Στέλιος Κούκος: Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Συμπολιούχος Θεσσαλονίκης, οικουμενικός φωστήρας και ευεργέτης!

Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, 15ος αι. (Μουσείο Πούσκιν)

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς αποτελεί μια ξεχωριστή μορφή της Θεσσαλονίκης και της ιστορίας της, με έργο οικουμενικών διαστάσεων.


Αν ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης Άγιος Δημήτριος διαφεντεύει τον τόπο, ο συμπολιούχος της, Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, μοιάζει να διαφεντεύει τον τρόπο. Τον τρόπο της ύπαρξης, και μάλιστα ολόκληρης της οικουμένης.

Άλλωστε γι’ αυτό ακριβώς χρειάστηκε να παρέμβει δημόσια και να πρωταγωνιστήσει όταν αυτός ο τρόπος κινδύνεψε… Αλλά και για να μην αδικήσουμε τον Άγιο Δημήτριο, κι αυτός -όπως είναι γνωστό- δεν περιορίζει τη δράση και την εποπτεία του στα τοπικά όρια της Θεσσαλονίκης, αφού το τροπάριό του τον αποκαλεί υπέρμαχο της οικουμένης.

Αυτό αποδεικνύεται και από την αγάπη που τρέφουν για αυτόν όλοι οι χριστιανικοί λαοί, και όχι μόνον οι ορθόδοξοι των Βαλκανίων και της Ρωσίας, αλλά μέχρι τα πέρατα της γης.

Αντίστοιχης λοιπόν διάστασης του προστάτη της οικουμένης Δημητρίου είναι και το έργο του μεγάλου ασκητή και θεολόγου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Αγίου Γρηγορίου Παλαμά (1297-1359).

Η διαδρομή του από την Κωνσταντινούπολη, από την οποία καταγόταν, στο θρακικό μοναστικό κέντρο του Παπικίου όρους και ακολούθως σε διάφορα μέρη της Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη, Βέροια, Άγιον Όρος), στοιχειοθετεί και έναν διαρκή πνευματικό άξονα, αν όχι πνεύμονα, ιδιαίτερο σημαντικό για μας και την παράδοσή μας.

Συνέχεια εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=367129

Μεγάλη Τρίτη - Γρηγόριος ο Παλαμάς

ph Stuart Redler

Μεγάλη Τρίτη
Γρηγόριος ο Παλαμάς
"Φῶς Ἀνέτειλε Γιὰ Τὸν Δίκαιο Καὶ Ἡ Σύζυγός Του Εὐφροσύνη".

Ἐπειδή, λοιπόν, εἶναι δικαιοσύνης καὶ ἀλήθειας ἥλιος, δὲν ἀνέχεται νὰ φέγγει καὶ νὰ γνωρίζεται ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ μετέρχονται τὸ ψεῦδος ἢ ὑψώνουν τὴν ἀδικία μὲ λόγια ἢ τὴν ἐπιδεικνύουν μὲ ἔργα. Ἀλλὰ ἐμφανίζεται καὶ γίνεται πιστευτὸς ἀπὸ τοὺς ἐργάτες τῆς δικαιοσύνης καὶ τοὺς ἐραστὲς τῆς ἀλήθειας καὶ αὐτοὺς εὐφραίνει μὲ τὶς λάμψεις Του. Αὐτὸ εἶναι ποὺ λέει ἡ Γραφὴ

 «Φῶς ἀνέτειλε γιὰ τὸν δίκαιο καὶ ἡ σύζυγός του εὐφροσύνη».

Άννα Στάικου

Ο ἅγ. Γρηγόριος Παλαμᾶς καὶ ἡ διαρκέστερη ἐπανάσταση

Αὐτὴ ἡ ἐλευθερία ποὺ ἐγὼ προτάσσω, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἐμφανιστεῖ ὡς μιὰ ἐξωτερικὴ πραγματικότητα, πρέπει ἀρχικὰ νὰ γεννηθεῖ καὶ νὰ καλλιεργηθεῖ στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ἀνθρώπου.

(Γκ. Λαντάουερ, Ἀναρχικὲς σκέψεις πάνω στὸν ἀναρχισμὸ)⃰

[…] Ἡ κοινωνικὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐνσαρκώνει τὴν πνευματική του κατάσταση. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀντιμετώπιση τῶν κοινωνικῶν προβλημάτων τελεσφορεῖ, ὅταν λαμβάνει ὑπ’ ὄψιν τὰ πνευματικά τους αἴτια. Τὸ κυριότερο αἴτιο τῶν κοινωνικῶν προβλημάτων κατὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ εἶναι ἡ πλεονεξία. Ποιὸς ἀγνοεῖ, λέει χαρακτηριστικά, ὅτι «ἡ φωτιὰ τῆς πλεονεξίας καίεται ἐπάνω μας καὶ ἀνυψώνεται καὶ φθάνει σχεδὸν παντοῦ, στοὺς δημόσιους φόρους, στὶς κοινὲς ἀγορές, στὰ γεωργικὰ προϊόντα, στὶς συναλλαγές, στὸ ἔμπόριο. Τώρα μάλιστα προχώρησε καὶ μέσα στοὺς ἱεροὺς χώρους καὶ ἔθιξε τὶς ἑορτάσιμες ἡμέρες μας, κάνοντας ἀνέορτες καὶ τὶς ἑορτές μας μὲ τὴν ἔντονη καὶ γελοία μανία καὶ ματαιότητα τῶν πολλῶν». (Ὁμιλία 38, PG 151, 484Β)

Ἡ πλεονεξία ὠθεῖ τὸν ἄνθρωπο νὰ διατηρεῖ γιὰ τὸν ἑαυτό του ὅλα ὅσα ἔχει, ἔστω καὶ ἂν αὐτὰ εἶναι περιττά, ἐνῶ ἄλλοι στεροῦνται καὶ πεινοῦν. Μιὰ τέτοια συμπεριφορὰ ὅμως εἶναι βάναυση καὶ ἀντιχριστιανική. Ὁ Χριστός, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, δὲν κατατάσσει στοὺς κολασμένους τοὺς ἅρπαγες, ἀλλὰ αὐτοὺς ποὺ δὲν μεταδίδουν τὰ ἀγαθά τους στοὺς ἐνδεεῖς. Οἱ ἅρπαγες δὲν κρίνονται κἄν, γιατὶ ἐξ ἀρχῆς βρίσκονται σὲ μεγαλύτερο κρίμα. Ἀλλὰ καὶ ὁ πλούσιος τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς, ποὺ εὐφόρησε ἡ χώρα του καὶ σκεφτόταν νὰ μεγαλώσει τὶς ἀποθῆκες του, ὅπως καὶ ὁ πλούσιος ποὺ ζοῦσε πολυτελῶς ἀδιαφορώντας γιὰ τὸν φτωχὸ Λάζαρο, δὲν καταδικάζονται ἀπὸ τὸν Χριστὸ γιατὶ ἀδίκησαν κάποιους, ἀλλὰ γιατὶ δὲν βοήθησαν ἄλλους μὲ αὐτὰ ποὺ δικαίως ἀπέκτησαν. (Ὁμιλία 13, PG 151, 164ΑΒ)

Ο Γρηγόριος Παλαμάς και η ησυχαστική έριδα

Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, τοιχογραφία Αγίων Αναργύρων Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου. Ο Άγιος εκοιμήθη το 1359 και αγιοκατατάχθηκε το 1368, ενώ η τοιχογραφία χρονολογείται είτε προ του θανάτου του κτίτορα Ιωάννου Ούγκλεση (σκοτώνεται το 1371 στην μάχη του Έβρου) ή κατ΄ άλλους στα τέλη του 14ου αιώνα. Θεωρείται η παλαιότερη απεικόνιση του Αγίου.

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η ησυχαστική έριδα, αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα θέματα της Βυζαντινής Ιστορίας, συνδεδεμένο, ασφαλώς, με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (1296-1359). Εφαλτήριο για την δημιουργία του ζητήματος, υπήρξε ο Βαρλαάμ, μοναχός του καθολικού τάγματος του Αγίου Βασιλείου. Το 1326 κατέφθασε στην ενετοκρατούμενη, τότε, Αιτωλία, όπου και ενεδύθη, για πρώτη φορά, ανατολικό ράσο. Την περίοδο 1326–30 εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη, συγγράφοντας, μάλιστα, αντιπαπικά συγγράμματα. Αμφότερες οι πράξεις του αντιμετωπίσθηκαν με καχυποψία, αν όχι ως στρατευμένες και προσχηματικές. Κατηγορήθηκε μεταξύ άλλων για την πρώτη πράξη από τον Νικηφόρο Γρηγορά, ενώ για την δεύτερη από τον Ιωάννη Καντακουζηνό.