Κωστής Παλαμάς: "Ο ΤΡΕΛΟΣ"

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Υπάρχουν ποιήματα που, γι' αυτούς που δεν έχουν βιώσει τις καταστάσεις για τις οποίες μιλούν, είναι ίσως αμετάδοτα. Το αριστούργημα αυτό του Κωστή Παλαμά μιλάει για μια τέτοια κατάσταση, για το ανεξίτηλο αποτύπωμα του κατατρεγμού και του τρόμου που αφήνει η ψυχική ασθένεια στην ανυπεράσπιστη καρδιά ενός παιδιού.

Ο ΤΡΕΛΟΣ

Ένας τρελός μού τα κυνήγησε τα χρόνια

τα παιδικά, τα ολόγλυκα, τα ολανθισμένα,

τα φτάνει, οϊμέ! και τα συντρίβει μανιωμένα

σαν της πορφυρογέννητης ροϊδιάς τα κλώνια.

Και τα ’σπειρε και δω και κει, παντού, συντρίμμια

στ’ άχαρο σπίτι, στην αυλή, σε στενορύμια,

σε μονοπάτια και σ’ απάτητα λημέρια,

όπου αλυχτάει κατατρεμός και όπου φοβέρα

βουβή παγώνει, έξω απ’ το φως κι απ’ τον αέρα.

Ο μέγιστοs Κωστής Παλαμάς ''προσφερόταν'' μια τέτοια μέρα στην Πάτρα (από παλαιά Μεσολογγιτικη οικογένεια)του 1859.

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

(Σαν σήμερα γεννήθηκε).

Η ζωή του Παλαμά δεν ήταν εύκολη. Όπως η τέχνη του, παραμένει ώς σήμερα άγνωστη στους πολλούς.

 Ήταν έξι χρονών όταν, στις 27 Δεκεμβρίου 1864, έχασε τη μάνα του. Πρόωρη γέννα. Στις 11 Φεβρουαρίου, ενάμιση μήνα αργότερα, πεθαίνει ο πατέρας του. Η οικογένεια σκορπίζει σε θείους και θείες, το μικρό αδελφάκι του μάλιστα ξενιτεύεται στη μακρινή Τεργέστη. Από τη γνωριμία με τον θάνατο, το παιδί που ίσαμε τότε πίστευε πως οι άλλοι πεθαίνουν, εμείς όχι, θα κρατήσει διά βίου το αίσθημα της ενοχής: «έρχονται στιγμές που πιστεύω πως εγώ με την προκλητική μου σκέψη προς τον θάνατο σκότωσα και τους δυο!»

Στην Αθήνα θα φτάσει έφηβος ακόμη για να σπουδάσει νομικά. Γρήγορα τα εγκαταλείπει για να αφοσιωθεί στο γράψιμο. Ξεκινά να δημοσιογραφεί σε διάφορα φύλλα.

 Κάνει οικογένεια και για δυο και παραπάνω δεκαετίες τα φέρνει δύσκολα βόλτα. Πολλές φορές η γυναίκα του και τα τρία παιδιά, μαθαίνουμε από την Άννα Σικελιανού που στο βιβλίο της για τον Άγγελο μάς έχει σώσει κάποιες από τις εκμυστηρεύσεις της Μαρίας Παλαμά για τη δική της ζωή με τον Κωστή, είχαν για βραδινό όλο κι όλο «ένα φλιτζάνι καφέ και λίγο ψωμί», και η ίδια «ξεπουλούσε ό,τι χρυσαφικό ή πολύτιμο πράγμα του σπιτιού για το καθημερινό».

Του Βασίλη Λαμπόγλου 13.01.2024

''Η νύχτα προχωρεί.  

Είμαι μόνος. Στη νύχτα. Στη σιωπή. 

Στην παράκρουση. Στη διέγερση. 

Είμαι εγωιστής. Είμαι απαιτητικός. 

Θέλω εγώ ο περασμένος να περάσεις κι εσύ μαζί μου. 

Θέλω να προσκυνήσω τα γόνατά σου. 

Να σου προσκυνήσω τα χέρια σου. 

Την όψη σου. Τα πόδια σου. 

Να συρθώ. Να ολολύξω. 

Να βουβαθώ. Να σ' αισθανθώ. 

Κοντά μου. Μα πολύ κοντά σου. 

Να σε σφίξω. Να σε προσκυνήσω. 

Και να σβήσω. 

Είμαι μόνος. Και μ' αφήνεις.

Μα δε σ’ αφήνω εγώ. 

Λόγια κοινά πρόστυχα ανεβαίνουν στα χείλη μου .

Πως να σε μαλώσω που κάνεις μία ασήμαντη, τυπική ημέρα έτσι εφροσύνη χαρά?                                                                          

Πως να σου ομολογήσω το δέος μου, χωρίς να μου κοπεί η φωνή?                                                                                           

Πως να σου πω ,πως σε στερούμαι αφού ποτέ δεν μου είπες όχι?                                                                                              

Ψυχή που τόσο είσαι κοντά και τόσο ολόμακρα είσαι… 

Ο θεός να μας λυπηθεί. 

Θέλω να ζω ή να καίωμαι ως την έσχατην ώρα μαζί σου. ''                           

Επιστολή του εβδομηντάοκτάχρονου(τότε)  Παλαμά προς την εικοσιεξάχρονη Στέλλα Διαλέτη.       

Κωστής Παλαμάς -"Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ο ζωγράφος των ταπεινών"1933

[...]"Μα πάντα έσταζε κάποιο μέλι από τα χείλη του, και το κοντύλι του, έτσι, άκοπα, άνετα, απρόσεχτα, με δυο τρεις μολυβιές μάς άφηνε στο χαρτί αξέχαστα «σκίτσα», που το στόμα τους ήθελε φιλί, και τα μάτια τους γυρεύαν αγάπη, και μας τραβούσε ο άνθρωπος αυτός απάνου στα γραμμένα του και μας αντάμωνε αδερφώνοντάς μας με τη συγκίνηση και με τη συμπάθεια. Τέτοιος είναι ο τεχνίτης. 

Σκάφτει μέσα στη συνείδηση των ομοίων του και την ανυψώνει, ας είνε και διαβατικά, την ανθρωπιά τους."

Κωστής Παλαμάς -"Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ο ζωγράφος των ταπεινών"1933.

 

Το ταξίδι

Από Georgios Peran

ΠΗΓΗ :https://www.facebook.com/share/p/9U3Equ6MsYttGxYx/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

ΒΙΝΤΕΟ – «Ηχήστε οι Σάλπιγγες»: Η Κηδεία του Κωστή Παλαμά

“Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…

Βογκήστε τύμπανα πολέμου… 

Οι φοβερές

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 έφευγε από τη ζωή, σε ηλικία 84 ετών, ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς. Ήταν βαριά άρρωστος όταν τον συνάντησε ο χάρος στο σπίτι του, στην οδό Περιάνδρου 3 στην Πλάκα. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 9 Φεβρουαρίου του 1943, είχε πάρει τη γυναίκα του Μαρία.

Το νέο του θανάτου του επιφανέστερου ποιητή της γενιάς του 1880 κυκλοφόρησε με όλο αστραπιαία ταχύτητα στην κατοχική Αθήνα. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.

Από νωρίς το πρωί της 28ης Φεβρουαρίου πλήθος λαού άρχισε να συγκεντρώνεται στο Α' Νεκροταφείο της Αθήνας για να αποτίσει το ύστατο χαίρε στον μεγάλο ποιητή, αλλά και για να εκφράσει τα αντικατοχικά του αισθήματα.

Στις 11 το πρωί άρχισε η νεκρώσιμος ακολουθία, χοροσταντούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνού. Ο πνευματικός κόσμος της χώρας έδωσε βροντερό «παρών»: Σπύρος Μελάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Σικελιανός, Ηλίας Βενέζης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, κ.ά.

Ογδόντα χρόνια από το θάνατο του μεγάλου ποιητή

Κωστής Παλαμάς: 

«Κι ο άνθρωπος ο βαριομοίρης, θα υψωθεί θριαμβευτής, σε μια γη πλατειά προφήτης, μιας πλατύτερης ψυχής»

Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ηρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ’ αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ’ τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ’ ένα μόνο ανασασμόν: “Ο Παλαμάς !”,
ν’ αντιβογκήσει τ’ όνομά του η οικουμένη !

Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ενας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει…
κι ακέριος φλέγεται ως με τ’ άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.

Με το «εγερτήριο» αυτό σάλπισμα του ΕΑΜίτη Αγγελου Σικελιανού πάνω από τη σορό του Παλαμά, ο ελληνικός λαός αποχαιρέτησε, στις 28 Φεβρουαρίου του 1943 τον πρωτοπόρο ποιητή τού 20ού αιώνα ψάλλοντας σύσσωμος μπροστά στους κατακτητές τον Εθνικό Υμνο. 

Ηταν ο επικήδειος, που συμπύκνωσε μέσα σε λίγους στίχους τη φωνή ολόκληρης της Ελλάδας. Γιατί, πράγματι, σ’ εκείνο το φέρετρο ακουμπούσε η Ελλάδα.

Νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο. Το έβγαλαν έξω στον κόσμο κι από εκεί η λαοθάλασσα κατευθύνθηκε στην τελευταία κατοικία του ποιητή για να τον αποχαιρετήσει.

 Την προηγούμενη μέρα, χαράματα, στις 27 Φεβρουαρίου, στις 3.20 π.μ., «έσβησε» ο μέγας ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς. Το μαντάτο απλώνεται σ’ όλη τη χώρα. Βαρύ το πένθος του αντιστεκόμενου λαού που, μετατρέπει την κηδεία του ποιητή σε παλλαϊκή, εθνική πράξη αντίστασης.

Το πανηγύρι της Κακάβας (από το Δωδεκάλογο του γύφτου) .

Ανάλυση

Του Αντώνη Καραμπάτσου

Ακούστε μια μελωδία του Παλαμά  διαχρονική και κατ εξακολούθηση επίκαιρη. ( Προσοχή: μη  σταθούμε  «επιπόλαια» στις νότες! Στο βαθύ νόημα να σταθούμε Το μαχαίρι είναι δίκοπο (αμφίστομο). Ας το ακούσουμε .......  συν-αμφότεροι ….νηφάλιοι!!!!)

1. Το πανηγύρι της Κακάβας (από το Δωδεκάλογο του γύφτου) 

.

 O Δωδεκάλογος του Γύφτου 

 

     "Το πανηγύρι στην Κακάβα" (αποσπάσματα )

-Γύφτε λαέ, άκουσέ με - το πρωτόσταλτο είμαι

σημάδι από την πλάση που θαρθεί

ύστερα από ποιούς καιρούς και χρόνια πόσα!

Ένας εγώ, και ζω για χίλιους.

Γύφτε λαέ, άκουσέ με, δε σου μίλησε

προφήτης σου ποτέ σαν τη δική μου γλώσσα.

………………………………………….

Είμαστε εμείς οι απάτριδοι κι οι αγιάτρευτοι

γιούχα και πάντα γιούχα των πατρίδων!

Είμαστε εμείς οι αθάνατοι απολίτιστοι

κι οι Πολιτείες λημέρια των ακάθαρτων

κι οι Πολιτέιες ταμπούρια των κιοτήδων -

 Γιούχα και πάλε γιούχα των πατρίδων!

Η μάντρα είν' ο αφίλιωτος οχτρός μας

την πλατωσιά του κόσμου την στενεύει

…………………………………….

Νόμος εμάς, νυχτοήμερα και πάντα, ο δρόμος.

Με το γλύστρημα φύγαμε του αγριόγατου

και με της νυχτερίδας το παράδαρμα,

και με τη γρηγοράδα της ακρίδας,

και με την καταφρόνια την ασώπαστη

για τις φωλιές, τα σπίτια και τα κάστρα.

Γιούχα και πάλι γιούχα της πατρίδας.

Ο ΠΕΡΣΥ ΜΠΥΣΣ ΣΕΛΛΕΫ, "ΤΟ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ ΦΥΤΟ" ΚΑΙ "Η ΦΟΙΝΙΚΙΑ"

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Ανάμεσα στην τριανδρία του αγγλικού ρομαντισμού (Μπάιρον, Σέλλεϋ, Κητς) που θα μπορούσαν να τιμώνται μαζί, όπως οι τρεις ιεράρχες, αφού (για μένα τουλάχιστον) είναι δύσκολο να επιλέξεις τον σημαντικότερο, ο Percy Bysshe Shelley (που γεννήθηκε σαν σήμερα το 1792 και πνίγηκε λίγες μέρες πριν συμπληρώσει τα τριάντα του χρόνια, το 1822) είναι ο πιο σκοτεινός, αυτός που παρά το πλήθος των μελετών και των βιογραφιών του δεν έχει φωτιστεί πλήρως. Έξοχος ποιητής, γνήσιος επαναστάτης, ρωμαλέος στοχαστής (η «Υπεράσπιση της Ποίησης» παραμένει σπουδαίο βιβλίο), θερμός ελληνολάτρης (πώς μπορούμε να ξεχάσουμε την «Ελλάδα» του;), ο Σέλλεϋ εκτός των άλλων έγραψε ένα υπέροχο λυρικό ποίημα, «Το Ευαίσθητο Φυτό» (The Sensitive Plant), όπου δοξάζεται η αγάπη, η ομορφιά και η απόλαυση που τα ανεπαρκή (τα «σκοτεινά» όπως γράφει) φυσικά μας όργανα νομίζουν πως είναι απλά φαινόμενα προορισμένα να χαθούν γιατί δεν μπορούν να ξέρουν πως τελικά δεν υπάρχει θάνατος ή αλλοίωση. 

Το ποίημα αυτό φαίνεται πως στάθηκε η πηγή έμπνευσης του Κωστή Παλαμά για την περίφημη «Φοινικιά» του. Με πυρήνα τη φύση κι ένα περιβόλι, τον κόσμο των λουλουδιών και την παροδικότητα του καλοκαιριού, ο Σέλλεϋ ταυτίζει τον εαυτό του με το Ευαίσθητο Φυτό ενώ ο Παλαμάς με τα γαλανά λουλουδάκια που φύτρωσαν στον ίσκιο μιας Φοινικιάς κι αναρωτιούνται αν ο ίσκιος της είναι της ζωής ή του θανάτου. Στην πλοκή βέβαια τα δύο ποιήματα διαφέρουν μα η ουσία είναι η ίδια: 

το καλοκαίρι θα περάσει, η ζωή θα περάσει μα «κάτου από του ίσκιου σου τα μάγια πάλι/ θ’ αναστηθή μοσκόπνοη μια βλάστηση άλλη» (Παλαμάς). Να πώς η αληθινή ποίηση (όπως έγραφε ο Σέλλεϋ στην περίφημη “Υπεράσπισή” της) «διασώζει από τον αφανισμό τις επισκέψεις της θεότητας στον άνθρωπο», χάρη σ’ «ένα ευαίσθητο φυτό [που] σ’ ένα κήπο μεγάλωσε, / Κι οι νέοι άνεμοι το θρέψανε με δροσιά ασημένια,/ Και άνοιξε τα φύλλα του στο φως./ Και τα έκλεισε κάτω από τα φιλιά της Νύχτας» (The Sensitive Plant).

Απόδοση του Τροπάριου της Κασσιανής από τον Κωστή Παλαμά

.

Κύριε, γυναίκα αμαρτωλή, πολλά,

πολλά, θολά, βαριά τα κρίματά μου.

Μα, ω Κύριε, πώς η θεότης Σου

μιλά μεσ' στην καρδιά μου!

Κύριε, προτού Σε κρύψ' η εντάφια γη

από τη δροσαυγή λουλούδια πήρα

κι απ΄της λατρείας την τρίσβαθη πηγή

Σου φέρνω μύρα.

Οίστρος με σέρνει ακολασίας...Νυχτιά,

σκοτάδι αφέγγαρο, άναστρο με ζώνει,

το σκοτάδι της αμαρτίας φωτιά

με καίει, με λιώνει.

Εσύ που από τα πέλαα τα νερά

τα υψώνεις νέφη, πάρε τα, Έρωτά μου,

κυλάνε, είναι ποτάμια φλογερά

τα δάκρυά μου.

Γείρε σ' εμέ. Η ψυχή πώς πονεί!

Δέξου με Εσύ που δέχτηκες και γείραν

άφραστα ως εδώ κάτου οι ουρανοί

και σάρκα επήραν.

Στ΄άχραντά Σου τα πόδια, βασιλιά

μου Εσύ θα πέσω και θα στα φιλήσω

και με της κεφαλής μου τα μαλλιά

θα στα σφουγγίσω.

Τ' άκουσεν η Εύα μεσ' στο αποσπερνό

της παράδεισος φως ν΄αντιχτυπάνε.

Κι αλαφιασμένη κρύφτηκε...Πονώ

σώσ', έλεος κάνε.

Ψυχοσώστα, οι αμαρτίες μου λαός,

Τ' αξεδιάλυτα ποιος θα ξεδιαλύση;

Αμέτρητό Σου το έλεος, ο Θεός!

Άβυσσο η κρίση!

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Η αποθησαύριση του Παλαμά

25.2.2019 / ΞΕΝΟΦΩΝ Α. ΜΠΡΟΥΝΤΖAΚΗΣ

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2061 στις 21-2-2019

Η ανθολόγηση ενός ογκώδους έργου, του οποίου η πρόσληψη μάλλον είναι μοιρασμένη ανάμεσα στην αποδοχή και την απόρριψη, αποτελεί ένα τόλμημα, το οποίο εκ του αποτελέσματος θεωρούμε ευτυχές

Ανθολογία

Κωστής Παλαμάς

Ανθολόγηση - πρόλογος: Κώστας Χατζηαντωνίου

Εκδόσεις: Κέδρος

Σελ.: 474

Μέσα σε αυτή την εθνική περιπέτεια που ζούμε την τελευταία δεκαετία αλλά και – για να είμαστε ειλικρινείς και με τους εαυτούς μας – την πολιτιστική παραζάλη που δημιούργησε η μεταπολίτευση με τα προοδευτικά προτάγματα και τις ιδεολογικές απολυτότητές της, αποκοπήκαμε – αν ποτέ ήμασταν συνδεδεμένοι – από όλη την παλιά ελληνική γραμματεία που, λόγω και του γλωσσικού, έμοιαζε μάλλον απαρχαιωμένη, ξεπερασμένη και ανεπίκαιρη. Κάποιοι συγγραφείς, ωστόσο, μέσα από τις συγκυρίες ξέφευγαν από αυτή τη μελαγχολική μοίρα με όρους μόδας περισσότερο κι όχι ουσίας.

Πάντως, οι Έλληνες σύγχρονοι κλασικοί δύσκολα έβρισκαν μια θέση στα βιβλιοπωλεία και κυρίως στα ενδιαφέροντα του σύγχρονου αναγνωστικού κοινού. Μάλιστα, παραδόξως, η επαφή που είχαμε μαζί τους στο σχολείο αποτέλεσε περισσότερο αποτρεπτικό παράγοντα παρά αφορμή ενδιαφέροντος. Αν όλη αυτή την πραγματικότητα την εντάξουμε και στην απουσία αναγνωστικού ήθους που δεν καλλιεργήθηκε και δεν αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στη χώρα μας, μπορούμε να έχουμε μια πρώτη εξήγηση τού γιατί σπουδαίοι Έλληνες ποιητές, όπως ο Κωστής Παλαμάς, δεν τυγχάνουν μιας «δεύτερης ευκαιρίας» πέραν της άτολμης και μάλλον απογοητευτικής σχολικής γνωριμίας ή ακαδημαϊκής ενασχόλησης.

Πολύ σημαντικά έργα του ποιητικού και πεζού λόγου παραμένουν άγνωστα και αποκομμένα από τον σύγχρονο αναγνώστη και κυρίως από τη συνολική εκτίμηση του πνευματικού κορμού της χώρας. Η ποίηση πολλές φορές εκλαμβάνεται ως μια καθαρά εσωτερική διαδικασία, ενταγμένη σε αφημένες αισθητικές αξίες μιας συνείδησης ξεκομμένης από όλες τις παραμέτρους του εξωτερικού κόσμου.

ΓΥΡΙΖΕ - ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ!!!

Εσύ το Ωραίο μες στα μεγάλα ζήτησες κι' εγώ στα ταπεινά κι' αποριμένα,

Της Άννας Στάικου

Νύχτωσε,
Χιονιάς και κατεβασιά παγωνιάς από τα όρη
Ελα ποιητή και πες κάτι
Απλό, λιτό, μικρό αλλά όμοιος αντίλαλος του Βοριά να μας θερμάνεις.......Γεώργιε Δροσίνη
Πόσο οι αλαζόνες σε ποδοπάτησαν
Για θύμησέ μας
Τί απάντησες στον Κ Παλαμά;


Γεώργιος Δροσίνης:
Απόκριση στον Παλαμά
Συνοδοιπόροι ναι, μαζί κινήσαμε
στης Τέχνης το γλυκοξημέρωμα — όμως
με του καιρού το πέρασμα, χαράχτηκε
του καθενός μας χωριστός ο δρόμος:

Εσύ το Ωραίο μες στα μεγάλα ζήτησες
κι' εγώ στα ταπεινά κι' αποριμένα,
και δούλεψες το μπρούντζο και το μάρμαρο
κι' άφησες τον πηλό της γης σ' εμένα.

Στις αλπικές χιονοκορφές ανέβηκες
και στάθηκα στις λιόφωτες ραχούλες'
αρχόντισσες και ρήγισσες οι Μούσες σου
κι' εμένα ψαροπούλες και βοσκούλες.

Εσύ στης δάφνης τ' ακροκλώναρα άπλωσες
κι εγώ σε κάθε χόρτο και βοτάνι'
στεφάνι έχεις φορέσει από δαφνόφυλλα -
λίγο θυμάρι του βουνού μου φτάνει.

Κωστής Παλαμάς: Γύριζε

Γύριζε

“Γύριζε, μή σταθής ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη,

ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια,...

η Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δέ θάβρη.

Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.

Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει

το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·

κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,

στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.

Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους

κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.

Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!

Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.

Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,

ραγιάδες έχεις, μάννα γή, σκυφτούς για το χαράτσι,

κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,

των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.

Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι,

Και Μαμμωνάδες βάρβαροι, και χαύνοι λεβαντίνοι·

Λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι

Κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη!”

Κωστής Παλαμάς

(Ποιητική συλλογή “Η Πολιτεία και η Μοναξιά)

Κωστὴς Παλαμᾶς - Γύριζε

Γύριζε

«Γύριζε, μὴ σταθῇς ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη, 

ὁ ψεύτης εἴδωλο εἶν᾿ ἐδῶ, τὸ προσκυνᾷ ἡ πλεμπάγια, 

ἡ Ἀλήθεια τόπο νὰ σταθῇ μιὰ σπιθαμὴ δὲ θἄβρῃ. 

Ἀλάργα. Μόρα τῆς ψυχῆς τῆς χώρας τὰ μουράγια. 

Ἀπὸ θαμποὺς ντερβίσηδες καὶ στέρφους μανταρίνους 

κι ἀπὸ τοὺς χαλκοπράσινους ἡ Πολιτεία πατιέται. 

Χαρὰ στοὺς χασομέρηδες! Χαρὰ στοὺς ἀρλεκίνους! 

Σκλάβος ξανάσκυψε ὁ ρωμιὸς καὶ δασκαλοκρατιέται. 

Δὲν ἔχεις, Ὄλυμπε, θεούς, μηδὲ λεβέντες ἡ Ὄσσα, 

ραγιάδες ἔχεις, μάννα γῆ, σκυφτοὺς γιὰ τὸ χαράτσι, 

κούφιοι καὶ ὀκνοὶ καταφρονοῦν τὴ θεία τραχιά σου γλώσσα, 

τῶν Εὐρωπαίων περιγελᾷ καὶ τῶν ἀρχαίων παλιάτσοι. 

Καὶ δημοκόποι Κλέωνες καὶ λογοκόποι Ζωίλοι, 

καὶ Μαμμωνᾶδες βάρβαροι, καὶ χαῦνοι λεβαντίνοι. 

λύκοι, ὦ κοπάδια, οἱ πιστικοὶ καὶ ψωριασμένοι οἱ σκύλοι 

κι οἱ χαροκόποι ἀδιάντροποι καὶ πόρνη ἡ Ρωμιοσύνη!»

(1908)

ΑΣ ΜΕΙΝΟΥΜΕ "ΑΦΕΛΕΙΣ", "ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΙ", "ΑΠΛΟΪΚΟΙ"

του Νίκου Σταθόπουλου

ΑΣ ΜΕΙΝΟΥΜΕ "ΑΦΕΛΕΙΣ", "ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΙ", "ΑΠΛΟΪΚΟΙ", με τις παραδοσιακές ευχές και τα παμπάλαια έθιμα, με τη "ρηχότητα" της "μη ορθολογικής" συγκίνησης, με το πλεονάζον "αγαπητιλίκι" τσουγκρίζοντας το κόκκινο αυγό, με τα "λιπαρά" της οβελιακής παράδοσης..Ας μείνουμε φανατικά πρωτόπλαστοι, διαρκείς σε έναν κόσμο που διαλύεται τρέχοντας ξέφρενα χωρίς λόγο κυνηγώντας ένα "κέρδος" με προορισμό το εμβαδόν του τάφου...Ας μείνουμε έτσι "ακίνητοι", με την "ακινησία" που τους τρομάζει τους Αφέντες γιατί αυτοί ξέρουν καλά ότι είναι η άλλη όψη της Κίνησης που δε "μασάει" από Γολγοθάδες γιατί η "πρόοδός" της είναι η Ανάσταση..Ναι, αυτή η ανένδοτη "ακινησία" της ελπίδας που αντιστέκεται σε έναν φωταγωγημένο κόσμο που έχει συνθηκολογήσει....'Ετσι μαγικά "αδρανείς" αλλά διαρκώς ετοιμοπόλεμοι για τα πραγματικά και τα νοερά οδοφράγματα που τρέμουν όπως ο διάολος το λιβάνι...Θανάτω θάνατον πατήσας!κι όποιος δεν καταλαβαίνει, δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει....

ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ // ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΕΝΘΥΜΗΣΗ

«… Πίσω από τα συρματένια πυκνόπλεχτα καφάσια του γυναικωνίτη λάμπανε μύρια φώτα, οι λαμπάδες οι αναστάσιμες στων γυναικών τα χέρια. Και καθώς από πίσω από τα δίχτυα του καφασιού τα σχήματα συγχύζονται μισοδειγμένα, μισοκρυμμένα, τα κορμιά ορθώνονται λαμπάδες, οι λαμπάδες γέρνανε σαν τα κορμιά, τα μάτια λάμπανε και τα φώτα γυαλίζανε σα ματιές, εγώ μέσα σ’ εκείνο το λαμπριάτικο ανακάτωμα δεν ξάνοιξα τίποτε άλλο παρά την Ευανθούλα του Αλέγρα του ψαρά –είταν η ίδια, είταν το φάντασμά της; το ίδιο κάνει– με το ουρανί της φόρεμα, την κρεμεζιά της πόλκα, τη δόξα μιας αγίας γύρω στα μαλλιά της, τη “στρογγυλοφέγγαρη φωτοχυσία” στο πρόσωπό της, με τη λαμπάδα στο ένα της χέρι και στο άλλο της χέρι με κάτι –πώς να το πώ;– με κάτι ανείπωτο που μου ένευε, που με καλούσε, μου μιλούσε, μου φώναζε, μου τραγουδούσε, κάτι που αγωνίζονταν να συμπληρώση και κάποια άλλα φτερά να δώση στη λυρική την πρόσκληση του λειτουργού από την Ωραία Πύλη προς δικαίους και αμαρτωλούς για το ξεφάντωμα το αναστάσιμο».

Κ.ΠΑΛΑΜΑΣ "Η ΠΟΡΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ"

Κ.ΠΑΛΑΜΑΣ "Η ΠΟΡΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ"

Η πολιτεία και η μοναξιά
Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·
κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.

Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους
κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.

Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.

Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,
ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι,
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.

««Γύριζε»»

«Γύριζε», 

Κωστή Παλαμά.

Το ποίημα γράφτηκε το 1908 από τον Κωστή Παλαμά, όπου περιγράφει με δραματικό τρόπο την απόγνωση του για την κατάντια της χώρας.

Στην αρχή του 20ου αιώνα, η Ελλάδα ήταν μια χώρα χρεοκοπημένη, ταπεινωμένη και διαλυμένη οικονομικά και κοινωνικά. Μόλις στεκόταν στα πόδια της με την οικονομική “βοήθεια”-με το αζημίωτο φυσικά- των ξένων, στους οποίους είχε ουσιαστικά εκχωρήσει την εθνική της κυριαρχία. Ανίκανοι πολιτικοί ηγέτες κι ένας ταλαιπωρημένος λαός, που πολιτικάντηδες δημαγωγοί εύκολα τον έσερναν από τη μύτη- συνέθεταν ένα ζοφερό σκηνικό.

Έπειτα θα ακολουθούσαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913), ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), ένας βαθύτατος Εθνικός Διχασμός (1915-1922), η Μικρασιατική Καταστροφή (1922), η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, η Μεγάλη Ύφεση. Πρόσφυγες, Δικτατορίες, ένας οδυνηρός Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ένας ακόμη πιο θλιβερός Εμφύλιος πόλεμος…

“Γύριζε, μή σταθής ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη,

ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια,

η Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δέ θάβρη.

Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.

Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει

το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·

κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,

στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.

Παιδί , το περιβόλι μου ! (Κωστῆ Παλαμᾶ, ποίημα)

..

Παιδί, το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,
Όπως το βρεις κι’ όπως το δεις να μη το παρατήσεις.

Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα,
και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτηνε τη γη του,
κι ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις,
και να του φέρεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας.

Κι άν αγαπάς τ’ ανθρώπινα κι’ όσα άρρωστα δεν είναι,
ρίξε αγιασμό και ξόρκισε τα ξωτικά, να φύγουν,
και τη ζωντάνια σπείρε του μ’ όσα γερά, δροσάτα.
Γίνε οργοτόμος, φυτευτής , γίνε διαφεντευτής.

Κι αν είναι κι έρθουνε χρόνια δίσεχτα,
πέσουν καιροί οργισμένοι,
κι όσα πουλιά μισέψουνε σκιασμένα, κι όσα δέντρα,
για τίποτ’ άλλο δε φελάν παρά για μετερίζια,
μη φοβηθείς το χαλασμό. Φωτιά ! τσεκούρι! τράβα !,
ξεσπέρμεψέ το, χέρσωσε το περιβόλι, κόφ’ το,
και χτίσε κάστρο απάνω του και ταμπουρώσου μέσα,
για πάλεμα, για μάτωμα, για την καινούργια γέννα.
Π’ όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για να ΄ρθει,
κι’ όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων.
,

Φτάνει μια ιδέα να στο πει, μια ιδέα να στο προστάξει,
κορώνα ιδέα , ιδέα σπαθί, που θα είναι απάνου απ’ όλα .

Κωστής Παλαμάς