"ΣΚΟΤΕΙΝΟΙ" ΠΟΙΗΤΕΣ

ΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ  (φιλόλογος - εκπαιδευτικός) 

                    ...

...σαν σήμερα γεννήθηκε ο Ναπολέων Λαπαθιώτης...

...με μια αιρετική ερωτική διαύγεια που δίνει στο πάθος το ρίγος της έκστασης και το βελούδο της γνήσιας ευγένειας...

...από τις "φωνές" που μίσησαν την πόζα αλλά την εξιδανίκευσαν στην τέχνη... 

...από τις τίμιες συνειδήσεις που άφησαν πίσω την κοινωνική και ταξική υποκρισία, και συντάχθηκαν με την καταπιεσμένη και τυραννισμένη απλή ζωή...

...ένας συγκλονιστικός συνδυασμός τού "ουαϊλντισμού" με την ενεργητική κοινωνική ευαισθησία και το σπαρακτικό ντεκαντάνς...

...μόνιμα στις παρυφές του Στρέφη, σε επικίνδυνα νυχτέρια για το "παράνομο" πάθος, εκκεντρικός και βιωματικά και εκ πεποιθήσεως, ξεπουλώντας ακόμα και την σπάνια προσωπική βιβλιοθήκη για να προμηθευτεί ηρωίνη...

...προκλητικός, αντικομφορμιστής, αντιεξουσιαστής, ερωτικός ως το μεδούλι του αληθινού παράδεισου...

..."η τέχνη για την τέχνη", μια πολυσύνθετη αντισυμβατική ωραιοπάθεια, μια διαρκής σπονδή στα μύχια δαιμονικά της θυελλώδους ελευθερίας...

...ο "ξεπεσμένος" αστός, ενός καταιγιστικού Μεσοπόλεμου, να ξεσκίζει τα προσωπεία μιας κοινωνίας που έσπρωχνε στο θλιβερό περιθώριο τους νεορομαντικούς της γενιάς του Καρυωτάκη, γιατί "είχε άλλα στο μυαλό" και αποθέωσε τη Γενιά του 30, την "αστική ανέλιξη ευρωπαϊκού τύπου"...

Ερωτικό - Λαπαθιώτης

Ερωτικό

Καημός, αλήθεια, να περνώ του έρωτα πάλι το στενό,

ώσπου να πέσει η σκοτεινιά, μια μέρα του θανάτου…

Στενό βαθύ και θλιβερό, που θα θυμάμαι για καιρό,

τι μου στοιχίζει στην καρδιά, το ξαναπέρασμά του.

Ας είναι, ωστόσο, τι ωφελεί; Γυρεύω πάντα το φιλί,

στερνό φιλί, πρώτο φιλί, και με λαχτάρα πόση!

Γυρεύω πάντα το φιλί, που μου το τάξανε πολλοί,

κι όμως δεν μπόρεσε κανείς, ποτέ, να μου το δώσει…

Ίσως μια μέρα, όταν χαθώ, γυρνώντας πάλι στο βυθό,

και με τη Νύχτα, μυστικά, γίνουμε, πάλι, ταίρι,

αυτό το ανεύρετο φιλί, που το λαχτάρησα πολύ,

σα μια παλιά της οφειλή, να μου το ξαναφέρει!

Γράφτηκε στις 7.8.1928. Όπως πρώτος αποκάλυψε ο Άρης Δικταίος στη συγκεντρωτική έκδοση του 1964, το ποίημα έχει ακροστιχίδα και σχηματίζει το όνομα «Κώστας Γκίκας» που ήταν η μεγάλη αγάπη του ποιητή. Φαίνεται πως η φιλία τους κράτησε αρκετά χρόνια, αφού ο ίδιος μνημονεύεται και σε επιστολή του 1935 (την παραθέτει ο Δικταίος) αλλά και στις Προϋποθέσεις, το σχεδίασμα του 1937.

Από το παλιό αφιέρωμα του Κομνά. Έγινε αντιπαραβολή με την έκδοση του Ζήτρου. Έχει μελοποιηθεί υπέροχα από τον Νίκο Ξυδάκη και το τραγούδησε εξίσου υπέροχα η Ελευθερία Αρβανιτάκη (στον δίσκο «Κοντά στη δόξα μια στιγμή»). Το γύρισμα «αχ καρδιά μου» στη μέση του έβδομου στίχου είναι εύρημα της μελοποίησης ή της ερμηνείας.

Ναπολέων Λαπαθιώτης, «Τα κάλαντα», 1929

`Από πολύ πρωί, σχεδόν προτού να βγει ο ήλιος, είχαν πάρει σβάρνα όλη τη γειτονιά, και είχαν πει τα κάλαντα σ’ όλα τα γύρω σπίτια. Δεν είχαν αφήσει πόρτα, μάντρα, μαγαζί, να μη χτυπήσουν…

— Ναν τα πούμε; Ναν τα πούμε;… Ώς το μεσημέρι, η βόλτα τους ήταν τελειωμένη. Και μην έχοντας πού αλλού να πάνε, πήγαιναν ξανά στα ίδια σπίτια.

Ήταν ο Μήτσος, ο Τάσος κι ο Λεύτερης –αυτοί που τραγουδούσαν— κι ο Γιώργος με το τρίγωνο, κι ο Κώτσος που βαρούσε τη φυσαρμόνικα.

Κι η δουλειά είχε πάει φίνα. Οι τσέπες τους ήταν βαριές από δεκάρες κι από φράγκα.

Είχαν τόσους γνωστούς, παντού! Όλες οι γυναίκες τούς ήξεραν, όλος ο κόσμος, σχεδόν, τους αγαπούσε: Δεν ήταν σπίτι, που να μην είχαν κάνει, κάποτε, θελήματα —μαγαζί, που να μην είχαν, κάποτε, δουλέψει…

Ώς κι ο μπαρμπα-Στάθης, ο μπακάλης, ο γκρινιάρης, που του ’χαν σπάσει κάποτε τα τζάμια, έβγαλε και τους έδωσ’ ένα δίφραγκο…

Κατά τις δυο τ’ απόγεμα, αφού τσίμπησαν λίγο φαΐ, στο πόδι, αποφάσισαν να ξανοιχτούν και σ’ άλλες γειτονιές.

Ο Κώτσος, που ήταν γενικός ταμίας τους, είχε τη σοφή ιδέα, για να μη βαραίν’ η τσέπη του, να μαζέψει όλη τη γαζέτα, και να την πάει σ’ έναν καπνοπώλη, να την κάνει, ολόκληρη, χαρτί…

Δεν τραγουδούσαν και πολύ καλά —αλλά, σ’ αυτές τις περιστάσεις, η πρόθεση είναι το παν! Κι εκείνοι που τους άκουγαν, δεν είχαν, βέβαια, απαίτηση ν’ ακούσουν και Καρούζο! Έφτανε που τα ’λεγαν, απλώς, «για το καλό»…

Και το βράδυ τούς βρήκε μακριά, στην άλλη άκρη της Αθήνας.

Βραχνιασμένοι, κατακουρασμένοι, έκατσαν σ’ ένα ζαχαροπλαστείο να ξεκουραστούν. Η εσοδεία ήταν τόσο άφθονη, ώστε σκέφτηκαν πως είχαν το δικαίωμα κι αυτοί να το ρίξουν λίγο όξω, μια κι η περίσταση το είχε φέρει έτσι. Απ’ τους κουραμπιέδες προχώρησαν στους μπακλαβάδες και τα γαλατομπούρεκα —ώσπου δε μπορούσαν να χωρέσουν άλλο…

ΤΟ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ του κ. Ναπολέοντος Λαπαθιώτη

Αν δεχθούμε ότι κάθε κακό φέρνει και το καλό του, πρέπει να υποθέσομε ότι η αγαθή απόδοση του τελευταίου τραγικού πολέμου είναι το ξύπνημα της λαϊκής οργής.

Υπάρχουν άνθρωποι που το μεγαλειώδες αυτό ζήτημα της πανανθρωπίνης συνειδήσεως το βλέπουν δύσπιστα κι επιφυλακτικά. Οι άνθρωποι αυτοί, δεν έχουν κρίση, ούτε λογική. Δεν κατόρθωσαν να κατατοπισθούν ποτέ, απέναντι στα πράγματα, ούτε τα διονύχισαν ποτέ! Είναι οι μακάριοι άνθρωποι της χθες, που τίποτε δεν τους ανησυχούσε. Τα ‘βλεπαν όλα ρόδινα τριγύρω, κι η πέψη τους ήταν κανονική! Ζούσαν με την πεποίθηση, πως όλα βάδιζαν με τάξη και ρυθμό! Οι άνθρωποι αυτοί, είναι φυσικό ν’ ανησυχούν, και να μη βλέπουν παρά μόνο τους κινδύνους. Κι ότι υπάρχουν κίνδυνοι, πολύ πραγματικοί, για κάθε τι που αφορά το παρελθόν, δεν χωρεί καμιά αμφιβολία.

Οι κίνδυνοι, όμως, αυτοί, δεν αφορούν παρά τις αμαρτίες του αρκετά προσφάτου παρελθόντος. Δεν αφορούν παρά την αχρειότητα της κοινωνικής μας ανισότητος, την άδικη κατανομή του πλούτου, την αυθαιρεσία των αρχόντων, την ανηθικότητα των εκμεταλλευτών, την κτηνωδία των παράνομα κρατούντων. Για όλ’ αυτά, οι κίνδυνοι είναι άμεσοι και βέβαιοι. Αλλά τ’ αγαθά και λογικά, δεν διατρέχουν, ασφαλώς, κανένα κίνδυνο. Ίσα-ίσα, αυτά πρόκειται να ζήσουν.