του Σπύρου Στάλια
Αφού το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα ούτε μπόρεσε να ερμηνεύσει την μεγάλη κρίση του 1929, πολλώ δε μάλλον να την θεραπεύσει, από το 1933 και μετά το κεϋνσιανό υπόδειγμα θεσμοθετήθηκε ως το επικρατούν οικονομικό υπόδειγμα για όλες τις δυτικές κοινωνίες. Το επόμενο βήμα, όπως ήταν φυσικό, το υπόδειγμα, ως θεωρία, λύση και πολιτική πρακτική, θα έπρεπε να θεσμοθετηθεί για να διακανονίσει τις εμπορικές σχέσεις και τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών. Δεδομένου ότι ο ναζισμός ηττήθηκε κατά κράτος και μαζί με αυτόν και το κορπορατικό του υπόδειγμα, όπως ήταν φυσικό η υιοθέτηση του δημοκρατικού κεϋνσιανού κορπορατικού υποδείγματος, κατέστη φυσική ανάγκη για τον δυτικό κόσμο, εφ’ όσον η Ανατολική Ευρώπη και η Ρωσία επέλεξαν ως μοντέλο ανάπτυξης το σταλινικό, επίσης κορπορατικό, υπόδειγμα, που υποτίθεται ότι κατάγονταν από την ακαδημία σκέψης του Μαρξ.
Η Κεϋνσιανή Παγκοσμιοποίηση έγινε μέσω της Συμφωνίας ή του Σύστηματος του Μπρέτον Γούντς, και ονομάστηκε έτσι, γιατί στο ξενοδοχείο The Mount Washington, της μικρής πόλης Bretton Woods της Πολιτείας των ΗΠΑ New Hampshire, από την 1 έως τις 22 Ιουλίου 1944, με τη συμμετοχή 730 αντιπροσώπων από 44 χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Σοβιετικής Ένωσης, πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη σύσκεψη για να εξεταστούν πως θα λειτουργήσουν οι μελλοντικές εμπορικές σχέσεις των κρατών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Την χώρα μας την εκπροσώπησε ο Κυριακός Βαρβαρέσος, Διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος, ακαδημαϊκός, πολιτικός και οικονομολόγος, ενώ μέλος της αποστολής ήταν και ο νεαρός Α. Γ. Παπανδρέου που μόλις είχε αποφοιτήσει από το Χάρβαντ. Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ το 1946 και καταργήθηκε αρχικά τον Αύγουστο του 1971, από τον Πρόεδρο Νίξον, αλλά ουσιαστικά καταργήθηκε στα τέλη του 1973 με την κατάρρευση της ενδιάμεσης Σμιθσόνιας Συμφωνίας. (Η Ελλάδα έπαψε να ακολουθεί το δολάριο το 1975).
Η αιτία που έγινε αυτή η σύσκεψη, με πρωτοβουλία του Προέδρου Ρούζβελτ, ήταν πως τα κράτη, την επόμενη μέρα του πολέμου, θα απέφευγαν τις καταστάσεις που δημιουργούσε ο κανόνας του χρυσού (χρήση χρυσού ως νόμισμα) στην διάρκεια του μεσοπολέμου. Όπως έγινε δεκτό, στο τέλος αυτής της Συνόδου απ’ όλα τα κράτη, η υπό τον κανόνα του χρυσού και την σταθερή ως προς τον χρυσό ισοτιμία των νομισμάτων, η προσαρμογή του εξωτερικού ισοζυγίου πληρωμών, μέσω των αυτόματων μεταβολών της ροής του χρυσού, της προσφοράς χρήματος, των τιμών και των μισθών, δεν λειτούργησε ποτέ. Όχι μόνον δεν λειτούργησε, αλλά αντιθέτως η ροή των βραχυχρόνιων κεφαλαίων προκαλούσε θανάσιμες ανισορροπίες στην οικονομία που τάχιστα αντανακλώνταν στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, προκαλώντας φαινόμενα όπως ο ναζισμός, φασισμός, δικτατορίες, φτώχεια, πολέμους, κοινωνικές αναταραχές αλλά και υποδουλώσεις λαών από τραπεζίτες και κεφαλαιούχους χωρίς πόλεμο από τις πτωχεύσεις των κρατών.
