­κῆς.

Στὴ δεύ­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση ὁ τρα­γου­δο­ποι­ὸς συ­νει­δη­το­ποι­εῖ τὴ φτώ­χεια του. Κα­τα­λα­βαί­νει πὼς δὲν ἀ­νή­κει στὸν χῶ­ρο τῆς πα­ρά­δο­σης, πὼς ἀ­δυ­να­τεῖ νὰ συμ­με­τά­σχει στὸ πα­νη­γύ­ρι τοῦ τό­που του. Ἐ­πι­θυ­μεῖ ὅ­μως νὰ ζω­ο­γο­νη­θεῖ ἀ­πὸ τὰ νά­μα­τα τῆς πα­ρά­δο­σης, νὰ κοι­νω­νή­σει μὲ τὸ Πνεῦ­μα, ἀ­πορ­ρί­πτον­τας ὡ­στό­σο ὅ­λα τὰ δε­δο­μέ­να σχή­μα­τα ὡς νε­κρά. Τυ­πι­κὴ πε­ρί­πτω­ση : πολ­λὰ τρα­γού­δια τοῦ Δι­ο­νύ­ση Σαβ­βό­που­λου, κυ­ρί­ως ἀ­πὸ τὴ δε­κα­ε­τί­α τοῦ '80 καὶ με­τά.

Ἀρ­κε­τοὶ τὰ ἀ­πο­δέ­χθη­καν μὲ ἐν­θου­σια­σμό, κά­νον­τάς τα ση­μαί­α σὲ μιὰ προ­σπά­θεια αὐ­το­προσ­δι­ο­ρι­σμοῦ καὶ αὐ­το­συ­νει­δη­σί­ας ποὺ ἐ­πι­θυ­μοῦ­σε νὰ μπο­λια­στεῖ μὲ τὶς πνευ­μα­τι­κὲς-θρη­σκευ­τι­κὲς πα­ρα­δό­σεις τοῦ τό­που. Ἄλ­λοι πά­λι ἐ­νο­χλή­θη­καν βα­θιὰ καὶ τὰ ἀν­τι­με­τώ­πι­σαν μὲ χλεύ­η καὶ εἰ­ρω­νεί­α. Καὶ οἱ μὲν καὶ οἱ δέ, ὅ­μως, δυ­σκο­λεύ­ον­ται νὰ δι­α­κρί­νουν αὐ­τὸ ποὺ στὸ βά­θος σφρα­γί­ζει αὐ­τὰ τὰ τρα­γού­δια καὶ κα­θο­ρί­ζει τὴ μελ­λον­τι­κὴ τύ­χη τους : τὸ στοι­χεῖ­ο τῆς ἰ­δε­ο­λο­γί­ας [...].